Τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια (NPLs) είναι ένα πολύ σοβαρό πρόβλημα τόσο για τις τράπεζες όσο και, κυρίως, για την οικονομία, και απαιτεί άμεση και βιώσιμη λύση.
Με βάση στοιχεία της ΤτΕ, στις 31.03.2015 το ποσοστό τους ήταν 40,8% ενώ το ποσό τους ξεπερνούσε τα 100 δισ. ευρώ. Η δε τάση τους είναι αυξητική, παρά τις υιοθετηθείσες από τις τράπεζες λύσεις ειδικά κατά το 2014. Λαμβάνοντας επίσης υπόψη ότι στο νέο Μνημόνιο Κατανόησης γίνεται ρητή αναφορά στο θέμα της αποτελεσματικής διευθέτησης των NPLs, είναι προφανής η αναγκαιότητα της δημιουργίας ενός φορέα διαχείρισης των προβληματικών δανείων (του τύπου Asset Management Company – AMC), αλλά και άλλων παρεμφερών Αρχών (βλ. Credit and Wealth Bureau). To έργο αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό αφού, συν τοις άλλοις, θα πρέπει να επιδιωχθεί η βέλτιστη κατανομή του βάρους μεταξύ κράτους και τραπεζών. Στο πλαίσιο αυτό προτείνονται τα εξής:
– Η δημιουργία ενός κεντρικού φορέα διαχείρισης στον οποίο θα συγκεντρωθούν τα προβληματικά δάνεια απ’ όλες τις τράπεζες. Η μετοχική σύνθεσή του θα μπορούσε να είναι η εξής: το ελληνικό Δημόσιο, σχετικοί φορείς (π.χ. ΤΧΣ) και ενδεχομένως οι τράπεζες (με ποσοστό ανά τράπεζα σταθμισμένο σύμφωνα με το μεταβιβαζόμενο ποσό NPLs, λαμβανομένου υπόψη του μεγέθους, των ειδικών χαρακτηριστικών της κάθε τράπεζας κ.ά.).
– Η επιλογή του κατάλληλου μοντέλoυ και η προσαρμογή του στα ελληνικά δεδομένα. Εν προκειμένω, σημαντική κρίνεται η επισταμένη μελέτη τόσο των επιτυχημένων όσο και των λιγότερο επιτυχημένων περιπτώσεων διεθνώς (βλ. Σουηδία στις αρχές της δεκαετίας του ’90: δημοσιοποίηση προβλήματος, επίλυσή του σε πέντε έτη με χαμηλό δημοσιονομικό κόστος ως ποσοστό επί του ΑΕΠ και χώρες Νοτιοανατολικής Ασίας, αντίστοιχα).
– Να ληφθεί υπόψη η σχέση κόστος ενίσχυσης τραπεζών και εξυγίανσης δανειακών χαρτοφυλακίων ως προς το δημοσιονομικό κόστος, με βάση τη διεθνή εμπειρία.
– Το προς μεταβίβαση ποσοστό προβληματικών δανείων θα πρέπει να προκύψει ως συνάρτηση διαφόρων παραγόντων (ενδεικτικά: είδη και ποσά δανείων, εξασφαλίσεις και ποσοστά ανάκτησης) ενώ, παράλληλα, δεν θα πρέπει να είναι ούτε υψηλό αλλά ούτε και χαμηλό.
– Nα δοθεί ειδική μέριμνα στην επιλογή των προς μεταφορά δανείων και στη θέσπιση κριτηρίων αντιμετώπισης δανειοληπτών με βάση τον διαχωρισμό τους σε «κατ’ εξακολούθηση ασυνεπείς» (strategic defaulters) και «καλόπιστους» (good-faith debtors). Ειδικότερα, η μεταφορά των δανείων της πρώτης κατηγορίας δανειοληπτών θα πρέπει να εξεταστεί με προσοχή και να γίνει κατόπιν αναλυτικής αξιολόγησής τους.
– Η επιλογή και εφαρμογή των κατάλληλων δεικτών απόδοσης (KPIs) αναφορικά με τα NPLs και η εξέταση ειδικών περιπτώσεων, όπως είναι τα προβληματικά δάνεια των μεγάλων επιχειρήσεων.
– Η αναλυτική προσέγγιση του προβλήματος, ο προσεκτικός και σε βάθος χρόνου σχεδιασμός, δεδομένου του μεγέθους του και του σημαντικού χρόνου που ενδεχομένως θα απαιτηθεί για την επίλυσή του.
Συμπερασματικά εκτιμάται ότι, σύμφωνα με τα προαναφερθέντα, η εξεύρεση της κατάλληλης λύσης θα συντελέσει σημαντικά στην εξυγίανση του δανειακού χαρτοφυλακίου των τραπεζών, στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των καταθετών και στην ανταμοιβή των θυσιών των φορολογουμένων, με τη δημιουργία ενός βιώσιμου τραπεζικού συστήματος το οποίο θα είναι ξανά σε θέση να στηρίξει ιδιώτες και επιχειρήσεις και εντέλει να συμβάλει στην επάνοδο της χώρας στην ανάπτυξη.
* Οικονομολόγος, πρώην τραπεζικός.