Το 2015 το αποτέλεσμα του προϋπολογισμού της γενικής κυβέρνησης ξεπέρασε τις προσδοκίες κατά πολύ. Και συγκεκριμένα κατά σχεδόν 1,7 δισ. ευρώ, καθώς επιτεύχθηκε πρωτογενές πλεόνασμα 0,7% του ΑΕΠ (περίπου 1,2 δισ. ευρώ), έναντι στόχου για πρωτογενές έλλειμμα 0,25% του ΑΕΠ (περίπου 450 εκατ. ευρώ).
Η εξέλιξη αυτή εξέπληξε τους πάντες. Θετικά την κυβέρνηση και το ευρωπαϊκό σκέλος της τρόικας και αρνητικά το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), που μέχρι και την τελευταία στιγμή υποστήριζε ότι ο προϋπολογισμός έκλεισε με πρωτογενές έλλειμμα 0,6% του ΑΕΠ (περίπου 1 δισ. ευρώ). Ωστόσο, η επικύρωση των θετικών στοιχείων από την Εurostat δεν αφήνει κανένα περιθώριο αμφισβήτησης του αποτελέσματος.
Πώς, όμως, σε μια χρονιά που η οικονομία βίωσε αλλεπάλληλα πλήγματα (μακρά διαπραγμάτευση, αβεβαιότητα, επιβολή capital controls, αποφυγή του Grexit την τελευταία στιγμή, παραμονή σε ύφεση κλπ), ο προϋπολογισμός έφερε αυτό το θετικό αποτέλεσμα; Η ίδια η Κομισιόν απέδωσε την εξέλιξη αυτή στην ανθεκτικότητα που επέδειξε η οικονομία, στην καλύτερη του αναμενoμένου πορεία των εσόδων στο δεύτερο μισό του έτους και σε άλλους παράγοντες που δεν έχουν μόνιμη επίπτωση στον προϋπολογισμό.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η υπέρβαση αποδίδεται στους παρακάτω λόγους:
1. Περισσότερα έσοδα από την Κοινότητα: Οι προκαταβολές που εισέπραξε η Ελλάδα το 2015 από την Ευρωπαϊκή Ενωση ήταν κατά περίπου 530 εκατ. ευρώ υψηλότερες από αυτές που αναμενόταν. Ωστόσο, το ποσό αυτό θα εκλείψει από τον φετινό προϋπολογισμό που προβλεπόταν να εισρεύσει στα κρατικά ταμεία.
2. Επαναταξινόμηση φορέων της γενικής κυβέρνησης: Η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ), στο πλαίσιο της ετήσιας αναθεώρησης του μητρώου των φορέων της γενικής κυβέρνησης, συμπεριέλαβε –βασιζόμενη στους ευρωπαϊκούς κανόνες– ορισμένους φορείς στη γενική κυβέρνηση που δεν υπήρχαν το 2014. Σε αυτούς περιλαμβάνονται το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΔ), το Ταμείο Εγγύησης Καταθέσεων και Επενδύσεων, ο Λειτουργός Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ) κ.ά. Συνολικά, υπολογίζεται ότι από την επαναταξινόμηση των φορέων της γενικής κυβέρνησης το αποτέλεσμα του προϋπολογισμού βελτιώθηκε κατά περίπου 600 εκατ. ευρώ.
3. Αυξημένα έσοδα στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΟΤΑ): Οι ΟΤΑ είχαν λάβει το 2015 τις επιχορηγήσεις τους, αλλά ταυτόχρονα είχαν συγκρατήσει σημαντικά και τις δαπάνες τους για να μην βρεθούν ελλειμματική. Στο πλαίσιο αυτό, μεγάλο μέρος των επιχορηγήσεών τους δεν χρησιμοποιήθηκε και αποτυπώθηκε ως έσοδο που τους βοήθησε να έχουν καλύτερο οικονομικό αποτέλεσμα. Βέβαια, φέτος δεν αναμένεται να συμβεί το ίδιο, καθώς οι ΟΤΑ θα κληθούν να αξιοποιήσουν τα περυσινά επιπλέον έσοδά τους για να επιτύχουν τους στόχους τους.
4. Πορεία φορολογικών εσόδων: Στο σημείο αυτό ήταν διπλή η θετική επίπτωση. Πρώτον, οι στόχοι που είχαν τεθεί ήταν αρκετά απαισιόδοξοι, με αποτέλεσμα να είναι εύκολη η επίτευξή τους και η υπέρβασή τους. Δεύτερον, οι φορολογούμενοι, φοβούμενοι το ενδεχόμενο «κουρέματος» των καταθέσεών τους, έσπευσαν να τακτοποιήσουν τις φορολογικές τους υποχρεώσεις, για να μην έχουν «ανοίγματα» με το κράτος.
5. Το μεγαλύτερο του αναμενόμενου μέρισμα από την Τράπεζα της Ελλάδος (ΤτΕ): Στο τέλος του έτους αποδείχθηκε ότι το μέρισμα της ΤτΕ ξεπέρασε τα 700 εκατ. ευρώ και ήταν υψηλότερο από ό,τι προβλεπόταν αρχικώς.
6. Εθνικολογιστικές προσαρμογές: Πρόκειται για τη διαφορά μεταξύ της ταμειακής κατάστασης του προϋπολογισμού και της δεδουλευμένης βάσης, και η διαφορά αυτή βελτίωσε το αποτέλεσμα του προϋπολογισμού κατά περίπου 400-500 εκατ. ευρώ το 2015.
Αντιθέτως, υπήρξαν και παράγοντες που επιβάρυναν το αποτέλεσμα του προϋπολογισμού. Σημαντικότερος ήταν η αναθεώρηση των στοιχείων για τις συμβάσεις των 5 αυτοκινητοδρόμων, που μείωσαν το πρωτογενές πλεόνασμα κατά περίπου 500 εκατ. ευρώ πέρυσι.