Τα τελευταία έτη, η ελληνική οικονομία βρίσκεται σε καθεστώς ύφεσης και έχει χάσει άνω του 25% του ΑΕΠ της. Το τι έφταιξε και φτάσαμε σε αυτό το σημείο, είναι πεδίο σύγκρουσης μεταξύ πολιτικών κομμάτων και οικονομικών θεωριών.
Τους οικονομολόγους συχνά μας κατηγορούν ότι είμαστε καλύτεροι στην υπεράσπιση εσφαλμένων αναλύσεων του παρελθόντος, παρά στην ορθή πρόβλεψη του μέλλοντος. Και, πολλές φορές, δεν έχουν άδικο.
Το σημαντικότερο όμως, κατά την άποψή μου, είναι οι κινήσεις που πρέπει να γίνουν από εδώ και πέρα, από τη χώρα μας, στην κατεύθυνση της προσπάθειας επανεκκίνησης της οικονομίας. Μιας χώρας, που χρειάζεται άμεσα ένα επενδυτικό σοκ της τάξης των 100 δισ. ευρώ. Μαζικές επενδύσεις από ξένους και Ελληνες, οι οποίες θα φέρουν νέες δουλειές και θα μας οδηγήσουν τάχιστα στην ανάκαμψη και ανάπτυξη.
Μετά και το κλείσιμο της τελευταίας αξιολόγησης, πρωταρχικός στόχος πρέπει να είναι η προσέλκυση επενδύσεων, και αυτό μπορεί να συμβεί μόνο αν η οικονομία ανακτήσει την εμπιστοσύνη των επενδυτών. Για να συμβεί αυτό, οι παρεμβάσεις που πρέπει να γίνουν στους παρακάτω τομείς είναι οι πλέον κρίσιμες.
Σταθερό πολιτικό περιβάλλον. Από τον Σεπτέμβριο του 2009 έως σήμερα, σε κάτι λιγότερο από επτά έτη, έχουν διεξαχθεί πέντε φορές εθνικές εκλογές και ένα δημοψήφισμα. Οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να συμφωνήσουν, ώστε οι εθνικές εκλογές να διεξάγονται ανά τετραετία υποχρεωτικά. Ας βρουν συνταγματικά πώς μπορεί αυτό να επιτευχθεί. Σε κάθε περίπτωση, η απλή αναλογική μόνο προς αυτή την κατεύθυνση δεν κινείται.
Σταθερό φορολογικό περιβάλλον. 3.450 νόμοι με φορολογικές διατάξεις, εκ των οποίων οι 250 αμιγώς φορολογικοί, 11.000 υπουργικές αποφάσεις και αμέτρητες εγκύκλιοι τα τελευταία 40 έτη. 23 νέοι φόροι και έκτακτες εισφορές στα χρόνια των μνημονίων, ενώ από το 2008 και μετά οι φορολογικοί συντελεστές αλλάζουν κάθε χρόνο. Μόνο σταθερό φορολογικό περιβάλλον δεν το λες αυτό. Είναι επιτακτική ανάγκη το φορολογικό πλαίσιο να αποκτήσει σταθερότητα και να επανακτήσει τον αναπτυξιακό του προσανατολισμό. Οι πολιτικές δυνάμεις πρέπει να συμφωνήσουν σε ένα σταθερό φορολογικό σύστημα για τουλάχιστον 3 έτη, με άμεση μείωση των φορολογικών συντελεστών, μείωση της έμμεσης φορολόγησης σε μια σειρά συντελεστών και παροχή γενναίων φορολογικών κινήτρων για επενδύσεις.
Λειτουργία του κράτους. Η επιτάχυνση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων με άνοιγμα κλειστών αγορών προϊόντων και επαγγελμάτων, η μείωση της γραφειοκρατίας, η επίσπευση των διαδικασιών αδειοδότησης επιχειρήσεων, η ταχύτερη απονομή δικαιοσύνης και η λειτουργία των δικαστηρίων είναι μόνο μερικές από τις παρεμβάσεις που πρέπει άμεσα να κάνουμε στην κατεύθυνση της σωστής και με διαφάνεια λειτουργίας ενός κράτους, που δεν τρομάζει τους ξένους επενδυτές.
Λειτουργία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Η άμεση αποκατάσταση της λειτουργίας του τραπεζικού συστήματος είναι από τα βασικά προαπαιτούμενα για την προσέλκυση επενδύσεων. Ξεκινώντας από την οριστική αντιμετώπιση του θέματος των «κόκκινων» δανείων (άνω των 108 δισ. ευρώ). Τα υψηλά επίπεδα μη εξυπηρετούμενων δανείων σε εταιρείες, ειδικότερα μικρού και μεσαίου μεγέθους, επιβραδύνουν την πιστωτική επέκταση και δεσμεύουν τραπεζικά κεφάλαια, τα οποία διαφορετικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αύξηση του δανεισμού και την πραγματοποίηση νέων επενδύσεων.
Η παροχή ρευστότητας στην πραγματική οικονομία είναι το ζητούμενο. Η επαναφορά του waiver από την ΕΚΤ, ώστε οι τράπεζες να μπορούν να χρησιμοποιούν ως εγγύηση τα ελληνικά ομόλογα για να έχουν πρόσβαση στο φθηνό χρήμα της ΕΚΤ –το επιτόκιο δανεισμού από τον ELA είναι 30 φορές μεγαλύτερο σε σχέση με την ΕΚΤ, 1,55% αντί 0,05%– ήταν η αρχή που έπρεπε να γίνει. Η συνέχεια πρέπει να δοθεί με την οριστική διευθέτηση του χρέους και την ένταξη της χώρας στο πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, ώστε να μπορεί να αγοράσει και απευθείας ελληνικά ομόλογα. Ετσι, θα αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα των ελληνικών επιχειρήσεων, η πρόσβαση των οποίων στη χρηματοδότηση είναι αδύνατη και λόγω επιτοκίων σε σχέση με τις ανταγωνίστριές τους στην Ευρώπη.
Η άρση των κεφαλαιακών ελέγχων είναι σημαντικό να γίνει άμεσα, με στόχο την επιστροφή των καταθέσεων στο τραπεζικό σύστημα. Από τον Σεπτέμβριο του 2009 έχουν χαθεί 116,1 δισ. ευρώ από τις τράπεζές μας.
Αμεση αξιοποίηση όλων των χρηματοδοτικών εργαλείων που διαθέτει η χώρα. ΕΣΠΑ, αναπτυξιακός νόμος, πακέτο Γιούνκερ, Ελληνικό Επενδυτικό Ταμείο (Institute for Growth, IfG), χρηματοδότηση μέσω ΕΤΕπ, είναι μερικά από τα εργαλεία από όπου μπορεί η χώρα να αντλήσει ρευστότητα και οφείλουμε να τα κινητοποιήσουμε τάχιστα. Να κατευθύνουμε πόρους σε τομείς της οικονομίας, που η χώρα μας έχει συγκριτικό πλεονέκτημα και στους οποίους θέλουμε να επενδύσουμε.
Ο δρόμος για την ανάκτηση της εμπιστοσύνης των επενδυτών είναι δύσκολος και απαιτεί γρήγορες κινήσεις. Δεν έχουμε την πολυτέλεια να καθυστερούμε άλλο. Πρέπει να σταματήσουμε να χρονοτριβούμε πριν να είναι πλέον πολύ αργά.
* Ο Κωνσταντίνος Β. Κόλλιας είναι πρόεδρος του Οικονομικού Επιμελητηρίου Ελλάδος.