Σημαντική υπέρβαση του στόχου του πρωτογενούς πλεονάσματος καταγράφηκε κατά το εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου 2016, λόγω τόσο της συγκράτησης των δαπανών που ακολουθεί το υπουργείο Οικονομικών από τις αρχές του έτους, αλλά και της καλύτερης του αναμενόμενου πορείας των εσόδων. Οπως προκύπτει από τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, το πρωτογενές πλεόνασμα διαμορφώθηκε στα 5,45 δισ. ευρώ στα τέλη Σεπτεμβρίου, όταν ο στόχος ήταν να ανέλθει στo 1,9 δισ. ευρώ. Η υπέρβαση αυτή, κατά 3,5 δισ. ευρώ, αποδίδεται κυρίως στη συγκράτηση των δαπανών κατά 3,1 δισ. ευρώ.
Ωστόσο, τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο θετική ήταν και η συμβολή των εσόδων.
Τα καθαρά έσοδα του κρατικού προϋπολογισμού ξεπέρασαν τον στόχο κατά το εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου κατά 517 εκατ. ευρώ, ενώ εκείνα του τακτικού προϋπολογισμού κατά 1,4 δισ. ευρώ. Αξίζει να σημειωθεί ότι με αυτά τα δεδομένα, στα τέλη Σεπτεμβρίου, ήταν πλεονασματικό και το συνολικό ισοζύγιο του προϋπολογισμού (συμπεριλαμβάνονται και οι δαπάνες για τόκους) κατά 606 εκατ. ευρώ, έναντι στόχου για έλλειμμα 3 δισ. ευρώ.
Στην πράξη, πάντως, αν τους επόμενους μήνες εξομαλυνθούν οι πληρωμές του Δημοσίου και προσεγγίσουν τα επίπεδα των στόχων, η υπέρβαση στο πρωτογενές πλεόνασμα θα συρρικνωθεί σημαντικά. Σε κάθε περίπτωση, όμως, στο οικονομικό επιτελείο εκτιμούν ότι η πορεία των εσόδων είναι τέτοια που δεν δημιουργεί πρόβλημα στην επίτευξη του φετινού στόχου για το πρωτογενές πλεόνασμα της γενικής κυβέρνησης (0,5% του ΑΕΠ), ενώ διαμορφώνει τις συνθήκες και για την προβλεπόμενη καλύτερη εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2017. Υπενθυμίζεται ότι με το προσχέδιο του νέου προϋπολογισμού η κυβέρνηση εκτιμά ότι το 2016 το πρωτογενές πλεόνασμα θα κλείσει στο 0,6% του ΑΕΠ και του 2017 στο 1,8% του ΑΕΠ (αντί στόχου 1,75% του ΑΕΠ). Σε ό,τι αφορά την πορεία του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), τα στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών δείχνουν ότι οι δαπάνες παραμένουν λιγότερες από τον στόχο, και συγκεκριμένα κατά 629 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, η κατάσταση είναι ελαφρώς καλύτερη σε σχέση με τον Αύγουστο, οπότε η υστέρηση ήταν της τάξης των 883 εκατ. ευρώ. Στο σκέλος των εσόδων παραμένει το πρόβλημα, καθώς είναι κατά 970 εκατ. ευρώ λιγότερα από τον στόχο.
Αποπληρωμή οφειλών
Πέραν αυτών, το υπουργείο Οικονομικών ανακοίνωσε και τα στοιχεία για την πορεία αποπληρωμής των ληξιπρόθεσμων οφειλών. Τον Ιούνιο, η Ελλάδα έλαβε από τον μηχανισμό στήριξης το ποσό των 1,8 δισ. ευρώ για την εξόφληση χρεών του Δημοσίου. Σύμφωνα με τα στοιχεία του υπουργείου, μέχρι τα τέλη Αυγούστου το υπουργείο είχε διαθέσει πιστώσεις 1,85 δισ. ευρώ προς τους φορείς του Δημοσίου, οι οποίοι είχαν διοχετεύσει στην αγορά τα 1,35 δισ. ευρώ.
Η απουσία επίσημων στοιχείων για τον Σεπτέμβριο ήταν ο λόγος για τον οποίο το Eurogroup της Δευτέρας αποφάσισε να μην εκταμιεύσει τα 1,7 δισ. ευρώ από την υποδόση των 2,8 δισ. ευρώ. Τα κεφάλαια των 1,7 δισ. ευρώ αφορούν την αποπληρωμή ληξιπρόθεσμων κρατικών οφειλών και βασική προϋπόθεση για την εκταμίευσή τους είναι να έχει απορροφηθεί τουλάχιστον το 80% της προηγούμενης δόσης που είχε διατεθεί για τον σκοπό αυτόν. Δηλαδή, θα πρέπει μέχρι τέλη Σεπτεμβρίου να έχουν φθάσει στην αγορά 1,44 δισ ευρώ από τα 1,8 δισ. ευρώ που δόθηκαν τον Ιούνιο.
Ωστόσο, από τα στοιχεία για την πορεία του προϋπολογισμού έως τα τέλη Σεπτεμβρίου, προκύπτει ότι το υπουργείο Οικονομικών έχει εγκρίνει συνολικά πιστώσεις προς τους φορείς ύψους 2,03 δισ. ευρώ. Οπότε στο οικονομικό επιτελείο υποστηρίζουν ότι, όταν είναι διαθέσιμα τα επίσημα στοιχεία και του Σεπτεμβρίου για τις αποπληρωμές των κρατικών χρεών, θα αποδειχθεί ότι δεν υπάρχει πρόβλημα με την επίτευξη του στόχου του 80% και θα εκταμιευθούν και τα 1,7 δισ. ευρώ που είναι σε εκκρεμότητα.