H ετεροχρονισμένη και εμπροσθοβαρής θεσμοθέτηση των δημοσιονομικών μέτρων του 2019 σήμερα (κυρίως σε ανελαστικές δαπάνες) συμπίπτει με το τέλος των υψηλών αποπληρωμών ομολόγων προς τους ιδιώτες επενδυτές.
Ενδεικτικά, το 2019 οι αποπληρωμές προς τον ιδιωτικό τομέα είναι μικρότερες των 2 δισ. ευρώ και το 2020 είναι μηδενικές, ενώ έως το 2042 οι αποπληρωμές προς τους ιδιώτες ομολογιούχους δεν ξεπερνούν κατά μέσον όρο το 1% του ΑΕΠ.
Αυτό εξηγεί την επίμονη στάση των θεσμών, μέσω του «βαπτίσματος» της αύξησης της φορολογίας και της περικοπής των συντάξεων ως διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Από τα 325 δισ. ευρώ του δημόσιου χρέους, το 75% είναι δημόσιο, δηλαδή ανήκει στους δανειστές του μηχανισμού στήριξης και κυρίως στον ESM.
Με αυτό το δεδομένο, η διευθέτηση του χρέους θα πρέπει να στηρίζεται στις δομικές παραδοχές που ενσωματώνουν τις συνθήκες που θα επικρατήσουν τα επόμενα χρόνια, υπό το πρίσμα της ενεργής διαχείρισης του δημόσιου χρέους και πάντα μέσω του ESM, όπως έχω ήδη προτείνει από το 2012.
Η βασική αρχή που ήδη υλοποιείται στηρίζεται στη διευθέτηση του χρέους αποκλειστικά και μόνον ανάμεσα στην Ελλάδα και στον ανεξάρτητο φορέα ESM, χωρίς την ανάμειξη των εθνικών προϋπολογισμών και των εγκρίσεων από τα αντίστοιχα εθνικά κοινοβούλια.
Τρεις παραδοχές
Πρώτη παραδοχή. Υψιστη προτεραιότητα για τη μικρότερη εξάρτηση της χώρας, αλλά και για να πάρουν οι Ευρωπαίοι εταίροι τα χρήματά τους πίσω σε σύντομο χρονικό διάστημα, αποτελεί το χρέος να ξαναγίνει στην πλειοψηφία του ιδιωτικό. Η μετατροπή του ελληνικού χρέους σε ιδιωτικό σημαίνει ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις εκείνες ώστε ο ESM να προβεί σε πώληση ελληνικού χρέους σε ιδιώτες επενδυτές.
Δεύτερη παραδοχή. Η δανειοδότηση, μέσω του ανεξάρτητου ευρωπαϊκού φορέα ESM, από το υπόλοιπο των χρημάτων που εγκρίθηκαν το 2015 και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί για την αποπληρωμή των διμερών δανείων ανάμεσα στην Ελλάδα και στους εταίρους. Το υπόλοιπο αυτών των δανείων θα επεκταθεί σε διάρκειες πολύ μεγαλύτερες από τις υφιστάμενες. Με αυτόν τον τρόπο δίνουμε ένα sweeter στους Ευρωπαίους για να πάρουν μέρος των χρημάτων τους σήμερα και να δεχτούν την επιμήκυνση του υπόλοιπου ποσού.
Τρίτη παραδοχή. Εξοδος της Ελλάδας στις αγορές την επόμενη διετία, με αποκλειστικό σκοπό (θα αναφέρεται στο ενημερωτικό δελτίο) την αποπληρωμή των ομολόγων του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, όπου, λόγω των υψηλότερων επιτοκίων σε σύγκριση με τα επιτόκια της αγοράς, δεν θα επηρεάσει αρνητικά το προφίλ του χρέους (ενώ, αντίθετα, ανάλογα με τη λήξη των ομολόγων, μπορεί να καλυτερεύσει το προφίλ του δημόσιου χρέους). Αντίστοιχη στρατηγική ακολούθησε και η Πορτογαλία.
Λαμβάνοντας υπ’ όψιν τα ανωτέρω, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για να προβεί ο ESM στην πώληση του ελληνικού χρέους σε ιδιώτες επενδύτες και να ξαναγίνει το ελληνικό χρέος ιδιωτικό.
Η πώληση των ομολόγων είναι εφικτή, καθώς τα επιτόκια θα είναι ελκυστικά, ενώ και η διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους του δημοσίου χρέους θα είναι αντίστοιχη με την ιδιωτική.
Η πώληση μέρους του χρέους σε ιδιώτες επενδύτες θα αποφέρει στον ESM και κατ’ επέκταση στον Eυρωπαίο πολίτη μέρος των χρημάτων του πίσω σε σύντομο χρονικό διάστημα, μετά την πλήρη έξοδο της Ελλάδος στις αγορές (2019-2020), και όχι έπειτα από 30 χρόνια, όπου είναι κατ’ ελάχιστον φυσική λήξη των ομολόγων.
* Ο κ. Π. Σχίζας είναι ερευνητής εφαρμοσμένων χρηματοοικονομικών του Τμήματος Τραπεζικής και Χρηματοοικονομικών του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης.