Οι εκτεταμένες δαπάνες που αποφάσισαν οι κυβερνήσεις των μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου για να περιορίσουν τον αντίκτυπο της πανδημίας καθιστούν πλέον επιτακτική και κατεπείγουσα την ανάγκη να παταχθεί η φοροαποφυγή και να φορολογηθούν οι πολυεθνικές και οι ψηφιακοί κολοσσοί. Εκείνοι δηλαδή που ελίσσονται μέσω των φορολογικών παραδείσων και καταβάλλουν σχεδόν μηδενικούς φόρους.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του οίκου πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch Ratings, 20 από τις μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου έχουν ώς τώρα προωθήσει έκτακτα μέτρα στήριξης επιχειρήσεων, εργαζομένων και νοικοκυριών συνολικού ύψους 5 τρισ. δολαρίων, που αντιστοιχούν στο 7% του αθροιστικού ΑΕΠ τους.
Οπως σχολιάζει σχετικό ρεπορτάζ των Financial Times, σύντομα θα έρθει ο λογαριασμός που θα είναι βαρύτατος και οι κυβερνήσεις θα πρέπει να αποφασίσουν ποιος θα τον πληρώσει ώστε να καλύψει τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα που έχουν πάρει την ανιούσα.
Ελκυστικοί στόχοι
Από τους πλέον ελκυστικούς στόχους της εκστρατείας τους είναι οι πολυεθνικές. Ο τομέας των επιχειρήσεων αντιπροσώπευε στο παρελθόν μια σταθερά μεγάλη μερίδα των φορολογικών εσόδων. Στη διάρκεια των τελευταίων 50 χρόνων η εταιρική φορολογία αντιπροσώπευε περίπου το 8% με 10% των εσόδων των κυβερνήσεων στις χώρες-μέλη του ΟΟΣΑ. Το ίδιο χρονικό διάστημα, όμως, μειώθηκαν σταδιακά οι φορολογικοί συντελεστές, αυξήθηκαν οι φοροαπαλλαγές και εκτινάχθηκε στα ύψη η φοροαποφυγή μέσω των υπεράκτιων φορολογικών παραδείσων.
Οι εγχώριες εταιρείες, που στις περισσότερες χώρες αποτελούν την ευρύτερη φορολογική βάση, δεν έχουν μεγάλα περιθώρια ελιγμών σε ό,τι αφορά τη φορολόγησή τους. Οι μεγάλες πολυεθνικές, όμως, που έχουν παρουσία σε πολλές χώρες έχουν ελιχθεί τις τελευταίες δεκαετίες και έχουν ελαχιστοποιήσει έως και μηδενίσει τη φορολογική τους επιβάρυνση.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του ΔΝΤ, τα διαφυγόντα φορολογικά έσοδα που οφείλονται στη φοροαποφυγή αυτού του είδους ανέρχονται έως και σε 650 δισ. δολάρια ετησίως. Από πρόσφατη μελέτη συνεργάτη του πανεπιστημίου της Οξφόρδης προκύπτει πως στη Βρετανία ειδικότερα, πάνω από το 50% των θυγατρικών ξένων πολυεθνικών δεν αναφέρει καθόλου φορολογητέα κέρδη.
Στις ΗΠΑ, 91 επιχειρήσεις του δείκτη Fortune 500, μεταξύ των οποίων οι κολοσσοί Amazon, Chevron και IBM, φορολογήθηκαν το 2018 ουσιαστικά με μηδενικό συντελεστή. Και το χειρότερο όλων είναι πως πολλές από αυτές τις επιχειρήσεις που καταβάλλουν μηδενικούς φόρους εκμεταλλεύτηκαν τα προγράμματα στήριξης επιχειρήσεων που υιοθέτησαν οι κυβερνήσεις εν μέσω της πανδημίας: είτε έλαβαν φτηνά δάνεια είτε επωφελήθηκαν από την επιδότηση των αποδοχών του προσωπικού τους με τη δέσμευση να μην προχωρήσουν σε απολύσεις. Πολλές κυβερνήσεις σχεδιάζουν ήδη να αυξήσουν τα φορολογικά τους έσοδα φορολογώντας τους ψηφιακούς κολοσσούς όσο δύσκολο κι αν είναι να εντοπίσουν με ακρίβεια τις επιχειρήσεις τους και τα κέρδη τους.
Θέμα δικαιοσύνης
Μιλώντας στους Financial Times, ο Γάλλος υπουργός Οικονομικών, Μπρινό Λε Μερ τόνισε πως «είναι θέμα δικαιοσύνης» να φορολογηθούν οι πολυεθνικές και οι ψηφιακοί κολοσσοί, που από την πλευρά τους χαρακτηρίζουν «λαϊκισμό» το ότι έχουν βρεθεί στο στόχαστρο όσων κυβερνήσεων θέλουν να αυξήσουν τα φορολογικά τους έσοδα.
«Το οφείλουμε στους πολίτες μας και στις επιχειρήσεις μας, ιδιαιτέρως στις μικρομεσαίες που καταβάλλουν όσους φόρους τους αντιστοιχούν» επιμένει ο κ. Λε Μερ και υπενθυμίζει πως «η ψηφιοποίηση δημιούργησε παραθυράκια που επιτρέπουν σε μεγάλες επιχειρήσεις να φοροαποφεύγουν για αυτό και χρειαζόμαστε ένα δίκαιο φορολογικό σύστημα».
Και δεν παραλείπει να υπογραμμίσει πως η κρίση που προκάλεσε η πανδημία του κορωνοϊού «έχει καταστήσει πιο επείγουσα από ποτέ την ανάγκη μιας μεταρρύθμισης των φορολογικών συστημάτων ώστε να συνδράμουν τη γενική προσπάθεια οι τεχνολογικοί κολοσσοί που επωφελήθηκαν από την κρίση».