EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είναι συνείδηση, που δημιουργείται από ελληνικά βιώματα,
αισθήματα και συναισθήματα, ιδιαιτέρως της παιδικής και της νεαρής
ηλικίας: το ελληνικό φως, οι ευωδιές, το Αιγαίο, τα δειλινά, η
ελληνική μουσική, η εκπαίδευση, αλλά και τα κουτσομπολιά της
γειτονιάς. Ολα μαζί συνθέτουν την ελληνικότητά μας.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τις ξανθιές ερημικές ακρογιαλιές του χωριού μου, όταν ήμουν
παιδί. Εκεί όπου η καυτή μεσημεριανή άμμος έσμιγε με τη
γαλαζοπράσινη θάλασσα του Ιούλη.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Αυτή που της ελληνικής παιδείας (με την Ισοκρατική έννοια)
μετέχει και αυτή που εκφράζεται από τα τραγούδια και τους λαϊκούς
χορούς. Ακόμα, εκείνη που εμπεριέχει συλλογικότητα, δημιουργικότητα
και εργατικότητα.
Αυτό που με χαλάει.
Ο νεποτισμός, το ψέμα, η διαφθορά, εμπόδια στην πρόοδο και την
εθνική επιβίωση. Και η νοοτροπία ότι για τις ατυχίες μας άλλοι
ευθύνονται, ξένα κέντρα, σατανικές δυνάμεις… Νοοτροπία
καταστροφική, διότι αυτοί που δεν κατανοούν τα σφάλματά τους είναι
καταδικασμένοι να τα επαναλαμβάνουν (χωρίς να παραβλέπουμε ξένες
εμπλοκές, ξένες επιρροές που δέχεται κάθε χώρα).
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Αγαπώ τον τόπο όπου γεννήθηκα και τις ομορφιές του, είναι όμως
παγίδα να σκεφτόμαστε με τέτοιους όρους, διότι η ιθαγένεια δεν
καθορίζει την ποιότητα του ατόμου – και στη σημερινή εποχή όλο και
λιγότερο καθορίζει τις επιτυχίες του.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Οπως όλες οι κοινωνίες, έτσι και η νεοελληνική παράγει
πολιτισμό, η ποιότητα του οποίου, όμως, εξαρτάται κυρίως από την
παιδεία του λαού και από το οικονομικό του υπόβαθρο.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με υβρίδιο ταυτότητας. Αυτή που απέκτησαν στην Ελλάδα και
σφυρηλάτησαν στα ξένα. Ακρως ενδιαφέρον αποτέλεσμα, άξιο
ανθρωπολογικής έρευνας. Παρότι είναι ολιγάριθμοι, η παρουσία τους
είναι εμφανής στις επιστήμες, στα γράμματα, στις τέχνες, τις
επιχειρήσεις. Ευφάνταστοι και δημιουργικοί, ανήγαγαν την επιβίωση
σε τέχνη και τους αρχαίους σε πηγή υπερηφάνειας που τρέφει την
ελληνικότητά τους.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί οι Νεοέλληνες συνεχίζουμε να χτίζουμε τις πόλεις μας
άναρχα. Γιατί ακόμα ανεχόμαστε ένα κράτος βουτηγμένο στη διαφθορά
που αιχμαλωτίζει την πρόοδο της χώρας. Πέταξα «πρέπει»
προκαταλήψεων και παραδόσεων που πια δεν με εκφράζουν.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Ομηρος, γνωστός και επίκαιρος σε όλο τον κόσμο, γιατί τα πάθη
των θεών και των ανθρώπων περιέγραψε με τέχνη περισσή. Από τους
νεότερους, η απέριττη, πειθαρχημένη ποιητική σκέψη του Καβάφη.
Μεγάλες ανθρώπινες αλήθειες σε λίγες στροφές. Και ο Ελύτης, όταν
μιλάει για το Αιγαίο.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Το ανοιξιάτικο φως της Ελλάδας, αδιαπραγμάτευτη ελληνική
αλήθεια. Οπως και οι παγκόσμιες, διαχρονικές αλήθειες του Ευκλείδη
και του Αρχιμήδη.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Αν μιλάμε για τους αρχαίους, αυτοί, σε μεγάλο βαθμό, όρισαν και
διέπλασαν τον παγκόσμιο χάρτη και ιδιαίτερα τη δυτική σκέψη. Με την
επίγνωση ότι τα φυσικά φαινόμενα έχουν αιτίες ανακαλύψιμες και
εξηγήσιμες από την ανθρώπινη λογική, ελευθέρωσαν τους βροτούς από
τη δυνάστευση του υπερφυσικού και της αποκάλυψης. Ετσι και ο
Ιπποκράτης αθώωνε την Αρτεμη από την ιερή ασθένεια.
* Ο Νικόλαος K. Ρομπάκης είναι καθηγητής Νευροεπιστημών στην
Ιατρική Σχολή Mount Sinai του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης (ΝΥU),
διευθυντής του Κέντρου Ερευνας Νευροεκφυλισμού και κατέχει την έδρα
A.P. Slaner για τη νόσο Αλτσχάιμερ.