EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Της Αννας Γριμανη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Και τα δύο, δεν χρειάζεται κανείς να διερωτάται. Προσωπικά,
θεωρώ ότι η ελληνικότητα είναι συνυφασμένη με το χαρακτήρα μου. Την
«ακολουθώ» από ένστικτο. Εύχομαι να μην κάνω λάθη. Η ελληνικότητα
για μένα είναι και αίσθημα, και συνείδηση, και συνήθεια αλλά και
βαθιά αγάπη.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Καθετί ελληνικό μικρό το αγαπώ. Στο σπίτι μου στην Ελλάδα, όλα
τα αντικείμενα μπορείς να τα φτάσεις με το χέρι. Αυτό με κρατάει
πιο συγκεντρωμένο και βοηθάει στην απομόνωσή μου, την οποία ζητώ
συχνά.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Ευαισθησία, αυθορμητισμός, συμπόνια, φιλία – χαρακτηριστικά που
κρατώ άθικτα στη συνείδησή μου. Μου αρέσει ο Ελληνας που ζει στην
ύπαιθρο, που μιλάει με τον διπλανό του και δεν χρειάζεται
ψυχανάλυση.
Αυτό που με χαλάει.
Ενας λαός επηρεάζεται και παραδειγματίζεται από το περιβάλλον
του και εδώ έχουμε, δυστυχώς, πολύ θλιβερά παραδείγματα: στην
πολιτική, τη θρησκεία, την παιδεία, την υγεία. Εύχομαι, συχνά, να
μη χάσω την ευαισθησία μου.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Προσόν, να εμπνέεται από την ελληνική φύση και το περιβάλλον.
Οπως και η σχέση με την οικογένεια, τους φίλους και τις αξίες.
Μειονέκτημα, να ζει στην αβεβαιότητα – το καθετί στην Ελλάδα
αλλάζει απροειδοποίητα.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Ναι, πολλοί Ελληνες παράγουν πολιτισμό. Αλλοι μένουν κολλημένοι
στη ρητορική ελληνικότητα. Ο Ελληνας μπορεί να είναι μοναδικός,
φτάνει να θέλει. Στο εξωτερικό προτείνει τα καλύτερα στοιχεία που
έχει και επιτυγχάνει. Πολιτισμός δεν είναι μόνο το ιστορικό
παρελθόν, είναι η βαθιά σχέση με τον εαυτό του. Εχει τέτοια
χαρακτηριστικά ο Ελληνας: παράγει πολιτισμό μόνο όταν βασίζεται
στον εαυτό του. Το παρελθόν δεν δικαιολογεί την αδράνειά του,
υπάρχει για να το φτάσει και να το ξεπεράσει.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Νομίζω με την ειλικρινή ταυτότητα του εαυτού τους. Από τη φύση
τους οι Ελληνες έχουν ισχυρή προσωπικότητα χάρη στη σκληρή δουλειά
τους, τη μόρφωση και το ταλέντο τους. Ο Ελληνας μιλάει δυνατότερα,
αποφασίζει γρηγορότερα, κινείται με διαφορετικό τρόπο.
Το ελληνικό μου «γιατί» και ένα «πρέπει» που πέταξα.
Εχω ποικίλες και συχνά «δραματικές» εμπειρίες: Κατοχή, Εμφύλιο,
πείνα και, για όλα αυτά, ένα αναπάντητο ελληνικό γιατί. Δουλεύω από
τα εφτά μου χρόνια, στη Γερμανία και την Αμερική, και το πρέπει που
πέταξα ήταν κατά καιρούς διαφορετικό, μου το υπαγόρευσε το ένστικτό
μου.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Ελληνας ποιητής μου είναι ο Καβάφης. Εχω δουλέψει σε κείμενα
των περισσότερων Ελλήνων ποιητών, από τους αρχαίους λυρικούς και
τραγικούς μέχρι τους σύγχρονους υπερρεαλιστές. Ο Καβάφης είναι
«πλήρης». Δεν τόλμησα να γράψω μουσική στην ποίησή του για πολλά
χρόνια, δεν σου αφήνει περιθώρια να τον συμπληρώσεις. Είναι δύσκολο
η ποίησή του να προσαρμοστεί σε μουσικούς ρυθμούς – σου υπαγορεύει
τον τρόπο και το ρυθμό. Αισθάνεσαι δέος και μεγάλη ευθύνη,
δημιουργεί εκπληκτικές δραματικές εικόνες.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Να δεχτώ ποιος είμαι και να νιώθω περήφανος για το ότι είμαι
Ελληνας. Σεβάστηκα διαφορετικούς πολιτισμούς, χαρακτηριστικά,
θρησκείες. Δεν έπαψα όμως ποτέ να είμαι φανατικά Ελληνας.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Για τους Ελληνες που σέβονται τον εαυτό τους, που έμαθαν και να
συμφωνούν και να συνεργάζονται μεταξύ τους, εκφράζοντας τις ιδέες
τους δίχως περιορισμό, φόβους και σύνδρομα κατωτερότητας, για
εκείνους που σέβονται το παρελθόν, αλλά τιμούν το παρόν και βλέπουν
μπροστά, η οδός αυτών των Ελλήνων είναι ο «δρόμος του κόσμου».
* Ο Θόδωρος Αντωνίου είναι συνθέτης και ομότιμος καθηγητής
σύνθεσης στο Πανεπιστήμιο της Βοστώνης. Το έργο του «Celebration
XII» σε πρώτη εκτέλεση παίζεται στις 8 Οκτωβρίου, με τη διεύθυνση
του David Martins, στο TSAI PERFORMANCE CENTER στη Βοστώνη, ενώ,
στο πλαίσιο της σειράς «Γέφυρες» του Μεγάρου Μουσικής, θα
παρουσιαστεί το Νοέμβριο το έργο του «East-West».