EIKONOΓPAΦHΣH: Τιτινα Χαλματζη
Tης Αννας Γριμανη
H ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Δύσκολος ο διαχωρισμός. Είναι αίσθημα, καθώς ο πλούσιος,
ιστορικά και πολιτισμικά, τόπος ενός αυθόρμητου λαού δημιουργεί
πλήθος εντυπώσεων και συγκινήσεων, γοητεύοντας και ελκύοντας σε
έντονες ψυχικές καταστάσεις ακόμη κι επισκέπτες άλλης καταγωγής.
Είναι συνείδηση. Η ελληνικότητα συνιστά μέσο αντίληψης του κόσμου
και τρόπο σκέψης – συχνά πλαίσιο βασικών συμπεριφορών.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγάπησα.
Τα απέριττα αποφθέγματα από την αρχαία ελληνική γραμματεία και
τη μετέπειτα πολιτιστική μας παράδοση – αφορμές στοχασμού και
συζήτησης. Ακόμη, αγάπησα τη στιγμή που «αρχίζουν οι χοροί» σ’ ένα
κυριακάτικο τραπέζι, δηλαδή το πηγαίο ελληνικό γλέντι. Το
εκτυφλωτικό ελλαδίτικο φως στα νερά του Αιγαίου και το κάτασπρο
ξωκλήσι.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Oποια εκδοχή προβάλλει τη μεγαλοψυχία του. Για παράδειγμα,
έχουμε μαρτυρίες ότι προς το τέλος της Κατοχής ο Ελληνας,
μεμονωμένα φυσικά, βοηθούσε με περίσσια ανθρωπιά τον κατατρεγμένο
γείτονά του, πρώην Ιταλό εισβολέα.
Αυτό που με χαλάει.
Η καχυποψία, κυρίως ως σύμπτωμα αδιαφάνειας, αναξιοπιστίας ή
φόβου. Ισως ιστορικά να αποτέλεσε αναγκαίο στοιχείο επιβίωσης, όμως
στη σύγχρονη Ελλάδα, αλλά και σήμερα στην παγκόσμια συνύπαρξη
πολιτισμών, συνιστά εμπόδιο. Με εμπιστοσύνη στους θεσμούς είναι
καλύτερα τα πράγματα.
Προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Είναι σπουδαίο να μιλάς, να γράφεις και να κατανοείς μια
εξελισσόμενη γλώσσα χιλιετιών, στη βάση ενός θαυμαστού πολιτισμού,
μιας παγκόσμιας κληρονομιάς.
Το ανεκτίμητο παρελθόν μπορεί να απειλήσει το παρόν, ωστόσο μας
«εξαντλεί τους αγκώνες», έγραψε ο Σεφέρης. Ας μη βαλθούμε να
γράψουμε από τώρα την αυτοβιογραφία μας.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει
προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Ο Ελληνας διαχρονικά παράγει πολιτισμό ως ενεργός πολίτης στον
κόσμο των ιδεών. Κι αν δεχτούμε ότι η σημερινή Ελλάδα δεν βοηθά το
σκοπό αυτό, περισσότερα εύσημα αξίζουν σε όποιον τα καταφέρνει
εντός Ελλάδος.
Με ποια ταυτότητα οι Ελληνες περιέρχονται τον σύγχρονο
κόσμο;
Με την ταυτότητα ενός άκρως ενδιαφέροντος και άξιου λόγου λαού.
Αλλοτε με θαυμαστά επιτεύγματα, άλλοτε με μικρότητες – με τον
Ελληνα ποτέ δεν πλήττεις.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί να είμαστε καλύτεροι στη θεωρία από την πράξη αντί, ως
μέτοχοι της ελληνικής παιδείας, να ζούμε και να εξελισσόμαστε με
απόλυτη συμφωνία λόγου και έργου, κατά το σωκρατικό πρότυπο; Πέταξα
το «πρέπει να προσέξει να μην αλλάξει» όποιος ξενιτεύεται – η
αλλαγή είναι καλοδεχούμενη, αλλά όταν είναι ωφέλιμη. Μια πατρίδα
«χάδι και πληγή» σε ελκύει δυνατότερα κοντά της.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο ποιητής που εμπνεύστηκε να γράψει για μια «Ελένη» – από τον
Ομηρο μέχρι τους νομπελίστες μας, αποτυπώθηκε μοναδικά μια
κατεξοχήν ελληνική μορφή-ιδέα.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική αλήθεια μου.
Το πρωταγόρειο «πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος», ως αποφυγή
οποιουδήποτε δογματισμού.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Η οδός ενός ζεστού, περήφανου και ατίθασου λαού. Οπου τιμάται η
ελευθερία και αενάως αναζητείται η αλήθεια. Και ο καθένας, με
φιλότιμο, αξιοπρέπεια και σύνεση, είναι έτοιμος να μοιραστεί την
προσωπική του υπεροχή, αλλά και συνάμα να διδαχτεί από την υπεροχή
του άλλου, συνέλληνα ή μη.
* Ο δρ Νίκος Τριαντόπουλος είναι ερευνητής σε θέματα Ασφάλειας
Πληροφοριών και επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών
του Πανεπιστημίου της Βοστώνης.