Η προκήρυξη νέων εκλογών
Οι διερευνητικές εντολές σχηματισμού κυβέρνησης ξεκίνησαν την επομένη των εκλογών της 6ης Μαΐου, αλλά δεν τελεσφόρησαν.
Με τον ελληνικό και διεθνή Τύπο να αναφέρεται στο ανοικτό πλέον ενδεχόμενο η Ελλάδα να βγει από την Ευρωζώνη («Grexit»), σε μαζικές αναλήψεις από τις τράπεζες και τη σοβαρή πιθανότητα «η Ελλάδα να ξεμείνει από χρήματα, να μην μπορεί να πληρώσει μισθούς και να βυθιστεί στο απόλυτο χάος», στις 16 Μαΐου, συνεδρίασε (εκ νέου) το συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών, υπό τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κάρολο Παπούλια. Αποφασίστηκε ο πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Παναγιώτης Πικραμμένος να είναι ο υπηρεσιακός πρωθυπουργός της χώρας μέχρι τις εκλογές, που θα διεξάγονταν στις 17 Ιουνίου.
Την επόμενη ημέρα, ο Τύπος σχολίασε την αδυναμία σχηματισμού κυβέρνησης που να έχει την εμπιστοσύνη της Βουλής, με τίτλους όπως «Πικραμένος για τις εκλογές ο κόσμος» και «Γελάει ο κάθε πικραμένος».
Στις 19 Μαΐου, δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως το Προεδρικό Διάταγμα για τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη νέων εκλογών.
Οι δημοσκοπήσεις
Οι περισσότερες δημοσκοπήσεις που είδαν το φως της δημοσιότητας στο διάστημα 13-16 Μαΐου, έδειχναν πρώτο στην πρόθεση ψήφου τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ (με ποσοστά που κυμαίνονταν από 20,3% έως 22%), ενώ ακολουθούσε στη δεύτερη θέση η Ν.Δ.
Οι δημοσκοπήσεις που δημοσιοποιήθηκαν την ημέρα που ξεκίνησε επίσημα η προεκλογική περίοδος, κατέγραφαν «μάχη “στήθος με στήθος” ανάμεσα σε Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για την πρωτιά», όπως σημείωνε η Ναυτεμπορική.
Η τελευταία ημέρα κατά την οποία επιτράπηκε η δημοσιοποίηση αποτελεσμάτων δημοσκοπήσεων, ήταν η 1η Ιουνίου και έξι από τις επτά δημοσκοπήσεις έδιναν την πρωτιά στην πρόθεση ψήφου στη Ν.Δ. (με ποσοστά που κυμαίνονταν από 22,7% έως 26,5% και τη διαφορά της από τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ να κυμαίνεται από 0,7 έως 3,5 μονάδες). Όλες οι δημοσκοπήσεις έφερναν στην τρίτη θέση το ΠΑΣΟΚ και στην τέταρτη τους ΑΝΕΛ, και έδειχναν ότι στη νέα Βουλή θα έμπαιναν επίσης η ΔΗΜΑΡ, το ΚΚΕ και η Χρυσή Αυγή.
Οπως σημείωσε ο Γιάννης Μαυρής της Public Issue, «όλα έδειχναν ότι η έκβαση της αναμέτρησης θα ήταν ανοικτή μέχρι και την Κυριακή των εκλογών».
Η εκλογική χρηματοδότηση και η (δωρεάν) ραδιοτηλεοπτική προβολή των κομμάτων
Τα κόμματα δέχθηκαν να μειωθεί σημαντικά η κρατική εκλογική τους χρηματοδότηση, σε σχέση με εκείνη που είχαν λάβει για την προηγούμενη αναμέτρηση. Έτσι, με κοινή υπουργική απόφαση που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ στις 13 Ιουνίου, στα πολιτικά κόμματα χορηγήθηκε συνολικά το ποσό των 3.900.000 ευρώ. Η κατανομή θα γινόταν με βάση τα εκλογικά αποτελέσματα των εκλογών της 6ης Μαΐου.
Όσον αφορά τον δωρεάν τηλεοπτικό χρόνο που δόθηκε στα κόμματα για την προβολή διαφημιστικών μηνυμάτων, αναλογούσε χρόνος αξίας 1.228.746 ευρώ στη Ν.Δ., 1.093.812 ευρώ στον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, 859.145 ευρώ στο ΠΑΣΟΚ, 690.966 ευρώ στους ΑΝΕΛ, 552.773 ευρώ στο ΚΚΕ, 454.343 ευρώ στη Χρυσή Αυγή, 398.283 ευρώ στη ΔΗΜΑΡ, 190.993 ευρώ στους Οικολόγους Πράσινους και 189.011 ευρώ στον ΛΑΟΣ.
Οι επιπλέον ρυθμίσεις που ίσχυσαν ως προς τους όρους προβολής των παραπάνω πολιτικών σχηματισμών, από τους δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς ελεύθερης λήψης, καθώς και τους φορείς παροχής συνδρομητικών, ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, ήταν ακριβώς οι ίδιες με εκείνες της αναμέτρησης της 6ης Μαΐου 2012.
Τηλεοπτική προβολή υπήρξε και για άλλα κόμματα.
ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
Προσκλητήριο Α. Σαμαρά για ενωμένη Κεντροδεξιά
Τρεις ημέρες μετά την αναμέτρηση του Μαΐου, ο Αντώνης Σαμαράς γνωστοποίησε την πρόθεσή του να πάρει πρωτοβουλίες για τη δημιουργία ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού μετώπου της Κεντροδεξιάς στην Ελλάδα. Στο προσκλητήριο του προέδρου της Ν.Δ. ανταποκρίθηκε η Ντόρα Μπακογιάννη, η οποία ανέστειλε τη λειτουργία της Δημοκρατικής Συμμαχίας και επέστρεψε στο κόμμα δύο χρόνια μετά τη διαγραφή της από τον («αδιόρθωτο», όπως συχνά αποκαλούσε) Αντ. Σαμαρά, τοποθετούμενη επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας. Στα ψηφοδέλτια της Ν.Δ. εντάχθηκαν ορισμένα στελέχη της ΔΗΣΥ. Επίσης, στη Ν.Δ. προσχώρησαν πρώην βουλευτές και πολιτευτές του ΛΑΟΣ (αποδυναμώνοντας, έτσι, σημαντικά το κόμμα του Γιώργου Καρατζαφέρη) και πολιτευτές των ΑΝΕΛ.
Και σ’ αυτή την προεκλογική περίοδο, η Ν.Δ. είχε τη στήριξη του Κώστα Καραμανλή, ο οποίος απηύθυνε μήνυμα, με σκοπό την κινητοποίηση των κεντροδεξιών ψηφοφόρων και την αύξηση της συσπείρωσης της «γαλάζιας» παράταξης, και έδωσε το «παρών» στη συγκέντρωση του κόμματος στην Αθήνα.
Σφοδρές επιθέσεις εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ
Τα νέα δεδομένα που δημιουργήθηκαν στο πολιτικό σκηνικό της χώρας μετά τις εκλογές της 6ης Μαΐου, οδήγησαν τη Ν.Δ. σε αλλαγή στρατηγικής. Πλέον, βασικός στόχος των επιθέσεών της ήταν ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και ο ηγέτης του.
Συγκεκριμένα, τονιζόταν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ είναι «ανέτοιμος» και «ανίκανος» να κυβερνήσει, ότι «δεν έχει σχέδιο», ότι «θέλει να βάλει χέρι στις καταθέσεις των Ελλήνων», ότι «διώχνει τις επενδύσεις» και ότι «θέλει να φορολογήσει τις επιχειρήσεις». Επίσης, επισημαινόταν ότι ο Αλέξης Τσίπρας «δυσκολεύεται να εξηγήσει τις θέσεις του κόμματός του για την υπόθαλψη της τρομοκρατίας και την ελληνοποίηση εκατομμυρίων λαθρομεταναστών». Ακόμα, ήταν διαρκείς οι αναφορές στη στήριξη του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ από ένα «λόμπι της δραχμής που επιδιώκει την επιστροφή της χώρας στο εθνικό νόμισμα ώστε να τη λεηλατήσει στη συνέχεια», ενώ διαρκώς εκφραζόταν η άποψη ότι η θέση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ για καταγγελία του μνημονίου θα οδηγούσε «σε έξοδο από το ευρώ και στην καταστροφή».
Παράλληλα, αναδεικνύοντας σε ένα από τα κεντρικά στοιχεία της εκστρατείας του την καταπολέμηση της εγκληματικότητας και της λαθρομετανάστευσης, με σκοπό τον επαναπατρισμό πρώην ψηφοφόρων του κόμματος που κατευθύνθηκαν προς τους ΑΝΕΛ, τη Χρυσή Αυγή και τον ΛΑΟΣ, ο πρόεδρος της Ν.Δ. πραγματοποίησε επισκέψεις στην αθηναϊκή συνοικία Άγιος Παντελεήμονας, στη ΓΑΔΑ και στα ΜΑΤ, τονίζοντας μεταξύ άλλων ότι «η εισβολή των παράνομων θα τελειώσει αλλά όχι με ακρότητες» και ότι «η ασφάλεια είναι ιερό δικαίωμα σε μια σωστή δημοκρατία, για κάθε Έλληνα και Ελληνίδα».
Το σχέδιο για την έξοδο από την κρίση
Τονίζοντας ότι το τρίπτυχο των προτεραιοτήτων της Ν.Δ. ήταν «Ανάκαμψη-ανακούφιση. Επαναδιαπραγμάτευση της οικονομικής πολιτικής. Δικαιοσύνη – ασφάλεια», ο Αντ. Σαμαράς παρουσίασε το σχέδιο του κόμματός του για την έξοδο της χώρας από την κρίση.
Η αποκατάσταση των πολύ χαμηλών συντάξεων στα επίπεδα του 2009, η επέκταση του επιδόματος ανεργίας στα δύο χρόνια, η χορήγηση έκτακτου επιδόματος ανεργίας και για τους αυτοαπασχολούμενους που δεν δικαιούνται κανένα βοήθημα, η προστασία των μισθών στον ιδιωτικό τομέα και η σταδιακή μείωση των φορολογικών συντελεστών για επιχειρήσεις ήταν ορισμένες από τις 18 προτάσεις της Ν.Δ., με τον Αντ. Σαμαρά να σημειώνει ότι κάποιες απ’ αυτές θα γίνονταν αντικείμενο άμεσης επαναδιαπραγμάτευσης με τους δανειστές, ενώ οι υπόλοιπες θα μπορούσαν να εφαρμοστούν χωρίς να υπάρξει διαπραγμάτευση.
Σύμφωνα με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, οι 18 προτάσεις του Αντ. Σαμαρά αποτελούσαν «18 βήματα προς την ολοκλήρωση της κόλασης του μνημονίου».
Τα «επτά κρίσιμα διλήμματα» των εκλογών
Η κεντρική προεκλογική συγκέντρωση της Ν.Δ. πραγματοποιήθηκε στην πλατεία Συντάγματος, με τους οπαδούς του κόμματος να σείουν ελληνικές σημαίες και να υποδέχονται τον αρχηγό τους με καπνογόνα και κόρνες.
Ο Αντ. Σαμαράς εξαπέλυσε εκ νέου μετωπική επίθεση εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, θέτοντας τα «επτά κρίσιμα διλήμματα» της εκλογικής αναμέτρησης: «Ευρώ ή δραχμή; Αλλαγή της οικονομικής πολιτικής με ανάπτυξη ή καταστροφή και χειρότερο μνημόνιο; Δουλειές ή μαζική ανεργία; Χθες ή αύριο; Ασφάλεια ή φόβος; Ελλάδα με ισχυρές συμμαχίες ή απομονωμένη από παντού; Κυβέρνηση ή ακυβερνησία;».
Τα σποτ που προκάλεσαν αντιδράσεις
Το πρώτο σποτ που πρόβαλε η Ν.Δ. επισήμαινε πόσο καθοριστική ήταν, σύμφωνα με το κόμμα, η ψήφος της 17ης Ιουνίου για την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ. Το σποτ έδειχνε τις σημαίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να κυματίζουν, αλλά η ελληνική σημαία άρχιζε να υποστέλλεται. Ο εκφωνητής τόνιζε: «Αυτό, εμείς οι Ελληνες, δεν θα το αφήσουμε να συμβεί ποτέ». Ο Αλ. Τσίπρας «απάντησε» στο σποτ της Ν.Δ., κάνοντας αναφορές σε ομιλίες του, όπως: «Ο λαός μας δεν υπέστειλε ποτέ τη σημαία της αξιοπρέπειας και της κυριαρχίας του. Ακόμα και όταν στη χώρα μπήκαν κατακτητές. Δεν θα την υποστείλει ούτε τώρα, όπως ο κ. Σαμαράς στο τηλεοπτικό του σποτ».
Παρόμοιο μήνυμα επιχείρησε να περάσει ένα ακόμα σποτ. Διαδραματιζόταν σε μια σχολική αίθουσα και ο δάσκαλος εξηγούσε στα παιδιά ότι «Κύπρος, Βέλγιο, Ιρλανδία, Γαλλία, Πορτογαλία, Ισπανία, είναι στο ευρώ». Μια μικρή μαθήτρια τον ρωτούσε «Και η Ελλάδα κύριε; Δεν είναι;», για να μην πάρει απάντηση. Το σποτ ολοκληρωνόταν με τη φράση: «Με το μέλλον των παιδιών μας δεν παίζουμε». Το σποτ προκάλεσε την έντονη αντίδραση των άλλων κομμάτων, όπως επίσης και χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, οι οποίοι ανέβασαν βίντεο, κυρίως σατιρικού χαρακτήρα.
Συζητήσεις και αντιδράσεις προκάλεσαν και δύο σποτ με την υπογραφή της ΟΝΝΕΔ, που προβλήθηκαν στο Διαδίκτυο. Το πρώτο διαδραματιζόταν σε ένα κομμωτήριο, με έναν νεαρό με πλούσια κόμη να ζητάει από τον κουρέα «να τα πάρει σύριζα». Ωστόσο, το τελικό αποτέλεσμα δεν τον άφηνε ικανοποιημένο, για να ακολουθήσει το μήνυμα: «Την επόμενη φορά που θα τα “πάρεις”, πρόσεξε τι εντολή θα δώσεις. Το αποτέλεσμα μπορεί να σε χαλάσει».
Το δεύτερο σποτ της ΟΝΝΕΔ διαδραματιζόταν σε ένα ακριβό εστιατόριο, με ένα ζευγάρι να απολαμβάνει ακριβά εδέσματα. Όμως, ο άνδρας, ονόματι «Αλέξης», αρνούνταν να πληρώσει τον λογαριασμό. Την ώρα που δύο άνδρες τον σήκωναν από το τραπέζι, εκείνος απευθυνόταν στη συνοδό του, λέγοντας «μη μασάς, μωρούλι, μπλοφάρουν», αλλά τελικά πετιόταν έξω από το εστιατόριο. Στην οθόνη εμφανιζόταν το μήνυμα: «Στις 17 Ιουνίου σκέψου. Με τις ψευτομαγκιές του μπορεί να μας πετάξουν έξω από την Ευρώπη». Σε ανακοίνωσή της, η Νεολαία του Συνασπισμού έκανε λόγο για «αγοραία αισθητική» και για «μνημείο γελοιότητας».
Οι επιθέσεις της Ν.Δ. στον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ συνεχίστηκαν με πιο άμεσο τρόπο, με σποτ που τόνιζαν την «ανευθυνότητα» του μεγάλου της αντιπάλου.
Προβλήθηκαν και σποτ με καθαρά θετικό περιεχόμενο, με την εισαγωγή «Προχωράμε, τώρα που η Ευρώπη αλλάζει. Διαπραγματευόμαστε με συγκεκριμένο σχέδιο για άμεσες και αποτελεσματικές λύσεις». Με αυτά, η Ν.Δ. επικοινωνούσε τα βασικά σημεία του σχεδίου της για την έξοδο από την κρίση.
Το επιτελείο
Σε σχέση με την προηγούμενη αναμέτρηση, ο βασικός κορμός της ομάδας της καμπάνιας παρέμεινε ο ίδιος και εμπλουτίστηκε με νέους συνεργάτες: O Περικλής Πηλείδης ανέλαβε σύμβουλος επικοινωνίας του Αντ. Σαμαρά και τα δημιουργικά «έτρεξε» η Newtons Laboratory του Στέλιου Ζωντού (ο οποίος, το 2009, ήταν ο σύμβουλος στρατηγικής και επικοινωνίας της Leo Burnett, που είχε αναλάβει την καμπάνια του ΠΑΣΟΚ).
Μεγάλη έμφαση δόθηκε και πάλι στο Διαδίκτυο, στο οποίο δραστηριοποιούνταν και η «Ομάδα Αλήθειας» (στα πρότυπα της «Truth Team» που είχε δημιουργήσει το προεκλογικό επιτελείο του Μπαράκ Ομπάμα, τον Φεβρουάριο του 2012, αποσκοπώντας στην απόκρουση των «αβάσιμων επιθέσεων» εναντίον του και την υπεράσπιση της πολιτικής του). Στη διαδικτυακή ομάδα του κόμματος, που λειτουργούσε σε 24ωρη βάση, συμμετείχαν μεταξύ άλλων οι Μανούσος Βολουδάκης και Δημήτρης Πτωχός.
Υπεύθυνοι τηλεοπτικών παραγωγών σε όλες τις περιοδείες και δημόσιες εμφανίσεις του Α. Σαμαρά ήταν οι Μανώλης Τσακίρης και Γιώργος Δήμας, και σκηνοθέτης ο Βασίλης Βλαχοδημητρόπουλος*.
(*) Τα στοιχεία έδωσε στον συγγραφέα κυρίως ο Γιώργος Μουρούτης.
ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ – ΕΝΩΤΙΚΟ
Κοινωνικό Μέτωπο «Μνημόνιο ή ΣΥΡΙΖΑ;»
Στις 22 Μαΐου, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ υπέβαλε στην Εισαγγελία του Αρείου Πάγου ιδρυτική δήλωση ως νέο πολιτικό κόμμα –ενώ έως τότε ήταν συνασπισμός κομμάτων–, ώστε να μπορεί να εκμεταλλευτεί την πριμοδότηση των 50 εδρών, σε περίπτωση πρωτιάς στις εκλογές.
Θέτοντας το δίλημμα «Μνημόνιο ή ΣΥΡΙΖΑ – Ενωτικό Κοινωνικό Μέτωπο;», ο πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του κόμματος, Αλ. Τσίπρας, χαρακτήρισε τις εκλογές κρίσιμο δημοψήφισμα για το μέλλον του λαού και έθεσε ως στόχο του κόμματός του μια «καθαρή» νίκη. Παράλληλα, χαρακτήριζε «τρομοκρατικό» το δίλημμα «ευρώ ή δραχμή», λέγοντας αρχικά ότι το κόμμα του επιθυμεί την παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ, αλλά «χωρίς την καταστροφική λιτότητα». Ωστόσο, λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, συμφώνησε με την άποψη του Παναγιώτη Λαφαζάνη ότι «το ευρώ δεν είναι φετίχ», για να συμπληρώσει ότι ο ίδιος δεν τάσσεται υπέρ της παραμονής στο ευρώ με κάθε κόστος.
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ δεσμευόταν ότι, στην περίπτωση που ανέβαινε στην εξουσία, θα προχωρούσε σε ακύρωση του μνημονίου και των εφαρμοστικών του νόμων, και στην αντικατάστασή του με ένα Εθνικό Σχέδιο Ανόρθωσης. Για το κρατικό χρέος, ανέφερε ότι θα αναζητούσε «ευρωπαϊκή λύση», διεκδικώντας νέα αναδιαπραγμάτευσή του, με στόχο τη δραστική μείωσή του, ή ένα μορατόριουμ για το χρέος και αναστολή πληρωμών των τόκων, έως ότου διαμορφώνονταν συνθήκες σταθεροποίησης και ανάκαμψης της οικονομίας.
Ο Αλ. Τσίπρας χαρακτήριζε τη Ν.Δ. ως μια «προεκλογική συγκόλληση ακροδεξιών, σταγονιδίων της χούντας και ακραίων νεοφιλελεύθερων» και το ΠΑΣΟΚ «ηθικά και πολιτικά απαξιωμένο», καθώς και «σάπιο κόμμα, με σύνδρομο στέρησης εξουσίας». Επίσης, συνέχισε να αναφέρεται σε «κυβέρνηση της Αριστεράς», με τη συμμετοχή της ΔΗΜΑΡ και του ΚΚΕ, ωστόσο κατηγορούσε τα δύο κόμματα ότι «συμπεριφέρονται σαν να μη συνειδητοποιούν αμφότεροι την ιστορική ευκαιρία για την Αριστερά και για το λαϊκό κίνημα στη χώρα». Στην τελική ευθεία προς τις εκλογές, έκανε πλέον λόγο για «αντιμνημονιακή προοδευτική κυβέρνηση» και απηύθυνε «προσκλητήριο πατριωτικής και δημοκρατικής ενότητας» προς όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από την κομματική προτίμησή τους στο παρελθόν.
Το οικονομικό πρόγραμμα
Παρουσιάζοντας το επικαιροποιημένο οικονομικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, ο Αλ. Τσίπρας υποσχέθηκε, μεταξύ άλλων: Άμεσο πάγωμα των μειώσεων σε κοινωνικές δαπάνες, μισθούς και συντάξεις. Επαναφορά του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ και του επιδόματος ανεργίας στα 461,5 ευρώ, με χορήγησή του για δύο χρόνια. Κατάργηση των ειδικών επιβαρύνσεων («χαράτσια») για τα μικρομεσαία εισοδήματα και πρώτα απ’ όλα για τους άνεργους, τους χαμηλόμισθους, τους χαμηλοσυνταξιούχους και όσους ζουν στα όρια της φτώχειας. Ολική ή μερική διαγραφή των δανειακών υποχρεώσεων των υπερχρεωμένων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Σταδιακή μείωση συντελεστών ΦΠΑ και ελαχιστοποίησή τους στα διατιμημένα τρόφιμα. Αλλαγή των φορολογικών συντελεστών και της κλίμακας των εισοδημάτων φυσικών και νομικών προσώπων, ώστε να επιτευχθεί αύξηση των εσόδων με ελάφρυνση των φτωχότερων και επιβάρυνση των πλουσιότερων. Εθνικοποίηση των τραπεζών που ανακεφαλαιοποιούνται από το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας. Η Ν.Δ. χαρακτήρισε το οικονομικό πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ «πολιτική απάτη που ξεπερνάει, πολλές φορές, το “λεφτά υπάρχουν” του κ. Παπανδρέου και της κ. Κατσέλη».
«Με τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, με τον λαό στην εξουσία»
Η κεντρική προεκλογική συγκέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ πραγματοποιήθηκε στην πλατεία Ομονοίας. Ο Αλ. Τσίπρας διαβεβαίωσε ότι το κόμμα του δεν θα μετάσχει σε καμία κυβέρνηση που «θα μεταλλάξει την αντιμνημονιακή ψήφο του λαού σε μνημονιακή πολιτική και θα παγιδεύσει τον λαό». Επίσης, χαρακτήρισε τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ «μοναδικό εγγυητή» της σταθερότητας, της κοινωνικής συνοχής, της ασφάλειας, αλλά και των καταθέσεων και των συντάξεων των πολιτών, και τον παρουσίασε ως τη δύναμη που εγγυάται «το τέλος της διαφθοράς και της διαπλοκής» και μια «σταθερή, ασφαλή και δίκαιη πορεία για τον λαό και τον τόπο, μέσα στην Ευρωζώνη».
Για μία ακόμη φορά, ο Αλ. Τσίπρας χρησιμοποίησε φράσεις που είχαν συνδεθεί με τον Ανδρέα Παπανδρέου: Εκτός από τις αναφορές στο «ποτάμι (που) δεν γυρίζει πίσω» και περί αναμέτρησης του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ με το «κατεστημένο (του μνημονίου)», χαρακτήρισε τη συγκέντρωση ως «νίκη της αλλαγής», υπογράμμισε ότι το κόμμα του έχει «την αυτοπεποίθηση της ήρεμης δύναμης», έδωσε έμφαση στη φράση «με τον ΣΥΡΙΖΑ-Ενωτικό Κοινωνικό Μέτωπο στην κυβέρνηση, με τον λαό στην εξουσία» και υποσχέθηκε ότι το κόμμα του θα σχηματίσει «κυβέρνηση όλων των Ελλήνων» και ότι θα κυβερνήσει «με τον λαό, για τον λαό».
Τα συνθήματα που ακούστηκαν περισσότερο από τους συγκεντρωμένους οπαδούς ήταν: «Τίποτα το ίδιο από δω και μπρος, την Ιστορία γράφει τώρα ο λαός», «Ούτε Βενιζέλος, ούτε Σαμαράς, ήρθε η ώρα της Αριστεράς», «Εμπρός, λαέ, μην τους φοβηθείς, ήρθε η ώρα της ανατροπής», «Εμπρός, λαέ, μη σκύβεις το κεφάλι, με την Αριστερά ενότητα και πάλη», «Το μέλλον ανήκει στον κόσμο της δουλειάς, ήρθε η ώρα της Αριστεράς», «Εμπρός για την Ευρώπη των λαών, κάτω οι κυβερνήσεις των τραπεζιτών», «Ήρθε η ώρα για την ανατροπή, τέρμα τα μνημόνια και η υποταγή».
Στα πανό και σε banner αναγράφονταν συνθήματα όπως: «Μας ενώνει η ελπίδα, μας δυναμώνει το δίκιο», «Κανένας μόνος του στην κρίση», «Ήρθε η ώρα της Αριστεράς, ήρθε η ώρα του λαού», «Λεφτά για τις ανάγκες μας, όχι για τους τραπεζίτες, χρέος μας η ανατροπή τους», «Με την Αριστερά και τον λαό ενάντια στον φόβο».
«Το ροκ της καντίνας» ακουγόταν από τα ηχεία την ώρα που εμφανίστηκε στην εξέδρα ο Αλ. Τσίπρας, ενώ στο κλείσιμο της ομιλίας του ακούστηκε το τραγούδι «Λίγο ακόμα».
«Κάνουμε τα μνημόνια παρελθόν»
Τα δύο κεντρικά συνθήματα της καμπάνιας του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ ήταν τα «Ανατροπή στην Ελλάδα. Αλλαγή στην Ευρώπη» (μια νέα εκδοχή του συνθήματος της προηγούμενης προεκλογικής περιόδου, με τη λέξη «αλλαγή» να αντικαθιστά τη λέξη «μήνυμα») και «Κάνουμε τα μνημόνια παρελθόν. Ανοίγουμε δρόμο στην ελπίδα».
Κάποια από τα σποτ του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ αναφέρονταν έμμεσα ή άμεσα στους Ευάγγελο Βενιζέλο και Αντ. Σαμαρά, τους οποίους μέμφονταν πως «διαρκώς μας φοβίζουν ότι θα φύγουμε από την Ευρώπη και θα γυρίσουμε στη δραχμή» και ότι το «πραγματικό τους πρόγραμμα» περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, «άλλες 150.000 απολύσεις στον δημόσιο τομέα και ξεπούλημα της εθνικής μας κυριαρχίας». Στο τελευταίο σποτ του κόμματος εμφανίστηκε ο Αλ. Τσίπρας, ο οποίος επιτίθετο εναντίον των ηγετών της Ν.Δ. και του ΠΑΣΟΚ και καλούσε τον λαό να μη δεχθεί έναν «νέο διχασμό», αλλά να επιλέξει «ένα δύσκολο δρόμο συλλογικής δουλειάς, για να επαναφέρουμε στην Ελλάδα τη δημοκρατία, τη δικαιοσύνη, την αξιοπρέπεια».
Παράλληλα, με πρωτοβουλία του left.gr, φίλοι και μέλη του κόμματος δημιούργησαν ψηφιακές αφίσες και σποτ χιουμοριστικού χαρακτήρα με θέμα «Για όλα φταίει ο ΣΥΡΙΖΑ», παρουσιάζοντας, μεταξύ άλλων, τον Αλ. Τσίπρα ως υπεύθυνο για τη δολοφονία του Τζέιμς «Τζίμι» Χόφα, να προσφέρει ως Εύα ένα μήλο στον Αδάμ και να δίνει το «παρών» στη Διάσκεψη της Γιάλτας.
Το επικοινωνιακό επιτελείο
«ΣΥΡΙΖΑ: Το νέο ΠΑΣΟΚ»;
Στην αναμέτρηση του Μαΐου, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ φιλοξένησε στα ψηφοδέλτιά του πρώην βουλευτές και γνωστά στελέχη του ΠΑΣΟΚ. Στη δεύτερη αναμέτρηση του 2012, η πρώην υπουργός Οικονομίας στην κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου και μετέπειτα συνιδρύτρια της Κοινωνικής Συμφωνίας Λούκα Κατσέλη υποστήριξε το κόμμα του Αλ. Τσίπρα, στο οποίο βρήκαν στέγη, μεταξύ άλλων, «πρώην συνεργάτες του Άκη Τσοχατζόπουλου, πρώην πολιτικοί φίλοι του Γιώργου Παπανδρέου και συνδικαλιστές του λεγόμενου βαθέος ΠΑΣΟΚ», όπως σημείωναν τα Νέα*.
Ο Ευάγγελος Βενιζέλος δήλωνε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ «αποτελεί την επιστροφή στο παλιό ΠΑΣΟΚ και αποτελεί τη χειρότερη εκδοχή του», αποκαλώντας «βαρίδια» τα πολιτικά και συνδικαλιστικά στελέχη του κόμματος που μεταστεγάστηκαν στον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Σε ανάλογες διαπιστώσεις προέβη και ο πρόεδρος της Ν.Δ.: Στις ομιλίες του στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα, ο Αντ. Σαμαράς ανέφερε ότι το «βαθύτερο ΠΑΣΟΚ μετακόμισε στον ΣΥΡΙΖΑ και τον σπρώχνει στην αρρώστια του κρατισμού, στον λαϊκισμό και σε μάχες οπισθοφυλακής».
Ως «νέο ΠΑΣΟΚ» χαρακτήριζε τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ η Αλέκα Παπαρήγα, η οποία τον κατήγγειλε ότι «θέλει να γίνει νέα σοσιαλδημοκρατία» και πρόσθετε: «Μπορεί να βάλει έναν κόκκινο ήλιο, σαν τον πράσινο του ΠΑΣΟΚ και από κάτω να γράφει ΣΥΡΙΖΑ».
(*) «Πράσινα “ορφανά” στην Κουμουνδούρου», Τα Νέα Σαββατοκύριακο, 9 Ιουνίου 2012, σελ. 21.
ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑ
Υπέρ μιας «κυβέρνησης εθνικής συνευθύνης»
O Ευ. Βενιζέλος υπενθύμιζε ότι το ΠΑΣΟΚ εκφράζει την «υπεύθυνη Κεντροαριστερά και εντάσσεται στην ευρωπαϊκή σοσιαλδημοκρατία», και έθεσε ως στόχο τον σχηματισμό κυβέρνησης με κορμό το κόμμα του, λέγοντας χαρακτηριστικά: «Χωρίς το ΠΑΣΟΚ δεν μπορεί να δοθεί λύση».
Επίσης, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ:
• Επισήμανε ότι το κόμμα του θέλει να φέρει πίσω τους «δικούς του ανθρώπους, που απείχαν από τις εκλογές, που εκφράστηκαν με οργή, με πόνο και με τιμωρητική διάθεση».
• Ανέφερε ότι το ΠΑΣΟΚ απευθύνεται στον άνεργο, στους μισθωτούς του ιδιωτικού τομέα, τους μικρομεσαίους επιχειρηματίες, τους συνταξιούχους, τους αγρότες και τους νέους, ενώ επιχείρησε να προσεγγίσει και τον δημοσιοϋπαλληλικό κόσμο.
• Τόνισε ότι το ΠΑΣΟΚ ανοίγει μέτωπο με τη Ν.Δ. «που οδήγησε τη χώρα στις εκλογές, αιχμαλωτισμένη στην ψευδαίσθηση της δήθεν κομματικής αυτοδυναμίας», με «όλες τις εκδοχές της Ακροδεξιάς», και με τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, τον οποίο ταύτισε με την «ανευθυνότητα», τη «δημαγωγία» και τον «λαϊκισμό».
• Υπογράμμισε την επιδίωξή του για την ανασύσταση του ΠΑΣΟΚ, με επιστροφή του στις ρίζες του Α. Παπανδρέου και εξέφραζε τη βεβαιότητα ότι ο ιδρυτής του κόμματος «ζει στη συλλογική συνείδηση της παράταξης» και ότι «σήμερα θα έλεγε τα ίδια λόγια» με εκείνον.
Σε επιστολή του προς τους Α. Σαμαρά, Αλ. Τσίπρα, Φώτη Κουβέλη και Πάνο Καμμένο, ο Ευ. Βενιζέλος χαρακτήρισε ως «μόνη σοβαρή και υπεύθυνη μετεκλογική λύση, μια διακυβέρνηση εθνικής συνευθύνης, με τη συμμετοχή όλων των πολιτικών δυνάμεων που θέλουν πράγματι την Ελλάδα στο ευρώ και στην Ευρώπη, ώστε να διεξαχθεί και να ολοκληρωθεί με επιτυχία η δεύτερη φάση της διαπραγμάτευσης».
Η πρόταση για την οριστική υπέρβαση του μνημονίου
Το ΠΑΣΟΚ παρουσίασε την πρότασή του για την οριστική υπέρβαση του μνημονίου και την έξοδο από την κρίση με την αναθεώρηση των δυσμενών όρων της δανειακής σύμβασης, τονίζοντας ότι θεμελιώνονταν στην ανάγκη να παραταθεί ο χρόνος δημοσιονομικής προσαρμογής και ότι οικοδομούνταν πάνω σε έξι σημεία: Όχι περικοπές σε εισοδήματα, σε μισθούς και συντάξεις. Εργασιακές σχέσεις και συλλογικές συμβάσεις στο ίδιο επίπεδο με την Ευρώπη. Διοχέτευση 50 δισ. ευρώ της ανακεφαλαιοποίησης των τραπεζών στην πραγματική οικονομία. Επενδύσεις 55 δισ. ευρώ σε έργα υποδομής. Αύξηση κοινοτικών κονδυλίων για την καταπολέμηση της ανεργίας των νέων. Να γίνει πράξη το αναπτυξιακό πακέτο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ο Ευ. Βενιζέλος χαρακτήρισε την πρόταση ως την απάντηση του ΠΑΣΟΚ απέναντι στον «τυχοδιωκτισμό» του ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ και την «παροχολογία» της Ν.Δ.
«Να μη γίνει η χώρα Ιφιγένεια»
Στην τελευταία προεκλογική συγκέντρωση του κόμματος, στην πλατεία του Δημαρχείου Αχαρνών, ο Ευ. Βενιζέλος ταύτισε την ψήφο στο ΠΑΣΟΚ με «το εθνικό συμφέρον, τη δημοκρατία και την πρόοδο». Ακόμα, ζήτησε: «Να μη γίνει η χώρα η Ιφιγένεια που θα θυσιαστεί στις Βρυξέλλες και στη Φρανκφούρτη για να αποκτήσει ούριο άνεμο η Ευρωζώνη χωρίς εμάς».
Οι συγκεντρωμένοι υποδέχθηκαν τον Ευ. Βενιζέλο με καπνογόνα, κόρνες και σείοντας πράσινες σημαίες με το έμβλημα του κόμματος, ενώ από τα ηχεία ακουγόταν η σύνθεση «Fahrenheit» της Immediate Music. Στο τέλος της ομιλίας του, ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ σήκωσε στα χέρια του ένα κοριτσάκι που ανέβηκε στην εξέδρα προσφέροντάς του μια ανθοδέσμη.
«Τώρα, ασφαλώς ΠΑΣΟΚ»
Στην καμπάνια του, το ΠΑΣΟΚ υιοθέτησε το σύνθημα «Τώρα, ασφαλώς ΠΑΣΟΚ», ενώ το έμβλημά του συνέχισε να συνοδεύεται από το σλόγκαν της προηγούμενης αναμέτρησης «Αυτοδύναμη Ελλάδα».
Στα σποτ του κόμματος, δεν εμφανίστηκε ο Ευ. Βενιζέλος αλλά και κανένα άλλο πρόσωπο. Όλα είχαν θετικό περιεχόμενο και έθεταν διάφορα ερωτήματα στους πολίτες, όπως «Υπάρχει τώρα κανείς που δεν θέλει να προστατευθούν οι καταθέσεις των Ελλήνων στις τράπεζες;» και «Υπάρχει κανείς που θέλει να χάσει η Ελλάδα τα κονδύλια που προορίζονται γι’ αυτήν;». Ο εκφωνητής απαντούσε «Ασφαλώς όχι» και επισήμαινε: «Γι’ αυτό το ΠΑΣΟΚ προτείνει αναθεώρηση των όρων της δανειακής σύμβασης. Χωρίς όμως να χάσουμε τα θετικά της. Με την Ελλάδα μέσα στην Ευρώπη».
Στο επιτελείο του ΠΑΣΟΚ, στην ομάδα που δούλεψε για την προηγούμενη αναμέτρηση, προστέθηκαν στελέχη όπως οι Πέτρος Ευθυμίου, Χρήστος Πρωτόπαπας και Πάρις Κουκουλόπουλος και η εταιρεία δημοσκοπήσεων Pulse*.
(*) Τα στοιχεία για το επιτελείο έδωσε στον συγγραφέα ο Γιάννης Δατσέρης.
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ
Με στόχο ένα διψήφιο ποσοστό
Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες είχαν και πάλι για «σημαία» τους το αίτημα για άμεση κατάργηση των μνημονίων, ενώ απέρριπταν τα σενάρια εξόδου από το ευρώ και τάσσονταν υπέρ του σχηματισμού εθνικής κυβέρνησης, χωρίς τη συμμετοχή του ΚΚΕ και της Χρυσής Αυγής, όπως και των Ευ. Βενιζέλου και Αντ. Σαμαρά.
Στις ομιλίες του, ο Π. Καμμένος ανέφερε ότι οι ΑΝΕΛ «είναι το μόνο πατριωτικό, αστικό και λαϊκό κίνημα». Επίσης, τόνιζε ότι «πρέπει να διασφαλιστεί το αίσθημα ασφάλειας του Έλληνα πολίτη που χάνεται στις παραμεθόριες περιοχές και στο κέντρο της Αθήνας», το οποίο «πλήττεται με νέες μορφές εγκληματικότητας και με το τεράστιο θέμα της λαθρομετανάστευσης». Αναφερόμενος στην ΑΟΖ, υπογράμμιζε ότι η ανακήρυξή της αποτελεί άμεση ανάγκη και τη μόνη λύση για να αντιμετωπιστεί το μεγάλο χρέος, «μέρος του οποίου είναι άκυρο και επονείδιστο», ενώ, παράλληλα, προϋπολόγιζε και 250 δισ. ευρώ από τις γερμανικές αποζημιώσεις.
Οι ΑΝΕΛ υπενθύμιζαν ότι είναι ένα κίνημα που πιστεύει στην ιδιωτική πρωτοβουλία αλλά και στον ρόλο του κράτους που πρέπει να προστατεύει τους πολίτες, και δεσμεύονταν ότι θα αγωνιστούν για τη διαγραφή των «χαρατσιών» και του Τειρεσία, το «κούρεμα» των τραπεζικών δανείων, τη μείωση των φόρων και την επιστροφή μισθών και συντάξεων στα επίπεδα του Μαΐου του 2010.
Το κόμμα έθεσε ως εκλογικό του στόχο ένα διψήφιο ποσοστό.
«Θα ελευθερώσουμε την πατρίδα από τους τοκογλύφους»
Στην κεντρική προεκλογική του ομιλία, στο Αιγάλεω, ο Π. Καμμένος τόνισε ότι οι ΑΝΕΛ, το πρωί της Κυριακής 17 Ιουνίου, «θα πάνε σε όλες τις εκκλησιές, θα κοιτάξουν την Παναγιά στα μάτια και θα ελευθερώσουν την πατρίδα από τους τοκογλύφους οι οποίοι σκλάβωσαν τη χώρα». Επίσης, ξεκαθάρισε ότι οι ΑΝΕΛ «δεν πρόκειται, στο όνομα της συναίνεσης, να διαπραγματευτούν το όνομα της Μακεδονίας, το θέμα της λαθρομετανάστευσης και τον φυσικό μας πλούτο», και υπογράμμισε: «Η Ελλάδα ανήκει μόνο στους Έλληνες. Η Ελλάδα θα κατοικηθεί μόνο από Έλληνες».
«Για την προστασία της ελληνικής οικογένειας»
Οι ΑΝΕΛ διατήρησαν ως κεντρικό τους σύνθημα εκείνο της προηγούμενης αναμέτρησης («Είμαστε πολλοί. Είμαστε Ανεξάρτητοι. Είμαστε Έλληνες»), το οποίο, σε κάποιες περιπτώσεις, συνδυαζόταν με τη φράση «Εγγυόμαστε την προστασία της ελληνικής οικογένειας».
Σε αφίσα του κόμματος, η φωτογραφία του Π. Καμμένου και μια κυματίζουσα γαλανόλευκη συνοδεύονταν από τη φράση: «Στις 17 Ιουνίου αποφασίζουμε να μείνουμε Ανεξάρτητοι Έλληνες».
Σε ένα τους σποτ, οι ΑΝΕΛ κατηγορούσαν τους Γ. Παπανδρέου, Ευ. Βενιζέλο και Αντ. Σαμαρά ότι «ξεπούλησαν τη χώρα», έκαναν λόγο για «1.200.000 ανέργους, 2.500 αυτοκτονίες, συσσίτια, σκάνδαλα, μίζες, εξαθλίωση, λαθρομετανάστευση, εγκληματικότητα και αγανάκτηση» και, απευθυνόμενοι στον ελληνικό λαό, ανέφεραν: «Έχεις τη δύναμη να τ’ αλλάξεις όλα».
Σε άλλο σποτ, o εκφωνητής τόνιζε: «Τραβάμε κόκκινη γραμμή στις πολιτικές υποτέλειας και στα μνημόνια. Γιατί νιώθουμε όπως εσύ. Γιατί είμαστε εσύ».
Η εκφώνηση «ντυνόταν» με τα πλάνα ενός γλάρου που πετούσε πάνω από τη θάλασσα και παρέπεμπε στο έμβλημα του κόμματος.
Καθήκοντα εκπροσώπου των ΑΝΕΛ ανέλαβε ο Χρήστος Ζώης.
ΛΑΪΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ – ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ
«Γύρισε την πλάτη σου στο σάπιο κατεστημένο»
«Με όλους αυτούς που είναι υπεύθυνοι για τη δυστυχία μας ή με τη Χρυσή Αυγή;»: Αυτό ήταν το δίλημμα που τέθηκε από το κόμμα του Νίκου Μιχαλολιάκου για την αναμέτρηση του Ιουνίου, ενώ υψώθηκαν και πάλι οι «σημαίες» εναντίον του μνημονίου και των παράνομων μεταναστών.
Επίσης, στις ομιλίες του, ο γενικός γραμματέας του Λαϊκού Συνδέσμου – Χρυσή Αυγή:
• Περιέγραφε τον πολιτικό σχηματισμό του οποίου ηγούνταν ως «εθνικιστικό λαϊκό κίνημα», το οποίο φέρνει μια «νέα ελπίδα», «ύψωσε τη γαλανόλευκη στην κατεχόμενη, από τους παγκόσμιους τοκογλύφους του μνημονίου και τα εκατομμύρια των λαθρομεταναστών, Ελλάδα» και «διεκδικεί τα δίκαια των Ελλήνων ενάντια στο διεφθαρμένο καθεστώς».
• Κατήγγελλε τα ΜΜΕ για αποκλεισμό της Χρυσής Αυγής, συνέχιζε να μιλάει επαινετικά για τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και την 21η Απριλίου, εξήρε τις Ένοπλες Δυνάμεις και, αναφερόμενος στην Κωνσταντινούπολη, στη Μικρά Ασία και στις «χαμένες πατρίδες», τόνιζε: «Αν ο Θεός ευλογήσει, κάποτε θα τις ελευθερώσουμε».
• Χρησιμοποιούσε συχνά φράσεις όπως: «Γύρισε την πλάτη σου στο σάπιο κατεστημένο, στους πολιτικούς της διαφθοράς, στους ψευτοπατριώτες», «Ας με πουν φασίστα, ας με πουν ό,τι θέλουν, αυτή τη δημοκρατία τους τη γράφω στα παλιά μου τα παπούτσια», «Είμαστε ρατσιστές, ναι είμαστε ρατσιστές», «Όχι στο μνημόνιο της υποταγής, στους νταβατζήδες, τη φαυλοκρατία και την οικογενειοκρατία».
«Αλήτες, προδότες, πολιτικοί»
Στις συγκεντρώσεις της Χρυσής Αυγής, οι οπαδοί της φώναζαν συνθήματα όπως: «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», «Αίμα, τιμή, Χρυσή Αυγή», «Ελλάς, Ελλάς, ή ταν ή επί τας», «Έξω οι ξένοι απ’ την Ελλάδα», «Αλήτες, προδότες, πολιτικοί». Στην καμπάνια του, το κόμμα χρησιμοποίησε τα συνθήματα «Εναντίον όλων», «Χρυσή Αυγή ξανά. Για να ξεβρωμίσει ο τόπος», «Η Ελλάδα ανήκει στους Έλληνες», «Πατρίδα, πίστη, ελευθερία», «Στις 17 Ιουνίου ψηφίζουμε Ελλάδα» και «Γκρεμίστε τη δικτατορία των διεφθαρμένων».
«“Χαστούκι’’ στη Δημοκρατία»
Το πιο πολυσυζητημένο περιστατικό της προεκλογικής περιόδου ήταν εκείνο που έγινε στις 7 Ιουνίου, στην πρωινή τηλεοπτική εκπομπή του Γιώργου Παπαδάκη στον ANT1, όταν ο Ηλίας Κασιδιάρης έριξε νερό στη Ρένα Δούρου (ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ) και χειροδίκησε στη Λιάνα Κανέλλη (ΚΚΕ). Την επόμενη ημέρα, Ο Λόγος είχε τον κεντρικό πρωτοσέλιδο τίτλο «“Χαστούκι’’ στη Δημοκρατία», ενώ ο Ελεύθερος Τύπος εξέφραζε την άποψη ότι «Τρόμαξε την Ελλάδα η βία των ναζιστών». Έπειτα από 48 ώρες που «παρέμεινε σιωπηλός», όπως τόνισε, ο εκπρόσωπος της Χρυσής Αυγής ισχυρίστηκε ότι τα γεγονότα που εκτυλίχθηκαν ήταν σκηνοθετημένα και έκανε λόγο για αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης, με βασικό σκοπό να πληγεί πολιτικά η Χρυσή Αυγή.
ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΑΡΙΣΤΕΡΑ
«Ο τρίτος πόλος»
Η Δημοκρατική Αριστερά συνέχισε να προβάλλει τον διπλό στόχο «παραμονή της χώρας στο ευρώ και σταδιακή αποδέσμευση από τις δυσμενείς ρυθμίσεις του μνημονίου». Παράλληλα, έθεσε ως στρατηγικό της στόχο να γίνει «ο τρίτος πόλος» μεταξύ Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ, διευκρινίζοντας ότι ο πόλος αυτός θα ήταν «αριστερός και ευρωπαϊκός, δημοκρατικός και σοσιαλιστικός, βαθιά μεταρρυθμιστικός» και ότι θα διαδραμάτιζε ρόλο «αναχώματος μεταξύ της καρικατούρας του δικομματισμού που κάποιοι προσπαθούν να στήσουν».
Προβαλλόμενη ως «σοβαρή και υπεύθυνη» δύναμη και υπογραμμίζοντας ότι «εμείς δεν παίζουμε με το μέλλον της χώρας», η ΔΗΜΑΡ διαβεβαίωνε ότι δεν θα επέτρεπε η χώρα να πάει ξανά σε εκλογές και ότι θα έκανε «το παν για τη συγκρότηση προοδευτικής κυβέρνησης». Παράλληλα, ο Φ. Κουβέλης κατηγορούσε τη Ν.Δ. ως «νεοφιλελεύθερη Δεξιά που έχει φορέσει φιλοευρωπαϊκό μανδύα», καλούσε τους δυσαρεστημένους πρώην ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ να μην επιλέξουν την αποχή και χαρακτήριζε τον ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ «λαϊκίστικη, αντιευρωπαϊκή στην ουσία της Αριστερά».
Η ΔΗΜΑΡ εκπόνησε το Σχέδιο Άμεσης Διακυβέρνησης, που προέβλεπε μεταξύ άλλων: κάθαρση στο πολιτικό σύστημα, επιμήκυνση της δημοσιονομικής προσαρμογής έως και το 2017, λιγότερους φόρους από τους αδύναμους – περισσότερους από τους ισχυρούς, οικονομική ανάταξη επιχειρήσεων και νοικοκυριών, αγροτική ανάπτυξη και ανασυγκρότηση της υπαίθρου, αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης με αναθεώρηση της Συμφωνίας Δουβλίνο ΙΙ και διεύρυνση του κοινωνικού κράτους.
Μιλώντας στην κεντρική προεκλογική συγκέντρωση της ΔΗΜΑΡ στο Θησείο, ο Φ. Κουβέλης τόνισε: «Δεν θα σας προσβάλλω με “θα”, με υποσχέσεις και κούφια λόγια». Επίσης, απηύθυνε πρόσκληση στους πολιτικούς αρχηγούς να συνοδεύσουν τον πρωθυπουργό, όποιος κι αν θα ήταν αυτός, στη Σύνοδο Κορυφής στις 28 Ιουνίου, συγκροτώντας έτσι εθνικό μέτωπο. Την εκδήλωση άνοιξε ο ηθοποιός Άγγελος Αντωνόπουλος, με την απαγγελία στίχων των ποιητών Τάσου Λειβαδίτη, Μανόλη Αναγνωστάκη, Τίτου Πατρίκιου και Γιώργου Δουατζή.
«Εντολή για λύση»
Στην καμπάνια της, η ΔΗΜΑΡ συνέχισε να προβάλλεται ως «Η Αριστερά της ευθύνης», ζητώντας αυτή τη φορά ο λαός να της δώσει «Εντολή για λύση».
Μεγάλο μέρος της διαφημιστικής της εκστρατείας επικεντρώθηκε στο πρόσωπο του αρχηγού της, με τη φωτογραφία του να κυριαρχεί στις αφίσες και τον ίδιο να εμφανίζεται σε αρκετά σποτ, λέγοντας: «Λύση υπάρχει». Σε τηλεοπτικά μηνύματα εμφανίστηκε και πάλι ο ηθοποιός Γιάννης Μπέζος (αναρωτώμενος: «Εσείς, πιστεύετε στα όνειρα;»), καθώς επίσης και ο συγγραφέας Βασίλης Βασιλικός, ο οποίος συμπεριλήφθηκε στο ψηφοδέλτιο Επικρατείας.
Σε ένα σποτ κυριαρχούσε ένα ρολόι, κάθε χτύπος του οποίου αντιστοιχούσε σε λέξεις όπως «εμπιστοσύνη», «αξιοπιστία», «τόλμη», «συνέπεια», «ευαισθησία», «πρόγραμμα», «ιδέες», ενώ η εκφωνήτρια τόνιζε: «Η ώρα είναι ΔΗΜΑΡ».
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ
«Έρχεται νέα καταιγίδα μέτρων»
Σύμφωνα με το ΚΚΕ, το «πραγματικό» δίλημμα των εκλογών ήταν: «Αντεπίθεση του λαϊκού κινήματος ή εξαθλίωση των λαϊκών στρωμάτων, εξαιτίας μιας εσωτερικής υποτίμησης και χρεοκοπίας;». Το κόμμα κάλεσε τους πολίτες να το εμπιστευθούν ανεξάρτητα από τις όποιες διαφορές είχαν μαζί του, τονίζοντας ότι «σημασία έχει πως ο λαός πρέπει να είναι έτοιμος να αντιμετωπίσει τη νέα καταιγίδα μέτρων που έρχεται», ανεξάρτητα από το αν θα βρεθεί στην εξουσία η Ν.Δ. ή ο «αφερέγγυος», όπως τον χαρακτήριζε, ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ. Επίσης, απευθύνθηκε ιδιαίτερα σε εκείνους οι οποίοι ενώ ήταν έτοιμοι να το ψηφίσουν στις εκλογές του Μαΐου, «τις τελευταίες 15 ημέρες είτε γύρισαν πίσω, είτε παρασύρθηκαν από ένα ρεύμα που οδήγησε στην κάλπη του ΣΥΡΙΖΑ». Το ΚΚΕ τόνιζε ότι δεν θα συμμετείχε σε μια «κυβέρνηση της Αριστεράς» και ότι δεν θα έδινε ψήφο ανοχής σε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, για τον οποίο έλεγε ότι «αλλάζει τις θέσεις του σαν τα πουκάμισα και δεν πρόκειται να απαλλάξει την Ελλάδα από τα δεινά της κρίσης και της καπιταλιστικής ανάπτυξης».
Η γενική γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής του ΚΚΕ Αλέκα Παπαρήγα επαναλάμβανε ότι ο λαός πρέπει να συνειδητοποιήσει την ανάγκη αποδέσμευσης της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη μονομερή διαγραφή του χρέους, ενώ ξεκαθάριζε ότι το κόμμα της δεν προτείνει επιστροφή στη δραχμή.
Οι διεκδικήσεις
Το ΚΚΕ διεκδικούσε, μεταξύ άλλων: Τη χορήγηση επιδόματος ανεργίας σε όλους τους ανέργους 1.120 ευρώ και επιδότηση του ενοικίου σε ανέργους. Το «κούρεμα» των δανείων έως και 50% και πάγωμα για όσο καιρό διαρκεί η κρίση. Την κατοχύρωση του 35ωρου, τη μονιμοποίηση όλων των συμβασιούχων και την καθιέρωση του κατώτερου μισθού σε 1.400 ευρώ. Κατώτερη σύνταξη 1.120 ευρώ – υποχρεωτικά σύνταξη για όλους με 30 χρόνια δουλειάς, χωρίς όριο ηλικίας. Την κατάργηση των αντικειμενικών κριτηρίων και των «χαρατσιών». Αφορολόγητο όριο για τη λαϊκή οικογένεια 40.000 ευρώ τον χρόνο, προσαυξημένο με 5.000 ευρώ για κάθε παιδί. Τη φορολόγηση του μεγάλου κεφαλαίου με συντελεστή 45%.
«Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!»
Η κεντρική προεκλογική συγκέντρωση του ΚΚΕ πραγματοποιήθηκε στο Πεδίον του Άρεως.
Η Αλ. Παπαρήγα απευθύνθηκε στον εργάτη, τον άνεργο, τον αυτοαπασχολούμενο, τον αγρότη, τον συνταξιούχο, τον νέο και τη γυναίκα, ζητώντας «να ακυρώσουν τα σχέδια των εκμεταλλευτών και των κομμάτων τους, που θέλουν να αποδυναμώσουν, ακόμα και να απαλλαγούν από το ΚΚΕ». Την εκδήλωση άνοιξε ο ηθοποιός και υποψήφιος βουλευτής του ΚΚΕ Παύλος Ορκόπουλος, ο οποίος απήγγειλε το ποίημα «Τρία κόκκινα γράμματα» του Γιάννη Ρίτσου, που τελειώνει με την προτροπή: «Προλετάριοι όλων των χωρών, ενωθείτε!».
Οι συγκεντρωμένοι οπαδοί έσειαν κόκκινες σημαίες με το έμβλημα του κόμματος και φώναζαν συνθήματα όπως: «Εννιά δεκαετίες αγώνα και θυσία, το ΚΚΕ στην πρωτοπορία», «Εργατιά προχώρα, τώρα μια γροθιά, γκρέμισε μνημόνια και αφεντικά», «ΚΚΕ δυνατό, η ελπίδα είναι εδώ», «Ισχυρό ΚΚΕ, αντεπίθεση λαέ», «Το μέλλον μας δεν είναι ο καπιταλισμός, είναι ο νέος κόσμος, ο σοσιαλισμός».
Ανάμεσα στα τραγούδια που μεταδόθηκαν από τα μεγάφωνα, κυριάρχησαν οι συνθέσεις του Μίκη Θεοδωράκη («Της δικαιοσύνης ήλιε νοητέ», «Το σφαγείο», «Θα σημάνουν οι καμπάνες»). Την είσοδο της Αλ. Παπαρήγα στην εξέδρα «προλόγισε» το «Ποιος δεν μιλά για τη Λαμπρή» ενώ μετά το πέρας της ομιλίας της ακούστηκε το «Los libertadores».
«Εμπιστοσύνη στη δύναμή σου»
Στην κεντρική του αφίσα, το κόμμα χρησιμοποίησε και πάλι το σύνθημα «Ισχυρό ΚΚΕ», συνοδευόμενο από τις φράσεις «Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ δεν αλλάζουν. Μην εμπιστεύεσαι τον ΣΥΡΙΖΑ» και «Ο λαός πρωταγωνιστής». Το ΚΚΕ πρόβαλλε, από την τηλεόραση ή το Διαδίκτυο, πολλά σποτ, για να περάσει μηνύματα όπως «Δούλοι του 21ου αιώνα δεν θα γίνουμε» και «Ελεύθερος λαός είναι ο λαός ιδιοκτήτης του πλούτου που παράγει». Δύο ήταν τα σποτ που συζητήθηκαν περισσότερο: Στο ένα, ένα μέλος της ΚΝΕ μοίραζε φυλλάδια στον δρόμο, προειδοποιώντας ότι «έρχεται θύελλα», αλλά αντιμετώπιζε την αδιαφορία των περαστικών, μέχρι που η θύελλα ερχόταν, με τον εκφωνητή να επισημαίνει: «Το ΚΚΕ σε προειδοποίησε. Στη νέα θύελλα, αντεπίθεση. Με ισχυρό ΚΚΕ για να νικήσει ο λαός».
Κυβέρνηση Εθνικής Ευθύνης
Στην αναμέτρηση της 17ης Ιουνίου το ποσοστό της αποχής ξεπέρασε κάθε προηγούμενο (37,51%). Τα δύο πρώτα κόμματα αύξησαν σημαντικά τις δυνάμεις τους, ενώ κοινοβουλευτική εκπροσώπηση εξασφάλισαν οι ίδιοι επτά πολιτικοί σχηματισμοί με την προηγούμενη αναμέτρηση.
Η Ν.Δ. κέρδισε 633.000 ψηφοφόρους σε σχέση με τις εκλογές της 6ης Μαΐου και αύξησε το ποσοστό της κατά 10,8 μονάδες. Σύμφωνα με το κοινό exit poll που διενήργησαν οι εταιρείες Metron Analysis, Alco, Marc, MRB, Opinion, προς τη Ν.Δ. μετακινήθηκε περίπου ένας στους πέντε που είχαν ψηφίσει ΑΝΕΛ, ΛΑΟΣ και Χρυσή Αυγή στην προηγούμενη αναμέτρηση, όπως επίσης περίπου ένας στους δύο ψηφοφόρους της Δημοκρατικής Συμμαχίας. Σε δηλώσεις του, ο Αντ. Σαμαράς ανέφερε ότι «ο ελληνικός λαός ψήφισε την ευρωπαϊκή πορεία της Ελλάδας και την παραμονή μας στο ευρώ».
Ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ κέρδισε 594.000 ψηφοφόρους και βελτίωσε το ποσοστό του κατά 10,1 μονάδες. Σύμφωνα με το κοινό exit poll, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ «μάζεψε» πολλούς ψηφοφόρους από τη ΔΗΜΑΡ και το ΚΚΕ (περίπου έναν στους τέσσερις ψηφοφόρους τους), όπως επίσης και από τους ΑΝΕΛ (έναν στους έξι), τον ΛΑΟΣ (έναν στους δέκα) και τη Χρυσή Αυγή (περίπου 8%). Σύμφωνα με τον Αλ. Τσίπρα, ο ΣΥΡΙΖΑ-ΕΚΜ «έδωσε έναν αγώνα με πείσμα και αυταπάρνηση, κόντρα σε μια πρωτοφανή επίθεση εκβιασμών και τρόμου».
Το ΠΑΣΟΚ κατέγραψε νέο ιστορικά χαμηλό ποσοστό και οι ΑΝΕΛ έχασαν περίπου 208.000 ψηφοφόρους και πάνω από 3 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ στα ίδια περίπου επίπεδα παρέμεινε η εκλογική δύναμη της Χρυσής Αυγής και της ΔΗΜΑΡ.
Έχοντας χάσει περίπου 260.000 ψηφοφόρους, το ΚΚΕ συγκέντρωσε το χαμηλότερο ποσοστό του στη μεταπολιτευτική του παρουσία (το προηγούμενο ήταν το 4,54% του 1993). Η επόμενη εκλογική αναμέτρηση θα έβρισκε το κόμμα με νέο γενικό γραμματέα.
Στις 20 Ιουνίου, ο Αντ. Σαμαράς έλαβε από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας εντολή σχηματισμού κυβέρνησης. Η κυβέρνηση Εθνικής Ευθύνης, όπως χαρακτηρίσθηκε, δημιουργήθηκε με τη στήριξη της Ν.Δ., του ΠΑΣΟΚ και της ΔΗΜΑΡ.
Οι New York Times θεωρούσαν μάλλον απίθανο να εξαντλήσει το νέο κυβερνητικό σχήμα την τετραετία: Πράγματι, στις 21 Ιουνίου 2013, η ΔΗΜΑΡ θα αποφάσιζε την αποχώρησή της από τη συγκυβέρνηση, με αφορμή την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου για την κατάργηση της ΕΡΤ.