Ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε «κεφάλι» στις δημοσκοπήσεις
Στις ευρωεκλογές που διεξήχθησαν στις 25 Μαΐου 2014, ο ΣΥΡΙΖΑ αναδείχθηκε νικητής με ποσοστό 26,26% και με διαφορά τρεισήμισι μονάδων από τη Ν.Δ. Όλες οι δημοσκοπήσεις που διενεργήθηκαν τους μήνες που ακολούθησαν, έδειχναν το κόμμα του Αλέξη Τσίπρα να προηγείται σταθερά της «γαλάζιας» παράταξης στην πρόθεση ψήφου.
Τον Σεπτέμβριο, η ανάρτηση των εκκαθαριστικών σημειωμάτων του ΕΝΦΙΑ (που, όπως επισήμανε ο Δημήτρης Μαύρος της MRB, «χτύπησε κατευθείαν τον νοικοκύρη κεντροδεξιό»*) και η παρουσίαση από τον Αλ. Τσίπρα του «προγράμματος της Θεσσαλονίκης» είχαν ως αποτέλεσμα η δημοσκοπική «ψαλίδα» μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ – Ν.Δ. να ανοίξει ακόμη περισσότερο.
Στις 28 Νοεμβρίου, σε άρθρο του στους New York Times, ο δημοσιογράφος Νίκολας Γκέιτζ επιχειρούσε να εξηγήσει αυτή τη δημοσκοπική διαφορά, επισημαίνοντας ότι η κυβέρνηση συνεργασίας του Αντώνη Σαμαρά «πέρασε ορισμένα από τα πιο σκληρά μέτρα λιτότητας στη μεταπολεμική ιστορία της χώρας, μειώνοντας τις δημόσιες δαπάνες, τους μισθούς και τις συντάξεις, κατά το ήμισυ σχεδόν, ενώ επέβαλε υψηλούς φόρους, που μείωσαν την αγοραστική δύναμη των Ελλήνων κατά 30% περίπου».
(*) Δημήτρης Μαύρος, «Με θέμα τις δημοσκοπήσεις και όχι μόνο», στο: Μπουτζέτη Μαρία (επιμ.), Εκλογές 2015 – Ιανουάριος. Η σύγκρουση, τα εργαλεία της σύγκρουσης, μετά τη σύγκρουση, Μεταμεσονύκτιες Εκδόσεις, 2015, σελ. 25.
Η προκήρυξη πρόωρων εκλογών
Στις 9 Δεκεμβρίου 2014, η κυβέρνηση αποφάσισε την επίσπευση της εκλογής του διαδόχου του απερχόμενου Προέδρου της Δημοκρατίας Καρόλου Παπούλια, με την αιτιολογία ότι το συγκεκριμένο ζήτημα «είχε μετατραπεί το τελευταίο διάστημα (από την αντιπολίτευση) σε πρόσχημα εκβιασμού πρόωρων εκλογών». Ο πρωθυπουργός Αντ. Σαμαράς και ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Ευάγγελος Βενιζέλος επέλεξαν την υποψηφιότητα του Σταύρου Δήμα.
Στις 29 του μηνός, μετά τη μη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας και κατά την τρίτη ψηφοφορία, ο πρωθυπουργός προανήγγειλε την προκήρυξη πρόωρων βουλευτικών εκλογών στις 25 Ιανουαρίου 2015.
Σε δήλωσή του, ο Αντ. Σαμαράς διαμήνυσε ότι «είναι ώρα ο λαός να διώξει την αβεβαιότητα και να αποκαταστήσει τη σταθερότητα», ενώ ο Αλ. Τσίπρας τόνισε: «Το μέλλον ήδη ξεκίνησε. Να είστε αισιόδοξοι και χαρούμενοι».
Την τελευταία ημέρα της χρονιάς, θυροκολλήθηκε στη Βουλή το Προεδρικό Διάταγμα για τη διάλυση της Βουλής και την προκήρυξη εκλογών.
Προβλέψεις για νίκη, αλλά όχι αυτοδυναμία του ΣΥΡΙΖΑ
Όλες οι δημοσκοπήσεις που δημοσιοποιήθηκαν από την ημέρα που προκηρύχτηκαν οι εκλογές έως και δύο ημέρες πριν από την αναμέτρηση (καθώς άρθηκε η δεκαπενθήμερη απαγόρευση που ίσχυε έως τότε) αποτύπωναν προβάδισμα του ΣΥΡΙΖΑ έναντι της Ν.Δ. στην πρόθεση ψήφου, που κυμαινόταν από 2 έως 9 ποσοστιαίες μονάδες. Μάλιστα, στην τελική ευθεία για τις εκλογές, η δημοσκοπική πρόθεση ψήφου προς τον ΣΥΡΙΖΑ παρουσίαζε αυξητική τάση, αλλά χωρίς να «κλειδώνει» η αυτοδυναμία του. Οπως επισήμαινε ο Ηλίας Νικολακόπουλος, «ο ΣΥΡΙΖΑ εμφάνιζε υψηλότατη συσπείρωση και οι μετακινούμενοι προς αυτόν πρώην ψηφοφόροι της Ν.Δ. ήταν περίπου τριπλάσιοι από όσους επέλεγαν την αντίστροφη διαδρομή»*. Επίσης, ο ΣΥΡΙΖΑ συγκέντρωνε πολύ υψηλά ποσοστά στην παράσταση νίκης.
Για την τρίτη θέση, οι δημοσκοπήσεις έδειχναν ότι θα δινόταν «μάχη» μεταξύ του Ποταμιού, της Χρυσής Αυγής και του ΚΚΕ. Σε όλα σχεδόν τα γκάλοπ, το ΠΑΣΟΚ-Δ.Π. καταλάμβανε την έκτη θέση ενώ, πάντα σύμφωνα με τις έρευνες, οι ΑΝΕΛ θα έπρεπε να καταβάλουν μεγάλη προσπάθεια για να πιάσουν το όριο του 3%. Όι αναποφάσιστοι συγκέντρωναν ποσοστά που κινούνταν από 9% έως 21%.
(*) Ηλίας Νικολακόπουλος, «Αναλύοντας τις δημοσκοπήσεις: Η δυναμική της τελευταίας εβδομάδας είναι το κλειδί», Τα Νέα Σαββατοκύριακο, 17 Ιανουαρίου 2015, σελ. 16.
Μειωμένη η κρατική χρηματοδότηση των κομμάτων
Σύμφωνα με τις ρυθμίσεις του νόμου 4304/2014, η τακτική κρατική χρηματοδότηση των κομμάτων ανερχόταν πλέον σε ποσοστό 0,5%ο επί των πραγματοποιηθέντων καθαρών εσόδων του ετήσιου κρατικού απολογισμού, η χρηματοδότηση για ερευνητικούς και επιμορφωτικούς λόγους σε ποσοστό 0,1%ο και η εκλογική χρηματοδότηση σε ποσοστό 0,08%ο.
Σε περίπτωση διενέργειας εθνικών εκλογών, το 50% της εκλογικής χρηματοδότησης καταβαλλόταν στα κόμματα και στους συνασπισμούς που εκπροσωπούνταν στη Βουλή των Ελλήνων με αντιπροσώπους εκλεγμένους στις τελευταίες γενικές βουλευτικές εκλογές (από τους συνδυασμούς του ίδιου κόμματος ή συνασπισμού), το 10% σε κόμματα και συνασπισμούς που είχαν εκλέξει αντιπροσώπους στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις τελευταίες ευρωεκλογές και το υπόλοιπο 40% στα κόμματα και στους συνασπισμούς που στις τελευταίες γενικές βουλευτικές εκλογές είχαν καταρτίσει πλήρεις συνδυασμούς τουλάχιστον στο 70% των εκλογικών περιφερειών και συγκέντρωσαν αριθμό ψήφων, τουλάχιστον, ίσο με το 1,5% του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων της επικράτειας και σε εκείνα τα οποία στις τελευταίες ευρωεκλογές συγκέντρωσαν αριθμό ψήφων, τουλάχιστον, ίσο με το 1,5% του συνόλου των έγκυρων ψηφοδελτίων της επικράτειας.
Για την αναμέτρηση της 25ης Ιανουαρίου, η εκλογική χρηματοδότηση στα κόμματα ανήλθε στο ποσό των 4.036.000 ευρώ. Με την κατανομή του ποσοστού 50% + 10% της εκλογικής χρηματοδότησης, η Ν.Δ. έλαβε συνολικά 747.214 ευρώ, ο ΣΥΡΙΖΑ 706.464 ευρώ, το ΠΑΣΟΚ 302.692 ευρώ, η Χρυσή Αυγή 194.296,18 ευρώ, οι ΑΝΕΛ 178.096 ευρώ, η ΔΗΜΑΡ 134.239,08 ευρώ, το ΚΚΕ 126.425,33 ευρώ και Το Ποτάμι 32.172 ευρώ.
Το υπόλοιπο 40% διανεμήθηκε, μετά τις εκλογές, ως εξής: ΣΥΡΙΖΑ 562.524 ευρώ, Ν.Δ. 450.940 ευρώ, Χρυσή Αυγή 138.273 ευρώ, Το Ποτάμι 112.311 ευρώ, ΚΚΕ 102.741 ευρώ, ΑΝΕΛ – Εθνική Πατριωτική και Δημοκρατική Συμμαχία 43.886 ευρώ, ΑΝΕΛ – Ευρωπαϊκό Αντιμνημονιακό Μέτωπο 29.563 ευρώ, ΠΑΣΟΚ – Δημοκρατική Παράταξη 43.257 ευρώ, Ελιά – Δημοκρατική Παράταξη 68.515 ευρώ, ΚΙΔΗΣΟ 22.797 ευρώ, Ένωση Κεντρώων 16.575 ευρώ και ΛΑΟΣ 23.000 ευρώ. Η χρηματοδότηση της Χρυσής Αυγής ανεστάλη.
Επίσης, μεταξύ άλλων, ο νόμος όριζε ότι απαγορεύεται η χορήγηση δανείων από τις τράπεζες προς τα κόμματα-δικαιούχους κρατικής χρηματοδότησης με εγγύηση την κρατική χρηματοδότηση πέραν του τρέχοντος οικονομικού έτους και ότι η ιδιωτική χρηματοδότηση πολιτικού κόμματος ή συνασπισμού, από το ίδιο πρόσωπο, κατά τη διάρκεια του ίδιου έτους, δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει συνολικά το ποσό των 20.000 ευρώ.
Η (δωρεάν) ραδιοτηλεοπτική προβολή των κομμάτων
Στις 10 Ιανουαρίου 2015, δημοσιεύτηκαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως οι όροι, οι προϋποθέσεις και ο χρόνος προβολής, κατά την προεκλογική περίοδο, των κομμάτων (και συνασπισμών) που εκπροσωπούνταν στη Βουλή των Ελλήνων και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Ν.Δ., ΣΥΡΙΖΑ, ΠΑΣΟΚ, Χρυσή Αυγή, ΑΝΕΛ, ΚΚΕ, ΔΗΜΑΡ, Το Ποτάμι).
Η ΝΕΡΙΤ και οι ενημερωτικοί ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί ελεύθερης λήψης εθνικής, περιφερειακής και τοπικής εμβέλειας είχαν την υποχρέωση: να μεταδώσουν μία συνέντευξη Τύπου με καθέναν από τους αρχηγούς των κομμάτων, να οργανώσουν τουλάχιστον τρεις ομαδικές συζητήσεις με εκπροσώπους των κομμάτων και να διαθέσουν δωρεάν ένα δεκάλεπτο την εβδομάδα σε καθένα από τα κόμματα για την παρουσίαση των προγραμμάτων τους ή όποια άλλη πολιτική δραστηριότητα. Στα δεκάλεπτα, επιτρεπόταν στα κόμματα να μεταδώσουν διαφημιστικά μηνύματα, τα οποία δεν μπορούσαν όμως να υπερβούν το ένα τρίτο του συνολικά διατιθέμενου χρόνου.
Επιπλέον, η ΝΕΡΙΤ είχε την υποχρέωση να μεταδώσει σε εθνικό ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο μία συνέντευξη διάρκειας 45 λεπτών του αρχηγού κάθε κόμματος και να καλύψει δύο προεκλογικές συγκεντρώσεις καθενός από τα κόμματα.
Στους παραπάνω πολιτικούς σχηματισμούς διατέθηκε δωρεάν τηλεοπτικός χρόνος συνολικής αξίας 5.000.000 ευρώ για τη μετάδοση διαφημιστικών μηνυμάτων. Αναλυτικά, αναλογούσαν μηνύματα αξίας 1.500.550 ευρώ στη Ν.Δ., 1.495.448 ευρώ στον ΣΥΡΙΖΑ, 589.405 ευρώ στο ΠΑΣΟΚ – Δημοκρατική Παράταξη, 442.716 ευρώ στη Χρυσή Αυγή, 326.653 ευρώ στους ΑΝΕΛ, 287.780 ευρώ στο ΚΚΕ, 207.757 ευρώ στη ΔΗΜΑΡ και 149.492 ευρώ στο Ποτάμι.
Τηλεοπτικός χρόνος συνολικής αξίας 1.250.000 ευρώ για τη μετάδοση σποτ θα μοιραζόταν ισομερώς σε όλα τα κόμματα και συνασπισμούς οι συνδυασμοί των οποίων θα ανακηρύσσονταν από τον Αρειο Πάγο για τις εκλογές (συνολικά, ήταν 18 κόμματα και 4 συνασπισμοί).
ΝΕΑ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ
«Ποιον θέλει καπετάνιο στο τιμόνι ο λαός;»
Η Ν.Δ. μπήκε στην εκλογική μάχη σε ένα δυσμενές για εκείνη δημοσκοπικό περιβάλλον. Ωστόσο, ο ηγέτης της δήλωνε με αισιοδοξία ότι «το κλίμα γυρίζει» και ότι στο τέλος θα κέρδιζε το κόμμα του.
Στο ξεκίνημα της προεκλογικής περιόδου, με το βασικό επιχείρημα της «χαμένης ψήφου», το κόμμα απευθύνθηκε στους ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής, των ΑΝΕΛ και του ΛΑΟΣ.
Στην πορεία, η Ν.Δ. στράφηκε και στους «νοικοκυραίους του Κέντρου και της Κεντροαριστεράς, που δεν θέλουν να δουν την Ελλάδα να γίνεται συντρίμμια, αλλά επιθυμούν να βγούμε οριστικά από την κρίση», όπως υπογράμμισε ο πρόεδρός της.
Στην τελική ευθεία, ο Αντ. Σαμαράς έκανε προσκλητήριο «αγώνα και ενότητας» στους αναποφάσιστους, λέγοντας ότι «σχεδόν όλοι ανήκουν στην πλειοψηφία του ελληνικού λαού που ζητάει Ευρώπη και μεταρρυθμίσεις» και τονίζοντας ότι «η απέναντι πλευρά μάς οδηγεί στη σύγκρουση με την Ευρώπη».
Επίσης, βλέποντας ότι θεωρείται «καταλληλότερος πρωθυπουργός» σε σχέση με τον Αλ. Τσίπρα σε όλες τις δημοσκοπήσεις, έθεσε το ερώτημα στον λαό «αυτή τη δύσκολη ώρα, ποιον θέλει καπετάνιο στο τιμόνι;», υπογραμμίζοντας ότι στο πρόσωπό του «υπάρχει εμπιστοσύνη, υπάρχει αξιοπιστία με τους εταίρους μας».
«Ο ΣΥΡΙΖΑ παίζει την τύχη της Ελλάδας στα ζάρια»
Και σε αυτή την αναμέτρηση, ο Αντ. Σαμαράς εξαπέλυσε μετωπική επίθεση εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ. Συγκεκριμένα:
• Υπογράμμιζε ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «παίζει την τύχη της Ελλάδας στα ζάρια» και ότι αν κέρδιζε τις εκλογές, θα υπήρχε «ασφυξία ρευστότητας», «θα έκλειναν τα ΑΤΜ και οι τράπεζες», «θα έφερνε χειρότερο μνημόνιο», «θα έβαζε νέους φόρους και χέρι στις καταθέσεις», «θα ξαναβούλιαζε την Ελλάδα στο χθες».
• Εξέφραζε την άποψη ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «θέλει να σώσει τα προνόμια των βολεμένων, των συνδικαλιστών» και ότι αντιπροσωπεύει «τα συμφέροντα του λόμπι της δραχμής, των επιτήδειων που έχουν βγάλει τα χρήματά τους στο εξωτερικό».
• Κατηγορούσε το κόμμα του Αλ. Τσίπρα ότι «ζητάει να απομακρυνθούν οι θρησκευτικές εικόνες από δημόσια κτίρια και χώρους» και ότι «επιδιώκει την κατάργηση των φυλακών υψίστης ασφαλείας για τρομοκράτες και τον αφοπλισμό της Αστυνομίας και του Λιμενικού».
• Επισκεπτόμενος τον φράκτη του Έβρου και επιχειρώντας να αποκομίσει πολιτικά οφέλη από την τρομοκρατική επίθεση ισλαμιστών στο σατιρικό περιοδικό Charlie Hebdo στο Παρίσι, ο πρόεδρος της Ν.Δ. κατήγγειλε και στις δύο περιπτώσεις τον ΣΥΡΙΖΑ πως «προσκαλεί κι άλλους λαθρομετανάστες και μοιράζει από τώρα ιθαγένειες».
Απαντώντας στην πρόσκληση του Αλ. Τσίπρα για προεκλογικό debate, ο Αντ. Σαμαράς είπε: «Εγώ διάλογο με υβριστές δεν κάνω και την πολιτική αθλιότητα δεν πρόκειται ποτέ να τη νομιμοποιήσω».
«Μπαίνουμε σε μια καινούργια εποχή»
Ο 64χρονος πρωθυπουργός τόνιζε ότι «συμμάζεψε, μέσα στην καταιγίδα, τα οικονομικά της χώρας, δουλεύοντας μέρα-νύχτα, για να κρατήσουμε την Ελλάδα όρθια», αν και αναγνώριζε ότι «υπήρξαν και υπάρχουν Έλληνες που υποφέρουν». Παράλληλα, υποσχόταν ότι «από εδώ και μπρος, μπαίνουμε σε μια καινούργια εποχή, με ανάπτυξη, επενδύσεις, εξαγωγές, ιδιωτικοποιήσεις, αξιοποίηση της περιουσίας του Δημοσίου». Ακόμα, εγγυόταν ότι δεν θα υπάρξει μείωση εισοδημάτων και συντάξεων, θα αποκατασταθεί η ισόβια σύνταξη για την πολύτεκνη μητέρα, θα προστατευθεί η πρώτη κατοικία, θα επιστραφεί το σύνολο των περικοπών στις Ένοπλες Δυνάμεις και στα Σώματα Ασφαλείας, θα καταργηθούν τα τεκμήρια διαβίωσης και θα μειωθούν σταδιακά ο φόρος εισοδήματος, ο φόρος επιχειρήσεων, ο ΕΝΦΙΑ και ο ΦΠΑ.
«Σύγκρουση δύο κόσμων»
Η κεντρική προεκλογική συγκέντρωση της Ν.Δ. έγινε στην Αθήνα, στο Κλειστό Γυμναστήριο Φαλήρου.
Ο Αντ. Σαμαράς υπενθύμισε ότι «μία ψήφος μπορεί να κρίνει αν η Ελλάδα θα κάνει το άλμα στο αύριο που είναι πια τόσο κοντά ή αν θα πάμε στο “μοιραίο ατύχημα”» και επανέλαβε ότι στις εκλογές «συγκρούονται δύο κόσμοι»: «Ο κόσμος ο δικός μας, με επενδύσεις, επιχειρηματικότητα, καινοτομία, νεοφυείς επιχειρήσεις των νέων μας, σύγχρονα πανεπιστήμια, με αποκατάσταση του αισθήματος ασφάλειας του πολίτη και προστασία των συνόρων από τη λαθρομετανάστευση» και «ο άλλος κόσμος απέναντι, με κομματικούς στρατούς, κρατικοποιήσεις, άσυλο παρανομίας στα πανεπιστήμια, κατάργηση του ΑΣΕΠ, διώξιμο των επενδυτών, άνοιγμα των συνόρων, παράδοση στο έλεος της κάθε συμμορίας».
Οι οπαδοί έσειαν γαλανόλευκες σημαίες και φώναζαν συνθήματα όπως: «Ελλάς, Ελλάς, Αντώνης Σαμαράς», «ΟΝΝΕΔ, ΟΝΝΕΔ, πρωτοπορία, ζήτω η Νέα Δημοκρατία», «ΔΑΠ, ΔΑΠ, δυνατή, πρωτοπόρα, μαζική», «Όλη η Ελλάδα είναι μπλε, είναι μπλε, όλη μπλε».
Σποτ που συζητήθηκαν
Η Ν.Δ. προβλήθηκε ως «Υπεύθυνη δύναμη» (σλόγκαν που είχε λανσάρει το κόμμα στην αναμέτρηση του ’93) και υιοθέτησε το σύνθημα «Λέμε την αλήθεια, εγγυόμαστε το αύριο».
Η καμπάνια του κόμματος εστιάστηκε στο πρόσωπο του Αντ. Σαμαρά, ο οποίος πρωταγωνίστησε στην κεντρική αφίσα, όπως επίσης και στα σποτ που σχολιάστηκαν περισσότερο: Στο πρώτο, ο Αντ. Σαμαράς έπιανε συζήτηση με μια παρέα παιδιών που έπαιζαν μπάλα σε μια πλατεία. Στην αναφορά του «Νικόλα» ότι ο πατέρας του του λέει πως «τα πράγματα είναι δύσκολα», ο πρωθυπουργός αναγνώριζε ότι «έχει δίκιο», αλλά υπογράμμιζε ότι «σήμερα έχουμε σχεδόν φτάσει την Ελλάδα εκεί που πρέπει, για να ξαναγίνει μια σπουδαία χώρα, για όλα τα παιδιά». Το σποτ ενέπνευσε κάποιους χρήστες του Διαδικτύου, που παρουσίασαν διάφορες χιουμοριστικές παραλλαγές του. Σε ανάλογο ύφος κινήθηκε και το σποτ στο οποίο ο πρωθυπουργός συζητούσε με μια οικογένεια στην κουζίνα του απλού σπιτιού της και έλεγε ότι στενοχωριόταν για τις θυσίες που έπρεπε να γίνουν κατά τη διάρκεια της δικής του θητείας, τονίζοντας ότι, σε διαφορετική περίπτωση, «η Ελλάδα θα πληγωνόταν πολύ περισσότερο». Στη συνέχεια, εγγυόταν ότι «κάθε μέρα θα είναι καλύτερη για όλους» και, αναφερόμενος στις υποσχέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, υπογράμμιζε: «Το έργο, άλλωστε, με το “λεφτά υπάρχουν”, το έχετε ξαναδεί».
Η επίθεση εναντίον του ΣΥΡΙΖΑ αποτυπώθηκε σε μια σειρά σποτ στα οποία «καθημερινοί» άνθρωποι έθεταν ερωτήματα όπως: «Μα θα εμπιστευτούμε αυτούς τους ανθρώπους; Με τι λεφτά θα τηρήσουν τις υποσχέσεις τους; Με τις καταθέσεις του κόσμου;». Οι ίδιοι ανέφεραν ότι θα ψηφίσουν «για να χτίσουμε, όχι για να γκρεμίσουμε».
Η δήλωση της υποψήφιας βουλευτού του ΣΥΡΙΖΑ Ραχήλ Μακρή ότι η Τράπεζα της Ελλάδος μπορεί να κόψει μέχρι και 100 δισ. ευρώ και εκείνη του υπευθύνου Οικονομικών του ΣΥΡΙΖΑ Ευκλείδη Τσακαλώτου για αυξήσεις φόρων στο σύνολο των εισοδημάτων και της περιουσίας, με συντελεστή 60%, δεν πέρασαν ανεκμετάλλευτες από τη Ν.Δ., η οποία αναρωτήθηκε σε σποτ: «Σε αυτούς τους ανθρώπους θα εμπιστευθούμε την Ελλάδα;».
Το σποτ αυτής της «φουρνιάς» που προκάλεσε συζητήσεις και αντιδράσεις είχε τον τίτλο «Το πώς θα γραφτεί η Ιστορία είναι στο χέρι μας» και παρουσίαζε τι θα συμβεί εάν στις εκλογές αναδεικνυόταν πρώτο κόμμα ο ΣΥΡΙΖΑ, μέσα από πρωτοσέλιδα εφημερίδων: «Ναυάγιο στη διαπραγμάτευση», «Δεν έπιασε η μπλόφα Τσίπρα», «Χάθηκε η δόση των 7,2 δισ.», «Αγωνία για κούρεμα καταθέσεων», «Πρόβλημα ρευστότητας», «Στάση πληρωμών», «Χάος. Κλειστές οι τράπεζες», «Εθνικό λουκέτο». Κάποιοι έκαναν λόγο για «αποκορύφωμα της στρατηγικής του τρόμου», ενώ άλλοι θα χαρακτήριζαν, αργότερα, το σποτ «προφητικό».
Μια άλλη σειρά σποτ παρουσίαζε τις δεσμεύσεις της Ν.Δ. και έθετε το δίλημμα «Επιλέγουμε Αντώνη Σαμαρά ή Αλέξη Τσίπρα;», για να δώσει την απάντηση: «Σε αυτές τις εκλογές επιλέγουμε την Ελλάδα που μας αξίζει».
Λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, ο Αντ. Σαμαράς εμφανίστηκε σε σποτ και ζήτησε από τον λαό να αναδείξει τη Ν.Δ. «πρώτο κόμμα, έστω και με μία ψήφο», ώστε να αποτελέσει τον κορμό «σε μια κυβέρνηση συνεργασιών με όλες τις φιλοευρωπαϊκές δυνάμεις».
Απευθυνόμενη στους «φιλοευρωπαϊστές» ψηφοφόρους, η Ν.Δ. έκλεινε τα τηλεοπτικά σποτ της προβάλλοντας την ευρωπαϊκή σημαία μαζί με την ελληνική.
Η ΟΝΝΕΔ κυκλοφόρησε τα δικά της σποτ, που κατάφεραν πάλι να συζητηθούν, ειδικά εκείνα με πρωταγωνιστή τον «Βασιλάκη». Σε ένα σποτ, ο άπειρος ναυτικός «Βασιλάκης» (ο οποίος παρέπεμπε στον Αλ. Τσίπρα) διαφωνούσε με τον έμπειρο πλοίαρχο για το πού πρέπει να ελλιμενιστεί το πλοίο, ενώ ο εκφωνητής τόνιζε ότι «για να φτάσουμε στο λιμάνι μας με ασφάλεια θέλουμε προορισμό, γνώση, σταθερά χέρια». Σε ένα άλλο σποτ, ο «Βασιλάκης» ήταν δημόσιος υπάλληλος που, φορώντας μια μπλούζα με κόκκινο αστέρι (το οποίο παρέπεμπε στον ΣΥΡΙΖΑ) και με έναν φραπέ στο χέρι, αρνούνταν να αξιολογηθεί. Η ΑΔΕΔΥ αντέδρασε έντονα, χαρακτηρίζοντας το σποτ «απαξιωτικό και συκοφαντικό».
Εκτός από την τηλεόραση, η Ν.Δ. προώθησε κάποια σποτ αποκλειστικά μέσα από το Διαδίκτυο, στο οποίο έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα και στη «μάχη» του οποίου είχε ως βασικό της εργαλείο την κεντρική προεκλογική ιστοσελίδα lemetinalithia.gr.
Το επιτελείο
Κεντρικό ρόλο στον συντονισμό της εκστρατείας είχαν ο υπουργός Επικρατείας Δημήτρης Σταμάτης, ο Χρύσανθος Λαζαρίδης και ο γραμματέας του κόμματος Ανδρέας Παπαμιμίκος, ο οποίος ήταν υπεύθυνος και της ομάδας για το Διαδίκτυο, στην οποία συμμετείχαν ο Βελισάριος Μηλιώνης, ο Νίκος Λυσιγάκης και εθελοντές. Η ομάδα, μεταξύ άλλων, είχε αναλάβει «την αναχαίτιση των εκατοντάδων επιθέσεων που δεχόταν καθημερινά η παράταξη από την αντίπερα όχθη, μαζικά και συντονισμένα από ένα στρατό που ήταν (όσο είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε) μεγαλύτερος και είχε στη διάθεσή του πολλά τεχνικά μέσα», σύμφωνα με τον διευθυντή του γραφείου Τύπου της Ν.Δ. Σπύρο Καπράλο*. Επικεφαλής του επικοινωνιακού επιτελείου ήταν ο διευθυντής του γραφείου Τύπου του πρωθυπουργού Γιώργος Μουρούτης, ο οποίος είχε και τον τελικό λόγο για τη διαφημιστική καμπάνια. Εκπρόσωπος της Ν.Δ. ήταν η Μαρία Σπυράκη. Το κόμμα συνεργάστηκε με τη διαφημιστική εταιρεία Τhe Newtons Laboratory και τις εταιρείες δημοσκοπήσεων MRB και Metron Analysis. «Συγκεντρωσιάρχης» ήταν ο Μενέλαος Δασκαλάκης. Την ευθύνη της τηλεοπτικής κάλυψης των συγκεντρώσεων είχε, στο δεύτερο μισό της προεκλογικής εκστρατείας, ο σκηνοθέτης Βασίλης Βλαχοδημητρόπουλος **.
(*) Σπύρος Καπράλος, Συγκρούσεις και πολιτική επικοινωνία. Ανατομία ενός war room, εκδόσεις Παπαζήση, 2019, σελ. 122.
(**) Τα στοιχεία για το επιτελείο έδωσε στον συγγραφέα ο Γιώργος Μουρούτης.
ΣΥΝΑΣΠΙΣΜΟΣ ΡΙΖΟΣΠΑΣΤΙΚΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ
«Κυβέρνηση όλων των Ελλήνων»
Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία με τον ελληνικό και τον διεθνή Τύπο να επισημαίνει ότι «ελάχιστα θυμίζει τον ΣΥΡΙΖΑ του 2012», αναφέροντας ότι είχε «μαλακώσει τη ρητορική του», «λείανε αρκετές θέσεις του» και «προσέγγισε τον ρεαλισμό».
Ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε μεγάλη σημασία και στην «εικόνα» του εκτός συνόρων. Σε συνεντεύξεις που παραχώρησε σε διεθνή ΜΜΕ και σε άρθρα-επιστολές του, ο Αλ. Τσίπρας τόνιζε, μεταξύ άλλων, ότι «φυσικά και θα διαπραγματευτούμε με τους εταίρους μας, ώστε να αντιμετωπίσουμε μαζί το πρόβλημα του μη βιώσιμου ελληνικού χρέους» και ότι στόχος του ήταν «πάντα στο πλαίσιο της Ευρωζώνης, μια νέα συμφωνία, για να μπορεί και ο δικός μας λαός να αναπνεύσει, να δημιουργήσει, να ζει με αξιοπρέπεια».
Στις αρχές Ιανουαρίου, ο Αλ. Τσίπρας απηύθυνε ανοιχτό προσκλητήριο στις δυνάμεις και σε πρόσωπα της Αριστεράς, της οικολογίας και του αντιμνημονιακού χώρου, «για τον τερματισμό της κοινωνικής καταστροφής, για την ανατροπή του μνημονιακού καθεστώτος, για μια κυβέρνηση που θα βάζει στο επίκεντρο τα συμφέροντα των πολλών».
Στη συνέχεια, ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ έκανε άνοιγμα προς τους «συντηρητικούς ψηφοφόρους της μεσαίας τάξης», τονίζοντας ότι το κόμμα του «δεν έρχεται για να πάρει μια ιστορική ρεβάνς στο όνομα της Αριστεράς» και αναφέροντας ότι «η σημερινή Νέα Δημοκρατία δεν έχει σχέση με το κόμμα που ίδρυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής» αλλά είναι «μια έξαλλη Ακροδεξιά». Όπως επισήμαινε ο Μιχάλης Τσιντσίνης στα Νέα, ο Αλ. Τσίπρας είχε ήδη εργαστεί συστηματικά για να «κατευνάσει» και να προσεταιριστεί τους ψηφοφόρους της Ν.Δ., ακολουθώντας μια στρατηγική που περιλάμβανε συμβολικές κινήσεις, όπως οι επισκέψεις στο Άγιον Όρος και στο υπουργείο Εθνικής Αμυνας*.
Επίσης, ο Αλ. Τσίπρας έκανε άνοιγμα προς τους αναποφάσιστους ψηφοφόρους, τους νέους, την τρίτη ηλικία, τους ενστόλους και τους στρατιωτικούς και, σε κάθε ευκαιρία, έκανε λόγο για «κυβέρνηση όλων των Ελλήνων και όχι μιας παράταξης».
(*) Μιχάλης Τσιντσίνης, «Οι δεξιοί του Τσίπρα: Πώς αποδαιμονοποίησε το κόμμα του στα μάτια των συντηρητικών», Τα Νέα Σαββατοκύριακο, 23 Ιανουαρίου 2015, σελ. 19.
«Περιφερόμενος πλασιέ του φόβου ο κ. Σαμαράς»
Ο Αλ. Τσίπρας έβαζε διαρκώς στο στόχαστρό του τον Αντ. Σαμαρά, κατηγορώντας τον για «λαϊκισμό» και «παροχολογία», ότι συμπεριφέρεται «σαν περιφερόμενος πλασιέ του φόβου», ότι «έκανε στοιχείο της προπαγάνδας του τις δολοφονικές ενέργειες στη Γαλλία» και ότι «επένδυσε στη φυγή καταθέσεων, στο Grexit και στο επονείδιστο και δυσβάστακτο χρέος», για να συμπληρώσει: «Δεν πρόκειται να βγει η Ελλάδα από το ευρώ. Το μνημόνιο πρόκειται να βγει από την Ελλάδα. Και ο κύριος Σαμαράς από την εξουσία». Επίσης, υπογράμμισε σε δηκτικό τόνο: «Το μοναδικό που δεν έχουν πει ακόμα είναι ότι αν βγει ο ΣΥΡΙΖΑ, θα κάνει παιδομάζωμα και θα σας πάρει τις γυναίκες». Ο ηγέτης του ΣΥΡΙΖΑ ξεκαθάρισε ότι δεν πρόκειται να συγκυβερνήσει «παρέα με τους εντεταλμένους των μνημονίων, παλαιότερους και νεότερους» και ζητούσε διαρκώς από τους ψηφοφόρους να δώσουν «ισχυρή εντολή διακυβέρνησης στον ΣΥΡΙΖΑ για να αποκτήσει αυτοδυναμία η Ελλάδα».
Θέτοντας το διακύβευμα των εκλογών, ο Αλ. Τσίπρας ανέφερε ότι «θα κριθεί αποφασιστικά το αν η Ελλάδα θα συνεχίσει να πορεύεται στον καταστροφικό δρόμο του μνημονίου και της λιτότητας ή αν θα υπάρξει πραγματική διαπραγμάτευση, επιστροφή στην ανάπτυξη, αντιμετώπιση της ανθρωπιστικής κρίσης».
«300.000 νέες θέσεις εργασίας»
Τονίζοντας διαρκώς ότι «έχει σχέδιο», ο ΣΥΡΙΖΑ δεσμεύτηκε, μεταξύ άλλων, για: Αξιοπρεπείς συντάξεις, φορολογική ελάφρυνση των χαμηλών και μεσαίων στρωμάτων, κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και αντικατάστασή του με Φόρο Μεγάλης Ακίνητης Περιουσίας, 300.000 νέες θέσεις εργασίας, επαναφορά της 13ης σύνταξης για τις συντάξεις κάτω από 700 ευρώ, αποκατάσταση του κατώτατου μισθού στα 751 ευρώ και επαναφορά των συλλογικών συμβάσεων, δωρεάν ρεύμα σε 300.000 νοικοκυριά, επίδομα σίτισης σε 300.000 άπορες οικογένειες, δωρεάν ιατρική περίθαλψη, δραστική μείωση συμμετοχής στη φαρμακευτική δαπάνη, τερματισμό των πλειστηριασμών στην πρώτη κατοικία.
Όσον αφορούσε το χρέος, ο Αλ. Τσίπρας διακήρυσσε ότι «μόνη διέξοδος σήμερα είναι η διαγραφή του μεγαλύτερου μέρους του, συνδυασμένη με μια περίοδο χάριτος και ρήτρα ανάπτυξης στην αποπληρωμή του».
«ΣΥΡΙΖΑ – Podemos, venceremos»
Μιλώντας στην κεντρική προεκλογική συγκέντρωση του ΣΥΡΙΖΑ, στην πλατεία Ομονοίας, ο Αλ. Τσίπρας κάλεσε τον λαό «σε μια νέα εθνική ομόνοια και σε μια νέα κοινωνική συμμαχία, ώστε να γίνει πράξη το όραμα της νέας απελευθέρωσης». Επίσης, τόνισε ότι το κόμμα του θέλει να συγκρουστεί «με τη διαπλοκή, την ανομία, τη διαφθορά, τον κομματισμό και το ρουσφέτι», και υπογράμμισε: «Καθαρά χέρια. Καθαρή απόφαση. Καθαρές θέσεις. Τα έχουμε και τα τρία».
Μετά την ολοκλήρωση της ομιλίας του Αλ. Τσίπρα, στο βήμα ανέβηκε ο Πάμπλο Ιγκλέσιας (Pablo Iglesias) από το Podemos της Ισπανίας, ο οποίος χαιρέτησε τον κόσμο σε άπταιστα ελληνικά και «έριξε» το σύνθημα «ΣΥΡΙΖΑ – Podemos, venceremos» (ΣΥΡΙΖΑ – ποδέμος, θα νικήσουμε), το οποίο επανέλαβε ρυθμικά το πλήθος. Οι συγκεντρωμένοι έσειαν κόκκινες, κίτρινες, πράσινες, μοβ και λευκές σημαίες, ενώ τα συνθήματα που κυριάρχησαν ήταν: «Εμπρός, λαέ, μην τους φοβηθείς, ήρθε η ώρα της ανατροπής», «Το μέλλον ανήκει στον κόσμο της δουλειάς, εμπρός για την κυβέρνηση της Αριστεράς», «Ούτε Βενιζέλος ούτε Σαμαράς, εμπρός για την κυβέρνηση της Αριστεράς», «Ήρθε η ώρα της Αριστεράς», «Κανένα σπίτι σε χέρια τραπεζίτη», «Αυτή την Κυριακή γράφουμε ιστορία, εμπρός για του λαού την αυτοδυναμία». Το «soundtrack» της εκδήλωσης περιλάμβανε, μεταξύ άλλων, συνθέσεις και τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη («La course de Manuel», «Ο Αντώνης», «Ποιος δεν μιλά για τη Λαμπρή»), «Το ροκ της καντίνας», το «First we take Manhattan» του Λέοναρντ Κοέν και το «Bella ciao».
«Η ελπίδα έρχεται»
Στις ευρωεκλογές του 2014, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε κατέβει με το σλόγκαν «Πρώτη φορά Αριστερά». Για την αναμέτρηση του Ιανουαρίου, η διαφημιστική του καμπάνια έδωσε έμφαση στην προβολή ενός μηνύματος αισιοδοξίας απέναντι στην «εκστρατεία φόβου» της Ν.Δ. Επίσης, είχε θετική εστίαση, αποφεύγοντας τα αρνητικά μηνύματα για τη Ν.Δ.
Ο ΣΥΡΙΖΑ ξεκίνησε την προεκλογική του εκστρατεία με τον Αλ. Τσίπρα να αναφέρει ότι «Το μέλλον ξεκίνησε», ενώ το ίδιο σλόγκαν χρησιμοποιήθηκε στην παρουσίαση του κυβερνητικού προγράμματος του κόμματος στο Κλειστό Γυμναστήριο Φαλήρου. Ωστόσο, το σλόγκαν σύντομα εγκαταλείφθηκε, ίσως γιατί επισημάνθηκε πως είχε χρησιμοποιηθεί από το ΠΑΣΟΚ στην αναμέτρηση του 2000.
Τελικά, ο ΣΥΡΙΖΑ υιοθέτησε ως κεντρικό του σύνθημα το «Η ελπίδα έρχεται, η Ελλάδα προχωράει, η Ευρώπη αλλάζει», που ερχόταν ως συνέχεια των βασικών του συνθημάτων στην αναμέτρηση του Ιουνίου του 2012 (στα οποία περιλαμβάνονταν φράσεις όπως «Ανοίγουμε δρόμο στην ελπίδα» και «Αλλαγή στην Ευρώπη»). Επίσης, το σύνθημα του ΣΥΡΙΖΑ παρέπεμπε σε εκείνο της καμπάνιας του «Όχι» ενάντια στη χούντα του Αουγκούστο Πινοσέτ, στο δημοψήφισμα του 1988 στη Χιλή, «Η ευτυχία έρχεται». Εκείνο το σύνθημα, μάλιστα, συνόδευε μια ζωγραφιά που απεικόνιζε μέρος του ουράνιου τόξου, με έξι χρώματα. Τα χρώματα κυριαρχούσαν και στην αφίσα του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ πολύχρωμη ήταν και η αφίσα της Νεολαίας του ΣΥΡΙΖΑ, με το σύνθημα «Το αύριο τώρα». Σε αφίσα αξιοποιήθηκε και μια φωτογραφία του Αλ. Τσίπρα, που τον έδειχνε να υψώνει τη γροθιά του.
«Νέο ξεκίνημα, με σιγουριά και αυτοπεποίθηση»
Το πρώτο κύμα των σποτ του κόμματος προβλήθηκε στο Διαδίκτυο (στο οποίο ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε, για μία ακόμη φορά, μεγάλη σημασία). αυτά αφορούσαν αποκλειστικά την παρουσίαση των θέσεών του.
Το πρώτο τηλεοπτικό σποτ έδειχνε μια μουντή, συννεφιασμένη Αθήνα, με καταστήματα με λουκέτα, αστέγους και προβληματισμένους ανθρώπους, ενώ ο εκφωνητής έλεγε: «Πέντε χρόνια καταστροφής και φόβου δεν οδήγησαν πουθενά». Ακολουθούσε η φράση «Φτάνει πια, τώρα είναι η ώρα για νέο ξεκίνημα», ενώ ο ήλιος άρχιζε να ξεπροβάλλει πίσω από τα σύννεφα. Το κεντρικό σύνθημα του κόμματος συμπληρωνόταν από τις λέξεις «Αξιοπρέπεια», «Δικαιοσύνη», «Δημοκρατία».
Ακολούθησε μια σειρά τηλεοπτικών σποτ που πρόβαλλαν τις προγραμματικές δεσμεύσεις του κόμματος για τον ΕΝΦΙΑ, τους πλειστηριασμούς, τους αγρότες και τους συνταξιούχους, με τα εμφανιζόμενα πρόσωπα να αναφέρονται στα προβλήματα που αντιμετωπίζουν, να δηλώνουν «Επιζώ» και, σχηματίζοντας με τα δάκτυλα το σήμα της νίκης, να τονίζουν: «Αυτή η νίκη με κάνει και ελπίζω». Επίσης, προβλήθηκαν μηνύματα για τη νεολαία, τις γυναίκες και ενάντια στην αποχή.
Συζητήθηκε το σποτ που ανέφερε ότι «στις 26 Ιανουαρίου ένας αστεροειδής θα περάσει από τη Γη» και υπογράμμιζε ότι η κανονικότητα θα συνεχιστεί με κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, κόντρα στην «καταστροφολογία» της Ν.Δ. Η ιδέα και το σενάριο του σποτ έφεραν μεγάλες ομοιότητες με το αντίστοιχο της προεδρικής εκλογικής καμπάνιας του Ρόναλντ Ρέιγκαν το 1984 («It’s morning in America again»).
Λίγες ημέρες πριν από τις εκλογές, ο Αλ. Τσίπρας εμφανίστηκε σε σποτ με τον τίτλο «Την Κυριακή η ελπίδα γράφει Ιστορία», με τον ίδιο να υπόσχεται «νέο ξεκίνημα, με σιγουριά και αυτοπεποίθηση».
Για πρώτη φορά, ο ΣΥΡΙΖΑ έδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα στην επικοινωνία της προεκλογικής του καμπάνιας προς το εξωτερικό, κυκλοφορώντας στο Διαδίκτυο σποτ υποτιτλισμένα στα αγγλικά.
«Συζήτηση με τον Αλέξη Τσίπρα στο Twitter»
Στις 14 Ιανουαρίου, η Αυγή οργάνωσε μια «Συζήτηση με τον Αλέξη Τσίπρα στο Twitter». Όπως σημείωσαν τα Νέα, η συζήτηση με τους πολίτες «είχε τρομερή επιτυχία, καθώς έγιναν μέσα σε μία ώρα 32.000 tweets, δηλαδή αναφορές στο μέσο αυτό, ενώ, κάποια στιγμή, έφθασε να είναι το Νο 3 θέμα παγκοσμίως στον κόσμο του Twitter».
Εκείνη που συζητήθηκε ιδιαίτερα ήταν η διαφημιστική, διαδικτυακή αφίσα, που έδειχνε τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ να αφήνει να πετάξουν μέσα από τα χέρια του τρία πουλάκια σαν το λογότυπο του Twitter, εικόνα που παρέπεμπε στην αντίστοιχη φωτογραφική στιγμή του Αλ. Τσίπρα την ημέρα των Θεοφανίων, όταν ελευθέρωνε ένα λευκό περιστέρι, το οποίο συμβολίζει το Άγιο Πνεύμα, στον ουρανό.
Η Ν.Δ., διά του υποψήφιου βουλευτή Επικρατείας, αρχισυντάκτη του περιοδικού Εκκλησία Κωνσταντίνου Χολέβα, έκανε λόγο για «έλλειψη σεβασμού του κ. Τσίπρα προς την Ορθόδοξη Πίστη και Παράδοση του λαού μας».
Το επιτελείο
Κεντρικό ρόλο στον σχεδιασμό της καμπάνιας του ΣΥΡΙΖΑ είχαν ο εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος Πάνος Σκουρλέτης, το μέλος της Πολιτικής Γραμματείας Αλέκος Καλύβης και ο υπεύθυνος Οργανωτικού Τάσος Κορωνάκης. Ο Θοδωρής Μιχόπουλος, ο υπεύθυνος του left.gr Γιάννης Αλμπάνης και ο Βασίλης Μουλόπουλος παρείχαν τις υπηρεσίες τους σε θέματα επικοινωνίας. Ο Ηλίας Χρονόπουλος ήταν επικεφαλής της «ψηφιακής εκστρατείας», για την οποία δραστηριοποιήθηκε μια μεγάλη ομάδα από τη Νεολαία του ΣΥΡΙΖΑ, ενώ στον ίδιο χώρο αξιοποιήθηκε και η Minimedia. Η γραφίστρια Χρυσαυγή Δασκάλα επιμελήθηκε το δημιουργικό κομμάτι της καμπάνιας. Την παραγωγή των τηλεοπτικών σποτ ανέλαβε η Feel me Productions. Υπεύθυνος δημοσκοπήσεων ήταν ο Κώστας Πουλάκης. Ο ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησε μια ομάδα που παρακολουθούσε τον διεθνή Τύπο με σκοπό την καταγραφή όλων των δημοσιευμάτων που είχαν θετικές αναφορές στο κόμμα και στις θέσεις του, τα οποία διοχέτευε στη συνέχεια προς Έλληνες δημοσιογράφους*.
(*) Πολλά από τα παραπάνω στοιχεία τα έδωσαν στον συγγραφέα ο Τάσος Κορωνάκης και ο Πάνος Σκουρλέτης.
ΛΑΪΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ – ΧΡΥΣΗ ΑΥΓΗ
Προεκλογική εκστρατεία από τη φυλακή
Στις 18 προς 19 Σεπτεμβρίου του 2013, το στέλεχος της Χρυσής Αυγής Γιώργος Ρουπακιάς δολοφόνησε τον αριστερό καλλιτέχνη και ακτιβιστή Παύλο Φύσσα. Τις επόμενες ημέρες, τεκμηριώθηκε η κατηγορία της σύστασης εγκληματικής οργάνωσης και ακολούθησε η σύλληψη του γενικού γραμματέα του κόμματος Νίκου Μιχαλολιάκου και άλλων στελεχών. Στις αρχές Οκτωβρίου, αποφασίστηκαν οι πρώτες προφυλακίσεις και ακολούθησαν άλλες. Ωστόσο, στις ευρωεκλογές του 2014, η Χρυσή Αυγή κατάφερε να αναδειχθεί τρίτο κόμμα με 536.910 ψήφους και ποσοστό 9,39%.
Στις αρχές Ιανουαρίου του 2015, οι προφυλακισμένοι βουλευτές της Χρυσής Αυγής ζήτησαν να αρθεί η (προσωρινή) κράτησή τους ενόψει και των βουλευτικών εκλογών, αλλά το αίτημά τους δεν έγινε δεκτό. Λίγες ημέρες αργότερα, ο υπηρεσιακός υπουργός Εσωτερικών γνωστοποίησε την αναστολή της κρατικής χρηματοδότησης του κόμματος.
Με την επισήμανση ότι ο βασικός του κορμός συντάχθηκε «μέσα στη φυλακή», η Χρυσή Αυγή παρουσίασε το πρόγραμμά της «για μια ελεύθερη και ισχυρή Ελλάδα», όπου, μεταξύ άλλων, ζητούσε: «Να πάνε στη φυλακή οι κλέφτες πολιτικοί και οι επίορκοι δημόσιοι λειτουργοί. Μονομερή καταγγελία του μνημονίου, λογιστικό έλεγχο και διαγραφή του παράνομου χρέους. Κατάργηση του ΕΝΦΙΑ και δραστική μείωση του ΦΠΑ. Διαγραφή τραπεζικών χρεών με κοινωνικά κριτήρια. Χάραξη της ελληνικής ΑΟΖ και επέκταση των χωρικών μας υδάτων στα 12 ναυτικά μίλια. Διακοπή της κρατικής χρηματοδότησης των κομμάτων και κατάργηση όλων των ασυλιών και προνομίων βουλευτών και υπουργών. Επαναπροώθηση όλων των λαθρομεταναστών στις χώρες προέλευσής τους και άμεση καταστολή της εισαγόμενης και εγχώριας εγκληματικότητας».
Σε μήνυμά του στους ψηφοφόρους της Χρυσής Αυγής, ο 58χρονος Ν. Μιχαλολιάκος τόνισε ότι επτά υποψήφιοι βουλευτές του κόμματος «ευρίσκονται στη φυλακή χωρίς στην πραγματικότητα να υπάρχει κανένα στοιχείο για την ενοχή τους» και τόνισε: «Είμαστε οι μόνοι ασυμβίβαστοι, οι μόνοι δυνατοί, αυτοί που αντέχουν διώξεις, πολιτική τρομοκρατία, δολοφονίες και φυλακές, και αγωνίζονται για τις ιδέες τους με συνέπεια».
Στην τηλεφωνική ομιλία του στην προεκλογική συγκέντρωση που έγινε στη Θεσσαλονίκη, ο ηγέτης του κόμματος εξέφρασε την πεποίθηση πως «η Χρυσή Αυγή θα είναι η τρίτη πολιτική δύναμη της χώρας στις εκλογές».
«Πιστεύω – Ψηφίζω Χρυσή Αυγή»
Το κεντρικό σύνθημα του κόμματος ήταν το «Πιστεύω – Ψηφίζω Χρυσή Αυγή», ενώ χρησιμοποιήθηκαν και οι φράσεις «Οι κλέφτες στη φυλακή, οι Έλληνες στην εξουσία», «Κάτω η χούντα του Σαμαρά – Λευτεριά στη Χρυσή Αυγή» και «Λευτεριά στην πατρίδα». Καταγγέλλοντας «το σύστημα της ομάδας Σαμαρά και τα μέσα ενημέρωσης που προσπάθησαν να την εξαφανίσουν επικοινωνιακά», η Χρυσή Αυγή έδωσε έμφαση, για μία ακόμη φορά, στο Διαδίκτυο για την προβολή των θέσεών της. Σε ένα προεκλογικό σποτ του κόμματος που συζητήθηκε ιδιαίτερα, εμφανιζόταν ο ηθοποιός Γιώργος Πετρόχειλος (που είχε γίνει γνωστός από τη φράση «Η αλήθεια βρίσκεται στους Sex Pistols» στην ταινία Οι χούλιγκανς) και εξηγούσε ότι θα ψηφίσει Χρυσή Αυγή «γιατί ακόμα κι όταν έβαλαν τους βουλευτές της παράνομα στη φυλακή, αυτοί δεν έκαναν ούτε βήμα πίσω, παρέμειναν πιστοί στην πατρίδα και συνεχίζουν τον αγώνα για μια ελεύθερη Ελλάδα».
ΤΟ ΠΟΤΑΜΙ
«Το μεγάλο κίνημα του ριζοσπαστικού Κέντρου»
Στις 26 Φεβρουαρίου 2014, ο δημοσιογράφος Σταύρος Θεοδωράκης ανακοίνωσε τη δημιουργία πολιτικού κινήματος με την επωνυμία Το Ποτάμι. Κατά την επίσημη παρουσίασή του, δήλωσε ότι το Ποτάμι «κλέβει ιδέες και από την Αριστερά και από τις φιλελεύθερες δυνάμεις», τόνισε ότι «οι σύμμαχοί μας είναι οι Ευρωπαίοι» και έδωσε έμφαση στη στελέχωση του νεοσυσταθέντος σχήματος με πολίτες «χωρίς κομματικό παρελθόν». Στο έμβλημα του κόμματος κυριαρχούσαν δύο κυματιστές γαλάζιες γραμμές περιβαλλόμενες από ημικύκλιο χρώματος καστανού.
Στις ευρωεκλογές, το Ποτάμι κατέλαβε την πέμπτη θέση, με ποσοστό 6,60%. Τον Ιούνιο, πραγματοποιήθηκε το ιδρυτικό συνέδριο του κόμματος, με τον Στ. Θεοδωράκη να εκλέγεται επικεφαλής.
Τον Σεπτέμβριο, ο Στ. Θεοδωράκης μίλησε για ένα «μεγάλο κίνημα του ριζοσπαστικού Κέντρου», που οραματιζόταν «ένα κράτος με διαφάνεια, ισονομία και αποτελεσματικές διαδικασίες», «μια οικονομία που παράγει και εξάγει» και «ένα κοινωνικό κράτος που καλύπτει βασικές ανάγκες ισότιμα για όλους, με ιδιαίτερη φροντίδα για τους πολύ αδύναμους και χωρίς προνόμια για τις συντεχνίες».
Με στόχο την τρίτη θέση
Ενόψει της εκλογικής αναμέτρησης της 25ης Ιανουαρίου, το Ποτάμι συνέπλευσε με τους Μεταρρυθμιστές του Σπύρου Λυκούδη, τη Δράση του Θόδωρου Σκυλακάκη και την κίνηση Ευρώπη – Οικολογία. Επίσης, φιλοξένησε στα ψηφοδέλτιά του πρώην βουλευτές και στελέχη προερχόμενα από το ΠΑΣΟΚ, τον ΣΥΡΙΖΑ, τη ΔΗΜΑΡ και τη Ν.Δ. Ο Στ. Θεοδωράκης έκανε λόγο για «συμμαχία με το υγιές παλιό».
Στην προεκλογική περίοδο, το Ποτάμι παρουσιάστηκε ως υπερασπιστής «της σύνεσης και της λογικής, που θα εγγυηθεί προοδευτικές λύσεις, ανάμεσα στο λάθος της Δεξιάς και της Αριστεράς» και ζήτησε από τους πολίτες να το αναδείξουν «τρίτη δύναμη». Ο Στ. Θεοδωράκης ανέφερε ότι το Ποτάμι, «σύμφωνα με την κοινή λογική, μπορεί να κόψει ψήφους από το ΠΑΣΟΚ και τον ΣΥΡΙΖΑ». Σε ερωτήσεις για ενδεχόμενη συμμετοχή του κόμματός του σε κυβερνητικό συνασπισμό με τη Ν.Δ., έλεγε ότι υπάρχει προσέγγιση λόγω του ευρωπαϊκού της προφίλ, ενώ δεν απέκλειε συνεργασία με τον ΣΥΡΙΖΑ, εφόσον δεν ετίθετο εν αμφιβόλω η παραμονή της Ελλάδας στην Ευρωζώνη.
Στην προεκλογική συγκέντρωση του κόμματος στη Θεσσαλονίκη, στον κινηματογράφο «Ολύμπιον», ο 52χρονος Στ. Θεοδωράκης χαρακτήρισε ως «τα τρία ζωτικά προβλήματα της χώρας, την ανομία, την αναξιοκρατία και την αναποτελεσματικότητα» και καταφέρθηκε εναντίον των «γόνων πολιτικών, παιδιών πλουσίων και επαγγελματικών στελεχών κομμάτων, που κρατούν στα χέρια τους τα ηνία της χώρας και της δημόσιας διοίκησης, χωρίς ποτέ να έχουν δοκιμαστεί στην πραγματική ζωή, έξω από το κομματικό κουκούλι».
«Εγώ είμαι το Ποτάμι»
Το Ποτάμι κατέβηκε στις εκλογές με το κεντρικό σύνθημα «Να τα αλλάξουμε όλα χωρίς να γκρεμίσουμε τη χώρα».
Τα πρώτα προεκλογικά του σποτ προβλήθηκαν στο Διαδίκτυο και είχαν για πρωταγωνιστές «καθημερινούς» ανθρώπους, οι οποίοι έλεγαν, μεταξύ άλλων:
«Εγώ θέλω να σπουδάσω, δεν θέλω τους κομματικούς στρατούς στα πανεπιστήμια», «Εγώ βαρέθηκα να βλέπω 40 χρόνια τους ίδιους και τους ίδιους», «Εγώ δεν θέλω να με κυβερνούν αυτοί που δεν έχουν δουλέψει ποτέ». Στο τέλος, τόνιζαν: «Εγώ είμαι το Ποτάμι». Στη συνέχεια, εμφανιζόταν ο Στ. Θεοδωράκης, που έλεγε: «Όλοι εμείς που τα συζητάμε τόσα χρόνια, που θέλαμε το καινούργιο αλλά ψηφίζαμε το παλιό, όλοι εμείς που θέλουμε μια Ελλάδα με δουλειές, δικαιοσύνη και παιδεία, εμείς είμαστε το Ποτάμι. Και ήρθε η ώρα να βγούμε μπροστά». Ακολουθούσε το σλόγκαν: «Ποτάμι. Η δύναμή σου». Τα σποτ πραγματοποιήθηκαν με τη συμμετοχή 70 εθελοντών του κινήματος, ενώ τη σκηνοθεσία ανέλαβαν ο Γιάννης Κασπίρης και ο Γιώργος Νούσιας.
Άλλα συνθήματα-φράσεις που χρησιμοποιήθηκαν σε διαφημιστικό υλικό του Ποταμιού ήταν τα: «Για πρώτη φορά αυτό που έχει σημασία είναι η ισχυρή τρίτη δύναμη που θα προστατεύσει τη χώρα», «Το Ποτάμι είναι παντού», «Τώρα που η καρδιά και το μυαλό σου σού λένε το ίδιο, άκου το ένστικτό σου».
Το Ποτάμι πραγματοποίησε μια διαφημιστική καμπάνια χαμηλού προϋπολογισμού και το μεγαλύτερο μέρος της επικεντρώθηκε στο Διαδίκτυο.
Mε την καμπάνια του Ποταμιού και την αισθητική της ασχολήθηκε ο Νικόλας Γιατρομανωλάκης. Εκπρόσωπος Τύπου ήταν η Οντίν Λιναρδάτου, υπεύθυνη του γραφείου Τύπου ήταν η Λίνα Παπαδάκη και την ευθύνη για τα social media είχε η Άντρη Κωνσταντίνου. Τα φυλλάδια και τις αφίσες επιμελήθηκε καλλιτεχνικά ο Φώτης Πεχλιβανίδης*.
(*) Τα στοιχεία της τελευταίας παραγράφου έδωσε στον συγγραφέα ο Σταύρος Θεοδωράκης.
ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ
«Δυναμώστε το ΚΚΕ»
Τον Απρίλιο του 2013, συνήλθε το 19ο συνέδριο του ΚΚΕ. Ο Δημήτρης Κουτσούμπας διαδέχτηκε την Αλέκα Παπαρήγα στη θέση του γενικού γραμματέα της Κεντρικής Επιτροπής, με το in.gr* να επισημαίνει ότι η αλλαγή ηγεσίας γινόταν «σε μια κρίσιμη συγκυρία της 95χρονης ιστορίας του ΚΚΕ, που είχε υποστεί σοβαρή εκλογική ήττα, δεχόταν σφοδρή κριτική από τους διαφωνούντες και επιπλέον αντιμετώπιζε προβλήματα οικονομικής επιβίωσης αλλά και συρρίκνωσης της πολιτικής και οργανωτικής του απήχησης».
Σε κάλεσμά του για τις βουλευτικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου του 2015, το ΚΚΕ απευθύνθηκε στους εργατοϋπάλληλους, τους αυτοαπασχολούμενους, τους ανέργους, τους αγρότες, τους συνταξιούχους, τους νέους και τις γυναίκες των λαϊκών οικογενειών, τονίζοντας ότι «την επόμενη μέρα, όποια κι αν είναι η νέα κυβέρνηση, θα συνεχίζουν να ματώνουν τον λαό η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα μνημόνια διαρκείας και τα αντιλαϊκά μέτρα που ζητάει το κεφάλαιο». Το ΚΚΕ ζήτησε το δυνάμωμά του στην κάλπη, ώστε «να ανοιχθεί ο δρόμος για τη μονομερή και ολοσχερή διαγραφή του χρέους, την αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, την κοινωνικοποίηση των μονοπωλίων».
(*) Η αναφορά στο in.gr έγινε στις 14 Απριλίου 2013 με τον τίτλο «Νέος γραμματέας του ΚΚΕ ο Δημήτρης Κουτσούμπας».
«Δεν θα γίνουμε κερασάκι στην αντιλαϊκή τούρτα του ΣΥΡΙΖΑ»
Με αφορμή το κάλεσμα στου Αλ. Τσίπρα στο ΚΚΕ για παροχή ψήφου ανοχής σε μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, ο Δ. Κουτσούμπας αντέδρασε έντονα, κάνοντας λόγο για «θράσος» και «επιχείρηση εκβιασμού όσων νιώθουν αριστεροί», ώστε «να γίνουν άλλοθι της υποχώρησης, μετάλλαξης και κωλοτούμπας του ΣΥΡΙΖΑ». Προεξοφλώντας, μάλιστα, ότι ο ΣΥΡΙΖΑ «είναι δεσμευμένος απέναντι στους επιχειρηματικούς ομίλους και στην Ευρωπαϊκή Ένωση», ο Δ. Κουτσούμπας ξεκαθάρισε ότι «το ΚΚΕ δεν πρόκειται να γίνει κερασάκι στην αντιλαϊκή του τούρτα».
Επίσης, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, ο Δ. Κουτσούμπας επιτέθηκε εναντίον της Ν.Δ., του ΠΑΣΟΚ, του ΚΙΔΗΣΟ, του Ποταμιού και των «φασιστοειδών της Χρυσής Αυγής». Παράλληλα, επαναλάμβανε ότι υπάρχει η πιθανότητα για το ΚΚΕ να διεκδικήσει και να κατακτήσει την τρίτη θέση στη Βουλή.
«ΚΚΕ δαγκωτό»
Μιλώντας στη συγκέντρωση του κόμματος στην πλατεία Συντάγματος, ο 60χρονος Δ. Κουτσούμπας τόνισε ότι «μόνο το ΚΚΕ έχει την ικανότητα να ασκήσει αποτελεσματική, πολυεπίπεδη πραγματική αντιπολίτευση, μέσα και έξω από τη Βουλή, μέσα και έξω από την Ελλάδα για τα λαϊκά συμφέροντα». Και ζήτησε: «ΚΚΕ δαγκωτό, κάθε λαϊκό σπίτι που ζει τις συνέπειες τις κρίσης. ΚΚΕ δαγκωτό, όλοι όσοι πήραν μέρος στους δύσκολους αγώνες τα προηγούμενα χρόνια. ΚΚΕ δαγκωτό, κάθε άνθρωπος που η καρδιά του συνεχίζει να χτυπάει αριστερά, ριζοσπαστικά!».
Πριν από την ομιλία, ακούστηκε το «Ποιος δεν μιλά για τη Λαμπρή», ενώ μετά, τα μεγάφωνα μετέδωσαν μία ακόμη σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη σε ερμηνεία της Μαρίας Φαραντούρη, το «Πνευματικό εμβατήριο», που είχε συνδεθεί με τις προεκλογικές ομιλίες του Ανδρέα Παπανδρέου.
Η πλατεία και οι γύρω δρόμοι είχαν στολιστεί με πανό και banner που έγραφαν: «ΚΚΕ ισχυρό! Η ελπίδα είναι εδώ», «ΚΚΕ δυνατό στη Βουλή και στο λαό», «Κανένας φόβος, καμιά υποταγή, με το ΚΚΕ για την ανατροπή», «ΚΚΕ δυνατό. Δύναμη για το λαό» και «Ψηφίζουμε ΚΚΕ δυνατό, για να μην ξεγελάσουν και πάλι το λαό».
Οι συγκεντρωμένοι έσειαν κόκκινες σημαίες και φώναζαν συνθήματα όπως: «Αγώνας ρήξη, ανατροπή, η Ιστορία γράφεται με πάλη ταξική», «Ισχυρό ΚΚΕ, αντεπίθεση λαέ», «ΚΚΕ, το κόμμα σου λαέ».
«Ξανά τα ίδια με τους ίδιους ή τα ίδια με τους άλλους;»
Η κεντρική αφίσα του κόμματος περνούσε το μήνυμα: «Την επόμενη μέρα, ΚΚΕ δυνατό για το λαό. Δυνατή λαϊκή αντιπολίτευση. Συμμαχία και πάλη για την ανατροπή».
Ένα σποτ του ΚΚΕ αναφερόταν σε «κυβερνήσεις που έφυγαν» (Κώστα Σημίτη, Κώστα Καραμανλή, Γιώργου Παπανδρέου, Λουκά Παπαδήμου), αλλά «έμειναν τα αντιλαϊκά μέτρα, τα μνημόνια διαρκείας, η φτώχεια και η ανεργία». Στη συνέχεια, ενώ προβάλλονταν εικόνες των Αντ. Σαμαρά και Αλ. Τσίπρα, ο εκφωνητής αναρωτιόταν «Ξανά τα ίδια με τους ίδιους ή τα ίδια με τους άλλους;» και τόνιζε: «Φτάνει πια!».
Σε άλλο σποτ, μια νεαρή κοπέλα και ένας άνδρας ανέφεραν ότι δεν θέλουν «άλλους σωτήρες, άλλες απογοητεύσεις» και ότι δεν αντέχουν να ζουν «με ψίχουλα», για να υπογραμμίσουν: «Δύναμη και ελπίδα, νους και καρδιά, και τα δύο είναι ΚΚΕ».
Συζητήθηκε ιδιαίτερα το σποτ που «ντυνόταν» με το τραγούδι του Άκη Πάνου «ήταν ψεύτικα». Ο συγκεκριμένος στίχος συνδυαζόταν με παλιές εξαγγελίες του Αντ. Σαμαρά, που ανέφερε πως δεν πρόκειται να ψηφίσει το δεύτερο μνημόνιο, και, στη συνέχεια, ο στίχος «ήταν κάλπικα» συνόδευε δηλώσεις του Αλ. Τσίπρα, ο οποίος αρχικά ανέφερε ότι θα καταγγείλει τη δανειακή σύμβαση και το μνημόνιο, ενώ έπειτα παραδεχόταν: «Βεβαίως, έχουμε δεσμεύσεις στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΕΘΝΙΚΗ ΠΑΤΡΙΩΤΙΚΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
«Η χώρα χρειάζεται μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας»
Οι Ανεξάρτητοι Έλληνες κατέβηκαν στις εκλογές συμμετέχοντας στον συνασπισμό κομμάτων Ανεξάρτητοι Έλληνες Εθνική Πατριωτική Συμμαχία (μαζί με τα κόμματα Λευκό, Αγροτικό Κτηνοτροφικό Κόμμα Ελλάδας, Πυρίκαυστος Ελλάδα, Χριστιανοδημοκρατικό Κόμμα Ελλάδος).
Ο 50χρονος Π. Καμμένος τόνιζε ότι η χώρα χρειάζεται μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας και σωτηρίας, ξεκαθαρίζοντας ότι δεν θα συνεργαστεί «με κανένα κόμμα της συγκυβέρνησης (σ.σ. Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ)». Παράλληλα, υπογράμμιζε ότι με τον ΣΥΡΙΖΑ «μας χωρίζουν μεγάλες ιδεολογικές διαφορές, αλλά οφείλει να μας ενώσει το συμφέρον της Ελλάδας» και έθετε ως «κόκκινες γραμμές» για τη μετεκλογική συνεργασία των δύο κομμάτων τα εθνικά θέματα (τονίζοντας ότι «δεν συζητάμε για καμία οπισθοχώρηση στο όνομα της Μακεδονίας, στο θέμα της Κύπρου, στα ελληνοτουρκικά») και τα θέματα της Ορθοδοξίας (αναφέροντας πως οι ΑΝΕΛ δεν πρόκειται να δεχθούν τον διαχωρισμό Εκκλησίας-Κράτους).
«Πάνο Καμμένε, προχώρα, μαζί θα ελευθερώσουμε τη χώρα»
Ο Π. Καμμένος πραγματοποίησε την κεντρική προεκλογική ομιλία του στο Αιγάλεω, στο Δημοτικό Γυμναστήριο «Σταύρος Βενέτης», λέγοντας ότι «κάθε ψήφος στη Νέα Δημοκρατία είναι χαμένη ψήφος», καθώς «ο ΣΥΡΙΖΑ θα είναι πρώτος, με διαφορά πάνω από 8 μονάδες». Επίσης έθεσε το δίλημμα: «Τι θέλει ο λαός; Μια αυτοδύναμη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ με την αλαζονεία της αυτοδυναμίας ή μια κυβέρνηση εθνικής ενότητας με τους Ανεξάρτητους Έλληνες εγγυητές;».
Οι οπαδοί έσειαν γαλανόλευκες και σημαίες με το έμβλημα του κόμματος και φώναζαν ή τραγουδούσαν συνθήματα όπως: «Πάνο, μαζί, για την ανατροπή», «Κανένα σπίτι στα χέρια τραπεζίτη», «Πάνο Καμμένε, προχώρα, μαζί θα ελευθερώσουμε τη χώρα. Πάνο Καμμένε, γερά, οι Έλληνες είμαστε μια γροθιά».
«Αναγκαίο καλό»
Οι ΑΝΕΛ υιοθέτησαν το κεντρικό σύνθημα «Αναγκαίο καλό».
Το πρώτο τους τηλεοπτικό σποτ συζητήθηκε όσο κανένα άλλο κατά την προεκλογική περίοδο και είχε για πρωταγωνιστή τον Π. Καμμένο, ο οποίος έδειχνε σε ένα αγοράκι πώς να παίξει με το τηλεκατευθυνόμενο τρενάκι του (που συμβόλιζε την Ελλάδα) χωρίς να το βγάλει από τις ράγες. Το παιδάκι τού έλεγε ότι είναι «πάρα πολύ καλός» και ο ηγέτης των ΑΝΕΛ πρόσθετε χαμογελαστός ότι είναι «Και αναγκαίος». Όταν εμφανιζόταν η μητέρα του παιδιού, οι θεατές μάθαιναν ότι ο πιτσιρικάς είχε το όνομα «Αλέξης». Η Αυγή χαρακτήρισε «πρωτότυπο» και «έξυπνο» το σποτ, αναφέροντας ότι «τονίζει την προσπάθεια των Ανεξάρτητων Ελλήνων να αποτελέσουν εγγυητές της παραμονής της χώρας “στις ράγες”, στο ενδεχόμενο κυβέρνησης με κορμό τον ΣΥΡΙΖΑ». Ο Π. Καμμένος και ο μικρός «Αλέξης» εμφανίστηκαν και στην κεντρική αφίσα των ΑΝΕΛ.
Ακολούθησε μια σειρά σποτ στο Διαδίκτυο σε μορφή μαντινάδας και με στίχους όπως: «Έλα ν’ αναπληρώσουμε το χρόνο τον χαμένο. Τον ρυθμιστή ψηφίζουμε, τον Πάνο τον Καμμένο!».
Η Κατερίνα Τσατσαρώνη ήταν υπεύθυνη Επικοινωνίας του κόμματος, που συνεργάστηκε με την Pollen Advertising του Πολύκαρπου Ζαλώνη. Εκπρόσωπος Τύπου ήταν ο Τέρενς Κουίκ.
ΠΑΣΟΚ – ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗ ΠΑΡΑΤΑΞΗ
Η διάσπαση του ΠΑΣΟΚ
Στις αρχές του Νοεμβρίου του 2014, ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ Ευ. Βενιζέλος χαρακτήριζε ως επιτυχία τη δημιουργία της Δημοκρατικής Προοδευτικής Παράταξης, που ερχόταν ως διάδοχο σχήμα του συνασπισμού Ελιά – Δημοκρατική Παράταξη, ο οποίος είχε λάβει μέρος στις ευρωεκλογές του 2014 και στον οποίο είχε συμμετάσχει και το κόμμα του. Παράλληλα, ξεκαθάριζε ότι το ΠΑΣΟΚ μετέχει στη νέα πολιτική οντότητα με τα όργανα, το όνομα, τα σύμβολα, την οργανωτική του δομή και την κοινοβουλευτική του ομάδα. Ωστόσο, δεν έλειψαν οι εσωκομματικές αντιδράσεις απέναντι στο νέο εγχείρημα, από σημαίνοντα στελέχη που διέβλεπαν «διάλυση του ΠΑΣΟΚ».
Εκφράζοντας, για μία ακόμη φορά, τις ενστάσεις και διαφωνίες του «για τις οβιδιακές μεταμορφώσεις που επιχειρούνται κατά καιρούς στο Κίνημα», ο Γ. Παπανδρέου ζήτησε έκτακτο συνέδριο και εκλογή νέου προέδρου στο ΠΑΣΟΚ. Ακολούθησε, στις 3 Ιανουαρίου 2015, η ανακοίνωση της ίδρυσης από τον Γ. Παπανδρέου του Κινήματος Δημοκρατών Σοσιαλιστών (ΚΙΔΗΣΟ), στο οποίο προσχώρησαν μέλη της Κ.Ο. του ΠΑΣΟΚ, πρώην υπουργοί και πολλά μέλη του. Το ΠΑΣΟΚ (που κατέβηκε στις εκλογές ως ΠΑΣΟΚ – Δημοκρατική Παράταξη) έκανε λόγο για «προσπάθεια διάσπασης της παράταξης» και χαρακτήρισε αυτή την απόφαση «ανήθικη και παράλογη πολιτική πράξη», ενώ ο Ευ. Βενιζέλος αναφέρθηκε σε «πολιτικό καπρίτσιο».
«700.000 νέες θέσεις εργασίας σε τέσσερα χρόνια»
Κατά την προεκλογική περίοδο, το ΠΑΣΟΚ-Δ.Π. υιοθέτησε μια στρατηγική ήπιων τόνων, προβλήθηκε ως «ο μόνος στυλοβάτης της χώρας» και έθεσε στόχο να λάβει την τρίτη εντολή, προβαλλόμενο ως «ο εγγυητής της της επόμενης ημέρας, της εθνικής στρατηγικής, της σταθερότητας, της συνεργασίας».
Ο Ευ. Βενιζέλος άσκησε κριτική στον «άγαρμπο εκφοβισμό που επαγγέλλεται η Νέα Δημοκρατία και στον κουτοπόνηρο εφησυχασμό που επαγγέλλεται ο ΣΥΡΙΖΑ», ενώ για την περίπτωση που το κόμμα του Αλ. Τσίπρα κατάφερνε να σχηματίσει αυτοδύναμη κυβέρνηση, εξέφραζε την άποψη ότι «η Ελλάδα θα γύριζε δεκαετίες πίσω». Επίσης, αναφερόμενος στο Ποτάμι, που «απειλούσε» να προσελκύσει ψηφοφόρους του ΠΑΣΟΚ-Δ.Π., το χαρακτήριζε «ετερόκλητο, ευκαιριακό σχήμα».
«Ανδρέα, ζεις, εσύ μας οδηγείς»
Η κεντρική συγκέντρωση του ΠΑΣΟΚ-Δ.Π. διοργανώθηκε στο γήπεδο του Σπόρτιγκ. Ο 58χρονος Ευ. Βενιζέλος υπογράμμισε ότι «το πραγματικό στοίχημα των εκλογών είναι αν το έθνος θα κάνει ένα βήμα μπροστά για να φτάσουμε στην έξοδο από το μνημόνιο ή αν θα κάνουμε πολλά βήματα πίσω, εξανεμίζοντας τις θυσίες και τα επιτεύγματα του λαού μας».
Πριν από την ομιλία, τα μεγάφωνα μετέδιδαν τραγούδια του Γιώργου Νταλάρα, του Διονύση Σαββόπουλου και της Ελευθερίας Αρβανιτάκη. Οι συγκεντρωμένοι οπαδοί κρατούσαν σημαίες (με τον νέο, επτάκτινο ήλιο του ΠΑΣΟΚ, που είχε παρουσιαστεί τον Σεπτέμβριο του 2012) και φώναζαν συνθήματα όπως: «Το ΠΑΣΟΚ είναι εδώ, ενωμένο, δυνατό» και «Ανδρέα, ζεις, εσύ μας οδηγείς».
«Κρατάμε ψηλά την ευθύνη»
Βασικό σύνθημα στην καμπάνια του ΠΑΣΟΚ-Δ.Π. ήταν το «Κρατάμε ψηλά την ευθύνη».
Σε κάποια σποτ εμφανίζονταν «απλοί» άνθρωποι που τόνιζαν ότι το ΠΑΣΟΚ «από την πρώτη στιγμή έβαλε πλάτη στα δύσκολα», «κράτησε την Ελλάδα όρθια» και «πάντα υπερασπίζεται το κοινωνικό κράτος».
Το επιτελείο
Στην προεκλογική εκστρατεία του ΠΑΣΟΚ-Δ.Π., επικεφαλής ήταν ο Τάκης Ρήγας, ο Χρήστος Πρωτόπαπας και «ο γιατρός της επικοινωνίας» Γιάννης Δατσέρης. Εκπρόσωπος Τύπου του κόμματος ήταν η ευρωβουλευτής Εύα Καϊλή, με αναπληρώτρια την Αφροδίτη Αλ Σάλεχ. Την ευθύνη του τομέα των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, στα οποία το κόμμα έδωσε μεγάλη βαρύτητα, είχε ο καθηγητής Πληροφορικής Πέτρος Καβάσαλης. Ο Πάνος Κολιοστάσης είχε την ευθύνη των δημοσκοπήσεων, τις οποίες έκανε η εταιρεία Pulse. Τη διαφημιστική καμπάνια ανέλαβε η DDB (η οποία ήταν «συνέχεια» της διαφημιστικής εταιρείας που, κατά το παρελθόν, είχε δουλέψει για τη Ν.Δ. και τον Συνασπισμό). Ο σκηνοθέτης Γιώργος Σιούλας είχε την ευθύνη της τηλεοπτικής κάλυψης των συγκεντρώσεων *.
(*) Τα παραπάνω στοιχεία έδωσε στον συγγραφέα ο Γιάννης Δατσέρης.
«Ισχυρή εντολή για αλλαγή σελίδας»
Σε μία ακόμη αναμέτρηση, η αποχή κυμάνθηκε σε υψηλά επίπεδα, φτάνοντας στο 35,35% (περίπου όσο και το πρώτο κόμμα).
Ο ΣΥΡΙΖΑ κατάφερε να αυξήσει τη δύναμή του κατά 9,5 ποσοστιαίες μονάδες, περίπου, σε σχέση με τις εκλογές του Ιουνίου του 2012. Σύμφωνα με την «ακτινογραφία» της Κάπα Research, σε σχέση με τις ευρωεκλογές του 2014 υπήρξαν διαρροές από όλα τα κόμματα προς τον ΣΥΡΙΖΑ. Τις μεγαλύτερες απώλειες είχε η ΔΗΜΑΡ με 34,8% και ακολούθησαν το ΠΑΣΟΚ με 24,4%, οι ΑΝΕΛ με 24%, το ΚΚΕ με 20,7%, το Ποτάμι με 20,5%, η Χρυσή Αυγή με 10,7%, η Ν.Δ. με 8,6% και ο ΛΑΟΣ 7,6%*. Στην επινίκια ομιλία του στα Προπύλαια, ο Αλ. Τσίπρας υπογράμμισε ότι δεν θα υπάρξει «ούτε αμοιβαία καταστροφική ρήξη (με τους εταίρους) ούτε συνέχιση της υποταγής».
Ο Αντ. Σαμαράς επισήμανε ότι «παρά τα πολύ δύσκολα αλλά αναπόφευκτα μέτρα που πήραμε, η Νέα Δημοκρατία άντεξε, έχασε μόλις δύο μονάδες σε σχέση με το 2012» και ευχήθηκε να μην επαληθευτούν οι προβλέψεις που είχε κάνει σε περίπτωση νίκης του ΣΥΡΙΖΑ. Ο απερχόμενος πρωθυπουργός δεν παρέστη στο Μαξίμου για το τυπικό της «παράδοσής» του στον επόμενο «ένοικό» του.
Η Χρυσή Αυγή κινήθηκε περίπου στα ίδια επίπεδα με τις δύο αναμετρήσεις του 2012, ενώ, συγκριτικά με τις προηγούμενες εθνικές εκλογές, το ΚΚΕ αύξησε τη δύναμή του κατά μία ποσοστιαία μονάδα και οι ΑΝΕΛ απώλεσαν περίπου τρεις μονάδες. Το ποσοστό του ΠΑΣΟΚ υποχώρησε σε νέο ιστορικό χαμηλό, με τον πρόεδρό του να κατηγορεί για «υπονόμευση» τον Γ. Παπανδρέου, το κόμμα του οποίου (ΚΙΔΗΣΟ) συγκέντρωσε ποσοστό 2,47% και έμεινε εκτός Βουλής.
Στις 26 Ιανουαρίου, ο ΣΥΡΙΖΑ και οι ΑΝΕΛ κατέληξαν σε συμφωνία για τον σχηματισμό κυβέρνησης συνεργασίας. Ο 41χρονος Αλ. Τσίπρας έγινε ο νεότερος πρωθυπουργός στην ιστορία της μεταπολιτευτικής Ελλάδας. Την ίδια ημέρα, στα πρωτοσέλιδα του ελληνικού Τύπου κυριαρχούσαν τίτλοι όπως «Σκληρή τιμωρία [σ.σ. της Ν.Δ.] από τη μεσαία τάξη», «Ισχυρή εντολή για αλλαγή σελίδας» και «Νίκη βαριά σαν Ιστορία».
(*) Λάμπρος Σταυρόπουλος, «Ποιοι έδωσαν τη νίκη στον ΣΥΡΙΖΑ», Το Βήμα της Κυριακής, 1 Φεβρουαρίου 2015, σελ. 32.