O Όσκαρ Ουάιλντ είναι ίσως από τις πιο αναγνωρίσιμες μορφές της αγγλικής λογοτεχνίας. Σήμερα είναι γνωστός για το μοναδικό του μυθιστόρημα Το πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, για τα θεατρικά του έργα, όπως τα Η σημασία τού να είναι κανείς σοβαρός, Η βεντάλια της λαίδης Ουίντεμρηρ και Μια γυναίκα χωρίς σημασία, και για τα αποφθέγματά του. Στην εποχή του, ωστόσο, έμεινε κυρίως γνωστός για άλλους λόγους. Μπορεί να ήταν επιτυχημένος θεατρικός συγγραφέας ήδη από τη δεκαετία του 1890, όμως τη φήμη του καθόρισε η πολύκροτη δίκη του για την ερωτική σχέση του με τον λόρδο Άλφρεντ Ντάγκλας, η οποία κατέληξε με τον Ουάιλντ να καταδικάζεται σε δύο χρόνια φυλάκισης και καταναγκαστικής εργασίας. Όσο ήταν έγκλειστος στις φυλακές του Ρέντινγκ, έγραψε ένα από τα σημαντικότερα έργα του, το De profundis: μια ιδιότυπη ερωτική εξομολόγηση απευθυνόμενη στον Ντάγκλας, καθώς και μια καταγραφή της ψυχολογικής του κατάστασης στη φυλακή. Η Καθημερινή ασχολήθηκε πολλές φορές με τον βίο και το έργο του συγγραφέα. Στο ανά χείρας τεύχος ο αναγνώστης έχει την ευκαιρία να ανακαλύψει μέσα από τα κείμενα της εφημερίδας το πώς άλλαξε η στάση της λογοτεχνικής κριτικής και της κοινής γνώμης απέναντι στον Όσκαρ Ουάιλντ, στο έργο και στο αδίκημά του, τριάντα και έπειτα εκατό χρόνια μετά τον θάνατό του. Ταυτόχρονα, ένα κείμενο του H. Montgomery-Hyde αποκαλύπτει πώς ο Ουάιλντ κατάφερε να γράψει το De profundis μέσα στη φυλακή, αλλά και το τι χρειάστηκε να συμβεί προκειμένου αυτό να φτάσει στα χέρια μας.
Η σημασία τού να είσαι ο Όσκαρ Ουάιλντ
«Μονάχα ένα πράγμα είναι χειρότερο στον κόσμο από το να μιλούν για σένα· και αυτό είναι το να μη μιλούν για σένα», λέει ο Όσκαρ Ουάιλντ διά στόματος του λόρδου Χένρι Γουότον στο Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι. Και σίγουρα εκείνος δεν υπέφερε αυτή τη μοίρα. Γεννημένος το 1854 στο ∆ουβλίνο, ο Όσκαρ Φίνγκαλ Ο’ Φλάχερτι Ουίλς Ουάιλντ ήταν το δεύτερο παιδί της οικογένειας του σερ Ουίλιαμ Ουάιλντ, γνωστού ωτο-οφθαλμολόγου της Ιρλανδίας, και της Τζέιν Έλτζι, ποιήτριας που υπέγραφε τα έργα της για το ιρλανδικό επαναστατικό κίνημα με το ψευδώνυμο Σπεράντσα. Η ενασχόληση και των δύο γονιών του με τη λογοτεχνία και την ιρλανδική λαογραφία τούς έκανε να εξασφαλίσουν στον Όσκαρ και στον μεγαλύτερό του αδελφό, Ουίλι, κλασική μόρφωση.
Ο νεαρός Όσκαρ απέσπασε υποτροφία για σπουδές κλασικής φιλολογίας στο Κολέγιο Τρίνιτι του ∆ουβλίνου, όπου αρίστευσε, κερδίζοντας το χρυσό μετάλλιο Μπέρκλεϊ για τη γνώση των [Αρχαίων] Ελληνικών. Λίγο αφότου έκλεισε τα είκοσί του χρόνια, το φθινόπωρο του 1874, πήγε ως υπότροφος στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, όπου πάλι διέπρεψε με τις ακαδημαϊκές του επιδόσεις αλλά και την ικανότητά του να συνθέτει ποιήματα. Για τον Ουάιλντ, ο καιρός του στην Οξφόρδη ήταν η ευκαιρία του να αναπτύξει την προσωπικότητά του, την ποίησή του και την καλλιτεχνική του φιλοσοφία. Άλλωστε, είχε ήδη αποδείξει την ιδιοφυΐα του στην κλασική φιλολογία.
Στο Μάγκνταλεν Κόλετζ έμελλε να αφήσει το κοινωνικό του στίγμα, υιοθετώντας ένα προσωπικό στιλ που θα τον συνέδεε άρρηκτα με την πολιτιστική ζωή στην Αγγλία τα επόμενα χρόνια. Φαίνεται ότι ήταν ένας από τους πιο διάσημους προπτυχιακούς φοιτητές του πανεπιστημίου· όντας μέλος μιας παρέας νεαρών αισθητιστών, ο Ουάιλντ συνήθιζε να διοργανώνει μαζώξεις στο δωμάτιό του (το οποίο ήταν πάντα στολισμένο με λουλούδια και φτερά, κινεζικά πορσελάνινα πιάτα, αγαλματίδια και φωτογραφίες του Πάπα), οι οποίες συνοδεύονταν από μουσική, κοκτέιλ με τζιν και ουίσκι σε βενετσιάνικα ποτήρια, και εκλεκτό καπνό. Σπάνια θα τον έβλεπε κανείς να μελετά. Και αυτό διότι το έκανε μυστικά, ώστε να φαίνεται ότι η ιδιοφυΐα του ερχόταν χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια.
Σύντομα η φήμη του είχε εξαπλωθεί μέχρι και στους καθηγητές της Οξφόρδης, που τον αναγνώριζαν ως έναν «ευφυέστατο σπουδαστή». Ο νεαρός Ιρλανδός που κάθε συνάντηση μαζί του ενέπνεε τους συμφοιτητές του να τη μνημονεύσουν στα ημερολόγιά τους, είχε χάσει την ιρλανδική του προφορά, υιοθετώντας τον λόγο και το στιλ ντυσίματος των Άγγλων ευγενών. Σε ένα ερωτηματολόγιο, κάτω από την ερώτηση «Ποιος είναι ο στόχος σας στη ζωή;» ο 23χρονος Όσκαρ έγραψε: «Φήμη, ακόμη και κακή». Και όπως καθετί που επιθυμούσε μέχρι τότε, το κατάφερε.
Μέσα στα επόμενα χρόνια ο Όσκαρ Ουάιλντ έγινε ένα από τα πιο συχνά εμφανιζόμενα ονόματα στα πολιτιστικά πράγματα της Αγγλίας. Το 1881 δημοσίευσε μια ποιητική συλλογή, η πρώτη έκδοση της οποίας εξαντλήθηκε στον πρώτο χρόνο κυκλοφορίας της. Η φιλία του με διάσημες ηθοποιούς της εποχής, καθώς και τα γρήγορα διαδιδόμενα ευφυολογήματά του τον έκαναν εξέχον μέλος της λονδρέζικης κοινωνίας. Βέβαια, δεν έλειπαν και οι κριτικές. Την ίδια χρονιά, η κωμική οπερέτα των Γκίλμπερτ και Σάλιβαν Υπομονή, που σατίριζε το κίνημα των αισθητιστών, περιλάμβανε τον χαρακτήρα του ποιητή Μπάνθορν, ο οποίος ήταν εμφανώς εμπνευσμένος από τον Όσκαρ Ουάιλντ. Ακολούθησε η συγγραφή ενός θεατρικού έργου με τίτλο Βέρα, του οποίου η πρεμιέρα στο Λονδίνο ακυρώθηκε, καθώς θεωρήθηκε ότι η απεικόνιση του τσάρου σε αυτό θα ήταν προκλητική μετά τη δολοφονία του τσάρου Αλεξάνδρου Β΄.
Τον επόμενο χρόνο, ο Ουάιλντ έκανε μια περιοδεία στην Αμερική παραδίδοντας διαλέξεις με θέμα την αισθητική. Στην αρχή, οι διαλέξεις του με τίτλο «Η αγγλική Αναγέννηση» ήταν μεγάλες και δυσνόητες για το κοινό και έτσι αναγκάστηκε να τις απλοποιήσει και να τους δώσει τον τίτλο «Οι διακοσμητικές τέχνες». Πάντως, σημείωσαν εξαιρετική επιτυχία και χάρισαν για άλλη μία φορά στον Ουάιλντ αυτό που επιθυμούσε: διασημότητα. Εκείνους τους δώδεκα μήνες που βρισκόταν στην Αμερική, έδωσε τουλάχιστον 98 συνεντεύξεις.
Στις 29 Μαΐου 1884 παντρεύτηκε την επίσης ∆ουβλινέζα ποιήτρια και ακτιβίστρια Κόνστανς Μέρι Λόιντ. Σχεδίασε ο ίδιος το δαχτυλίδι των αρραβώνων τους: μια καρδιά σχηματισμένη από μαργαριτάρια και διαμάντια – τα αγαπημένα του πετράδια. Μαζί απέκτησαν δύο γιους: τον Σίριλ και τον Βίβιαν, με τους οποίους ο Ουάιλντ ήταν ιδιαίτερα στοργικός: τους διάβαζε ιστορίες, τους τραγουδούσε, τους επισκεύαζε τα χαλασμένα παιχνίδια τους, τους πήγαινε για ψάρεμα. Τον ίδιο καιρό, ήταν αρχισυντάκτης του γυναικείου περιοδικού Woman’s World, το οποίο εκσυγχρόνισε κάνοντάς το ένα φεμινιστικό περιοδικό που πρέσβευε τη συνύπαρξη των ανδρών και των γυναικών στα ίδια πεδία δράσης και όχι σε ξεχωριστά, όπως ήθελε η βικτωριανή κοινωνία. Παράλληλα, το 1888 δοκίμασε την πρώτη του μεγάλη συγγραφική επιτυχία με την έκδοση του Ο ευτυχισμένος πρίγκιπας και άλλες ιστορίες, ενός βιβλίου με παιδικά παραμύθια που είχε συνθέσει για τους γιους του.
Το μοναδικό μυθιστόρημά του, το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, προκάλεσε τόσο πολύ τα ήθη της εποχής, που πολλά βιβλιοπωλεία αρνήθηκαν να το πουλήσουν.
Ένα από τα επόμενα έργα του είναι και το μοναδικό μυθιστόρημά του, το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι, το οποίο κυκλοφόρησε στο Lippincott’s Monthly Magazine το 1890 και προκάλεσε τόσο πολύ τα ήθη της εποχής που, όταν εκδόθηκε σε βιβλίο, πολλά βιβλιοπωλεία αρνήθηκαν να το πουλήσουν. Το «Πορτρέτο…» είναι ένα από τα πιο εμβληματικά έργα της αγγλικής λογοτεχνίας για πολλούς λόγους. Όμως, κυρίως είναι η κατεξοχήν αποτύπωση της ηδονιστικής παρακμής και του ρεύματος του αισθητισμού, του οποίου βασικός εκπρόσωπος ήταν, πλέον, ο ίδιος ο Ουάιλντ. Η τέχνη δημιουργείται μόνο για την τέχνη και δεν έχει καμία υποχρέωση να είναι ηθικά ωφέλιμη. «Ηθικά ή ανήθικα βιβλία δεν υπάρχουν. Τα βιβλία είναι καλογραμμένα ή κακογραμμένα. Τίποτε άλλο», έγραφε στη λίστα αφορισμών εν είδει προλόγου στο «Πορτρέτο…».
Εκείνο το καλοκαίρι, ένας φοιτητής της Οξφόρδης, ο λόρδος Άλφρεντ Ντάγκλας, διάβασε το Πορτρέτο του Ντόριαν Γκρέι – και μάλιστα 13 συνεχόμενες φορές. Αποφάσισε ότι έπρεπε να γνωρίσει πάση θυσία τον συγγραφέα του. Πράγματι, έναν χρόνο αργότερα οι Ντάγκλας και Ουάιλντ θα γνωρίζονταν, όσο ο πρώτος ήταν 21 και ο δεύτερος 37 ετών, αντίστοιχα. Άρχισαν μια θυελλώδη ερωτική σχέση, η οποία έμελλε να οδηγήσει τον Ουάιλντ στην καταστροφή.
Από το 1892 μέχρι το 1895 ο Όσκαρ Ουάιλντ γνώρισε αλλεπάλληλες επιτυχίες. Τα θεατρικά του έργα Η βεντάλια της λαίδης Ουίντερμιρ, Μια γυναίκα χωρίς σημασία, Ένας ιδανικός σύζυγος και Η σημασία τού να είσαι σοβαρός εκτόξευσαν τη φήμη του και τον καθιέρωσαν ως τον πιο επιτυχημένο θεατρικό συγγραφέα της εποχής του. Ωστόσο, το ζενίθ της επιτυχίας του συνοδεύτηκε και από τη μεγάλη συντριβή. Λίγες ημέρες αφότου ανέβηκε η παράσταση του Η σημασία τού να είσαι σοβαρός, ο πατέρας του Ντάγκλας, μαρκήσιος του Κουίνσμπερι, που δεν είχε καλές σχέσεις με τον γιο του και γνώριζε τη σχέση του με τον Ουάιλντ (η οποία μπορούσε να τον εκθέσει ανεπανόρθωτα), άφησε κλεισμένη σε έναν φάκελο μια κάρτα απευθυνόμενη στον συγγραφέα. Έγραφε: «Προς τον Όσκαρ Ουάιλντ, τον σοδομίτη». Τότε, ο Ουάιλντ, ενθαρρυνόμενος και από τον Ντάγκλας, κατέθεσε μήνυση για δυσφήμηση εναντίον του μαρκήσιου, θεωρώντας ότι θα κέρδιζε την υπόθεση. Ωστόσο, ο μαρκήσιος είχε προσλάβει ιδιωτικούς ερευνητές που είχαν συγκεντρώσει πάρα πολλά στοιχεία τα οποία αποδείκνυαν τη σχέση των δύο ανδρών. Έτσι, ο Ουάιλντ κατέληξε να κατηγορείται για σοδομισμό και άσεμνη συμπεριφορά. Κατά τη διάρκεια της δίκης υπερασπίστηκε την «αγάπη που δεν τολμά να φανερωθεί», αναφωνώντας ενώπιον των ενόρκων ότι αυτή η αγάπη ήταν «τόσο αγνή, όσο ήταν τέλεια» και έκανε το κοινό να ξεσπάσει σε χειροκροτήματα.
Η συνέχεια είναι ευρέως γνωστή. Ο Ουάιλντ φυλακίζεται για δύο χρόνια. Η οικογένειά του τον εγκαταλείπει, η κοινή γνώμη τον εξευτελίζει. Όμως, ο διοικητής των φυλακών επιτρέπει να του δοθεί χαρτί και πένα. Είναι στο κελί του στις φυλακές του Ρέντινγκ όπου γράφει ένα από τα συγκλονιστικότερα και σπαρακτικότερα έργα του, το De profundis. Τελικά, θα αποφυλακιστεί το 1897 και θα αυτοεξοριστεί στη Γαλλία. Τρία χρόνια αργότερα, το 1900, θα πεθάνει πάμφτωχος και καταφρονημένος από μηνιγγίτιδα στο Hôtel d’Alsace του Παρισιού, σε ηλικία 46 ετών.
Το έργο του Όσκαρ Ουάιλντ, σημείο αναφοράς για την αγγλική λογοτεχνία, είναι και θα είναι πάντα συνυφασμένο με τη ζωή του συγγραφέα του. Λίγοι είναι αυτοί που κλήθηκαν να υπερασπιστούν το έργο τους και την κοσμοθεωρία τους ενώπιον δικαστηρίου, όπως συνέβη με τον Ουάιλντ. Ένας από τους βιογράφους του, ο Ρίτσαρντ Έλμαν, έγραψε ότι ο Ουάιλντ «ανήκει περισσότερο στον κόσμο μας παρά σε εκείνον της [βασίλισσας] Βικτωρίας». Στην πραγματικότητα, ο Όσκαρ Ουάιλντ ήταν τόσο ξεχωριστός, που ανήκει παντού και πουθενά ταυτόχρονα.
Μυρτώ Κατσίγερα
Αντιθέτως προς πολλούς άλλους αυστηρούς γονείς της Βικτωριανής εποχής, ο Ουάιλδ ήτο πάντοτε έτοιμος να παίξη με τα παιδιά του, να διορθώση τα χαλασμένα τους παιγνίδια και να λάβη μέρος εις τα παιγνίδια τους. […] Tους διηγείτο ιστορίας. Κάποτε, όταν ετελείωσε μιαν ιστορίαν που ελέγετο «Ο Εγωιστής γίγας», τα μάτια του εγέμισαν δάκρυα και ο μεγαλύτερος υιός του τον ηρώτησε διατί. «Μας απάντησε», γράφει ο Βύβυαν, «ότι τα ωραία πράγματα τον κάνουν πάντοτε να κλαίη».
Η Καθημερινή, 29 Σεπτεμβρίου 1954
Ο κατηραμένος ποιητής της Αγγλίας
Την παρελθούσαν εβδομάδα συνεπληρώθη τριακονταετία από του θανάτου του Όσκαρ Ουάιλδ. Ο Άγγλος ποιητής απέθανεν εις το Παρίσι υπό το όνομα Σεβαστιανός Μέλμοθ, εις το περίφημον «Ξενοδοχείον της Αλσατίας», επί της οδού Καλών Τεχνών, μέχρι δε της τελευταίας πνοής τον επεριποιήθη ο ιδιοκτήτης του ξενοδοχείου Ντυπουαριέ. Κατά τας τελευταίας ημέρας της μακράς αγωνίας του, δύο αδελφαί του ελέους τον ανεκούφιζαν με την ανάγνωσιν διαφόρων ποιημάτων. Επί του φερέτρου του ετοποθετήθησαν δύο μόνον στέφανα, ενός φίλου του και του εξαιρέτου Ντυπουαριέ. Κατά τον τρόπον αυτόν, λησμονημένος από όλους απέθανεν ο ευφυέστατος καλλιτέχνης, ο οποίος κάποτε υπήρξεν ένα από τα ηθικά στηρίγματα της αγγλικής κοινωνίας.
Εις το Λονδίνον φαίνεται, ότι κανείς δεν ενεθυμήθη την επέτειον αυτήν, αι δε αγγλικαί εφημερίδες της ημέρας εκείνης ανέφεραν μόνον το γεγονός, ότι κάποιος κληρονόμος του συγγραφέως κατέφυγεν εις τα δικαστήρια διά να υπενθυμίση εις τον εκδότην Μέτιεν, ότι από της ημέρας εκείνης δεν είχε πλέον δικαιώματα επί πολλών έργων του Ουάιλδ, μεταξύ των οποίων και το περίφημον «Ντε Προφούντις» («Εκ Βαθέων»).
Όλοι σχεδόν γνωρίζουν το περίεργον και σχεδόν απίστευτον σκάνδαλον που επροκάλεσεν ο Ουάιλδ. Το αληθές πράγματι είνε, ότι ο Ουάιλδ, προ παντός κατά τας στιγμάς της μεγαλυτέρας επιτυχίας του, ηρέσκετο να επιδεικνύη ένα είδος δανδισμού που επροκάλεσε πολλάς φλυαρίας εις βάρος του. Είνε όμως ανακριβές ότι επεζήτησε τον θόρυβον μιας δίκης διά να αυτοδιαφημισθή. Το γεγονός είναι ότι, όταν ο Ουάιλδ απεφάσισε να καλέση εις τα δικαστήρια τον λόρδον Κουίνσμπευ, ήλπισεν ότι θα εφίμωνε τα κακά στόματα. ∆εν αντελήφθη όμως ότι εγίνετο όργανον των εχθρών αυτού του κυρίου, και όταν, διά να σταματήση η έχθρα που εξεδηλώθη εναντίον του. Ήδη εγείρετο εναντίον του Ουάιλδ η κατηγορία επί δημοσία ανηθικότητι.
Την ημέραν εκείνην ο Ουάιλδ έμεινεν έως αργά εις ένα καφενείον με ολίγους φίλους του, αναμένων. Τι ανέμενε; Είχεν ανάψει την θρυαλίδα μιας μεγάλης βόμβας και ανέμενε να εκραγή υπό τους πόδας του. Είνε γνωστόν, ότι μόνον έπειτα από μεγάλην και αδικαιολόγητον βραδύτητα η αστυνομία παρουσιάσθη εις τον Ουάιλδ με το ένταλμα της συλλήψεώς του. Είνε μάλιστα βέβαιον, ότι το ένταλμα εκείνο δεν υπεγράφη, παρά αφού ανεχώρησεν η τελευταία αμαξοστοιχία διά την ηπειρωτικήν Ευρώπην, επί της οποίας δεν επρόφθασε να επιβή ο ποιητής. Ακριβώς δε το ότι δεν κατεσίγασε το σκάνδαλον με την φυγήν του, ήτο το μεγαλύτερον σφάλμα του Ουάιλδ. Καθίσταται προφανές από την ανάγνωσιν των χρονικών της εποχής εκείνης, ότι αν κατά το διάστημα της προσωρινής ελευθερίας του μεταξύ της πρώτης δίκης και της καταδίκης του, έσπευδε να εγκαταλείψη την Αγγλίαν, θα εκέρδιζε την ευγνωμοσύνην ολοκλήρου της αριστοκρατίας, από του υπουργού της ∆ικαιοσύνης μέχρι του τελευταίου Άγγλου πολίτου. Το δηλητήριον που εχύθη κατά την δίκην υπήρξεν η εκδίκησις της αριστοκρατίας, επειδή αυτός ηρνήθη να φύγη, με ένα πείσμα του οποίου κανείς δεν ημπορούσε ν’ αντιληφθή την τιμιότητα.
Όταν εγνώσθη η σύλληψίς του, ένα κύμα τρόμου κατέκλυσε το Λονδίνον, το Καλαί και τους Παρισίους, όπου οι ένοχοι έντρομοι εκρύπτοντο διά να διαφύγουν την ανάμιξίν των εις την δίκην εκείνην. Υπήρξεν αληθέστατος ο αφορισμός του Ουάιλδ, κατά τον οποίον «η κοινωνία ωριμάζει εντός της όλα τα εγκλήματα και ο ένοχος δεν είνε παρά το θύμα που τα εξιλεώνει». Η περίπτωσις του Ουάιλδ ωμοίαζε με την υπόθεσιν του λόρδου Βύρωνος, έναν αιώνα πριν. Πρώτα ήλθεν η καταδίκη, έπειτα αι ανακρίσεις και τέλος η κατηγορία, αν υπήρξε και αυτή. Πράγματι, η δίκη κατά του λόρδου Κουίνσμπερυ είχε τελειώσει με την δημοσίαν κατηγορίαν εναντίον του Ουάιλδ. Η πρώτη δίκη ετελείωσε με αθώωσιν διότι δεν συνεφώνησαν οι ένορκοι. Κατόπιν όμως μιας λέξεως την οποίαν επρόφερεν ο συνήγορος εις την χαράν του διά την νίκην, ο Επίτροπος του Στέμματος εζήτησε την αναθεώρησιν.
Την ημέραν κατά την οποίαν ο Ουάιλδ, κατά το μεσολαβήσαν διάστημα μεταξύ της πρώτης και της δευτέρας δίκης, εξήλθεν από τας φυλακάς, μετά την καταβολήν μεγάλης εγγυήσεως εκ μέρους των φίλων του, τα πλήθη τον ηκολούθησαν με φωνάς και απειλάς. Ηναγκάσθη να φύγη από δύο ξενοδοχεία επειδή τα πλήθη εθορυβούσαν εις τον δρόμον. Επειδή δε το σπίτι του είχε κατασχεθή από τους πιστωτάς του, ο ποιητής εζήτησε την νύκτα άσυλον εις την είσοδον της μητρικής του οικίας. Την ημέραν δε που έκλεισεν η δευτέρα δίκη με την καταδίκην εις διετή καταναγκαστικά έργα, ο όχλος εχόρευσεν εις την μικράν και λασπώδη πλατείαν προ του δικαστηρίου. Η ιστορία του φιλολογικού εξοστρακισμού που έπληξε τον Ουάιλδ από της ημέρας της συλλήψεώς του και η επακολουθήσασα πενία δεν είνε παρά η κορωνίς της τραγωδίας. Την ημέραν κατά την οποίαν από το κρατητήριον του Ουάντσφορθ μετεφέρθη εις τας φυλακάς του Ρήντιγκ, ενώ ανέμενε με άλλους καταδίκους εις τον σταθμόν την άμαξαν που επρόκειτο να τον μεταφέρη εις τας φυλακάς, κάποιος από τους συγκεντρωθέντας περιέργους τον ανεγνώρισε και τον έπτυσε κατά πρόσωπον. Η εκδήλωσις αυτή εσφράγιζε την επιτύμβιον πλάκα που είχεν επιθέσει η Αγγλία επί του Όσκαρ Ουάιλδ.
Και ο τάφος αυτός δεν ηνοίχθη ποτέ έκτοτε. ∆εν έχει δε σημασίαν εάν σήμερον επιτρέπεται εις τα σαλόνια του Λονδίνου και της Αγγλίας η συζήτησις διά τον Ουάιλδ χωρίς να κινδυνεύουν οι συζητούντες να εκδιωχθούν υπό του οικοδεσπότου. Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι αποκατεστάθη η μνήμη του μεγάλου Άγγλου ποιητού. Όταν, σήμερον, εις την Αγγλίαν ομιλούν διά ένα έργον του, δεν το κάμνουν παρά διά να εκμεταλλευθούν την νοσηράν εκείνην περιέργειαν που προκαλεί εις τον όχλον το όνομα του Ουάιλδ. Όταν ο ποιητής απεφυλακίσθη, η Αγγλία τού ηρνήθη κάθε δικαίωμα επί της ζωής. Ποίος ποτέ εις την Γαλλίαν κατηγόρησε τον Βερλαίν ότι υπήρξεν ένοχος του ιδίου εγκλήματος; Εις την Αγγλίαν όμως, όταν ένας πίπτη, πίπτει διά παντός. Θα έλεγε κανείς, ότι κατά περιόδους η Αγγλία αισθάνεται την ανάγκην να καθαρίση την αρετήν της από κάθε κακήν υπόνοιαν. Παράδειγμα είνε η εξέγερσις που εδημιουργήθη εις την Αγγλίαν κατά των ιδιωτικών αμαρτημάτων τα οποία διέπραξεν ο λόρδος Βύρων και ο πρόσφατος θόρυβος της δίκης Ρουσέλ. Θύματα αυτά, τα οποία εξιλέωσαν τα ανομήματα μιας ολοκλήρου τάξεως. Εις την καλβινιστικήν ιδιοσυγκρασίαν της Αγγλίας υπάρχει μια πείσμων σκληρότης που ζητεί πάντοτε το δικαίωμα να φανή περισσότερον αμείλικτος από τους νόμους. Προ παντός δε, όταν πρόκειται περί σκανδάλου όπως εις τας περιπτώσεις αυτάς.
Η Καθημερινή, 5 Ιανουαρίου 1931
Οι Άγγλοι συγχωρούν ύστερα από ήμισυν αιώνα
Λονδίνον, 16. (Ρ.) – Η 100ή επέτειος του θανάτου του διασήμου συγγραφέως Όσκαρ Ουάιλδ πρόκειται να εορτασθή σήμερον εις Λονδίνον, όπου ούτος έζησεν, εις ∆ουβλίνον όπου εγεννήθη και εις Παρισίους όπου απέθανεν εν εσχάτην πενία.
∆εν υπάρχει αμφιβολία ότι ο Όσκαρ Ουάιλδ θα εξεπλήσσετο, πιθανώς δε και θα δυσηρεστείτο με την σκέψιν του πανηγυρισμού της 100ετηρίδος του, η οποία εωρτάσθη χθες εις το Λονδίνον με τα αποκαλυπτήρια μιας πλακός εις το Τσέλση με μιαν έκθεσιν χειρογράφων του εις το «Τρίνιτυ Κόλλετζ» του ∆ουβλίνου, χωρίς να αναφέρη κανείς πολλούς τόμους, οι οποίοι θα κάμουν την εμφάνισίν των εις τους καταλόγους των εκδοτών του Λονδίνου. Θα εξεπλήσσετο, επειδή, όταν εις την φυλακήν του Ρήντιγκ έγραφε το “De profundis” προς τον Άλφρεδ Ντάγκλας, ενόμιζεν ότι είχεν ατιμάσει το όνομά του διά παντός, «κάνοντάς το χυδαία βρισιά για τον όχλο», «σέρνοντάς το στο βούρκο» και «δίνοντάς το στα κτήνη για να το κάμουν κτηνώδες και στους μωρούς για να το κάνουν συνώνυμο της μωρίας». Θα δυσηρεστείτο δε πιθανώς, επειδή πάντοτε έλεγεν ότι εγεννήθη το 1856. Εις την πραγματικότητα όμως εγεννήθη την 16ην Οκτωβρίου 1854, εις την υπ’ αριθ. 21 οικίαν της Ουέστλαντ Ρόου, εις το ∆ουβλίνον. Αυτό το διεπίστωσεν ο Έντουαρντ Κάρσον, ο οποίος κατά την διάρκειαν της δίκης Κουήνσμπερρυ, επί λιβελλογραφία, το 1895, είπεν εις τον Ουάιλδ ότι δεν ήτο όπως ισχυρίζετο, 39 ετών, αλλά 40 και περισσότερον. Ο Ουάιλδ όπως απήντησε: «∆εν επιθυμώ να παραστήσω τον νέο».
Εν τούτοις πολλοί από τους βιογράφους του έδωσαν πίστιν εις τα λόγια του ιδίου του Ουάιλδ και αναφέρουν ως χρονολογίαν γεννήσεώς του το 1856. Αυτή δε είναι και η ημερομηνία η οποία αναγράφεται εις το Dictionary of National Biography, και εις πάσαν άλλην επίσημον πηγήν. Το περίεργον είναι ότι η ίδια χρονολογία αναφέρεται και εις ένα τομίδιον σχετικόν με τον Όσκαρ Ουάιλδ, του κ. Τζαίημς Λαίηβερ, του Μουσείου Βικτωρίας και Αλβέρτου, εκδοθέν παρά του Βρεταννικού Συμβουλίου. Τα άλλα βιβλία που εξεδόθηκαν επί τη 100ετηρίδι φέρουν, όπως ευκόλως υποθέτει κανείς, την ορθήν χρονολογίαν. Μεταξύ των βιβλίων αυτών, περιλαμβάνεται και ένα – εις έκδοσιν βελτιωμένην και επηυξημένην, το οποίον όταν εκυκλοφόρησε προ οκτώ ετών διώρθωσε πολλά σφάλματα, γενικώς παραδεδεγμένα… Είναι η βιογραφία του κ. Χέσκηθ Πήρσον, υπό τον τίτλον «Ζωή», η οποία είναι η καλυτέρα και η πλέον αξιόπιστος. Αλλά το πλέον ενδιαφέρον βιβλίον που εξεδόθη επί τη 100ετηρίδι είναι αναμφιβόλως η αυτοβιογραφία του νεωτέρου υιού του Όσκαρ Ουάιλδ, του κ. Βύβυαν Χόλλαντ.
*
Ο κ. Χόλλαντ αρχίζει το βιβλίον του εξηγών πώς εις τον πατέρα του εδόθη το όνομα Όσκαρ. Μιαν ημέραν του 1854 ο πάππος του Ουίλλιαμ Ουάιλδ, διάσημος χειρουργός-οφθαλμίατρος, εδιάβασε εις μιαν εφημερίδα μερικάς λεπτομερείας σχετικώς με την τύφλωσιν του Βασιλέως Όσκαρ του Α΄ της Σουηδίας. Αι πληροφορίαι τον ήγαγον εις το συμπέρασμα ότι ο Βασιλεύς έπασχεν από καταρράκτην, αμέσως δε έγραψεν εις την Στοκχόλμην, λέγων ότι πιθανώς θα ηδύνατο να βοηθήση τον ασθενή. Η πρότασίς του έγινε δεκτή, η εγχείρησις έγινε και η όρασις του Βασιλέως αποκατεστάθη. Ο Βασιλεύς φυσικά του ήτο βαθύτατα ευγνώμων, όταν δε ο δόκτωρ Ουάιλδ ηρνήθη οιανδήποτε χρηματικήν αμοιβήν, τον παρεκάλεσε να του υποδείξη κάποιον άλλον τρόπον διά να του εκφράση την ευγνωμοσύνην του. Τότε, ο δόκτωρ Ουάιλδ είπε: «Μόλις επληροφορήθην ότι η σύζυγός μου εγέννησεν υιόν, θα το εθεώρουν δε μεγάλην μου τιμήν εάν η Μεγαλειότης σας εδέχετο να γίνη ανάδοχός του».
Έτσι, λοιπόν, ο Όσκαρ Ουάιλδ, ο οποίος εις την ζωήν του εδοκίμασε τόσον μεγάλους εξευτελισμούς, εβαπτίσθη από ένα βασιλέα. Και τω όντι επί πολλά έτη, η τύχη τον ευνοούσε συνεχώς. Όταν το 1895 επήλθεν η καταστροφή, ο Όσκαρ Ουάιλδ ήτο ένας διάσημος θεατρικός συγγραφεύς και δημοσιολόγος, περιζήτητος εις την λεγομένην καλήν κοινωνίαν, αλλά και ένας οικογενειάρχης που κατώκει εις μιαν ωραιοτάτην οικίαν του Τσέλση, με μιαν ωραιοτάτην, αφωσιωμένην σύζυγον και δύο υιούς. Την εποχήν εκείνην, ο μεγαλύτερος υιός, ο Σύριλ, ήτο 14 ετών, και ο νεώτερος, ο Βύβυαν, 9. Μετά από το 1895, κανένα από τα δύο παιδιά δεν επανείδε τον πατέραν του. Ο κ. Χόλλαντ αναφέρει ότι μέχρι του καταστρεπτικού εκείνου έτους, η παιδική των ηλικία υπήρξεν εξαιρετικώς ευτυχής. Ο πατήρ των δεν ήτο διόλου ανιαρός ή επιδεικτικός, αλλ’ απεναντίας ένας αληθινός σύντροφος εις το δωμάτιόν των, ή ακόμη περισσότερον εις την ακροθαλασσιάν κατά τας μεγάλας διακοπάς των.
Όταν ευρίσκετο με τα παιδιά του, ο Όσκαρ Ουάιλδ ελησμονούσε να είναι δανδής και παρεδίδετο ολόκληρος εις την χαράν «του να είναι κανείς αλληλοδιαδόχως λιοντάρι, λύκος και άλογο». ∆ιώρθωνε τα χαλασμένα παιγνίδια τους. Τους εμάθαινε ιστιοδρομονίαν, κολύμπι και ψάρευμα. (Ο ίδιος ήτο δεινός κολυμβητής). Επί πλέον, πράγμα που ο κ. Χόλλαντ ενθυμείται με ιδιαιτέραν συγκίνησιν, τους αφηγείτο ωραιότατες ιστορίες.
Τότε, όλως αποτόμως, από όσα τουλάχιστον εγνώριζεν ο νεώτερος εκ των υιών, όλα αυτά ετελείωσαν. Ο πατήρ του εξηφανίσθη. Τα πρόσωπα των μεγαλυτέρων έγιναν σκυθρωπά και αγωνιώδη, τελικώς δε ο Βύβυαν και ο αδελφός του παρεδόθησαν εις τας φροντίδας μιας παιδαγωγού. Εις το Γκλιόν παρά το Μοντρέ, τους συνήντησεν η μητέρα των. Κατόπιν όλοι μετώκησαν εις το Νέρβι παρά την Γένουαν, αλλ’ επέστρεψαν εις την Ελβετίαν διά να μείνουν με ένα θείον των που κατοικούσε εις το Μπεβαί. Ο κ. Χόλλαντ γράφει:
Ο Όσκαρ Ουάιλδ δεν μετενόησεν επειδή έζησεν χάριν της ηδονής. Επέκρινε τον εαυτόν του, επειδή έζησε μόνον διά την ηδονήν.
«Λίγον καιρό μετά την άφιξί μας στο Μπεβαί, φώναξαν τον αδελφό μου και μένα στην τραπεζαρία, που χρησίμευε στο θείο μου και για σπουδαστήριο. Μας είπαν να καθήσουμε, και κατόπιν μας πληροφόρησαν ότι μελλοντικά το όνομά μας θα είναι Χόλλαντ. Μας είπαν ακόμη να μάθουμε να υπογράφουμε με το νέο μας όνομα και μας έδωσαν και κάτι έγγραφα να υπογράψωμε… Συγχρόνως, μας είπαν να ξεχάσουμε ότι κάποτε είχαμε το όνομα Ουάιλδ, και να μη αναφέρουμε ποτέ σε κανένα το όνομα αυτό. Όλα μας τα πράγματα πέρασαν από έλεγχο για να διαπιστωθή ότι σε κανένα από αυτά δεν υπήρχε το όνομα, και τα ρούχα μας ξαναμαρκαρίστηκαν».
∆ιά τα δύο παιδιά, ευρέθη ένα σχολείον εις την Αϊδελβέργην, αλλ’ έπειτα από ένα ή δύο χρόνια δυστυχισμένα που επέρασεν εκεί ο Βύβυαν μετεφέρθη εις ένα σχολείον που του ήρεσε περισσότερον, το «Collegio della Vizilatione», που το διηύθυναν Ιταλοί Ιησουίται, εις το Μονακό. Όταν η μητέρα των απέθανε, εκείνοι εκ των συγγενών των που ανέλαβον την κηδεμονίαν των παιδιών (δεδομένου ότι το αγγλικόν δικαστήριον απεστέρησε της κηδεμονίας των τον Όσκαρ Ουάιλδ) τα έφεραν και πάλιν εις την Αγγλίαν. Παρ’ όλον ότι οι κηδεμόνες αυτοί ήσαν διαμαρτυρόμενοι ως προς το θρήσκευμα, εν τούτοις επέτρεψαν εις τον Βύβυαν Χόλλαντ να συνεχίση τας σπουδάς του με Ιησουίτας διδασκάλους. Ότε ήτο εις το Στόνυχερστ, επληροφορήθη από τον πρύτανιν ότι ο πατέρας του είχεν αποθάνει εις το Παρίσι. Επειδή όμως το παιδί επίστευεν ότι ο πατέρας του είχεν αποθάνει προ πολλού, ευρέθη ξαφνικά εις μεγάλην αμηχανίαν, καίτοι επαρηγορήθη κάπως ότι επληροφορήθη ότι «ολίγον πριν αποθάνη, έγινε δεκτός εις τους κόλπους της Εκκλησίας. Την εποχήν εκείνην, ο Βύβυαν Χόλλαντ είχε γίνει καθολικός. Ήτο πλέον 18ετής –μόλις είχεν εισέλθει εις το Τρίνιτυ Χωλλ, του Καίμπριτζ– όταν επί τέλους έμαθε την αλήθειαν διά τον πατέρα του, από κάποιον ο οποίος διέμενε εις την Ελβετίαν. Εις το εξωτερικόν, εννοείται, ότι η «υπόθεσις Όσκαρ Ουάιλδ» παρέμενε ακατανόητος. ∆ιατί ενήγαγεν επί λιβελλογραφία τον λόρδον Κουίνσμπερυ ο Ουάιλδ, ένας άνθρωπος ο οποίος είχε να κρύψη τόσον πολλά πράγματα; (Η απάντησις εις το ερώτημα αυτό είναι ότι ο Ουάιλδ προέβη εις την ενέργειαν αυτήν, κατόπιν πιέσεων του Άλφρεντ Ντάγκλας). Και διατί, εφ’ όσον δεν εγεννάτο ζήτημα περί της διαφθοράς του νέου ή περί του «αισχρού παραπτώματος» αυτού καθ’ εαυτού, τελικώς ο Ουάιλδ ευρέθη φυλακισμένος; (Εφυλακίσθη επειδή ένας νόμος του 1885 είχε καταστήσει τας άλλας ομοφυλοφίλους σχέσεις μεταξύ ενηλίκων αρρένων, αμφοτέρων συναινούντων προς τούτο, αδίκημα συνεπαγόμενον την αυτήν ποινήν με την απόπειραν βιασμού ανηλίκου κορασίδος. Αλλ’ αυτό όμως είναι κάτι που κανείς ξένος δεν ημπορεί να το αντιληφθή).
Αφού πλέον έμαθε την αλήθειαν ο κ. Βύβυαν Χόλλαντ ήρχισεν ολίγον κατ’ ολίγον να εγκαταλείπη την αφάνειαν και την αβεβαιότητα, μέσα εις την οποίαν είχε ζήσει μέχρι τότε. Ο αδελφός του Σύριλ, ο οποίος ανέκαθεν εγνώριζεν όλα τα διατρέξαντα, εφονεύθη εις τον πόλεμον, το 1915. Και ο ίδιος ο κ. Βύβυαν Χόλλαντ υπηρέτησεν ως στρατιώτης κατά τον πόλεμον αυτόν, ευτυχώς όμως επέζησε διά να γράψη μίαν από τας πλέον συγκινητικάς και ενδιαφερούσας αυτοβιογραφίας των τελευταίων ετών. Ο ίδιος ο κ. Χόλλαντ γράφει τα εξής: «∆εν προσπαθώ να υπερασπισθώ την διαγωγήν του πατέρα μου». ∆εν διαμαρτύρεται επίσης διά την αυστηρότητα της ποινής που του επεβλήθη, αλλά αυτό είναι ένα σημείον επί του οποίου όλοι σχεδόν συμφωνούν σήμερον.
∆υστυχώς το σκάνδαλον αυτό μέχρι σήμερον ακόμη προκαλεί σύγχυσιν όσον αφορά την αξίαν του Ουάιλδ ως κριτικού. Ο ίδιος ουδέποτε υπήρξεν ο καλός εκείνος συγγραφεύς του οποίου τα έργα δεν φοβούνται τον χρόνον, επί πλέον δε ουδέποτε απέβαλε τελείως τας αλληλοσυγκρουομένας επιδράσεις του Παίητερ, ο οποίος εκολάκευε την ματαιοδοξίαν του και του Ράσκιν, ο οποίος εμιλούσεν εις την καρδίαν του. Κάποτε τα ποιήματά του είναι πολύ κακά, ακόμη και δι’ έναν ποιητήν ο οποίος έχει τιμηθή με το βραβείον Νιουντιγκαίητ. Αι τραγωδίαι του είναι κενόλογοι. Τα μυθιστορήματά του και τα διηγήματά του έχουν θαυμασίαν πλοκήν και διαλόγους, αλλά το γράψιμο είναι εξεζητημένο και προσποιητόν. Αι «ωραίαι περικοπαί δεν είναι τόσον “πορφυρού” χρώματος όσον είναι ξεθωριασμένου “μωβ”, επί πλέον βρίθουν από μιαν τεχνητήν μαγείαν, η οποία ομοιάζει με την αίθουσαν αναμονής ενός θαυματοποιού. Και εν τούτοις, αυτή ακριβώς η ευτέλειά του ήτο κατά βάσιν αριστοκρατική. Ήτο ένας υπέροχος αφοριστής, όχι μόνον αστείος, αλλά και αληθινός. Το αριστούργημά του «Η σημασία του να είναι κανείς σοβαρός» –και είναι αριστούργημα, εφάμιλλον των «Αντιζήλων» και σχεδόν (αν και όχι τελείως) εξ ίσου καλόν όσον και η «Πορεία του κόσμου»– επιδρά ευμενώς επί των άλλων κωμωδιών του, αντί η σύγκρισις αυτή να τας μειώνη. Από την άλλην πλευράν το «De profundis» ουδέποτε εξετιμήθη πλήρως, εν μέρει διότι συνήθως κρίνεται επί τη βάσει των περικομμένων εκδόσεων, αι οποίαι εκυκλοφόρουν εν όσο έζη ο Άλφρεδ Ντάγκλας και εν μέρει επίσης, καθώς υποψιάζομαι, επειδή οι Άγγλοι δεν ημπορούν να υποφέρουν τους ανθρώπους που «δεν κάμνουν χιούμορ» διά τας συμφοράς που οι ίδιοι επροξένησαν εις τον εαυτόν των, καθώς και τους ανθρώπους οι οποίοι μειώνουν δημοσία τους φίλους των.
Πιθανώς, εάν δεν εμεσολάβει η καταστροφή αυτή, ο Ουάιλδ θα έγραφε και άλλας κωμωδίας όπως η «Σημασία του να είναι κανείς σοβαρός». Ο ίδιος όμως ο Ουάιλδ δεν εφαίνετο να πιστεύη κάτι τέτοιο. Ενώ ευρίσκετο εις την φυλακήν, κατέληξε εις το συμπέρασμα ότι είχε ζήσει πολύ «στην ηλιόλουστη πλευρά» του κήπου.
«Η αποτυχία, η αχαριστία, η φτώχεια, η λύπη, η απόγνωσις, τα βάσανα, ακόμα και τα δάκρυα, οι σπασμένες λέξεις που βγαίνουν απ’ τα χείλια εκείνα που πονούν, οι τύψεις που κάνουν τον άνθρωπο να βαδίζη πάνω σ’ αγκάθια, η συνείδησις που καταδικάζει, η αυτοταπείνωσις που τιμωρεί, η δυστυχία που σκορπίζει στάχτες στο κεφάλι, η αγωνία που για ρούχο της διαλέγει τον πένθιμο μανδύα και που στο πιοτό της ρίχνει χολή – όλα τούτα ήσαν τα πράγματα που φοβόμουν. Κι όπως ήμουν αποφασιμένος κανένα τους να μη γνωρίσω, υποχρεώθηκα να τα δοκιμάσω το καθένα με τη σειρά, να τραφώ μ’ αυτά και μια μάλιστα εποχή, άλλη τροφή να μην έχω».
Ο Όσκαρ Ουάιλδ δεν μετενόησεν επειδή έζησεν χάριν της ηδονής. Επέκρινε τον εαυτόν του, επειδή έζησε μόνον διά την ηδονήν. Αναπολών την ζωήν του, κατέληξεν εις το συμπέρασμα ότι μια συμφορά, αδιάφορον τι είδους συμφορά, ήτο κάτι το αναπόφευκτον. «∆εν ήτο δυνατόν να γίνη διαφορετικά» είπεν ο ίδιος.
Του Maurice Cranston, Η Καθημερινή, 17 Οκτωβρίου 1954
Η υπόθεσις του “De Profundis”
[…] Όταν έχη κανείς υπ’ όψιν του τους αυστηροτάτους κανονισμούς των φυλακών του περασμένου αιώνος, είναι δυνατόν να διερωτηθή πώς οι αρχές επέτρεψαν στον Ουάιλδ να γράψη μιαν επιστολήν τόσον ασυνήθους μήκους. Στο ερώτημα αυτό μπορούμε σήμερα να δώσουμεν μιαν απάντησιν ύστερα από την εξέτασιν των αρχείων της φυλακής, που κατώρθωσα να μελετήσω χάρις εις ειδικήν άδειαν του υπουργείου Εσωτερικών. Η μελέτη αυτή διαφωτίζει κατά τρόπον αρκετά ενδιαφέροντα τις συνθήκες υπό τις οποίες εγράφη το «Ντε Προφούντις».
Περί το 1890, οι κανονισμοί των φυλακών προέβλεπαν ότι ένας κατάδικος μπορούσε να γράψη και να δεχθή μόνον μίαν σύντομον επιστολή κάθε τρεις μήνες, εκτός από ωρισμένες περιστάσεις τελείως εξαιρετικές. Την αλληλογραφίαν αυτήν ελογόκριναν στην φυλακή, κυρίως για παράπονα και για «εκφράσεις απρεπείς και χυδαίες». Σε πολλές περιπτώσεις ο διευθυντής της φυλακής θα πρέπει να περιέκοψε περικοπές από επιστολές του Ουάιλδ.
*
Αφού εξέτισε κάτι περισσότερον από το ήμισυ της ποινής του (είχε καταδικασθή εις φυλάκισιν 2 ετών), ο Ουάιλδ, ο οποίος φοβόταν μήπως τρελλαθή, απηύθυνε μιαν αίτησιν προς το υπουργείον των Εσωτερικών, ζητώντας, μεταξύ άλλων, να του δώσουν και γραφικήν ύλην «για ν’ απασχολήση το μυαλό του κάπως». […]
Αντί για τραπέζι, ο Ουάιλδ χρησιμοποίησε το σανιδένιο του κρεββάτι. «Ήταν πρώτης τάξεως τραπέζι» είπε κάποτε σε κάποιον φύλακα. Επάνω σ’ αυτό το τραπέζι, τον Ιανουάριον του 1897, άρχισε να γράφη την μακροσκελή επιστολήν προς τον ολέθριον νεαρόν φίλον του, που ο κόσμος γνωρίζει ως «Ντε Προφούντις».
Ολόκληρη η επιστολή, όπως κατώρθωσα τώρα να εξακριβώσω, αποτελείται από είκοσι μεγάλα διπλά φύλλα γαλάζιου χαρτιού επιστολής της φυλακής. Στο επάνω μέρος, κάθε φύλλο είναι σφραγισμένο με τον βασιλικό θυρεό. Έτσι, ολόκληρο το έργο αποτελείται από ογδόντα σελίδες, των τριαντατριών στίχων. Κάθε σελίδα έχει διαστάσεις 13×8 ιντσών.
Κάθε φορά, έδιναν στον Ουάιλδ μόνον ένα φύλλο χαρτί που κατάφερνε να γεμίση γράφοντας μικρά και καθαρά γράμματα, με 3.000 περίπου λέξεις. Όταν το ετελείωνε, του το έπαιρναν διά να το επιθεωρήση ο διοικητής της φυλακής και να του το αντικαταστήσουν με άλλο. Επίσης, του το έπαιρναν κάθε βράδυ. «Από τα τόσα καλά για τα οποία πρέπει να ευχαριστήσω το διοικητή», έγραφεν ο Ουάιλδ στον Ροςς, «κανένα δεν έχει για μένα μεγαλύτερην αξία και για κανένα δεν τον ευγνωμονώ περισσότερο, όσο για την άδεια που μου έδωσε να γράψω εν εκτάσει στον Αλφρέδο Ντάγκλας». Ποτέ όμως δεν του δόθηκε η ευκαιρία να ξανακυττάξη το χειρόγραφό του. Παρ’ όλα ταύτα, είναι καταπληκτική η άνεσις του ύφους.
Ο Ουάιλδ ετελείωσε το γράψιμο της επιστολής περί τον Μάρτιον του 1897. Είχε σκοπό να στείλη το χειρόγραφο στον Ροςς με την προσεχή τριμηνιαία επιστολή του, την οποίαν έγραψε την 1ην Απριλίου.
«Εκτός από το παρόν, σου στέλνω χωριστά και την επιστολή μου στον Αλφρέδο Ντάγκλας, που ελπίζω να φθάση άθικτη στα χέρια σου. Μόλις συ και ο Μουρ Άντυ που δεν τον ξεχωρίζω από σένα, την διαβάσετε, θα ήθελα, σας παρακαλώ, να την αντιγράψετε προσεκτικά και να κρατήσετε το αντίγραφο για μένα. Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους επιθυμώ να γίνη αυτό. Ένας και μόνον θα ήταν αρκετός. Θα ήθελα, σε περίπτωσι θανάτου μου, να γίνης ο εκτελεστής της φιλολογικής μου διαθήκης και να έχης τον απόλυτον έλεγχο των έργων, των βιβλίων και των χειρογράφων μου…
»Αφού, λοιπόν, θα είσαι ο εκτελεστής της λογοτεχνικής μου διαθήκης, πρέπει να έχης στην κατοχή σου το μοναδικό κείμενο που δίδει μιαν εξήγησι της ασυνήθιστης συμπεριφοράς μου προς τον Κουήνσμπερρυ και τον Ντάγκλας. Όταν διαβάσης την επιστολή θα ιδής την ψυχολογικήν ερμηνεία μιας συμπεριφοράς που στα μάτια ενός τρίτου φαίνεται μίγμα τέλειας ηλιθιότητος και χυδαίας ψευτοπαλληκαριάς…
»∆εν δικαιολογώ την διαγωγή μου. Την ερμηνεύω. Στην επιστολήν υπάρχουν επίσης και ωρισμένες περικοπές που αφορούν την ψυχική μου κατάστασι στη φυλακή και που μαρτυρούν για την αναπόφευκτη εξέλιξι του χαρακτήρος μου και την μεταβολή της στάσεώς μου προς την ζωή. Θα ήθελα συ και οι άλλοι που εξακολουθούν να στέκωνται στο πλευρό μου και να αισθάνωνται για μένα συμπάθεια, να γνωρίζουν καταλεπτώς το πώς και με ποιο τρόπον ελπίζω ν’ αντιμετωπίσω τον κόσμο». […]
Του H. Montgomery-Hyde, Η Καθημερινή, 6 Ιανουαρίου 1960