H Ελλάς ανέλαβε σήμερα μίαν πρωτοβουλίαν, η έκβαση της οποίας θα επηρεάση αποφασιστικά την μελλοντική πορεία του Έθνους», ανέφερε σε μήνυμά του προς τον ελληνικό λαό ο πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής, στις 12 Ιουνίου 1975. «Προ ολίγων ωρών επιδώσαμε στις Βρυξέλλες αίτηση με την οποία η χώρα μας ζητεί να καταστή πλήρες και ισότιμο μέλος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητος. Στην ενέργεια αυτή, στην οποία αποδίδω μεγάλη, ιστορική θα έλεγα, σημασία, προέβημεν με πλήρη επίγνωση τόσο των αναγκών όσο και των δυνατοτήτων της χώρας∙ αλλά και εμπνεόμενοι από το ιδεώδες της ηνωμένης Ευρώπης, η Ελλάς επιθυμεί να συμβάλη κατά το μέτρο των δυνάμεών της. […]
»Η πορεία της Ελλάδος προς την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα εγκαινιάσθηκε το 1961 με την υπογραφή της συμφωνίας συνδέσεως, που προέβλεπε την δυνατότητα της οριστικής μας εντάξεως το 1984. Την πορεία αυτήν ανέκοψε η δικτατορία. Η συνθήκη «επάγωσε», κατά την έκφραση των Ευρωπαίων. […]
»Η Κυβέρνηση γνωρίζει ότι οι διαπραγματεύσεις που θα ακολουθήσουν την υποβολή της σημερινής μας αιτήσεως θα είναι μακραί και επίπονοι. Πιστεύει όμως ότι οι δυσχέρειες αυτού του είδους θα υπερνικηθούν και ότι η δημοκρατική Ευρώπη θα εκδηλώση έμπρακτα την πολιτική της βούληση να θεωρήση την δημοκρατική Ελλάδα αναπόσπαστο μέλος της. […]»
Τέσσερα χρόνια αργότερα, στις 28 Μαΐου 1979, στο Ζάππειο Μέγαρο, υπογραφόταν η Συνθήκη Ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ.
«Το μέλλον της Ελλάδος βρίσκεται στην Ενωμένη Ευρώπη»
Kύριε Πρόεδρε, Κύριοι Πρωθυπουργοί, Κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Κύριοι Υπουργοί, Κυρίες και Κύριοι,
Από μέρους του ελληνικού λαού, σας απευθύνω θερμό χαιρετισμό. Και σας μεταφέρω την χαρά και την τιμή που αισθάνεται για την παρουσία σας σ’ αυτή την ιστορική για την χώρα μου τελετή. Αλλά σας μεταφέρω και τις ευχαριστίες του για την συμβολή σας στην πραγματοποίηση μιας βασικής εθνικής του επιδιώξεως. Να ενταχθεί οργανικά στην ευρωπαϊκή οικογένεια.
Με την σημερινή Συμφωνία η Ελλάς αποδέχεται την συμμετοχή της στην διαδικασία της ενοποιήσεως της Ευρώπης, που συντελείται με την ακατανίκητη δύναμη φυσικού φαινομένου. Μπορεί να υπάρχουν διαφορές απόψεων, ως προς την έκταση, την μορφή, τις διαδικασίες και τον ρυθμό πραγματοποιήσεώς της. Κανένας όμως δεν μπορεί να αρνηθεί την ιστορική της αναγκαιότητα. Αν τα κράτη της ηπείρου μας δεν συνενώσουν τις υλικές και πνευματικές τους δυνάμεις σε μια οργανική ενότητα, θα παραμερισθούν μοιραία στο περιθώριο της ιστορίας. Και η Ευρώπη, που κυριαρχούσε στον κόσμο, μέχρι και τις αρχές αυτού του αιώνος, θα μεταβληθεί σε ουραγό και θα εκτεθεί σε κινδύνους.
Από πείρα, αλλά και από χαρακτήρα, δεν χρησιμοποιώ αφορισμούς. Και δυσπιστώ προς τις θεωρητικές κατασκευές, που ερμηνεύουν τους νόμους της ιστορικής εξελίξεως και δίνουν στους ανθρώπους έτοιμες συνταγές για την λύση των προβλημάτων τους. Βασίζομαι πάντοτε στην μελέτη πραγματικών δεδομένων και στα διδάγματα της ιστορικής πείρας. Αυτά με έπεισαν, ότι το μέλλον της Ευρώπης βρίσκεται στην ενοποίησή της. Και ότι το μέλλον της Ελλάδος βρίσκεται στην Ενωμένη Ευρώπη. Και με την πεποίθηση αυτή αγωνίστηκα, επί μία εικοσαετία περίπου, να εντάξω την χώρα μου στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα.
Απευθυνόμενος προς κορυφαίους Ευρωπαίους, δεν νομίζω ότι έχω ανάγκη να εξάρω την σημασίαν της ευρωπαϊκής ενότητος. Εκείνο όμως που θα ήθελα ιδιαίτερα να τονίσω είναι, ότι για πρώτη φορά στην ιστορία θα δημιουργηθεί μια τόσο μεγάλη Κοινότητα Εθνών, που βασίζεται στην ελεύθερη συγκατάθεση. Στην ισότιμη συνεργασία, και στον αμοιβαίο σεβασμό. Καμιά χώρα δεν υποχρεώθηκε να προσχωρήσει στην Κοινότητα, παρά τη θέλησή της. Καμιά δεν παραμένει με την βία. Όλες αντίθετα έχουν λόγο στην διαχείριση των υποθέσεών τους. Γι’ αυτό και η δημιουργία της Ευρωπαϊκής Κοινότητος, σε σχέση με προηγούμενες ιστορικές εμπειρίες, είναι πρωτότυπη και θα έλεγα επαναστατική∙ κι έχει τεράστια σημασία, σαν παράδειγμα για όλη την ανθρωπότητα.
Για πρώτη φορά στην ιστορία θα δημιουργηθεί μια τόσο μεγάλη Κοινότητα Εθνών, που βασίζεται στην ελεύθερη συγκατάθεση. Στην ισότιμη συνεργασία, και στον αμοιβαίο σεβασμό.
Η Ελλάς δεν μπορούσε να απουσιάσει από αυτή την ιστορική για το μέλλον της Ευρώπης συλλογική προσπάθεια. Γιατί η τύχη της είναι στενά, αναπόσπαστα θα έλεγα, συνυφασμένη με την τύχη των άλλων Δημοκρατιών της ηπείρου. Αν η Ευρώπη κινδυνεύσει, σαν μορφή διακυβερνήσεως και σαν τρόπος ζωής, θα είναι εντελώς παράλογο να πιστεύουμε, ότι η Ελλάς θα μπορέσει να διατηρηθεί σαν μοναδική όαση ανεξαρτησίας και ελευθερίας στην ήπειρό μας. Με τη συμμετοχή της στη διαμορφούμενη Ευρώπη, η Ελλάς χαράσσει κατά τρόπο σταθερό τον εθνικό της προσανατολισμό και τη μελλοντική της πορεία. Ενώ παράλληλα συστρατεύεται μαζί σας στον αγώνα για την δημιουργία της Νέας Ευρώπης, που θα αλλάξει την μοίρα της ηπείρου μας και ίσως και του κόσμου.
Με την πολύτιμη συνδρομή όλων σας οι εθνικές αυτές επιδιώξεις της χώρας μου δικαιώνονται σήμερα. Και γι’ αυτό σάς ευχαριστώ.
Προσφώνηση του πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Καραμανλή προς τους ξένους επισήμους, κατά την έναρξη της τελετής υπογραφής της Συνθήκης Ένταξης της Ελλάδας στην ΕΟΚ
Η Καθημερινή, 29 Μαΐου 1979
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση αποφασιστικός παράγοντας ειρήνης στον κόσμο»
Kύριε Πρόεδρε, Κύριοι Πρωθυπουργοί, Κύριε Πρόεδρε της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, Κύριοι Υπουργοί, Κυρίες και Κύριοι,
Επιθυμώ να εκφράσω την ειλικρινή χαρά μου, που είναι και χαρά του ελληνικού λαού, για την παρουσία σας στη χώρα μου, που γίνεται από σήμερα και δική σας χώρα. Παρουσία, που τιμά την Ελλάδα και μαρτυρεί την ιδιαίτερη σημασία που αποδίδετε στην ένταξή της στην Κοινότητα.
Την ιστορική αυτή ώρα, που οριοθετείται το τέρμα μιας πορείας και περιβάλλεται πανηγυρικό τύπο η ταύτιση των πεπρωμένων μας με την Ευρώπη, επιθυμώ να ευχαριστήσω πρώτα την πολιτική ηγεσία των Εννέα χωρών της Κοινότητος. Χάρη στην κατανόησή της και τις έγκαιρες παρεμβάσεις της υπερπηδήθηκαν πολύμορφες δυσχέρειες και επιτεύχθηκε η υπογραφείσα Συμφωνία.
Επιβεβαιώθηκε έτσι για άλλη μια φορά, ότι η Ευρωπαϊκή Κοινότητα δεν είναι, ούτε επιθυμεί να γίνει κλειστή Λέσχη και μάλιστα Λέσχη πλουσίων. Θεωρώ επίσης υποχρέωσή μου, να εξάρω την συμβολή της Επιτροπής. Τόσο η Επιτροπή όσο και τα τεχνικά και διοικητικά στελέχη εργάστηκαν για τον σκοπό αυτό με επιστημονική ευσυνειδησία, αντικειμενικότητα και ειλικρινή αφοσίωση στην Κοινοτική Ιδέα.
Τέλος, αισθάνομαι το χρέος να αποτίσω φόρο τιμής προς τους απώτερους και εγγύτερους σκαπανείς της Ευρωπαϊκής Ιδέας.
Προσωπικώς αισθάνομαι τη στιγμή αυτή βαθύτατη συγκίνηση. Ένας σταθερός οραματισμός και μια αταλάντευτη πίστη στην αναγκαιότητα της Ενωμένης Ευρώπης και στην ευρωπαϊκή μοίρα της χώρας μου βρίσκουν σήμερα, ύστερα από 18 χρόνια, την δικαίωσή τους.
Η ένταξη της Ελλάδος στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, μολονότι αποτελεί πολυσήμαντο ιστορικό γεγονός, δεν συνεπάγεται ωστόσο αλλαγή κλίματος για τη χώρα μου. Η Ευρώπη, με το ελληνικό της όνομα, της είναι οικείος χώρος, αφού ο πολιτισμός της είναι σύνθεση του ελληνικού, του ρωμαϊκού και του χριστιανικού πνεύματος. Μια σύνθεση, στην οποία, όπως είπα και άλλοτε, το ελληνικό πνεύμα εισέφερε την ιδέα της ελευθερίας, της αλήθειας και της ομορφιάς. Το ρωμαϊκό πνεύμα την ιδέα του κράτους και του δικαίου. Και ο Χριστιανισμός την πίστη και την αγάπη.
Ένας σταθερός οραματισμός και μια αταλάντευτη πίστη στην αναγκαιότητα της Ενωμένης Ευρώπης και στην ευρωπαϊκή μοίρα της χώρας μου βρίσκουν σήμερα, ύστερα από 18 χρόνια, την δικαίωσή τους.
Επάνω σ’ αυτό τον κοινό πολιτισμό καλούμεθα να οικοδομήσουμε την Νέα Ευρώπη. Η ενοποίηση της Ευρώπης πιστεύω, ότι θα είναι το μεγαλύτερο πολιτικό γεγονός στην ιστορία της ηπείρου μας. Ένα γεγονός, που θα επηρεάσει όχι μόνο την μοίρα της Ευρώπης, αλλά και την πορεία της ανθρωπότητος. Γιατί θα εξισορροπήσει τον συσχετισμό δυνάμεων στον κόσμο, θα κατοχυρώσει την ανεξαρτησία της Ευρώπης και θα συμβάλει στην εμπέδωση της παγκόσμιας τάξεως και ειρήνης.
Η Ελλάς προσέρχεται στην Ευρώπη με την βεβαιότητα ότι στα πλαίσια της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης, εμπεδώνεται για όλα τα μέρη η εθνική ανεξαρτησία, κατοχυρώνονται οι δημοκρατικές ελευθερίες, επιταχύνεται η οικονομική ανάπτυξη και γίνεται με την συνεργασία όλων, κοινός καρπός η κοινωνική και οικονομική πρόοδος.
Και για να μετάσχομε σ’ αυτήν την προσπάθεια, έχουμε την απόφαση να επιχειρήσουμε τις διαρθρωτικές μεταβολές και τους θεσμικούς εκσυγχρονισμούς, που θα διευκολύνουν την πορεία μας. Έχομε συνείδηση των δυσχερειών. Αισιοδοξούμε όμως, ότι με την πάνδημη κινητοποίηση, την διαρκή εγρήγορση, αλλά και την κατανόηση των Εταίρων μας, θα ξεπεράσουμε τις δυσκολίες. Διδαχθήκαμε από τον Κλασικό Ελληνισμό, ότι «χαλεπά τα καλά».
Παράλληλα όμως η χώρα μας φιλοδοξεί να συμβάλει, στο μέτρο των δυνατοτήτων της, στην πραγματοποίηση της Ιδέας της Ενωμένης Ευρώπης, στην οποία βαθύτατα πιστεύει. Η Ελλάς πιστεύει, ότι μπορεί να προσφέρει την δυνατότητα ενός ευρύτερου καταμερισμού του έργου, με βάση τα συγκριτικά πλεονεκτήματα. Η γεωγραφική της θέση, το πολιτικό της παρελθόν και το πολιτιστικό της επίπεδο προσφέρουν τις προϋποθέσεις της αναπτύξεως ευρυτέρων οικονομικών και πολιτιστικών σχέσεων με τον βαλκανικό και τον μεσογειακό χώρο.
Η Ελλάς είναι ο ακρίτας των ευρωπαϊκών συνόρων και ο μεσογειακός εξώστης της Κοινής Αγοράς. Με το εγκατεστημένο σε όλες τις ηπείρους ανθρώπινο δυναμικό της και με την ναυτιλιακή της δύναμη, μπορεί να συμβάλει και στην προβολή της Ευρωπαϊκής Ιδέας.
Κυρίες και Κύριοι,
Η ενωτική διαδικασία της Ευρώπης προχωρεί αμετάκλητη. Βρισκόμαστε στο σημείο που δεν έχει επιστροφή. Χρειάστηκε πολύ αίμα και πολύς χρόνος για να συνειδητοποιήσουν οι Ευρωπαίοι την ταυτότητά τους, τις κοινές ρίζες τους και την κοινή τους αποστολή. Η ενοποίηση, έστω και αν βραδύνει, κινείται με χαρακτήρα νομοτελειακό. Παρά την διαφορά απόψεων, όσον αφορά τον ρυθμό, τη μορφή και την έκταση της ενοποιήσεως, η λογική της ιστορίας κατέστησε την ένωση κατηγορική προσταγή.
Η Ενωμένη Ευρώπη θα αποτελέσει, όπως είπα, μέγα σταθμό στην παγκόσμια ιστορία της ειρήνης, της ελευθερίας και του πνεύματος. Το ανθρώπινό της δυναμικό και η πολιτιστική της κληρονομιά εγγυώνται γι’ αυτό.
Πριν απ’ όλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα σταθεί αποφασιστικός παράγοντας ειρήνης στον κόσμο. Γιατί με το κύρος και τη δύναμή της, θα επηρεάζει αποφασιστικά τις διεθνείς εξελίξεις, αρχής γενομένης από τον χώρο τον δικό της. Ο ευρωπαϊκός χώρος υπήρξε ανέκαθεν το θέατρο και η πηγή των μεγάλων συγκρούσεων. Αν τα Βαλκάνια εθεωρούντο κάποτε η πυριτιδαποθήκη της Ευρώπης, η Ευρώπη ήταν η πυριτιδαποθήκη του κόσμου. Και μόνο το γεγονός, ότι με την σημερινή φάση συνεργασίας εγκαταλείπονται εθνικές προκαταλήψεις, εξαλείφονται μίση ιστορικά και γεφυρώνονται μακροχρόνιες αντιθέσεις, θα ήταν αρκετό να δικαιώσει την Ιδέα της ευρωπαϊκής ενότητος.
Θα σταθεροποιήσει και θα έλεγα θα διασώσει τους δημοκρατικούς μας θεσμούς, που διέρχονται σήμερα αναμφισβήτητη κρίση. Γιατί μόνο στον χώρο της μείζονος Ευρώπης θα καταστεί δυνατή η δημιουργία μιας ευρύτερης βάσεως για την αναμόρφωση της Δημοκρατίας και την προσαρμογή της στις συνθήκες της εποχής μας. Είναι προφανές, ότι αντίθετα με την εκρηκτική πρόοδο που σημειώθηκε στον τεχνικό και επιστημονικό τομέα, η πολιτική σκέψη του ανθρώπου παραμένει στάσιμη. Αν μελετήσει κανείς τον Πλάτωνα και τον Θουκυδίδη θα διαπιστώσει ότι τα πολιτειακά και τα πολιτικά προβλήματα της εποχής μας είναι τα ίδια με τα προβλήματα της εποχής εκείνης. Με τον συγχρονισμό της Δημοκρατίας μπορεί να αναχθεί και πάλι σε πρωταρχική αξία η αρετή του πολίτη που θα «επίσταται και άρχειν και άρχεσθαι», κατά τον Αριστοτέλη. Και θα θεμελιωθούν οι βασικές αρχές της ελευθερίας και της δικαιοσύνης πάνω στην υπευθυνότητα του πολίτη, που περιορίζει την κατάχρηση της ελευθερίας και εγγυάται την ομαλή λειτουργία των δημοκρατικών θεσμών.
Μόνο στον χώρο της μείζονος Ευρώπης θα καταστεί δυνατή η δημιουργία μιας ευρύτερης βάσεως για την αναμόρφωση της Δημοκρατίας και την προσαρμογή της στις συνθήκες της εποχής μας.
Με την ενοποίηση εξ άλλου, θα διασωθεί και εν συνεχεία θα προαχθεί ο ευρωπαϊκός πολιτισμός. Είναι έκδηλο, ότι ο πολιτισμός αυτός αντιμετωπίζει τον κίνδυνο της παρακμής. Η ανθρωπότης περνά σήμερα μια κρίσιμη μεταβατική περίοδο που την χαρακτηρίζει καθολική και έντονη ανησυχία. Ανησυχία που εκδηλώνεται υπό διάφορες μορφές, από το άγχος μέχρι και τη βία. Γιατί ο άνθρωπος της εποχής μας θέλει να απομακρυνθεί από ένα τρόπο ζωής και αναζητεί καινούριο. Και την αλλαγή αυτή μόνο η Ευρώπη μπορεί να την δώσει.
Η σύγχυση ιδεών, ο ευδαιμονισμός, μαζί με τον στυγνό ορθολογισμό που τείνει να αγνοήσει τον άνθρωπο σαν σκοπό της κοινωνικής συμβιώσεως, έχουν παραμορφώσει το πολιτιστικό πρότυπο της Ευρώπης. Η πρόκληση της επιβιώσεως του πολιτισμού μας μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την αναμόρφωση των θεσμών και την επανασύνδεση του ορθολογισμού με τον συναισθηματισμό, του Απόλλωνα με τον Διόνυσο. Είναι καιρός, ο Ευρωπαίος Φάουστ να επιχειρήσει νέο ταξίδι στην χώρα του μέτρου και της ισορροπίας, για να γεννήσει ξανά τον Ευφορίονα. Η Ευρώπη που γέννησε όλες τις Ιδέες είναι και η μόνη που μπορεί να τις ανανεώσει και να τις εξανθρωπίσει και πάλι. Φθάνει να μη θέτουμε σαν πρωταρχικό σκοπό της ενώσεως της Ευρώπης την υλική ευημερία.
Η πρόκληση της επιβιώσεως του πολιτισμού μας μπορεί να αντιμετωπιστεί μόνο με την αναμόρφωση των θεσμών και την επανασύνδεση του ορθολογισμού με τον συναισθηματισμό, του Απόλλωνα με τον Διόνυσο.
Αλλά εξ ίσου θεμελιώδης για την επιβίωση της Ευρώπης είναι η σταδιακή οικονομική της ενοποίηση, που θα εξασφαλίσει την αξιοποίηση ενός τεράστιου δυναμικού φυσικών και ανθρώπινων πόρων. Θα οργανώνει την οικονομία γύρω από τον άνθρωπο, αντί τον άνθρωπο γύρω από την οικονομία. Θα πραγματοποιήσει την ιδέα της πολυδιάστατης αναπτύξεως και θα προαγάγει την ποιότητα ζωής∙ ενώ παράλληλα θα υπηρετήσει σε διεθνή κλίμακα την Ιδέα της οικονομικής δικαιοσύνης και της προαγωγής των λιγότερο ανεπτυγμένων χωρών. Ο απομονωτισμός, τα δασμολογικά τείχη και η ανέφικτη αυτάρκεια είναι ιστορικά ξεπερασμένα στάδια οικονομικής και πολιτικής δράσεως και αποτελούν παθητική αντιμετώπιση των γεγονότων. Τα σύγχρονα προβλήματα της Ευρώπης και συνεπώς και της ανθρωπότητος προϋποθέτουν την λογική μεγαλυτέρου χώρου και μεγαλυτέρων αριθμών, για να βρουν την ορθή λύση τους. Η αντιμετώπιση των δυσχερειών δεν θα επιτευχθεί με τον ανταγωνιστικό απομονωτισμό, αλλά αντίθετα με την επιτάχυνση των διαδικασιών της ενοποιήσεως.
Κυρίες και Κύριοι,
Με όσα σας είπα προσπάθησα να δώσω την εικόνα που έχω για την Ευρώπη του μέλλοντος. Εικόνα που θα μπορούσε να αποτελέσει, κατά τη γνώμη μου, το ιδανικό της νέας γενιάς.
Γνωρίζω τις δυσχέρειες, ουσιαστικές και διαδικαστικές. Όπως γνωρίζω και τα πολιτικά, οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα, που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη. Πιστεύω όμως, ότι τα προβλήματα αυτά, όχι μόνο δεν δικαιολογούν την καθυστέρηση της ενοποιήσεως της Ευρώπης, αλλά επιβάλλουν την επιτάχυνσή της. Γιατί η λύση τους δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί παρά μονάχα στο ευρύτερο πλαίσιο μιας Ενωμένης Ευρώπης.
Γνωρίζω επίσης, ότι τον τελευταίο καιρό παρατηρείται μια άμβλυνση του ενδιαφέροντος για την ένωση της Ευρώπης. Και αυτό, γιατί μερικοί άνθρωποι αποδίδουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν σήμερα στους ισχύοντες ήδη ευρωπαϊκούς θεσμούς. Δεν αντιλαμβάνονται όμως, ότι χωρίς τους στοιχειώδεις αυτούς θεσμούς η κατάσταση της Ευρώπης θα ήταν πολύ χειρότερη. Όπως δεν αντιλαμβάνονται, ότι μόνο η ολοκλήρωση των θεσμών αυτών θα δώσει λύση στα προβλήματά τους, υλικά και ηθικά. Αλλά και γιατί αυτή η ψυχολογία τροφοδοτείται κατά τρόπο έντεχνο και από δυνάμεις που προτιμούν την Ευρώπη κατακερματισμένη και ευάλωτη.
Πάντως, παρά την βραδύτητα με την οποία συντελείται η ενοποίηση της Ευρώπης, εσημειώθησαν τελευταία ωρισμένα ενθαρρυντικά βήματα, όπως οι επικείμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το ενιαίο ευρωπαϊκό νομισματικό σύστημα. Βήματα που αποδεικνύουν, ότι η βούληση για την ενοποίηση της Ευρώπης παραμένει σταθερά. Η βούληση όμως αυτή θα πρέπει να προσλάβει συγκεκριμένη και οριστική μορφή, για να κερδηθεί ο χρόνος που απωλέσθη. Αν δεχθούμε, ότι η επάνοδος στην προτέρα κατάσταση είναι αδιανόητη, δεν έχομε παρά να προχωρήσουμε με αποφασιστικότητα και θάρρος. Η στασιμότης είναι η χειρότερη λύση. Αν λύσουμε το βασικό πρόβλημα της μορφής που θα δώσουμε στην Ευρώπη του μέλλοντος, οι διαδικασίες για την πραγματοποίησή της θα απλουστευθούν αυτόματα. Και σ’ αυτή την προσπάθεια ο ελληνικός λαός διεκδικεί την τιμή και την ευθύνη να μετάσχει.
Η Ελλάς από σήμερα αποδέχεται οριστικά την ιστορική πρόκληση και την ευρωπαϊκή της μοίρα. Διατηρώντας την εθνική της ταυτότητα. Έχομε εμπιστοσύνη και στην Ευρώπη και στην Ελλάδα. Έχομε την απόφαση να είμαστε όλοι Ευρωπαίοι, όπως θα έλεγε ο Τσώρτσιλ, και όλοι Έλληνες, όπως θα έλεγε ο Σέλλεϋ. Γιατί, όπως έγραψε ο Ισοκράτης, Έλληνες δεν είναι εκείνοι που γεννήθηκαν στην Ελλάδα, αλλά όλοι εκείνοι που υιοθέτησαν το πνεύμα το Κλασικό.
Η Καθημερινή, 29 Μαΐου 1979
«Είμαι αισιόδοξος για το μέλλον της χώρας μου»
Aκούσαμε σήμερα αρκετούς και σπουδαίους λόγους. Και θα ήταν περιττό να μιλήσω απόψε, αν δεν ενόμιζα, ότι οφείλω να συμμορφωθώ με ένα αρχαίο ρητό, που λέγει, ότι «τραπέζι χωρίς λόγους δεν διαφέρει από φάτνη αλόγων».
Θα ήθελα μόνο να προσθέσω, με την ευκαιρία αυτή, ότι οι Έλληνες σαν μέλη της Κοινότητος θα είναι καλοί και δημιουργικοί συνεταίροι. Γιατί έχουν, όπως κάθε λαός τα ελαττώματά τους, αλλά έχουν και τις αρετές τους. Όταν υπέβαλα την πρόταση για την ένταξή μας στην Κοινότητα, ορισμένοι οικονομικοί κύκλοι διετύπωναν αμφιβολίες για την ικανότητα της χώρας μας να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που θα ανελάμβανε. Τους είπα τότε, ότι θα τους ρίξω στη θάλασσα (σ.σ. τους Έλληνες), με την βεβαιότητα, ότι για να μη πνιγούν, θα μάθουν να κολυμπούν. Και υπάρχουν ενδείξεις, από την μέχρι τούδε συνεργασία τους με την Κοινότητα, ότι έμαθαν. Είμαι βέβαιος, ότι θα αποδειχθούν στο μέλλον καλοί κολυμβηταί. Γιατί έχουν προ παντός την ικανότητα της μαθήσεως και της προσαρμογής. Αυτό δεν σημαίνει βέβαια, ότι κατά την φάση της προσαρμογής, που είναι από την φύση της δύσκολη, δεν θα έχουν ανάγκη της αλληλεγγύης και της κατανοήσεώς σας. Και θα την έχουν τοσούτω μάλλον καθόσον καλούνται να φτάσουν σε 10 ή σε 20 χρόνια, αυτό που οι δικοί σας λαοί εδημιούργησαν σε 100 ή 200 χρόνια.
Πάντως, μπορώ να σας βεβαιώσω, ότι για να έχουμε την κατανόησή σας, δεν θα επικαλούμεθα τον αρχαίο πολιτισμό μας. Γιατί δεν θέλουμε να σας φέρουμε στην ανάγκη να μας πείτε αυτό που είπε ο Καίσαρας, πριν 2.000 χρόνια, στους Αθηναίους:
«Ως πότε η δόξα των προγόνων σας θα καλύπτει τα σφάλματα τα δικά σας;»
Οι Έλληνες απέκτησαν ήδη εμπιστοσύνη στον εαυτό τους. Και η αυτοπεποίθηση αυτή δικαιολογείται από την πρόοδο που σημειώνεται τα τελευταία χρόνια στον τόπο μας. Ήδη η Ελλάς, στα πλαίσια μιας υγιούς Δημοκρατίας, διαθέτει πολιτική σταθερότητα, κοινωνική γαλήνη και αξιόλογη οικονομική πρόοδο. Και πιστεύω, ότι με την ένταξή της στην Κοινότητα, τα αγαθά αυτά θα σταθεροποιηθούν.
Η Ελλάς, στα πλαίσια μιας υγιούς Δημοκρατίας, διαθέτει πολιτική σταθερότητα, κοινωνική γαλήνη και αξιόλογη οικονομική πρόοδο.
Είμαι αισιόδοξος για το μέλλον της πατρίδος μου. Όπως αισιοδοξώ και για το μέλλον της Ευρώπης. Αντιμετωπίζουμε βέβαια όλοι αυτή την εποχή δύσκολα προβλήματα. Πιστεύω, όμως, ότι όλοι μαζί θα μπορέσουμε να τα επιλύσουμε ευκολότερα, παρά ένας-ένας χωριστά. Η ένωση αυτή καθ’ εαυτή αποτελεί δύναμη. Και η ένωση της Ευρώπης θα αποτελέσει μία δύναμη ακαταμάχητη, που θα μας επιτρέψει να πραγματοποιήσουμε τις καλύτερες προσδοκίες μας, για έναν κόσμο ειρηνικότερο.
Και τώρα, θα μου επιτρέψετε να ευχηθώ ένα λαμπρό μέλλον για την Ευρώπη.
Προσφώνηση του Κωνσταντίνου Καραμανλή στο γεύμα προς τιμήν των ξένων επισήμων
στο Προεδρικό Μέγαρο
Η Καθημερινή, 29 Μαΐου 1979
«Θα απαλλαγούμε από την ανάγκη να αναζητούμε προστάτες και κηδεμόνες»
Eλληνίδες, Έλληνες,
[…] Η εφετινή Πρωτοχρονιά δεν είναι ένα απλό χρονικό ορόσημο. Συνδέεται με ένα μεγάλο ιστορικό για την Ελλάδα γεγονός.
Μπαίνομε από αύριο το πρωί οριστικά και επίσημα στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Γινόμαστε μέλη μιας μεγάλης οικογένειας που ασφαλώς θα εξελιχθεί σε μια μεγάλη δύναμη πολιτική και οικονομική.
Τις σκέψεις μου για τη σημασία της εντάξεώς μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα είχα την ευκαιρία να τις εκθέσω, κατ’ επανάληψη, στο παρελθόν. Θα τις επαναλάβω όμως εν συντομία και σήμερα, γιατί επιθυμώ να γίνουν συνείδηση όλων των Ελλήνων.
Όπως γνωρίζετε, την ένταξή μας δεν την επεζήτησε η Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Την επιζητήσαμε εμείς, γιατί αποτελούσε μια πάγια εθνική επιδίωξη, που υιοθετήθηκε πριν από είκοσι περίπου χρόνια από όλα τα κόμματα της χώρας.
Τα πλεονεκτήματα, που μας προσφέρει η ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα, είναι γνωστά. Είναι πολιτικά και οικονομικά. Τα μεν πολιτικά συνίστανται στην ενίσχυση της εθνικής μας ανεξαρτησίας και των δημοκρατικών μας θεσμών. Κι αυτό, γιατί με την ένταξή μας στην ευρωπαϊκή οικογένεια, η Ελλάς γίνεται ισότιμη με τις μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες, αφού θα έχει ισοδύναμη ψήφο με αυτές. Και θα μετέχει με τον τρόπο αυτό στα κέντρα αποφάσεων, που επηρεάζουν και τη δική μας τύχη, αντί να ευρίσκεται, σαν χώρα μικρή και απομονωμένη, στα περιθώρια της διεθνούς ζωής. Θα βγούμε δηλαδή, με την ένταξή μας, από την αιώνια απομόνωσή μας και θα απαλλαγούμε από την ανάγκη να αναζητούμε προστάτες και κηδεμόνες.
Κι αυτή ακριβώς είναι η μεγάλη αλλαγή που σημειώνεται στην πορεία και θα έλεγα στη μοίρα του Έθνους. Κι αυτό ακριβώς είναι εκείνο που θα πρέπει να εκτιμηθεί πάνω απ’ όλα κι από όλους.
Θα βγούμε με την ένταξή μας, από την αιώνια απομόνωσή μας και θα απαλλαγούμε από την ανάγκη να αναζητούμε προστάτες και κηδεμόνες
Τα δε οικονομικά πλεονεκτήματα συνίστανται στην επιτάχυνση της οικονομικής και κοινωνικής αναπτύξεως της χώρας. Γιατί με την ένταξή μας θα μας δοθούν οι δυνατότητες, αλλά και τα μέσα τα οικονομικά, για να ανεβάσουμε το βιοτικό επίπεδο του λαού μας, ιδία δε των αγροτών και εργαζομένων. Και να γεφυρώσουμε σταδιακά το άνοιγμα αναπτύξεως που μας χωρίζει από τις πιο προηγμένες χώρες της Ευρώπης.
Είναι βέβαια ατυχής η σύμπτωση, ότι η ένταξή μας στην Κοινότητα πραγματοποιείται σε μια στιγμή που ολόκληρος ο κόσμος, και ιδιαίτερα η Ευρώπη, διέρχεται βαθιά και πολύμορφη κρίση.
Αλλά είναι βέβαιο, ότι θα είμασταν πολύ χειρότερα αν μέναμε μόνοι μέσα σ’ αυτή την παγκόσμια κρίση που προκαλεί σε όλους έντονες ανησυχίες και δεν επιτρέπει σε κανένα λαό να αισθάνεται ασφαλής.
Τα ωφελήματα, βέβαια, αυτά, πολιτικά και οικονομικά, που αναμένομε από την ένταξή μας στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα δεν θα τα αποκτήσομε αυτόματα και χωρίς κόπους και θυσίες. Αντίθετα, θα χρειασθεί συνεχής και επίμονη προσπάθεια για να προσαρμόσουμε, όχι μόνο την δομή της οικονομίας μας, αλλά και την νοοτροπία μας στη νέα κατάσταση που θα δημιουργηθεί.
Ελληνίδες, Έλληνες,
Όπως γνωρίζετε, από διετίας περίπου, η ενεργειακή κρίση που εξελίχθηκε σε παγκόσμια κρίση οικονομική, οδήγησε σε αποδιοργάνωση οικονομική και πολιτική τον κόσμο. Και η κρίση αυτή δεν μπορούσε παρά να επηρεάσει και την δική μας οικονομία και να μας δημιουργήσει δύσκολα προβλήματα. Η αγνόηση της πραγματικότητος αυτής θ’ αποτελούσε επικίνδυνη αφέλεια, ή και υποκρισία.
Γ. Καραμανλής).
Για να αντιμετωπίσουμε την κρίση αυτή θα χρειαστεί να υποβληθούμε σε ορισμένες θυσίες. Θα χρειασθεί να υποτάξουμε στο γενικό το προσωπικό και το ταξικό μας συμφέρον. Θα χρειασθεί, παράλληλα με τα δικαιώματά μας, να συνειδητοποιήσουμε και τις υποχρεώσεις μας έναντι της Πολιτείας και τους κοινωνικού συνόλου. Γιατί θα πρέπει κάποτε να καταλάβουμε ότι μόνο μέσα σε μια ευημερούσα και ευνομουμένη Πολιτεία μπορούν και οι πολίτες να ευημερούν.
Για να αντιμετωπίσουμε την κρίση αυτή θα χρειαστεί να υποβληθούμε σε ορισμένες θυσίες. Θα χρειασθεί να υποτάξουμε στο γενικό το προσωπικό και το ταξικό μας συμφέρον.
Θα χρειασθεί, τέλος, να περιορίσουμε σήμερα λογικά και ανώδυνα τις ανάγκες μας για να αποφύγουμε οδυνηρές στερήσεις στο μέλλον. Και αυτό θα το επιτύχουμε αν συμμορφωθούμε με ορισμένες κλασικές και αλάθητες οικονομικές αρχές, που είναι ισχυρότερες από όλες τις οικονομικές θεωρίες. Να δουλεύουμε, δηλαδή, περισσότερο και να ξοδεύουμε λιγότερα από όσα κερδίζουμε.
Αλλά, προ παντός, θα χρειασθεί σύμπνοια εθνική και κοινωνική γαλήνη. Γιατί οι πολιτικές οξύτητες και οι κοινωνικές αναταραχές οδηγούν κατά κανόνα σε οδυνηρές περιπέτειες. Είναι καιρός, συνεπώς, να καταλάβουμε ότι δεν είναι δυνατόν να λύσομε τα προβλήματά μας με εκδηλώσεις αναρχικές και απεργιακές κινητοποιήσεις που πήραν, δυστυχώς, τον τελευταίο καιρό μορφή και έκταση επιδημική. Αντίθετα, θα τα καταστήσομε οξύτερα, όπως τα κατέστησαν οξύτερα όλες οι χώρες εκείνες που δοκιμάζονται σήμερα από πολιτικές και κοινωνικές αναταραχές. Τα παραδείγματα που μας προσφέρει η διεθνής ζωή για μίμηση ή και αποφυγή, είναι πολλά. Από την εκλογή που θα κάνομε θα εξαρτηθεί το μέλλον μας. Γιατί, όπως είπε ένας Φιλόσοφος, το μέλλον κάθε λαού είναι αβέβαιο γιατί εξαρτάται από αυτόν τον ίδιο.
Υπάρχουν, αγαπητοί μου, πολλά θέματα πάνω στα οποία μπορούμε να διαφοροποιούμαστε και να αντιδικούμε. Οφείλομε όμως να συμφωνούμε ή τουλάχιστον να μην αντιδικούμε σε θέματα που έχουν άμεση σχέση με την γαλήνη και την πρόοδο αυτού του τόπου. Και τα πιο επίκαιρα από αυτά είναι η ασφάλεια της χώρας, η Παιδεία γενικά, ο πληθωρισμός και, τέλος, η βία που έκανε τελευταία την εμφάνισή της και στην χώρα μας, και που πρέπει να κτυπηθεί σκληρά και από όλους μας.
Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να επιμείνω περισσότερο στις παραινέσεις μου. Γιατί το σωστό το ξέρομε όλοι. Ξέρομε όλοι τα αίτια που προκαλούν τις δυσχέρειες που αντιμετωπίζομε τον τελευταίο καιρό. Όπως ξέρομε ότι η θεραπεία τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από εμάς τους ίδιους. Εκείνο που μας χρειάζεται είναι η βούληση να πράξομε το σωστό και το θάρρος να αποδεχθούμε τις ευθύνες μας, αντί να βάλομε κατά της Πολιτείας και να βλάπτομε τον τόπο. Γιατί ο τόπος αυτός δεν ανήκει στην εκάστοτε Κυβέρνηση, αλλά σε σας και στα παιδιά σας. Κι αυτό θα πρέπει επί τέλους να το καταλάβομε όλοι.
Ελληνίδες, Έλληνες,
Οι δυσχέρειες, που μαζί με όλο τον κόσμο αντιμετωπίζομε κι εμείς, αποτελούν πρόκληση για την εθνική μας φιλοτιμία και τις προσωπικές μας αρετές. Αν τις επιστρατεύσουμε μπορεί ο Καινούργιος Χρόνος να είναι καλύτερος από τον παλιό.
Όπως είπα και άλλοτε, πιστεύω βαθύτατα πως ο ευλογημένος αυτός τόπος, μπορεί να ευημερήσει. Και κάτι περισσότερο. Μπορεί να γίνει παράδειγμα για πολλούς άλλους λαούς. Φθάνει να το θελήσομε. Φθάνει να παραμερίσομε τα μικρά και να αποβλέψομε στα μεγάλα∙ και από το παρόν να σκεπτόμαστε περισσότερο το μέλλον.
Διάγγελμα του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Καραμανλή, με αφορμή το νέο έτος και την έναρξη της ισχύος της Συνθήκης Προσχώρησης της Ελλάδας στην ΕΟΚ
Η Καθημερινή, 1 Ιανουαρίου 1981
