Η Διακήρυξη της Απελευθέρωσης, την οποία υπέγραψε ο Αβραάμ Λίνκολν την 1η Ιανουαρίου 1863, αποτελεί έως και σήμερα έναν από τους μείζονες σταθμούς στην πολιτική και κοινωνική ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών. Υπήρξε το πρώτο βήμα για την οριστική κατάργηση της δουλείας, ενός επαίσχυντου θεσμού ο οποίος αντίβαινε στη φιλελεύθερη ιδεολογία της χώρας. Σε μεγάλο βαθμό σηματοδότησε μια νέα αρχή για τη σπαρασσόμενο από τον εμφύλιο πόλεμο χώρα, ενισχύοντας τις δημοκρατικές αρχές και συμβάλλοντας στον εκσυγχρονισμό των θεσμών. Θεμελίωσε έτσι τη βάση για τη δημιουργία του πολιτικού και οικονομικού θαύματος των επόμενων δεκαετιών.
Η κατάργηση της δουλείας στις Ηνωμένες Πολιτείες, βέβαια, δεν υπήρξε μια εύκολη υπόθεση ούτε και πραγματοποιήθηκε σε σύντομο χρονικό διάστημα. Ο τρίτος κατά σειρά Αμερικανός πρόεδρος Τόμας Τζέφερσον υπέγραψε το 1807 νόμο, ο οποίος απαγόρευσε την εισαγωγή Αφρικανών δούλων. Έως το πέρας της θητείας του το 1809, η δουλεία είχε σχεδόν καταργηθεί στις Πολιτείες του Βορρά. Ωστόσο, στον αμερικανικό Νότο η κατάσταση ήταν τελείως διαφορετική. Η δουλεία αποτελούσε εν πολλοίς έναν θεσμό εδραιωμένο στη ζωή των Νότιων Πολιτειών. Ως απόρροια της Βιομηχανικής Επανάστασης, είχε αυξηθεί η ζήτηση για βαμβάκι, αγροτικό προϊόν το οποίο καλλιεργείτο κατά κόρον στις εύφορες πεδιάδες του Νότου, όπου εργάζονταν δεκάδες χιλιάδες δούλων.
Αρχικά, ο ηγέτης του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος Αβραάμ Λίνκολν, παρότι θεωρούσε πως η δουλεία αποτελούσε ένα μεγάλο κακό για τις Ηνωμένες Πολιτείες, δεν συμμεριζόταν την άποψη πως έπρεπε να καταργηθεί αναγκαστικά, διατηρώντας επιφυλάξεις για τους όρους υπό τους οποίους θα συμβίωναν μαύροι και λευκοί στη χώρα. Τασσόταν υπέρ της εγκατάστασής τους σε περιοχές εκτός της χώρας. Ως εκ τούτου, στην προεκλογική εκστρατεία για τις εκλογές του 1860 δεν ενέταξε την κατάργηση της δουλείας στο πολιτικό του πρόγραμμα.
Διαρκούντος του εμφυλίου πολέμου, όμως, μετέβαλε τη στάση του. Εκτιμώντας πως η απελευθέρωση των δούλων θα υπονόμευε τις πολεμικές επιχειρήσεις των Νοτίων, αποφάσισε να δημοσιεύσει τη Διακήρυξη της Απελευθέρωσης. Η Διακήρυξη προέβλεπε, εν συντομία, την απελευθέρωση των δούλων στις περιοχές οι οποίες βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των Νοτίων. Σε αυτό το μέτρο, ωστόσο, δεν περιλαμβάνονταν τέσσερις Πολιτείες του Νότου, οι οποίες είχαν παραμείνει πιστές στην Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση της Ουάσιγκτον, καθώς και ορισμένες περιοχές του Νότου, οι οποίες βρίσκονταν υπό την κατοχή των στρατευμάτων των Βορείων. Παρά ταύτα, θεωρείται πως συνέβαλε αποφασιστικά στη μεταγενέστερη απελευθέρωση των δούλων, όταν επικράτησε στον εμφύλιο πόλεμο η Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση.
Από την πλευρά της κυβέρνησης, έμενε να ληφθούν οι κατάλληλες πρωτοβουλίες για την επίσημη θεσμοθέτηση της κατάργησης της δουλείας στη χώρα. Τον Απρίλιο του 1864 η Γερουσία υπερψήφισε τη 13η Τροπολογία, σύμφωνα με την οποία «δεν θα υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες ή σε οποιαδήποτε περιοχή υπό τον έλεγχο τους ούτε δουλεία ούτε μη εθελοντικός καταναγκασμός, εκτός εάν πρόκειται για ποινή για έγκλημα, για το οποίο ο ενδιαφερόμενος θα έχει καταδικασθεί νόμιμα». Η ψήφιση της Τροπολογίας, όμως, καθυστέρησε πολλούς μήνες στη Βουλή των Αντιπροσώπων. Τελικά, η 13η Τροπολογία πέρασε με 119 ψήφους υπέρ έναντι 56 ψήφων κατά στην ψηφοφορία της 31ης Ιανουαρίου 1865.
Παρότι δεν προβλεπόταν από το Σύνταγμα, το Κοινό Ψήφισμα του Κογκρέσου εστάλη προς υπογραφή από τον Πρόεδρο. Κάτω από τις υπογραφές των προέδρων των δύο Σωμάτων του Κογκρέσου, ο Λίνκολν έγραψε «Εγκρίνεται» και στη συνέχεια έβαλε την υπογραφή του. Το ημερολόγιο έγραφε 1 Φεβρουαρίου 1865. Η δολοφονία του λίγους μήνες αργότερα, τον Απρίλιο του 1865, τού στέρησε τη χαρά να δει την Τροπολογία να εντάσσεται στο Σύνταγμα των Ηνωμένων Πολιτειών, τον Δεκέμβριο του ίδιου έτους.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
