Επιστρατεύτηκαν από σχολές καλών τεχνών, πολυτεχνεία και διαφημιστικές εταιρείες. Ηταν ζωγράφοι, σκηνογράφοι, αρχιτέκτονες, ηθοποιοί και ηχολήπτες. Είχαν για όπλο την τέχνη και τη δημιουργικότητά τους. Ηταν συνολικά 1.100 άνδρες του 23ου Αρχηγείου Ειδικών Δυνάμεων των ΗΠΑ, που συγκροτήθηκε τον Ιανουάριο του 1944 υπό τις εντολές του βετεράνου του στρατού, συνταγματάρχη Χάρι Λ. Ρίντερ. Και δεν έριξαν ούτε σφαίρα. Ο λόγος για τον στρατό-φάντασμα των αμερικανικών δυνάμεων κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.
Για χρόνια, οι επιζήσαντες μαχητές, που πολέμησαν στα ευρωπαϊκά εδάφη εναντίον των ναζιστικών στρατευμάτων μετά την απόβαση στη Νορμανδία, δεν επιτρεπόταν να πουν κουβέντα για όσα είχαν κατορθώσει κατά τη διάρκεια του πολέμου. Και δεν ήταν λίγα: οι ευφάνταστοι αντιπερισπασμοί τους, όπως λέγεται, επέσπευσαν την αίσια έκβαση του πολέμου για τον ελεύθερο κόσμο κατά έξι μήνες.
Για χρόνια, οι επιζήσαντες μαχητές, που πολέμησαν στα ευρωπαϊκά εδάφη εναντίον των ναζιστικών στρατευμάτων μετά την απόβαση στη Νορμανδία, δεν επιτρεπόταν να πουν κουβέντα.
Σχεδόν 80 χρόνια μετά τη σπουδαία τους προσφορά στον συμμαχικό αγώνα, το Κογκρέσο αποφάσισε να τους απονείμει χρυσό μετάλλιο ανδρείας. Εχουν απομείνει επτά από τους εκατοντάδες και οι περισσότεροι είναι σχεδόν κοντά στα 100 τους. Στο Κογκρέσο, στις 21 Μαρτίου, εμφανίστηκαν οι τρεις εξ αυτών. Οι υπόλοιποι τέσσερις παρίσταντο διαδικτυακά, ενώ τους εκδημήσαντες εκπροσώπησαν απόγονοί τους.
Μία στρατιωτική… κινηματογραφική παραγωγή
Με φουσκωτά τανκς, ραδιοφωνικά και ηχητικά κόλπα, ψεύτικες στολές, ψεύτικες αεροπορικές βάσεις και υποκριτικό ταλέντο, όπως μεταδίδει το Associated Press, δημιουργούσαν τον καλύτερο αντιπερισπασμό για τις συμμαχικές δυνάμεις εναντίον των δυνάμεων του άξονα. Στην πραγματικότητα, όπως έχει ειπωθεί, η δουλειά τους ήταν σαν μία μεγάλη κινηματογραφική παραγωγή.
Οπως είπε η Αμερικανίδα υπουργός Στρατιωτικών, Κριστίν Γουόρματ, πολλές από τις τεχνικές του στρατού-φάντασμα χρησιμοποιούνται ακόμη στο πεδίο της μάχης. «Αν και η τεχνολογία έχει αλλάξει αρκετά από το 1944, οι σύγχρονες τεχνικές μας βασίζονται σε πολλά από αυτά που έκανε αυτή η μονάδα και εξακολουθούμε να μαθαίνουμε από την κληρονομιά σας», είπε απευθυνόμενη στους τρεις παριστάμενους στην τελετή στο Καπιτώλιο: στον Μπέρναρντ Μπλούσταϊν, 100 ετών, στον Τζον Κρίστμαν, 99 ετών, και στον Σέιμουρ Νούσενμπαουμ, 100 ετών.
Ο στρατός-φάντασμα μπορεί να μην είχε εμπλακεί άμεσα σε μάχες, αλλά το έργο του απαιτούσε πολύ θάρρος
Συχνά επιχειρώντας μιαν ανάσα από τις γραμμές του μετώπου σε όλο το Δυτικό Μέτωπο, όπως έχει γράψει το Smithsonian Magazine, ο στρατός-φάντασμα μπορεί να μην είχε εμπλακεί άμεσα σε μάχες, αλλά το έργο του απαιτούσε πολύ θάρρος. Ολοι οι άντρες έφεραν όπλο –κυρίως καραμπίνες ή κοντόκαννα τουφέκια– αλλά δεν είχαν εξοπλιστεί με τον βαρύ οπλισμό των μονάδων μάχης, με αποτέλεσμα να είναι ευάλωτοι. Τρία μέλη της 23ης σκοτώθηκαν στη δράση και περίπου 30 τραυματίστηκαν από πυρά πυροβολικού, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα.
Οι αναμνήσεις των βετεράνων… φαντασμάτων
Σε συνέντευξή του πριν από την τελετή, ο Σέιμουρ Νούσενμπαουμ δήλωσε ότι «είχαμε σε ορισμένες περιπτώσεις ανθρώπους να υποδύονται στρατηγούς, να φορούν στολή του στρατηγού και να κυκλοφορούν στους δρόμους». Ο ήρωας του πολέμου σπούδαζε καλές τέχνες στο Ινστιτούτο Πρατ της Νέας Υόρκης και μετά τον πόλεμο ασχολήθηκε με τον χρωστήρα του.
Ενα από τα παραδείγματα της ανεκτίμητης προσφοράς του στρατού-φάντασμα έρχεται από τον Μάρτιο του 1945. Επρόκειτο για την επιχείρηση με το όνομα «Viersen», επαρχίας του γερμανικού κρατιδίου της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Με εκατοντάδες φουσκωτά τανκς, ψεύτικους ήχους από φορτηγά με τον απαραίτητο εξοπλισμό (με ισχυρούς ενισχυτές και ηχεία, μετέδιδαν ήχους που έφταναν έως και 20 χλμ. μακριά και που είχαν καταγραφεί στο Φορτ Νοξ και αργότερα μιξαριστεί για να προσαρμόζονται σε κάθε πολεμική ανάγκη), ψεύτικα αρχηγεία με δήθεν συνταγματάρχες, κατάφεραν να οδηγήσουν αλλού τα ναζιστικά στρατεύματα ώστε η πραγματική 9η Στρατιά των αμερικανικών δυνάμεων να διασχίσει ανενόχλητη τον Ρήνο.
Στρατιώτες της ειδικής μονάδας επισκέπτονταν μπαρ και άλλα πολυσύχναστα σημεία και προσποιούνταν ότι ήταν ανώτεροι αξιωματικοί για να δημιουργήσουν σύγχυση στους ντόπιους ότι οι Αμερικανοί απεργάζονταν κάποιο σχέδιο
Στη συνέντευξή του με τους New York Times, ο πρώην μαχητής Μπέρναρντ Μπλούσταϊν, που ήταν δευτεροετής φοιτητής στη Σχολή Καλών Τεχνών του Κλίβελαντ το 1943, ανέφερε ότι «αυτό που κάναμε είναι ότι τραβούσαμε την προσοχή των Γερμανών, ώστε οι πραγματικές μονάδες να μπορούν να κάνουν ό,τι έπρεπε σε άλλα σημεία». Ο ίδιος είχε δημιουργήσει ψεύτικα γαλόνια για τους στρατιώτες-φάντασμα και είχε κατασκευάσει ψεύτικα εξαρτήματα στρατιωτικών φορτηγών.
Οπως είπε ο ίδιος, στην τελευταία του αποστολή τα τεχνάσματα που επινόησαν οι περίπου 360 στρατιώτες του τάγματός του, ανάγκασαν τους Γερμανούς διοικητές να απλώσουν την άμυνά τους στην ανατολική Γαλλία. Μάλιστα, σε παλαιότερη συνέντευξή του στη νεοϋορκέζικη εφημερίδα, είπε ότι, κατά τη διάρκεια της εκστρατείας, ο ίδιος και άλλοι στρατιώτες επισκέπτονταν μπαρ και άλλα πολυσύχναστα σημεία και προσποιούνταν ότι ήταν ανώτεροι αξιωματικοί για να δημιουργήσουν σύγχυση στους ντόπιους ότι οι Αμερικανοί απεργάζονταν κάποιο σχέδιο. Ηλπιζαν ότι οι Γερμανοί κατάσκοποι θα οδηγούνταν τελικά σε λανθασμένη κατεύθυνση.
«Σώσαμε τις ζωές περίπου 30.000 στρατιωτών», είπε ο Μπέρναρντ Μπλούσταϊν. Ωστόσο, «αν τα ήξερα όλα αυτά πριν ξεκινήσω την υπηρεσία, πιθανότατα θα είχα λάβει διαφορετική απόφαση»
Ολα αυτά, σύμφωνα με όσα ανέφερε προσφάτως στους ΝΥΤ, επέτρεψε στην 90ή Μεραρχία του Στρατού των ΗΠΑ –η οποία ήταν στην πραγματικότητα 15 χλμ. βόρεια της μονάδας του– να διασχίσει τον ποταμό Ρήνο με λιγότερη αντίσταση. «Σώσαμε τις ζωές περίπου 30.000 στρατιωτών», είπε ο Μπέρναρντ Μπλούσταϊν. Ωστόσο, «αν τα ήξερα όλα αυτά πριν ξεκινήσω την υπηρεσία, πιθανότατα θα είχα λάβει διαφορετική απόφαση», είχε πει ο ίδιος στο Smithsonian Magazine προ διετίας.
Τον Σεπτέμβριο του 1944, δε, όπως μεταδίδει το Associated Press, επί οκτώ ημέρες ξεγελούσαν τους ναζί στη γαλλική πόλη Μετς, ώστε τα αληθινά στρατεύματα να καλύψουν το κενό στη στρατιωτική τους άμυνα, αλλά και να εξαντλήσουν τα ψυχικά και πολεμικά αποθέματα του γερμανικού στρατού που έπαιζε κυριολεκτικά εν ου παικτοίς.
«Χρειαζόμαστε περισσότερο θέατρο και λιγότερο εξοπλισμό»
Σύμφωνα με δημοσίευμα, μάλιστα, της Washington Post, παρά τις αρχικές επιτυχίες της μονάδας, ο υπολοχαγός Φρεντ Φοξ πίστευε ότι ο στρατός-φάντασμα χρειαζόταν ακόμα περισσότερα… θεατρικά δρώμενα. «Εχουμε πολλή στρατιωτική ουσία και όχι αρκετή υποκριτική», όπως είχε γράψει σε ένα σημείωμα προς τους επικεφαλής της μονάδας. «Δεν πρέπει να λησμονούμε ότι παίζουμε σε ένα πολύ κρίσιμο και συγκεντρωμένο ραδιοφωνικό, επίγειο και εναέριο κοινό. Πρέπει να πειστούν όλοι».
Συνολικά, οι άνδρες του στρατού-φάντασμα, οι περισσότεροι στο 23ο Αρχηγείο Ειδικών Δυνάμεων και άλλοι σε άλλη μονάδα, έκαναν τα… μαγικά υποκριτικά κόλπα σε τουλάχιστον 20 μάχες σε Γαλλία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο, Γερμανία και Ιταλία. Οι τακτικές τους ήταν, όπως είναι προφανές, ιδιαίτερα πρωτότυπες για την εποχή και, μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ορισμένοι εκ των μαχητών παρέμειναν στον στρατό.
Συνολικά, οι άνδρες του στρατού-φάντασμα έκαναν τα… μαγικά υποκριτικά κόλπα σε τουλάχιστον 20 μάχες σε Γαλλία, Λουξεμβούργο, Βέλγιο, Γερμανία και Ιταλία.
Οι περισσότεροι, όπως λέει το Smithsonian Magazine, επέστρεψαν στην πολιτική ζωή, εξακολουθώντας να φυλάσσουν τις άκρως απόρρητες λεπτομέρειες των εκστρατειών τους εν καιρώ πολέμου. Ο Μπέρναρντ Μπλούσταϊν επέστρεψε στη σχολή καλών τεχνών στο Κλίβελαντ και ακολούθησε το επάγγελμα του βιομηχανικού σχεδιαστή, ενώ μετά τη σύνταξη επέστρεψε στην τέχνη. Αλλοι βετεράνοι απέκτησαν φήμη σε δημιουργικούς τομείς. Σε αυτούς περιλαμβάνονται ο σχεδιαστής μόδας Μπιλ Μπλας, ο εικαστικός Ελσγουορθ Κέλι και ο φωτογράφος Αρτ Κέιν.
Τα… φανταστικά μαθήματα από τη μονάδα
Σύμφωνα με το Smithsonian Magazine, μετά το τέλος του πολέμου, ο εξοπλισμός του στρατού-φάντασμα ανακυκλώθηκε για χρήση στο πρόγραμμα εκπαίδευσης επιθετικών δυνάμεων του στρατού, το οποίο δημιούργησε έναν υποθετικό εχθρό για τα στρατεύματα που εξασκούνταν στη μάχη. Κανένα από τα φουσκωτά τανκς δεν είναι γνωστό ότι επιβιώνει σήμερα, αλλά οι τεχνικές που χρησιμοποίησε η μονάδα είχαν διαρκή επιρροή στις σύγχρονες στρατιωτικές τακτικές.
Το 23ο Αρχηγείο Ειδικών Δυνάμεων αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα κινητής, πολυμεσικής, τακτικής μονάδας αντιπερισπασμού στην ιστορία των ΗΠΑ και, ίσως, στην ιστορία του πολέμου εν συνόλω.
Αυτό επιβεβαιώνουν οι Ρικ Μπάιερ (ο οποίος έχει γυρίσει και ομώνυμο ντοκιμαντέρ) και Ελίζαμπεθ Σάιλς στην αφιερωματική τους μελέτη «The Ghost Army of World War II», που εκδόθηκε το 2015. «Το 23ο Αρχηγείο Ειδικών Δυνάμεων αποτελεί το μοναδικό παράδειγμα κινητής, πολυμεσικής, τακτικής μονάδας αντιπερισπασμού στην ιστορία των ΗΠΑ και, ίσως, στην ιστορία του πολέμου εν συνόλω». Οι δύο συγγραφείς, δε, ήταν εκείνοι που έκαναν καμπάνια ευαισθητοποίησης του Κογκρέσου για να τιμηθούν οι βετεράνοι, κάτι που οδήγησε στην υπογραφή της διακομματικής απόφασης του Κογκρέσου από τον Αμερικανό πρόεδρο Τζο Μπάιντεν το 2022.
Ή, όπως έχει γράψει η Washington Post, μία νεότερη εκδοχή του Δούρειου Ιππου των Ελλήνων στον πόλεμο της Τροίας…