Στις 12 Απριλίου 1961, στις 9:07 ώρα Μόσχας, ο Γιούρι Γκαγκάριν μπήκε σε τροχιά γύρω από τη Γη με το σοβιετικό σκάφος Βοστόκ 1. Μετά από 67 λεπτά, το προσωπικό ελέγχου έδωσε εντολή στο Βοστόκ να ενεργοποιήσει τους κινητήρες επιβράδυνσης, με στόχο την είσοδό του στη γήινη ατμόσφαιρα. Ο Σοβιετικός κοσμοναύτης δεν προσγειώθηκε μαζί με τη διαστημική κάψουλα. Χρησιμοποίησε το εκτινασσόμενο κάθισμά του σε ύψος επτά χιλιομέτρων. Μετά από ελεύθερη πτώση ενεργοποίησε το αλεξίπτωτό του και έφτασε με ασφάλεια στα περίχωρα της πόλης Τακτάροβα. Η συνολική διάρκεια της αποστολής, που ολοκληρώθηκε στις 10:55, με την προσγείωση του Γκαγκάριν, ήταν 108 λεπτά και έδωσε απαντήσεις σε πολλά σημαντικά ερωτήματα.
Ο Γκαγκάριν γνώρισε την αποθέωση στην πατρίδα του, όπου τιμήθηκε με ανώτατες διακρίσεις. Εν συνεχεία ταξίδεψε σε πολλές χώρες, μεταξύ άλλων και στην Ελλάδα, όπου, στο πλαίσιο διαλέξεων και επισκέψεων σε διάφορα μέρη, μιλούσε με υπερηφάνεια για τα επιτεύγματα του σοβιετικού διαστημικού προγράμματος. Ο «σύγχρονος Ίκαρος» πέθανε στις 27 Μαρτίου 1968. Σκοτώθηκε ενώ πετούσε ένα Mig-15 κοντά στο Κιρζάτς. Ήταν μόλις 34 ετών.
Τι είδε εις το Διάστημα ο Γιούρι Γκαγκάριν
Ο πρώτος αστροναύτης του κόσμου, ο επισμηναγός Γιούρι Γκαγκάριν, περιέγραψε σήμερον τας εντυπώσεις του ανθρώπου, ο οποίος είδε διά πρώτην φοράν την Γην από σημείον ευρισκόμενον έξω της ατμοσφαίρας και εκινείτο με ταχύτητα 17.000 μιλίων, η οποία τού επέτρεψε να μεταπηδήση ταχέως από το σκιερόν μέρος της Γης εις το φωτιζόμενον από τον ήλιον και να ζήση ούτω εν ημερονύκτιον εντός 108 λεπτών της ώρας. Επίσης περιέγραψε την κατάστασιν ελλείψεως βαρύτητος, την οποίαν έως τώρα οι άνθρωποι μόνον εφαντάζοντο. Η δραματική αυτή περιγραφή του ιστορικού διά την ανθρωπότητα γεγονότος, έχει αφάνταστον σημασίαν διά την προετοιμασίαν των επομένων εξορμήσεων προς το Διάστημα. […] Εις όλον τον κόσμον τα σχόλια είναι ενθουσιώδη, αν και εκφράζονται και μερικαί επιφυλάξεις διά τον δυνατόν εκμεταλλεύσεως της ρωσικής επιτυχίας για πολιτικούς σκοπούς.
Εις την συνέντευξίν του προς τον ανταποκριτήν του Πρακτορείου ΤΑΣΣ, ο ταγματάρχης Γιούρι Γκαγκάριν, ο πρώτος αστροναύτης της ιστορίας, ωμίλησε διά τον εαυτόν του και διά την πτήσιν εις το Διάστημα, την 12η Απριλίου 1961. […]
Ομιλών διά τας σκέψεις του κατά την πτήσιν, ο Γκαγκάριν είπε: «Όλαι αι σκέψεις μου και όλα τα αισθήματα κατηυθύνοντο προς την εκπλήρωσιν του προγράμματος της πτήσεως. Ήθελα να εκπληρώσω όλα τα σημεία του καθήκοντός μου, και μάλιστα όσο μπορούσα καλύτερον. Υπήρχε πολλή εργασία. Η πτήσις είναι διαρκής εργασία». Ακολούθως ετόνισεν ότι δεν ησθάνθη κανένα αίσθημα μοναξιάς εις το Διάστημα. «Εγνώριζα, είπεν, ότι οι φίλοι μου και ολόκληρος ο σοβιετικός λαός παρακολουθούσαν την πτήσιν μου. Ήμουν βέβαιος ότι το Κόμμα και η Κυβέρνησις ήσαν πάντοτε έτοιμοι να με βοηθήσουν. Αισθανόμουν άνετα».
Ομιλών διά τας εντυπώσεις του από τας νυκτερινάς και ημερησίας φάσεις της Γης, από τον Ήλιον, την Σελήνην και τα άστρα, ο Γκαγκάριν είπεν: «Η ημερησία μορφή της Γης είναι πολύ ευδιάκριτος. Διακρίνονται καθαρά οι ήπειροι, οι μεγάλοι ποταμοί, αι μεγάλαι λίμναι, αι διάφοραι περιοχαί. Ιπτάμενος υπεράνω του σοβιετικού εδάφους, έβλεπα τα μεγάλα τετράγωνα των χωραφιών των κολχόζ, ξεχώριζα τα λειβάδια από τους αγρούς. Έχω φθάσει, είπεν ο Γκαγκάριν, με το αεροπλάνον εις ύψος 15.000 μέτρων. Βεβαίως δεν βλέπει κανείς τόσον καθαρά από το διαστημόπλοιον. Παρ’ όλα αυτά η ορατότης είναι καλή.
Κατά την πτήσιν, είπεν ο Γιούρι Γκαγκάριν, μου εδόθη η ευκαιρία να ιδώ πρώτην φοράν με τα ίδια μου τα μάτια το σφαιρικόν σχήμα της Γης. Έτσι φαίνεται όταν κυττάξη κανείς τον ορίζοντα. Ο πίναξ του ορίζοντος είναι πολύ πρωτότυπος και ωραίος. Δύναται να ιδή κανείς το παράδοξον με τα χρώματά του πέρασμα της Γης εις τον κατασκότεινον ουρανόν επί του οποίου διακρίνονται τα άστρα. Αυτή η γραμμή ομοιάζει με λεπτήν ζώνην-υμένα που περιβάλλει την γήινην σφαίραν. Έχει χρώμα μπλε ανοικτό. Και όλο αυτό το πέρασμα από το μπλε εις το μαύρο γίνεται πολύ αρμονικά και ωραία. Είναι δύσκολον να το εκφράση κανείς με λόγια. Όταν άφηνα την σκιάν της Γης, ο ορίζων ήτο τελείως διαφορετικός. Έφερε μίαν μικράν λωρίδαν ζωηρόν πορτοκαλί που περνούσε πάλιν προς το μπλε και κατόπιν προς το μαύρο. Δεν είδα την Σελήνην, συνέχισεν ο Γκαγκάριν. Ο Ήλιος λάμπει εις το Διάστημα πολλές δεκάδες φορές λαμπρότερα απ’ ό,τι εις την Γην. Φαίνονται πολύ καλά τα άστρα. Είναι φωτεινά και η λάμψις των είναι ζωηρή. Όλος ο ουράνιος θόλος παρουσιάζε πολύ μεγαλυτέρας αντιθέσεις από εκείνας που βλέπομεν από την Γην».
Ο πρώτος Σοβιετικός αστροναύτης συνέχισεν: «Όταν ήρχισεν η κατάστασις ελλείψεως της βαρύτητος αισθανόμουν πολύ καλά. Όλα εγίνοντο ευκολώτερα. Τα χέρια δεν έχουν βάρος. Τα αντικείμενα πετούν μέσα εις την καμπίνα. Όσον δι’ εμέ, δεν εκαθόμουν εις το κάθισμα όπως πριν, αλλά επετούσα εις τον αέρα. Κατά την κατάστασιν της ελλείψεως της βαρύτητος έφαγα και ήπια, και όλα έγιναν όπως εις την Γην. Επίσης εργαζόμουν εφ’ όσον διαρκούσε αυτή η κατάστασις, έγραφα και εσημείωνα τις παρατηρήσεις μου, είπεν ο Γκαγκάριν. Η γραφή μου δεν άλλαξε, αν και το χέρι μου δεν είχε βάρος. Έπρεπε όμως να κρατώ το σημειωματάριόν μου, διότι άλλως θα μου εξέφευγε. Διετήρησα την επικοινωνίαν μου με διαφόρους σταθμούς. Εχρησιμοποίησα το κλειδί του κώδικος.
Κατά την κατάστασιν της ελλείψεως της βαρύτητος έφαγα και ήπια, και όλα έγιναν όπως και εις την Γην.
Έχω την πεποίθησιν, ετόνισεν ο Γκαγκάριν, ότι η έλλειψις βαρύτητος δεν ασκεί καμμίαν επίδρασιν επί της ικανότητος προς εργασίαν. Το πέρασμα από την κατάστασιν ελλείψεως βαρύτητος εις την βαρύτητα, εις την εμφάνισιν της δυνάμεως της έλξεως εγίνετο βαθμιαίως. Τα χέρια και τα πόδια δεν ησθάνοντο καμμίαν αλλαγήν, εκτός του ότι ξαναέπαιρναν το βάρος τους, και εγώ ο ίδιος δεν ήμουν πια μετέωρος επάνω εις το κάθισμά μου, αλλά ξανακάθησα εις αυτό.
Όταν ξανακατέβηκα εις την Γην, είπεν ο Γιούρι Γκαγκάριν, ήμουν πολύ χαρούμενος. Οι δικοί μας, οι Σοβιετικοί άνθρωποι, μου έκαμαν θερμήν υποδοχήν και συγκινήθηκα πάρα πολύ με το τηλεγράφημα που μου απηύθυνεν ο Νικήτα Σεργκέγεβιτς Κρούστσεφ. Συγκινήθηκα από την φροντίδα του, την προσοχήν του, την εγκαρδιότητά του. Αισθάνθηκα την μεγαλυτέραν χαράν όταν ωμίλησα τηλεφωνικώς με τους κ. Κρούστσεφ και Μπρέζνιεφ. Εκφράζω την εγκάρδιον ευγνωμοσύνην μου και τους υιικούς χαιρετισμούς μου προς τον Ν. Κρούστσεφ διά την φροντίδα που εξεδήλωσε δι’ εμέ».
Ο Γιούρι Γκαγκάριν διηγήθη ότι την εποχήν που εξαπελύθη ο πρώτος σοβιετικός δορυφόρος, ετελείωνε την αεροναυτικήν σχολήν του Όρεμπουργκ. «Την ημέραν εκείνην εκάναμεν, είπεν, ασκήσεις με Μινγκ. Αίσθημα υπερηφανείας με επλημμύρισε διά την μεγάλην αυτήν επιτυχίαν της σοβιετικής επιστήμης και τεχνικής. Ήτο φανερόν ότι η ημέρα που θα εστέλλετο άνθρωπος εις το Διάστημα δεν θα ήτο μακριά. Και όμως εσκεπτόμουν ότι θα εχρειάζοντο 10 έτη. Όμως επέρασαν μόνον 4 έτη. Και τότε ήθελα να πετάξω εις το Διάστημα, αλλά δεν ήλπιζα καθόλου ότι εγώ θα ήμουν ο πρώτος που θα εταξίδευε με διαστημόπλοιον».
Ο πρώτος Σοβιετικός αστροναύτης είπεν ότι εις όλην την σπουδήν του τού ήρεσαν δύο μαθήματα. Μετά την σπουδήν του εις Μέσην Σχολήν του Γκζατς εμαθήτευσεν εις την επαγγελματικήν σχολήν του Λιούμπερτσι και συνέχισε σπουδάς εις την βιομηχανικήν σχολήν του Σαράτωφ. Ο πρώτος Σοβιετικός αστροναύτης είπεν: «Όταν εσπούδαζα εις την τεχνικήν σχολήν και εις την στρατιωτικήν, το όνομα του Τσιολκόβσκι ήτο αγαπητόν εις όλους. Εμελετούσαμεν τα έργα του. Ημπορώ να είπω ότι εις το βιβλίον του “Έξω από την Γην” ο Τσιολκόβσκι προέβλεψε καθαρά ό,τι είδα εγώ ο ίδιος κατά την πτήσιν μου. Εφαντάσθη ορθότερα από κάθε άλλον τον κόσμον που ανοίγεται έμπροσθεν του ανθρώπου ο οποίος εισδύει εις το Διάστημα. […]».
Ομιλών διά τα μελλοντικά του σχέδια, ο Γκαγκάριν είπε: «Θέλω να αφιέρωσω την ζωήν, την εργασίαν, τας ιδέας και τα αισθήματά μου εις την νέαν επιστήμην κατακτήσεως του Διαστήματος. Επιθυμώ να μεταβώ εις την Αφροδίτην, να ανακαλύψω τι κρύπτεται κάτω από τα νεφελώματα, να ιδώ τον Άρην και να εξακριβώσω εάν έχη διώρυγας. Η Σελήνη είναι κοντινή γείτων μας. Νομίζω ότι δεν θα πρέπει να περιμένωμεν πολύ διά να πετάξωμεν προς την Σελήνην και επί της Σελήνης».
Ο Γκαγκάριν, εις τον οποίον απενεμήθη σήμερον ο τίτλος του πιλότου πρώτης τάξεως, παρετήρησεν ότι θα ηδύνατο να παραμείνη αρκετά ακόμη επί του διαστημοπλοίου. Η διάρκεια της πτήσεώς του όμως ήτο, ως είπε, προκαθωρισμένη από το πρόγραμμα. Η εργασία επήγε καλά και το κέφι μου και η υγεία μου ήσαν περίφημα. Θα ημπορούσα να παραμείνω εις το διαστημόπλοιον όσον απαιτούσεν η αποστολή, και υπέφερα ευκόλως την διάρκειαν που προέβλεπε το πρόγραμμα της κοσμικής μου πτήσεως. Ο Γιούρι Γκαγκάριν εδήλωσεν ότι όταν προσεγειούτο ήτο πλήρης χαράς. Ήμουν ευτυχής, είπε, διότι εξεπλήρωσα την αποστολήν. Όταν κατέβαινα, τραγουδούσα.
Ο πρώτος Σοβιετικός αστροναύτης εδήλωσεν ότι το σπουδαιότερον γεγονός της ζωής του προ της κοσμικής του πτήσεως ήτο η εισδοχή του εις το Κομμουνιστικόν Κόμμα της Σοβ. Ενώσεως κατά το παρελθόν έτος. Τούτο ήτο το σημαντικώτερον και λαμπρότερον γεγονός της ζωής μου, είπε, πριν πετάξω εις το Διάστημα, και ετόνισεν ότι αφιερώνει την πτήσιν του εις το ΚΚΣΕ, εις την σοβιετικήν Κυβέρνησιν, εις το 22ον Συνέδριον του κόμματος, εις όλον τον λαόν, ο οποίος προχωρεί επί κεφαλής της ανθρωπότητος και οικοδομεί μίαν νέαν κοινωνίαν.
Εν σχέσει με τας προθέσεις των ΗΠΑ να αποστείλουν άνθρωπον εις το Διάστημα, είπε: «Θα είμεθα ευτυχείς διά την επιτυχίαν των Αμερικανών αστροναυτών όταν πετάξουν εις το Διάστημα. Θα υπάρχη χώρος δι’ όλον τον κόσμον εις το Διάστημα. Το κόμμα μας και η κυβέρνησίς μας εγείρουν το θέμα της ειρηνικής χρησιμοποιήσεως του Διαστήματος, της ειρηνικής αμίλλης. Ο στίβος αυτός πρέπει να χρησιμοποιηθή επωφελώς δι’ ειρηνικούς σκοπούς και όχι διά πόλεμον. Οι Αμερικανοί αστροναύτες θα πρέπει να μας φθάσουν. Θα χαιρετήσωμεν τας επιτυχίας των, αλλά θα προσπαθήσωμεν να είμεθα πάντοτε πρώτοι».
Ο Γκαγκάριν είπεν ότι η αγαπημένη του ασχολία είναι η αεροναυτική. Μέχρι σήμερα, είπε, πετούσα με αεροπλάνον. Η πτήσις εις το Διάστημα μου άρεσε πολύ. Είπεν ότι του είναι δύσκολον να συγκρίνη την πρώτην του πτήσιν με αεροπλάνον με την πτήσιν της Τετάρτης. Η πτήσις με συσκευήν φέρουσαν πτέρυγας διαφέρει από την πτήσιν με συσκευήν χώρις έλικας, είπε. Το πρώτον μηχάνημα επέταξε με ταχύτητα 150 χιλιομέτρων την ώραν, ενώ το δεύτερον με ταχύτητα 28.000 χιλιομέτρων. Το πρώτον έφθασεν εις ύψος 1.500 μέτρων και το άλλο εις ύψος 300 χιλιομέτρων.
Ομιλών διά τους ήρωας της λογοτεχνίας που προτιμά ο Γιούρι Γκαγκάριν, είπε: Μου αρέσουν πολλοί συγγραφείς Σοβιετικοί και κλασσικοί. Μου αρέσει να διαβάζω Τσέχωφ, Τολστόϊ, Πούσκιν και Πολεβόϊ. Ο ήρωας που μου άρεσεν από τα παιδικά μου χρόνια είναι ο Μαρέσσιεφ στο βιβλίο του Πολεβόϊ «Ένας πραγματικός άνθρωπος». Λυπάμαι που δεν μου εδόθη ποτέ η ευκαιρία να τον συναντήσω. Εδιάβασα και Ιούλιο Βερν. Γράφει ασφαλώς με πολύ ενδιαφέροντα τρόπον, αλλά βλέπομεν ότι η πραγματικότης διαφέρει από τας φαντασίας του. Το μυθιστόρημά του «Το νεφέλωμα της Ανδρομέδας» μού άρεσε πολύ. Παρότι αι περιγραφαί του δεν ανταποκρίνονται εις την αλήθειαν, όμως είναι ένα χρήσιμον βιβλίον. Ακολούθως είπεν ότι ανέγνωσε τας επιστολάς ατόμων που ζητούν να σταλούν εις το Διάστημα. Λυπούμαι, είπε, που δεν ημπόρεσαν να κάμουν την πτήσιν αυτήν, αλλ’ έχω την πεποίθησιν ότι θα έλθη καιρός που τα ταξίδια γύρω από την Γην θα γίνωνται με έξοδα των συνδικαλιστικών οργανώσεων.
Ενώ η συνέντευξίς του εδημοσιεύετο, οι ιατροί υπέβαλαν τον Γκαγκάριν εις σειράν δοκιμών πριν ή τον αφήσουν ελεύθερον διά την θριαμβευτικήν επιστροφήν του εις την Μόσχαν. Σχετικώς, ο φυσιολόγος Βασίλι Πάριν εδήλωσεν ότι ο Γκαγκάριν αισθάνεται πολύ καλά, θαυμάσια θα ημπορούσε να ειπή κανείς. Ο γνωστός φυσιολόγος είδε τον πρώτον Σοβιετικόν αστροναύτην μετά την επιστροφήν του επί της Γης. Ο Γιούρι Γκαγκάριν είναι ενθουσιασμένος, καταχαρούμενος και προτίθεται να συνεχίση τας κοσμικάς του πτήσεις.
Ο Πάριν ετόνισεν ότι ο Σοβιετικός αστροναύτης προητοιμάσθη επί πολύ διά την πτήσιν. Η αρίστη κατάστασις της υγείας του και μία καλή προπόνησις, του επέτρεψαν να υπερνικήση τας δυσκολίας. Θα κάμη απολογισμόν εφ’ όλων των λεπτομερειών της πτήσεως, ο οποίος θα αποτελέση αξιόλογον συμπλήρωμα εις τας γνώσεις που έχει συγκεντρώσει η επιστήμη διά το Διάστημα, γνώσεις που απεκτήθησαν από τα ιατροβιολογικά επιστημονικά πειράματα επί των διαστημοπλοίων. Η πτήσις του Γκαγκάριν απέδειξε καθαρά ότι ένας άνθρωπος γυμνασμένος δύναται ευκόλως να ανθέξη εις τας πολυπλόκους συνθήκας της ελλείψεως βαρύτητος και τας υπερφορτώσεις κατά την εκτόξευσιν και προσγείωσιν του διαστημοπλοίου, ως και εις άλλας συνθήκας της πτήσεως εις το Διάστημα. […]
Η Καθημερινή, 14 Απριλίου 1961
Ο Γκαγκάριν αφηγείται…
Λονδίνο, 15. (Ιδ. Υπηρεσία). – Ο πρώτος αστροναύτης της ανθρωπότητος εξέθεσε σήμερον εις την Μόσχαν προς τους δημοσιογράφους, οι οποίοι αντιπροσώπευον τον παγκόσμιον Τύπον, τας εντυπώσεις του από την πτήσιν και απήντησεν εις τα ερωτήματά των, ταυτοχρόνως δε Ρώσοι επιστήμονες εξέθεσαν τας επιστημονικάς αυτής πλευράς. Και μετά τα λεχθέντα, παρέμεινε μυστικός ο τόπος της προσγειώσεως και δεν διευκρινίσθη αρκετά ο τρόπος της καθόδου και η τεχνική, η οποία εξησφάλισε την ομαλήν προσγείωσιν. Απεκαλύφθη ότι η Ρωσία διαθέτει αστροναύτας διά νέας πτήσεις και ότι έχει την διάθεσιν να συμμερισθή τας γνώσεις της διά το Διάστημα με την υπόλοιπον ανθρωπότητα χάριν της ειρηνικής προόδου αυτής.
Ο εις την Μόσχαν ανταποκριτής του Ηνωμένου Τύπου, κ. Χένρυ Σαπίρο, μεταδίδει ότι ο αστροναύτης Γιούρι Γκαγκάριν ωμίλησε σήμερον προς χιλίους και πλέον δημοσιογράφους περί της πτήσεώς του, βοηθούμενος και από τον πρόεδρον της ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών κ. Αλέξανδρον Νεσμεγιάνωφ. Η συνέντευξις εδόθη τας πρώτας απογευματινάς ώρας εις τον Οίκον των Επιστημόνων της Μόσχας και ήτο μία από τας μεγαλυτέρας εις όγκον δημοσιογράφων διά την ρωσικήν ιστορίαν. Μακραί ουραί Μοσχοβιτών ευρίσκοντο έξω του κτιρίου και όλοι ήλπιζον να ίδουν εκ του πλησίον τον πρώτον αστροναύτην του κόσμου.
Ο αστροναύτης, φέρων στολήν χρώματος χακί, καθώς και τα παράσημα που του απενεμήθησαν χθες, ενεφανίσθη επί του βήματος της αιθούσης, υπεράνω του οποίου είχεν αναρτηθή εικών του Λένιν, περιστοιχούμενος από τα μέλη του προεδρείου της Σοβιετικής Ακαδημίας Επιστημών, καθώς και από όλους τους επιστήμονας, οι οποίοι μετέσχον της προπαρασκευής της πρώτης πτήσεως του ανθρώπου εις το Διάστημα.
Ο κ. Νεσμεγιάνωφ έλαβε πρώτος τον λόγον, αποκαλύψας ότι ο Γκαγκάριν εκοιμήθη βαθέως την παραμονήν της ιστορικής πτήσεως, και εν συνεχεία υπό τας επευφημίας των παρισταμένων απεκάλυψεν ότι την ημέραν καθ’ ην ο επισμηναγός επληροφορήθη ότι εξελέγη ως ο πρώτος κοσμοναύτης της Σοβ. Ενώσεως, περιωρίσθη να συγκατανεύση μονολεκτικώς. […]
Ακολούθως έλαβεν τον λόγον ο επισμηναγός, ο οποίος αρχικώς διέψευσε ότι είναι απόγονος πριγκίπων και ετόνισεν ότι είναι τέκνον χωρικού γεννηθείς εις κολχόζ. Ο Γιούρι Γκαγκάριν αφηγήθη διαφόρους διαφόρους πλευράς της πτήσεως, της προετοιμασίας αυτής και των εντυπώσεών του. Είπεν ότι η τροχιά την οποίαν ηκολούθησε κατά την πτήσιν του τον έφερεν από ύψους 110 μιλίων μέχρις 188 μιλίων και ότι πάντοτε έβλεπε καθαρά την Γην. Θα ήτο πολύ εύκολον, εξήγησε, να παραλληλίση τους χάρτας με την πραγματικήν εικόνα της Γης, διότι όλα τα σημεία επισημάνσεως, όπως οροσειραί, μεγάλοι ποταμοί, νήσοι, λίμναι και ακταί ήσαν πολύ ευδιάκριτα. Τούτο φαίνεται ως επιβεβαιούν την γνώμην των επιστημόνων ότι οι δορυφόροι «κατάσκοποι του ουρανού» θα δύνανται να χρησιμοποιούνται διά στρατιωτικούς σκοπούς. Η ορατότης, είπεν, ήταν τόσον καλή, όσον είναι από υψηλά ιπτάμενον αεριωθούμενον.
Ο 27ετής επισμηναγός είπεν ότιν πριν εκκινήση την Τετάρτην διά την πτήσιν του εκοιμήθη συνεχώς επί 10 ώρας και όταν έγινεν η εκκίνησις οι σφυγμοί του ήσαν ακριβώς όσοι και όταν μετέβη να κοιμηθή. Ήμουν, είπε, τελείως καλά τα 89 λεπτά της πτήσεως, η έλλειψις βαρύτητος δεν με απησχόλησε, και απήλαυσα με καλήν ορατότητα το πλέον περιέργον των θεαμάτων, το οποίον είδε ποτέ άνθρωπος. Η κάθοδός μου, συνέχισεν, από την τροχιάν διήρκεσε 30 λεπτά της ώρας. […]
Ο Γκαγκάριν είπεν ότι προ της πτήσεως ήτο πολύ ευδιάθετος και είχε πεποίθησιν ότι αύτη θα επετύγχανεν. Εγνώριζα, είπεν, όλον τον μηχανισμόν και τα επιστημονικά όργανα και είχα εμπιστοσύνην εις αυτά. Εγώ, αφηγήθη, και όλοι οι συνάδελφοί μου και οι επιστήμονες επιστεύαμεν ότι η πτήσις θα επιτύχη. […]
Θα ήθελα, είπε εις μίαν στιγμήν ο Γκαγκάριν, να σας εκθέσω μερικάς εντυπώσεις μου από το Διάστημα. Η Γη από το ύψος αυτό φαίνεται πολύ καλά. Κατά την πτήσιν μου ήμουν απολύτως εις θέσιν να ακολουθήσω πτήσιν διά της γεωγραφικής ενημερώσεως. Τα νέφη τα οποία εκάλυπτον την Γην εφαίνοντο καλώς, όπως και η σκιά των νεφών επάνω εις την επιφάνειαν της Γης. Ο ουρανός εν τούτοις ήτο μαύρος. Τα άστρα ήσαν λαμπρότερα πλέον ευδιάκριτα επάνω εις το σκοτεινόν βάθος. Η Γη έχει μίαν πολύ χαρακτηριστική και ωραίαν άλω (στεφάνην φωτεινήν) κυανού χρώματος. Η άλως αυτή γίνεται πλέον ευδιάκριτος εις τον ορίζοντα όπου η βαθμιαία μετάπτωσις των χρωμάτων γίνεται πλέον ευδιάκριτος εις τον ορίζοντα όπου η βαθμιαία μετάπτωσις των χρωμάτων γίνεται από το ελαφρόν κυανούν εις εντονώτερον, έπειτα εις βαθύτερον, έπειτα εις ιώδες και καταλήγεις εις τον σχεδόν μαύρον ουρανόν. Η μετάπτωσις είναι πολύ αρμονική και ωραία. Όταν εξηρχόμην πάλιν εκ της σκιάς της Γης και ο Ήλιος εφώτιζε την ατμόσφαιραν, η στεφάνη απέκτα διάφορον χρώμα. Ακριβώς επάνω εις τον ορίζοντα, εις την επιφάνειαν, ηδύνατό τις να ίδη ένα ζωηρόν και πορτοκαλόχρουν χρώμα, το οποίον έπειτα ηκολούθει όλην την σειράν των χρωμάτων του ουρανίου τόξου έως ότου έφθανε εις το μαύρον του ουρανού. Η είσοδος εις την σκιάν της Γης, είπεν ο Γκαγκάριν, γίνεται ταχύτατα και τίποτε δεν διακρίνεται. Και επί της Γης τίποτε δεν διεκρίνετο διότι προφανώς διηρχόμην εκείνην την στιγμήν υπεράνω του ωκεανού. Εάν διηρχόμην υπεράνω μεγάλων πόλεων, τα φώτα των θα διεκρίνοντο. Έπειτα πάλιν η έξοδος εκ της σκιάς γίνεται εξ ίσου ταχέως. […]
Ο Γκαγκάριν, ερωτηθείς πώς ηδυνήθη να παρατηρήση την Γην, απήντησεν ότι είδεν αυτήν τη βοηθεία κυκλικού παραθύρου (φινιστρίνι). Προσέθεσεν ότι ήτο βέβαιος ότι θα επανέλθη, και ούτω δεν είχεν μαζί του φωτογραφίαν της συζύγου του και των τέκνων των. Ερωτηθείς, όσον αφορά τον αριθμόν των υπό εκπαίδευσιν Σοβιετικών κοσμοναυτών, απήντησεν, ότι ούτοι είναι αρκετοί διά να πραγματοποιήσουν σοβαρόν πρόγραμμα πτήσεων εις το Διάστημα. Εν σχέσει με τας αποδοχάς του, ως και αν έτυχεν ειδικού χρηματικού βραβείου διά την πτήσιν, είπεν ότι αυταί τού αρκούν και ότι το βραβείον του συνίσταται εις τον απονεμηθέντα εις αυτόν τίτλον του «ήρωος της Σοβιετικής Ενώσεως».
Η Καθημερινή, 16 Απριλίου 1961
Ο Ρώσος κοσμοναύτης εις τας Αθήνας…
Ο Γιούρι Γκαγκάριν έδωσε χθες στο μέγαρο της σοβιετικής πρεσβείας εις τας Αθήνας συνέντευξι προς τους αντιπροσώπους του Τύπου. Πριν ν’ αρχίση η υποβολή των ερωτήσεων, ο Γκαγκάριν ανέγνωσεν από χειρογράφου χαιρετιστήριον μήνυμα διά του οποίου εξέφρασε τας ευχαριστίας του προς τας αρχάς, τον Τύπον και τον ελληνικόν λαόν διά την θερμήν υποδοχήν που του επεφύλαξαν. […]
Τέλος, εδέχθη ν’ απαντήση εις τα ερωτήματα διά τα οποία υπέβαλε την παράκλησιν να περιορισθούν περί την κοσμικήν πτήσιν του. Αι απαντήσεις του έδωσαν και πάλιν εις τους δημοσιογράφους την ευκαιρίαν να θαυμάσουν την ετοιμότητά του, τας γνώσεις του και γενικώς την ευχέρειάν του ν’ αντιμετωπίζη τα δημοσιογραφικά πυρά. Σε καμμία περίπτωσι δεν έχασε το χιούμορ του και απήντησεν εις όλας τας ερωτήσεις με διπλωματικότητα, την οποία δεν θα δίσταζε να θαυμάση ο Ταλλεϋράνδος!
Κάποιος τον ηρώτησε το φρονεί περί του… τέλους του κόσμου. Ο Γκαγκάριν, που ασφαλώς δεν πιστεύει εις την αστρολογίαν καθ’ ο αστροναύτης, απήντησεν ότι είναι ενωρίς να σκεπτώμεθα το τέλος της Γης, η οποία υπήρξε προ εκατομμυρίων ετών και θα υπάρξη πολλά ακόμη εκατομμύρια έτη. Πάντως, φρονεί, ότι η επιστήμη κατέχει στοιχεία για να μπορή να κρίνη για το τέλος… Για την κυανή στεφάνη που περιβάλλει τη Γη, είπεν ότι ο φωτοστέφανος αυτός προέρχεται από την ατμόσφαιρα. Το κυανούν χρώμα οφείλεται εις την αποσύνθεσι του ηλιακού φωτός μέσα στην ατμόσφαιρα. Και αναλόγως της αποστάσεως και της πυκνότητος, το χρώμα αυτό μεταβάλλεται για να γίνη τελείως σκοτεινό όσο μεγαλώνει η απόστασις από τη Γη.
Ο Γκαγκάριν, που ασφαλώς δεν πιστεύει εις την αστρολογίαν καθ’ ο αστροναύτης, απήντησεν ότι είναι ενωρίς να σκεπτώμεθα το τέλος της Γης.
Για τον τρόπο της προσγειώσεως των κοσμοναυτών, ο Γκαγκάριν απεκάλυψεν ότι η κάθοδος -όταν το διαστημόπλοιον εισέλθη εις πυκνά στρώματα της γηίνης ατμοσφαίρας- ημπορεί να γίνει με αλεξίπτωτον η προσεδάφισι του σκάφους. Ο ίδιος προσεγειώθη με το διαστημόπλοιον, ενώ ο Τιτώφ και το σκάφος του κατήλθον χωριστά δι’ αλεξιπτώτου. Επίσης διηυκρίνησεν ότι ο ίδιος δεν εκυβέρνησε το σκάφος του διότι η προσγείωσις έγινε ηλεκτρονικώς διά διαταγής της Γης. Αντιθέτως ο Τιτώφ εκυβέρνησε πλήρως το σκάφος του μέχρι της προσγειώσεώς του. Γενικά τα ρωσικά διαστημόπλοια δίδουν την δυνατότητα εις τους επιβάτας των να τα προσγειώνουν εις οιοδήποτε σημείον του πλανήτου. Αλλά, πρόσθεσε με χιούμορ ο Γκαγκάριν, είναι φυσικό οι Ρώσοι κοσμοναύται να προτιμούν την πατρίδα τους…
Μια επικίνδυνη ερώτησις: Ποίαι αι δυνατότητες στρατιωτικής χρησιμοποιήσεως των κοσμικών πτήσεων και των διαστημοπλοίων; Ο Γκαγκάριν απαντά λογικά αλλά και διπλωματικότατα: «Είναι απλή σύμπτωσις ότι είμαι αξιωματικός της αεροπορίας και κοσμοναύτης. Ένας κοσμοναύτης πρέπει να γνωρίζη πολλά για τις πτήσεις. Είναι φυσικό να προτιμηθή σαν ειδικός ένας πιλότος, και μάλιστα διώξεως, που είναι υποχρεωμένος ν’ ασχολήται ταυτοχρόνως με πολλά καθήκοντα όταν κυβερνά το αεροπλάνο του. Όπως ξέρετε, σ’ όλες τις χώρες οι πιλότοι αυτοί εκπαιδεύονται σε στρατιωτικές σχολές αεροπορίας. Έτσι, δεν είναι περίεργο ότι όλοι οι αστροναύται προέρχονται από στρατιωτικές σχολές. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει καθόλου ότι αι σοβιετικαί κοσμικαί πτήσεις έχουν πολεμικό χαρακτήρα. Αι πτήσεις είναι καθαρώς επιστημονικού χαρακτήρος και επί του διαστημοπλοίου δεν υπάρχουν όργανα ανιχνεύσεως ή άλλης στρατιωτικής χρήσεως. Εγώ δεν ασχολήθηκα και δεν θα ήθελα ν’ ασχοληθώ με πολεμικά διαστημόπλοια….». Πάντως, παρεδέχθη ότι είναι δυνατή η στρατιωτική χρησιμοποίησις των διαστημοπλοίων.
Η έλλειψις βαρύτητος ημπορεί να είναι ευχάριστη, δυσάρεστη ή ανυπόφορη, αναλόγως της υγείας και της ιδιοσυγκρασίας του ατόμου. Αρχίζει όταν σταματούν οι κινητήρες του τελευταίου ορόφου του πυραύλου και διαρκεί καθ’ όλην την πτήσιν μέχρι της καθόδου. Η παραμονή εις κατάστασιν βαρύτητος επί μακρόν προκαλεί ανωμαλίες του ακουστικού συστήματος. Πάντως, δεν εμποδίζει τον επιβάτη του διαστημοπλοίου να εργασθή αν και κινείται μετέωρος στο κενό. Το νερό που θα χυθή από ένα ποτήρι θα σχηματίση, όπως ο υδράργυρος, μια σφαίρα που μετεωρείται. Για να καθησυχάση τους δημοσιογράφους ο Γκαγκάριν περιέγραψε πώς θα ησθάνοντο εάν η παρούσα ομήγυρις ευρίσκετο εις κατάστασιν ελλείψεως βαρύτητος: Τα σώματά μας, τα σημειωματάριά μας, τα μολύβια μας θα αιωρούντο εις το κενόν! (Η εικών αυτή δεν ενεθουσίασεν ιδιαιτέρως τούς ακροατάς του, οι οποίοι προτιμούν να αισθάνωνται τα σώματά τους στερά καθηλωμένα στα καθίσματα και τα μπλοκ και τα μολύβια στα χέρια τους!…) Στην ερώτησι εάν η πτήσις είναι προσιτή στον καθένα: Πιστεύει ότι το αίσθημα από την έλλειψι βαρύτητος μπορεί να υπερνικηθή και ότι μια μέρα όλοι θα μπορούμε να ταξιδέψουμε στο Διάστημα, αρκεί να έχουμε καλήν υγεία και μερικές απαραίτητες γνώσεις…
Γιατί οι Αμερικανοί δεν κατώρθωσαν ακόμη να φθάσουν τα σοβιετικά επιτεύγματα; Ο Γκαγκάριν απαντά διπλωματικώτατα και σύμφωνα με το πνεύμα της προσεγγίσεως προς την Αμερικήν, που καλλιεργεί ο μπαρμπα-Κρούστσεφ: Η επιτυχία των κοσμικών πτήσεων είναι συνάρτησις πολλών παραγόντων. Είναι ζήτημα επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου, στενής συνεργασίας εν πνεύματι ομάδος όλων των επιστημόνων, τεχνικών και εργατών, θερμής λαϊκής υποστηρίξεως και… θελήσεως των αρχών. Έτσι, συνάγεται ότι στην Αμερική λείπει κάποιος από τους παράγοντας αυτούς, ίσως η περίφημος διαμάχη των τριών όπλων, έκαστον των οποίων επαίρεται διά τους πυραύλους του και τους δανείζει διά την πτήσιν…
Η επιτυχία των κοσμικών πτήσεων είναι ζήτημα επιστημονικής και τεχνολογικής προόδου, στενής συνεργασίας εν πνεύματι ομάδος όλων των επιστημόνων, τεχνικών και εργατών.
Μικρός πόλεμος… νεύρων και μυστικών: Ως αξιωματικός υπέβαλεν έκθεσιν εις τας προϊσταμένας του αρχάς; Δεν ξέρει αν η έκθεσις που υπέβαλε για την πτήσιν του εις την Ακαδημίαν Επιστημών ετέθη υπ’ όψιν των στρατιωτικών Ακαδημιών και αρχών.
Ποία ήτο η σύνθεσις των καυσίμων που εξασφαλίζει την υπεροχήν των σοβιετικών πυραύλων; Είναι μία λεπτομέρεια που ο Γκαγκάριν απλώς δεν την θυμάται…
Μπήκε με την θέλησί του στο θαλαμίσκο ή διετάχθη απλώς να επιβιβασθή; Όλοι οι Ρώσοι υποψήφιοι κοσμοναύται φλέγονται από την επιθυμία να πετάξουν…
Γιατί προεκρίθη αυτός και όχι άλλοι; Ρωτήστε την Ακαδημία Επιστημών. Εγώ δεν μπορώ να μιλήσω για τον εαυτό μου…
Η Καθημερινή, 15 Φεβρουαρίου 1962