Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, όταν οι επιδημίες ήταν συχνό φαινόμενο, η πολιομυελίτιδα αποτελούσε την πιο τρομακτική ασθένεια σε όλον τον κόσμο. Στη Νέα Υόρκη, μόνο το 1916 ευθυνόταν για τον θάνατο πάνω από 2.000 ατόμων, ενώ η σοβαρότερη έξαρσή της που καταγράφτηκε ποτέ στις ΗΠΑ ήταν εκείνη του 1952, όταν 57.000 άνθρωποι μολύνθηκαν, 21.000 έμειναν παράλυτοι και 3.145 πέθαναν – οι περισσότεροι εκ των οποίων παιδιά. Πολλοί από αυτούς που επέζησαν εξακολουθούσαν να έχουν σοβαρές συνέπειες. Τα παραμορφωμένα άκρα χρειάζονταν ειδικά σιδεράκια, πατερίτσες ή και αναπηρικά καροτσάκια, ενώ σε άλλες περιπτώσεις ήταν απαραίτητη η αναπνευστική υποβοήθηση˙ ο σιδερένιος πνεύμονας, ένας τεχνητός αναπνευστήρας, εφευρέθηκε ακριβώς για τη θεραπεία ατόμων που νόσησαν με πολιομυελίτιδα.
Μια σημαντική ανακάλυψη πραγματοποιήθηκε το 1949, όταν ο ιός της πολιομυελίτιδας καλλιεργήθηκε με επιτυχία στο Νοσοκομείο Παίδων της Βοστόνης σε ανθρώπινο ιστό από τους Τζον Έντερς, Τόμας Γουέλερ και Φρέντερικ Ρόμπινς, οι οποίοι, χάρη στο πρωτοποριακό τους έργο, κέρδισαν βραβείο Νόμπελ το 1954.
Η εκστρατεία για την αντιμετώπιση της πολιομυελίτιδας χρηματοδοτήθηκε ως επί το πλείστον από φιλανθρωπικές δωρεές στο Εθνικό Ίδρυμα για τη Βρεφική Παράλυση (τώρα το March of Dimes), το οποίο απένειμε γενναιόδωρες επιχορηγήσεις σε ερευνητές εμβολίων όπως ο Τζόνας Σολκ. Ο γιατρός είχε δοκιμάσει το πειραματικό ακόμα εμβόλιο, τύπου IPV (αδρανοποιημένου ιού), αρχικά στον ίδιο και την οικογένειά του το 1953. Έναν χρόνο αργότερα, 300.000 εθελοντές από όλα τα κοινωνικά στρώματα θα συνέβαλαν στην ολοκλήρωση της δοκιμής του εμβολίου. Τα αποτελέσματα των δοκιμών απέδειξαν ότι το εμβόλιο ήταν επιτυχές.
Στις 12 Απριλίου 1955, ο Τόμας Φράνσις Τζούνιορ, από το Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν, υπεύθυνος παρακολούθησης των αποτελεσμάτων των δοκιμών, ανακοίνωσε ότι το εμβόλιο ήταν ασφαλές και αποτελεσματικό. Πεντακόσια άτομα, μεταξύ των οποίων 150 δημοσιογράφοι του έντυπου Τύπου, του ραδιοφώνου και της τηλεόρασης, είχαν γεμίσει την αίθουσα, ενώ 54.000 γιατροί, σε κινηματογραφικές αίθουσες σε όλες τις Πολιτείες, παρακολούθησαν την ανακοίνωση σε κλειστό κύκλωμα τηλεόρασης.
Το εμβόλιο έλαβε άδεια την ίδια ημέρα, και την άδεια παραγωγής του έλαβαν έξι φαρμακευτικές εταιρείες. Ο Σολκ, ο οποίος είχε δεσμευτεί για δίκαιη πρόσβαση στο εμβόλιό του, καθώς κατανοούσε ότι οι προσπάθειες εξάλειψης της νόσου δεν θα είχαν αποτέλεσμα χωρίς καθολικό εμβολιασμό χαμηλού ή μηδενικού κόστους, προτίμησε να μην κερδίσει χρήματα από την πατέντα ευρεσιτεχνίας. Σε συνέντευξή του το ίδιο έτος μάλιστα είχε αναφέρει ότι η πατέντα του εμβολίου ανήκε στους ανθρώπους, ακριβώς όπως και ο ήλιος.
Η είδηση της ύπαρξης, πλέον, αποτελεσματικού εμβολίου έγινε δεκτή με δάκρυα χαράς και ανακούφισης. Έξω από φαρμακεία τοποθετήθηκαν αφίσες με τη φράση «Δρ. Σαλκ, σε ευχαριστούμε». Για τη σημαντική αυτή συνεισφορά του, ο Σολκ βραβεύτηκε στις 27 Ιανουαρίου 1956 από τον Αμερικανό Πρόεδρο Ντουάιτ Αϊζενχάουερ με χρυσό μετάλλιο.
Μέχρι το 1957, τα ετήσια κρούσματα στις ΗΠΑ μειώθηκαν από 58.000 σε 5.600, και μέχρι το 1961 είχαν απομείνει μόνο 161 κρούσματα. Πολύ γρήγορα, και άλλες χώρες, ανάμεσά τους ο Καναδάς, η Φινλανδία αλλά και το Βέλγιο, θα ανακοίνωναν ότι θα προχωρούσαν σε προγράμματα μαζικού εμβολιασμού του πληθυσμού τους, και θα ακολουθούσαν και πολλές άλλες. Σήμερα, χάρη στις παγκόσμιες εκστρατείες εμβολιασμού από τη UNICEF, τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και άλλους αντίστοιχους οργανισμούς, τα κρούσματα της πολιομυελίτιδας έχουν εξαφανιστεί σχεδόν πλήρως.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
