Ο Μαρτίνος Λούθηρος γεννήθηκε τον Νοέμβριο του 1483 στο Άισλεμπεν της Σαξονίας. Γονείς του ήταν ο ανθρακωρύχος Χανς Λούθηρος και η Μαργαρίτα Λίντενμαν. Ο Μαρτίνος, παρότι μεγάλωσε με στερήσεις, καθότι η οικογένειά του ήταν πολύ φτωχή. Φοίτησε σε σχολεία του Μάνσφελντ, του Μαγδεμβούργου και του Άιζεναχ. Λαμβάνοντας τη βοήθεια μιας πλούσιας χήρας, το 1501 εγγράφτηκε στο Πανεπιστήμιο της Ερφούρτης για να σπουδάσει φιλοσοφία.
Όταν κάποια μέρα του Ιουλίου του 1505 επέστρεφε στο πανεπιστήμιο από μια επίσκεψη στο πατρικό του, ξέσπασε καταιγίδα. Οι κεραυνοί τρόμαξαν τόσο τον νεαρό φοιτητή, ώστε επικαλέστηκε την Αγία Άννα για να τον προστατεύσει, υποσχόμενος πως θα γινόταν μοναχός, αν έβγαινε σώος από την τρομερή καταιγίδα. Επιστρέφοντας στην Ερφούρτη, ανακοίνωσε στους οικείους του ότι θα γινόταν μοναχός, εκπληρώνοντας την υπόσχεση που είχε δώσει. Στη συνέχεια, μετέβη σε ένα μοναστήρι αυγουστιανών μοναχών, όπου και έγινε αμέσως δεκτός. Το 1507 χειροτονήθηκε ιερέας και λίγο αργότερα ολοκλήρωσε τις διδακτορικές σπουδές του στη Θεολογία. Σύντομα απέκτησε τον έλεγχο πολλών αυγουστινιανών μονών και εξελέγη πρύτανης της Θεολογικής Σχολής στη Βιτεμβέργη.
Από τα πρώτα χρόνια της ζωής του ως μοναχός, ο Μαρτίνος Λούθηρος βασανιζόταν από ερωτήματα τα οποία σχετίζονταν με την πίστη του. Ο ίδιος συχνά διερωτάτο αν υπήρχε κάποια σχέση ανάμεσα στον ενάρετο βίο του στη γη και την επουράνιαα σωτηρίας της ψυχής του. Περνούσε ατελείωτες ώρες στη βιβλιοθήκη της μονής του, χωρίς όμως να μπορεί να δώσει σαφείς απαντήσεις στα ερωτήματα που τον βασάνιζαν. Έχοντας επηρεαστεί από την αναφορά στην επιστολή του Αποστόλου Παύλου «Προς Ρωμαίους», ότι «ο δίκαιος άνθρωπος θα κερδίσει την αιώνια ζωή μέσω της πίστης του», καθώς και από τις διδασκαλίες του Αγίου Αυγουστίνου, ο Λούθηρος κατέληξε στην άποψη ότι η πίστη και όχι τα καλά έργα συνιστούσε το κλειδί για την είσοδο στον Παράδεισο.
Φυσικά, τον Λούθηρο απασχολούσαν και άλλα ζητήματα – κυρίως εκείνο της καταχρηστικής πώλησης συγχωροχαρτιών από την Καθολική Εκκλησία. Την εποχή του, άλλωστε, είχαν αυξηθεί σε αριθμό οι φωνές που καταδίκαζαν τις περιπτώσεις οικονομικών ατασθαλιών εκ μέρους των κεφαλών της Εκκλησίας στη Δύση. Στις 31 Οκτωβρίου 1517 ο Λούθηρος κάρφωσε στην εξώθυρα της εκκλησίας των Αγίων Πάντων στη Βιτεμβέργη τις «95 Θέσεις» του. Σε αυτό το έντυπο καταδίκαζε την πρακτική της πώλησης συγχώρεσης στους πιστούς από πλευράς της Εκκλησίας. Διένειμε, μάλιστα, τις Θέσεις του σε πιστούς της περιοχής, καλώντας όσους επιθυμούσαν να τον αμφισβητήσουν να έρθουν και να συζητήσουν μαζί του για αυτό το θέμα.
Τα επόμενα χρόνια, ο Λούθηρος υπερασπίστηκε με ζέση τις απόψεις του ενώπιον των ανωτέρων του στην ιεραρχία του τάγματος των αυγουστινιανών μοναχών. Σε πρώτη φάση δεν επιθυμούσε να ιδρύσει νέα Εκκλησία, αλλά να αναμορφώσει την υπάρχουσα. Η διαμάχη του με το Βατικανό δεν άργησε να λάβει μεγάλες διαστάσεις. Μέσα στο 1520 δημοσίευσε πραγματείες όπου αναφερόταν σε μια μεταρρύθμιση της Καθολικής Εκκλησίας, την οποία στηλίτευε πλέον όχι μόνο για τα συγχωροχάρτια. Στόχευε, συν τοις άλλοις, στην απαλλαγή των γερμανικών περιοχών από τις άκαμπτες δοξασίες και τους απρόσιτους θεσμούς του Βατικανού, οι οποίοι φαίνονταν ολοένα και πιο απόμακροι από τους πιστούς.
Τον Ιανουάριο του 1521 ο πάπας Λέων Ι΄ αφόρισε τον Λούθηρο, κατηγορώντας τον ως αιρετικό. Ο Λούθηρος δεν έδωσε σημασία στην πράξη της Παπικής Εκκλησίας και πέταξε το χαρτί του αφορισμού στις φλόγες. Έπειτα από παρότρυνση του εκλέκτορα της Σαξονίας Φρειδερίκου Γ΄, ο Κάρολος Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κάλεσε τον Λούθηρο να παραστεί στη συνέλευση της αυτοκρατορικής Δίαιτας στην πόλη Βορμς της Ρηνανίας. Στις 17 και 18 Απριλίου ο Λούθηρος εξέφρασε τις θέσεις του σχετικά με τα ζητήματα που είχαν προκύψει το τελευταίο διάστημα στις σχέσεις του με την Καθολική Εκκλησία. Υποστήριξε ότι «δεν μπορώ να αναιρέσω τις θέσεις μου, γιατί δεν πιστεύω στο αλάθητο του πάπα, ούτε στο αλάθητο των συνόδων, γιατί όλοι γνωρίζουν ότι πολλές φορές και οι πάπες και οι σύνοδοι έχουν σφάλει και έχουν πέσει σε αντιφάσεις. Εγώ έχω πειστεί από τα βιβλικά επιχειρήματα που έχω ήδη αναφέρει, και είμαι απόλυτα ενωμένος με το λόγο του Θεού».
Η Δίαιτα καταδίκασε τις απόψεις του και τον Μάιο του 1521 υπογράφτηκε το Έδικτο της Βορμς, με το οποίο εκείνος χαρακτηρίστηκε ως αιρετικός και απαγορεύτηκε η ανάγνωση των κειμένων του εντός των ορίων της αυτοκρατορίας.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης