Για αιώνες, η Άγνωστη Νότια Γη ή αλλιώς Terra Australis Incognita είχε κεντρίσει το ενδιαφέρον φιλοσόφων, εξερευνητών και χαρτογράφων, καθώς η περιοχή που εκτεινόταν κάτω από τον Ισημερινό είχε αναχθεί σε ένα μυθικό τόπο καλυμμένο από μυστήριο. Το κλίμα αυτό και οι συνακόλουθες προσπάθειες εξερεύνησης της περιοχής μεγεθύνθηκαν ιδιαίτερα κατά τον 18ο αιώνα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της περιόδου αυτής αποτέλεσε το πρώτο ταξίδι του Τζέιμς Κουκ, ενός κατώτερου αξιωματικού του ναυτικού, με αποδεδειγμένες δεξιότητες στη χαρτογραφία και στα μαθηματικά. Το ταξίδι αυτό πραγματοποιήθηκε με το πλοίο “Endeavour” από το 1768 έως και το 1771, ως μια συνδυασμένη αποστολή του Βασιλικού Ναυτικού και της Βασιλικής Εταιρείας της Βρετανικής Αυτοκρατορίας στο νότιο Ειρηνικό ωκεανό.
Η συγκεκριμένη αποστολή φιλοδοξούσε αρχικά να φτάσει στην Ταϊτή, ώστε να δοθεί η δυνατότητα στον αστρονόμο Τσαρλς Γκριν και σε άλλους επιστήμονες να παρατηρήσουν τη διέλευση της Αφροδίτης μπροστά από τον Ήλιο, που που θα γινόταν στις 3-4 Ιουνίου 1869. Αναχωρώντας από το Ναυπηγείο του Πλύμουθ, τον Αύγουστο του 1768, η αποστολή διέσχισε τον Ατλαντικό, φτάνοντας εν τέλει στον προορισμό της εγκαίρως. Ωστόσο, κατά την παραμονή της εκεί, ο Κουκ πήρε πρόσθετες οδηγίες για μια δεύτερη αποστολή. Του ανατίθετο η αναζήτηση στοιχείων για την Άγνωστη Νότια Γη, που θεωρούνταν ότι κάλυπτε το σύνολο του νότιου ημισφαιρίου, ή και η ανακάλυψή της, και η κατάληψή της «στο το όνομα του βασιλιά της Μεγάλης Βρετανίας».
Ακολουθώντας τις νέες οδηγίες, ο Κουκ έπλευσε στον αχαρτογράφητο, σε μεγάλο βαθμό, ωκεανό με κατεύθυνση προς τον Νότο. Αρχικά συνάντησε τα νησιά Χουαχίνε, Μπόρα Μπόρα και Ραϊατέα του Ειρηνικού. Στη συνέχεια, τον Οκτώβριο του 1769, η αποστολή έφτασε στη Νέα Ζηλανδία. Ο Κουκ και το πλήρωμά του ήταν οι δεύτεροι Ευρωπαίοι που την επισκέπτονταν ύστερα από την ανακάλυψή της από τον Άμπελ Τάσμαν, 127 χρόνια νωρίτερα. Στη Νέα Ζηλανδία θα περνούσαν τους επόμενους έξι μήνες. Κατά τη διάρκεια της παραμονής τους, χαρτογράφησαν τις ακτές του νησιού, προτού συνεχίσουν το ταξίδι τους προς τα Δυτικά στην ανοιχτή θάλασσα.
Στις 19 Απριλίου 1770, θα γίνονταν οι πρώτοι Ευρωπαίοι που αντίκρισαν την ανατολική ακτή της Αυστραλίας, πλησιάζοντας εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το Πόιντ Χικς. Στα ημερολόγια του Κουκ και τα σκίτσα άλλων που τον συνόδευαν στο ταξίδι, σώζονται οι πρώτες εντυπώσεις και περιγραφές για τους ιθαγενείς κατοίκους αλλά και για την ιδιαίτερη πανίδα του νησιού. Σύμφωνα με τις οδηγίες που του είχαν δοθεί, ο Κουκ διεκδίκησε τα μέρη που είχε επισκεφθεί κατά τη διάρκεια του συγκεκριμένου ταξιδιού στο όνομα της χώρας του, με αποτέλεσμα την κατοχή και τον μετέπειτα αποικισμό τους από τη Μεγάλη Βρετανία.
Ο δρόμος της επιστροφής θα ήταν δύσκολος. Έχοντας γλιτώσει από ναυάγιο στον Μεγάλο Κοραλλιογενή Ύφαλο, το “Endeavour”, με σοβαρές ζημιές, θα κατάφερνε τον Οκτώβριο του 1770 να εισέλθει στο λιμάνι της Μπατάβια, στις Ολλανδικές Ανατολικές Ινδίες –σημερινή Τζακάρτα της Ινδονησίας. Στις 26 Δεκεμβρίου πέρασε από το Ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας και τρία σχεδόν χρόνια μετά από την αναχώρησή του, στις 12 Ιουλίου 1771, επέστρεψε στη Μεγάλη Βρετανία.
Το πρώτο αυτό ταξίδι του Τζέιμς Κουκ μπορεί να μην έφερε τα επιθυμητά αποτελέσματα για την Άγνωστη Νότια Γη, είχε όμως μακροχρόνιες επιπτώσεις για τα μέρη που ανακαλύφθηκαν. Στην Αυστραλία η πρώτη αποικία θα δημιουργούνταν το 1788 ενώ μαζί με τη Νέα Ζηλανδία μέχρι και σήμερα αποτελούν μέρος της Κοινοπολιτείας.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης