Στις 23 Απριλίου 1898, ο κόσμος βρισκόταν στις απαρχές μιας σύγκρουσης ανάμεσα σε μια φθίνουσα αυτοκρατορία και μια ανερχόμενη δύναμη, καθώς η Ισπανία κήρυξε επίσημα τον πόλεμο στις Ηνωμένες Πολιτείες, θέτοντας σε κίνηση μια αλληλουχία γεγονότων που θα άλλαζαν για πάντα την πορεία της Ιστορίας.
Οι ρίζες του Ισπανοαμερικανικού Πολέμου εντοπίζονται στα τέλη του 19ου αιώνα, καθώς η άλλοτε κραταιά Ισπανική Αυτοκρατορία βρέθηκε να αγωνίζεται για να διατηρήσει τον έλεγχο των αποικιακών της κτήσεων στην Καραϊβική και τον Ειρηνικό. Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες, που πρόβαλαν στο διεθνές προσκήνιο ως μια ανερχόμενη παγκόσμια δύναμη, έβλεπαν τις αυτοκρατορικές κτήσεις της Ισπανίας με αυξανόμενο ενδιαφέρον και φιλοδοξία.
Στο επίκεντρο της σύγκρουσης βρισκόταν το ζήτημα της ανεξαρτησίας της Κούβας. Για χρόνια, οι Κουβανοί εθνικιστές πρωτοστατούσαν σε μια εξέγερση κατά της ισπανικής αποικιοκρατίας, η οποία τροφοδοτούνταν από τη δυσαρέσκεια για την οικονομική εκμετάλλευση και την πολιτική καταπίεση από τους Ισπανούς αποικιοκράτες. Από το 1895 έως το 1898, η βίαιη σύγκρουση στην Κούβα τράβηξε την προσοχή των Αμερικανών λόγω της οικονομικής και πολιτικής αστάθειας που προκαλούσε σε μια περιοχή που βρισκόταν σε γεωγραφική εγγύτητα με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Το μακροχρόνιο ενδιαφέρον των ΗΠΑ για την απαλλαγή του δυτικού ημισφαιρίου από τις ευρωπαϊκές αποικιοκρατικές δυνάμεις και η οργή της αμερικανικής κοινής γνώμης για τις βάναυσες ισπανικές πρακτικές τροφοδότησαν μια μεγάλη συμπάθεια για τους Κουβανούς επαναστάτες.
Μέχρι τις αρχές του 1898, οι εντάσεις μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Ισπανίας είχαν πολλαπλασιαστεί. Μετά την έκρηξη και τη βύθιση του αμερικανικού θωρηκτού “USS Maine” στο λιμάνι της Αβάνας υπό μυστηριώδεις συνθήκες, στις 15 Φεβρουαρίου 1898, η στρατιωτική επέμβαση των ΗΠΑ στην Κούβα κατέστη ολοένα και πιο πιθανή.
Στις 11 Απριλίου 1898, ο Αμερικανός πρόεδρος Γουίλιαμ ΜακΚίνλεϊ ζήτησε από το Κογκρέσο την εξουσιοδότηση να τερματίσει τις μάχες στην Κούβα μεταξύ των ανταρτών και των ισπανικών δυνάμεων και να εγκαθιδρύσει μια «σταθερή κυβέρνηση». Στις 20 Απριλίου, το Κογκρέσο των ΗΠΑ ενέκρινε ψήφισμα με το οποίο αναγνώριζε την ανεξαρτησία της Κούβας και εξουσιοδοτούσε τον ΜακΚίνλεϊ να χρησιμοποιήσει στρατιωτικά μέσα για να εγγυηθεί την ανεξαρτησία της.
Η ισπανική κυβέρνηση απέρριψε το τελεσίγραφο των ΗΠΑ και διέκοψε αμέσως τις διπλωματικές σχέσεις με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο ΜακΚίνλεϊ απάντησε με την εφαρμογή ναυτικού αποκλεισμού της Κούβας στις 22 Απριλίου και εξέδωσε πρόσκληση για στρατιωτικούς εθελοντές την επόμενη ημέρα. Στις 23 Απριλίου, η Ισπανία κήρυξε επισήμως τον πόλεμο στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Η σύγκρουση που επακολούθησε ονομάστηκε «υπέροχος μικρός πόλεμος» (splendid little war) από τον μελλοντικό υπουργό Εξωτερικών Τζον Χέι, και η πρώτη της μάχη έγινε την 1η Μαΐου στον κόλπο της Μανίλας, όπου η Ασιατική Μοίρα (Asiatic Squadron) του Πλοιάρχου Τζορτζ Ντιούι νίκησε την ισπανική ναυτική δύναμη που υπερασπιζόταν τις Φιλιππίνες.
Ο πόλεμος έληξε επίσημα τέσσερις μήνες αργότερα, όταν οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ισπανίας υπέγραψαν τη Συνθήκη των Παρισίων, στις 10 Δεκεμβρίου 1898. Εκτός από την εγγύηση της ανεξαρτησίας της Κούβας, η συνθήκη ανάγκασε την Ισπανία να παραχωρήσει το Γκουάμ και το Πουέρτο Ρίκο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Ισπανία συμφώνησε επίσης να πουλήσει τις Φιλιππίνες στις Ηνωμένες Πολιτείες έναντι 20 εκατομμυρίων δολαρίων. Η αμερικανική Γερουσία επικύρωσε τη συνθήκη στις 6 Φεβρουαρίου 1899, με διαφορά μόλις μίας ψήφου. Η κυβέρνηση ΜακΚίνλεϊ χρησιμοποίησε επίσης τον πόλεμο ως πρόσχημα για να προσαρτήσει την ανεξάρτητη πολιτεία της Χαβάης, καθιστώντας την αμερικανικό έδαφος στις 12 Αυγούστου 1898, με κοινό ψήφισμα του Κογκρέσου.
Μετά τον Ισπανοαμερικανικό Πόλεμο, οι Ηνωμένες Πολιτείες αναδείχθηκαν σε κυρίαρχη δύναμη στο δυτικό ημισφαίριο, ενώ η Ισπανία αναγκάστηκε να αντιμετωπίσει τη σκληρή πραγματικότητα της αυτοκρατορικής παρακμής. Η σύγκρουση θα είχε εκτεταμένες επιπτώσεις στη μελλοντική πορεία της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής και στη γεωπολιτική του 20ού αιώνα, διαμορφώνοντας το περίγραμμα μιας νέας εποχής παγκόσμιου ανταγωνισμού και συγκρούσεων.
Επιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης