Τον Νοέμβριο του 1953, η Γαλλία έψαχνε έναν τρόπο να έχει μια αποφασιστική στρατιωτική επιτυχία στην Ινδοκίνα, προκειμένου να μπορεί να εξασφαλίσει μια γρήγορη και συμφέρουσα πολιτική λύση ενόψει της Συνόδου της Γενεύης το 1954. Ο πόλεμος στην αποικιακή Ινδοκίνα είχε αρχίσει από το 1946 και στόχος της μητροπολιτικής Γαλλίας ήταν η εξουδετέρωση των δυνάμεων του βιετναμέζικου εθνικού κινήματος (Βιέτ Μινχ) υπό την ηγεσία του Χο Τσι Μινχ, που είχε θέσει υπό τον έλεγχό του το βόρειο τμήμα της χώρας. Το Βιέτ Μινχ επεδίωκε την πλήρη ανεξαρτησία του Βιετνάμ, ενώ η Γαλλία ήθελε μια ελεγχόμενη από αυτήν σταδιακή αποαποικιοποίηση στο πλαίσιο της Γαλλικής Ένωσης, της επίσημης δηλαδή πρότασης της νεοσύστατης Τέταρτης Γαλλικής Δημοκρατίας για το αποικιακό οικοδόμημα της χώρας.
Στις 20 Νοεμβρίου και μέσα στις επόμενες τρεις ημέρες, έξι μοίρες Γάλλων αλεξιπτωτιστών και λοιπών δυνάμεων, συνολικά περίπου 4.000 άνδρες, έπεσαν στην κοιλάδα της Ντιέν Μπιέν Φου στο Τονκίν, κοντά στα σύνορα με το Λάος. Το σκεπτικό του γαλλικού επιτελείου ήταν ότι μέσω αυτής της επιχείρησης, η οποία ονομάστηκε «Κάστορας», θα μπορούσε να εξασφαλίσει μια βάση για τις γαλλικές δυνάμεις, ανακόπτοντας τις γραμμές τροφοδότησης και άρα την προέλαση των δυνάμεων του Βιέτ Μινχ προς το Λάος (το οποίο ήταν μέρος της Γαλλικής Ένωσης). Φαινομενικά, η επιχείρηση ήταν απλή και θα έδινε στη Γαλλία αυτό το δυνατό χαρτί που χρειαζόταν στη Γενεύη. Συνέβη όμως εντελώς το αντίθετο, καθώς αντί για μια στρατιωτική επιτυχία, οι γαλλικές δυνάμεις υπέστησαν μία από τις πιο οδυνηρές ήττες της ιστορίας τους.
Οι Βιέτ Μινχ, υπό την ηγεσία του στρατηγού Βο Νγκουγκιέν Γκιαπ (ή Ζαπ), εξαπέλυσαν μια μαζική και σχολαστικά σχεδιασμένη επίθεση στην Ντιέν Μπιέν Φου. Χρησιμοποιώντας καινοτόμες τακτικές και αξιοποιώντας ένα δίκτυο χαρακωμάτων και θέσεων πυροβολικού, οι Βιέτ Μινχ περικύκλωσαν τη γαλλική φρουρά και την βομβάρδισαν ανελέητα. Παρά την αρχική γαλλική αεροπορική υπεροχή, η αντιαεροπορική άμυνα των δυνάμεων του Γκιαπ εξουδετέρωσε σταδιακά τη γαλλική αεροπορική υποστήριξη, η οποία δεν ήταν σε καμία περίπτωση επαρκής, αφήνοντας το γαλλικό στράτευμα ευάλωτο σε χερσαίες επιθέσεις. Η θέση των Γάλλων γινόταν όλο και πιο δυσμενής, καθώς οι προμήθειές τους μειώνονταν και οι ενισχύσεις δεν μπορούσαν να διασπάσουν τις γραμμές των Βιέτ Μινχ.
Η μάχη κορυφώθηκε με μια σειρά σφοδρών επιθέσεων εναντίον των γαλλικών θέσεων, με αποτέλεσμα βαριές απώλειες και για τις δύο πλευρές. Με την άμυνά τους παραβιασμένη και αντιμέτωπες με την επικείμενη ήττα, οι γαλλικές δυνάμεις παραδόθηκαν στις 7 Μαΐου 1954. Η πτώση της Ντιέν Μπιέν Φου συγκλόνισε τον κόσμο και σήμανε το τέλος ενός αποικιακού πολέμου που σύντομα ξεχάστηκε, καθώς τον ακολούθησε εκείνος της Αλγερίας. Μαζί με την Ντιέν Μπιέν Φου έπεσε και η γαλλική κυβέρνηση Λανιέλ.
Στη Διάσκεψη της Γενεύης (Απρίλιος-Ιούλιος 1954), αποφασίστηκε η παύση των εχθροπραξιών, αποδεσμεύοντας τη Γαλλία από έναν πόλεμο που δεν μπορούσε να αντέξει. Παράλληλα, έγινε δεκτή η γαλλική πρόταση για διχοτόμηση του Βιετνάμ με όριο τον 17ο Παράλληλο, με το βόρειο τμήμα υπό τον έλεγχο των Βιέτ Μινχ και το νότιο να παραμένει υπό γαλλική διοίκηση, με πρόβλεψη όμως μελλοντικής ενοποίησης καθώς είχαν προγραμματιστεί εκλογές για το 1956, η οποία θα οδηγούσαν στην επανένωση της χώρας υπό ενιαία κυβέρνηση. Ωστόσο, η πρόταση αυτή δεν αναγνωρίστηκε ούτε από τις ΗΠΑ ούτε από το Βιετνάμ του Μπάο Ντάι.
Η στάση των ΗΠΑ απέναντι στο Βιετνάμ και τη Νοτιοανατολική Ασία παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και έπαιξε σημαντικότατο ρόλο για το μέλλον της περιοχής αλλά και για την αμερικανική ψυχροπολεμική εξωτερική πολιτική. Κατά τη διάρκεια του Πρώτου Πολέμου της Ινδοκίνας (1947-1954), οι Ηνωμένες Πολιτείες παρείχαν σημαντική οικονομική και στρατιωτική βοήθεια στις δυνάμεις της Γαλλικής Ένωσης στον αγώνα τους εναντίον των Βιέτ Μινχ. Οι ΗΠΑ θεωρούσαν τις γαλλικές προσπάθειες να διατηρήσουν τον έλεγχο του Βιετνάμ ως μέρος μιας ευρύτερης στρατηγικής ανάσχεσης που αποσκοπούσε στην αποτροπή της εξάπλωσης του κομμουνισμού στην περιοχή. Ωστόσο, η ήττα των Γάλλων στην Ντιέν Μπιέν Φου άλλαξε ριζικά το γεωπολιτικό τοπίο της Νοτιοανατολικής Ασίας και ανάγκασε τις ΗΠΑ σε επαναξιολόγηση της στρατηγικής τους στην περιοχή. Η πτώση της Ντιέν Μπιέν Φου σηματοδότησε την αποτυχία της δυτικής αποικιοκρατίας στην Ινδοκίνα και κατέδειξε την ανθεκτικότητα και την αποφασιστικότητα των κομμουνιστικών δυνάμεων υπό την ηγεσία του Χο Τσι Μινχ.
Παρά την πρόβλεψη μιας ενιαίας φιλοδυτικής κυβέρνησης που όριζε η Διάσκεψη της Γενεύης, η πολιτική κατάσταση στο Βιετνάμ είχε πολωθεί εξαιρετικά, με τις κομμουνιστικές δυνάμεις στον Βορρά υπό τον Χο Τσι Μινχ και τη φιλοδυτική κυβέρνηση στον Νότο υπό τον Νγκο Ντιν Ντιέμ. Και οι δύο πλευρές είχαν διαφορετικά οράματα για το μέλλον της χώρας και οι Ηνωμένες Πολιτείες, φοβούμενες μια κομμουνιστική νίκη που θα μπορούσε να εξαπλωθεί με το «φαινόμενο ντόμινο» και στις γειτονικές χώρες της Νοτιοανατολικής Ασίας, υποστήριζαν την κυβέρνηση στον Νότο και αντιτάχθηκαν στην εφαρμογή των Συμφωνιών της Γενεύης. Ο Νγκο Ντιν Ντιέμ, με την υποστήριξη της Αμερικής, αρνήθηκε να συμμετάσχει στις πανεθνικές εκλογές, υποστηρίζοντας ότι δεν πληρούνταν οι προϋποθέσεις για ελεύθερες και δίκαιες εκλογές και ότι η κομμουνιστική κυβέρνηση του Βορρά δεν θα επέτρεπε μια πραγματικά δημοκρατική διαδικασία.
Έτσι, οι εκλογές που προέβλεπαν οι Συμφωνίες της Γενεύης δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ και το Βιετνάμ παρέμεινε διαιρεμένο κατά μήκος του 17ου Παραλλήλου. Η παροχή στρατιωτικής και οικονομικής βοήθειας στην κυβέρνηση του Νότιου Βιετνάμ από την Αμερική κλιμάκωσε τελικά την εμπλοκή της τελευταίας σε μια ολοκληρωμένη σύγκρουση, τον Πόλεμο του Βιετνάμ, τον οποίο οι ΗΠΑ θα επωμίζονταν μόνες τους και ο οποίος θα έμπλεκε την περιοχή σε ολέθριες συγκρούσεις για τις επόμενες δεκαετίες.
Eπιμέλεια στήλης: Μυρτώ Κατσίγερα, Βασίλης Μηνακάκης, Αντιγόνη-Δέσποινα Ποιμενίδου, Αθανάσιος Συροπλάκης
