Η ατμομηχανή του νέου Πειραιά

Η ατμομηχανή του νέου Πειραιά

11' 3" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Η άλλοτε ακμαία βιομηχανική συνοικία του Αγίου Διονυσίου έρχεται ξανά στο προσκήνιο μέσα από τολμηρές ιδιωτικές επενδύσεις, αλλά και σημαντικές αστικές παρεμβάσεις που εξήγγειλε πρόσφατα η δημοτική αρχή της πόλης.

Για σχεδόν τρεις μήνες, όσο δηλαδή διήρκεσαν τα περιοριστικά μέτρα που επιβλήθηκαν λόγω της πανδημίας στους χώρους εστίασης και στις γκαλερί, η ιστορική γειτονιά του Παπαστράτου στον Πειραιά βρήκε –τουλάχιστον τις βραδινές ώρες– την αλλοτινή της ησυχία. Η «μαύρη πόλη» του Άγιου Διονύση, όπως την προσφωνούσε ο Διονύσης Χαριτόπουλος στο βιωματικό «Εκ Πειραιώς», η συνοικία που συνέδεσε, από τις αρχές ακόμα του προηγούμενου αιώνα, το όνομά της με την εκβιομηχάνιση της χώρας και η οποία στην περίοδο της ακμής της απλωνόταν σαν «μαύρο φρύδι» μέχρι τη Λεύκα, έχει αλλάξει ριζικά τα τελευταία χρόνια. Δίπλα στα πάσης φύσεως συνεργεία, μεταλλουργεία, χυτήρια, ελασματουργεία και εργαστήρια κατασκευής ναυτιλιακών και βιομηχανικών ειδών, έχουν προστεθεί γραφεία πολυεθνικών εταιρειών, μπαρ, καφέ και χώροι τέχνης, όλα στεγασμένα σε ψηλοτάβανες, πετρόκτιστες αποθήκες, ανανεώνοντας το ενδιαφέρον του κοινού για τη βιομηχανική περιοχή του λιμανιού.

Η ατμομηχανή του νέου Πειραιά-1

Άποψη του προαύλιου χώρου στις κεντρικές εγκαταστάσεις της εταιρείας. © Nikos Daniilidis

Μέχρι το 1880-1900, η γειτονιά φιλοξενεί το νεκροταφείο της πόλης του Πειραιά, με την επέκταση όμως του λιμανιού, το νεκροταφείο μεταφέρεται στην Ανάσταση Κερατσινίου και η βιομηχανική ζωή απομακρύνεται από τα Καμίνια και αναπτύσσεται παράκτια. Ηχηρά ονόματα στον χώρο της τότε ελληνικής βιομηχανίας δραστηριοποιούνται σε κεντρικές αρτηρίες: τα φημισμένα Μηχανουργεία Μαλκότση, ένα από τα εργοστάσια του Ρετσίνα, η καπνοβιομηχανία Παπαστράτος, ο Μυτιληναίος, η εταιρεία ζυμαρικών Κορώνα, οι ραπτομηχανές Σίνγκερ, κτίρια της ποτοποιίας Μεταξά και πολλά ακόμα συνυπάρχουν με μικρές βιοτεχνικές μονάδες. Η γειτονιά έσφυζε από ζωή μέχρι το μεσημέρι, οπότε σταματούσαν οι βάρδιες των εργαζομένων. Από εκεί και ύστερα, η συνοικία παραδιδόταν στη σιωπή, σε μια σχεδόν νεκρική ησυχία, και αυτό το αυστηρό μοτίβο δράσης και ανάπαυσης συντηρήθηκε για περισσότερα από εκατό χρόνια. Τώρα όμως που το τοπίο αλλάζει στις «Λαμαρίνες», ένα ακόμα από τα πολλά τοπωνύμια του Αγίου Διονυσίου, η γειτονιά προσαρμόζεται σε νέες συνήθειες και ωράρια και σε μια –ασυνήθιστη– γι’ αυτή δημοσιότητα.

Το πιο φανερό, ακόμη και στα μάτια των περαστικών, παράδειγμα της δεύτερης άνοιξης που βιώνει σήμερα το «ελληνικό Μάντσεστερ» ή η «Μανχεστρία της Ανατολής», όπως αποκαλούσαν τη συνοικία οι καθαρευουσιάνοι στις αρχές του 20ού αιώνα, βρίσκεται στη μόστρα της, στην Ακτή Κονδύλη.

Ο ΑΝΕΜΟΣ ΤΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ

Ακόμα κι αν δεν γνωρίζατε κάτι περισσότερο για τις αποθήκες του Αγίου Διονυσίου, σίγουρα θα έχετε παρατηρήσει, καθώς κατευθύνεστε προς την Πύλη Ε3, το Μole Pharmacy, το φουτουριστικό φαρμακείο, σε σχέδια του αρχιτεκτονικού γραφείου Klab. Στεγασμένο σε μια αποθήκη του 1900, λειτούργησε για πρώτη φορά τον Αύγουστο του 2016. Από μακριά μοιάζει με κατάρτι και έτσι με έναν τρόπο συνδέεται και με μία από τις πιο παλιές του χρήσεις, καθώς προπολεμικά λειτουργούσε ως καρνάγιο. «Εγώ αυτό το κτίριο το πρόλαβα ως Shisha, ένα από τα πιο δημοφιλή κλαμπ του Πειραιά», σημειώνει η Πειραιώτισσα Άννα Κουβαρά, φαρμακοποιός και ιδιοκτήτρια του ιδιαίτερης αισθητικής Μole. «Φέρνω συχνά στον νου μου μια εικόνα από τη δεύτερη δεκαετία της ζωής μου: πίνω το ποτό μου στο πατάρι, αγναντεύω το λιμάνι και σκέφτομαι πως είναι κρίμα να μην απολαμβάνει ο κόσμος αυτή τη μαγευτική θέα με το φως της μέρας». Θεωρεί πως ήταν σωστό το timing για μια τέτοια επένδυση και ελπίζει η αναβάθμιση, για την οποία μιλούν τόσο οι ιδιώτες όσο και οι δημόσιοι φορείς, να αφορά μεγάλο όγκο πληθυσμού και να περιλαμβάνει έργα μακράς πνοής. «Δεν θα ήθελα να έχουμε την τύχη της Τρούμπας, η οποία, ενώ ξεκίνησε πολύ δυναμικά πριν από κάποια χρόνια, δεν είχε ανάλογη συνέχεια».

Η ατμομηχανή του νέου Πειραιά-2

Το Σημείον Pirée στεγάζεται σε ένα βιομηχανικό κτίριο των αρχών του περασμένου αιώνα και φιλοξενεί κυρίως πάρτι και εταιρικές εκδηλώσεις. (Φωτογραφία: ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΒΟΣ)

Προχωρώντας προς την Κάστορος, στον δρόμο όπου παλιά βρίσκονταν οι γυναικείες φυλακές, ο διακοσμητής εσωτερικών χώρων Κοσμάς Καραβάς ανοίγει την ίδια περίοδο το Pirée, έναν πολυχώρο που λειτουργεί ως καφέ, αίθουσα τέχνης, μπαρ και εστιατόριο. «Την περιοχή τη γνώριζα από μικρός, με ανέβαζε ο πατέρας μου σε μια Lambretta και με έφερνε στο λιμάνι να δω τα πλοία. Από 14-15 χρονών “όργωνα” μόνος, πια, τη γειτονιά με το ποδήλατο». Το εγχείρημά του στέφθηκε αμέσως με επιτυχία και έτσι τα επόμενα χρόνια προστέθηκε ένας ακόμη χώρος, το Σημείον, για να μπορέσει να καλυφθεί η αυξημένη ζήτηση του Pirée. Στο τέλος του μήνα, ο δραστήριος επιχειρηματίας θα εγκαινιάσει το νέο του project, το Π district. Δύο παρακείμενες αποθήκες σε ένα βιομηχανικό κτίριο του 19ου αιώνα, στη συμβολή των οδών Δραγατσανίου και Αιτωλικού, θα στεγάσουν το γραφείο του, το Lab Pirée, και την Π Gallery, μέσα από την οποία θα διατίθενται έργα τέχνης και design objects Ελλήνων και ξένων σχεδιαστών. Στα απομεινάρια της εσωτερικής αυλής του κτιρίου θα δημιουργηθεί το Π Garden, ένας κατάφυτος κήπος που θα δίνει τη δυνατότητα στους επισκέπτες να απολαύσουν έναν καφέ ή ένα ποτήρι κρασί, ενώ μέχρι τον Αύγουστο θα παραδοθούν προς ενοικίαση και τα Π art lofts που βρίσκονται στον επάνω όροφο του επιβλητικού όγκου, κάποια με θέα στην εσωτερική αυλή και άλλα με θέα στο λιμάνι. Στα άμεσα σχέδιά του είναι να αξιοποιήσει και κάποια ακίνητα σε δρόμους κοντά στην εκκλησία του Αγίου Διονυσίου, στους οποίους πολλοί «περιηγηθήκαμε» φέτος για πρώτη φορά, ακολουθώντας με το βλέμμα τα βήματα της κινηματογραφικής «Ευτυχίας» του Άγγελου Φραντζή.

Λίγα νούμερα πιο κάτω από το Pirée, η Βάλια Χάλαρη μεταστέγασε, μόλις τον προηγούμενο χρόνο, τα γραφεία και τις αποθήκες της Cava Halari Cordis σε ένα υπέροχο κτίσμα ύψους 11 μέτρων, το οποίο αποτελούσε μέρος της εμφιαλωτικής μονάδας της ποτοποιίας Μεταξά. «Εύχομαι αυτή η κίνηση να συμβάλει στην περαιτέρω ανάδειξη της βιομηχανικής αρχιτεκτονικής της γειτονιάς. Για μένα είναι συγκινητικό το ότι δύο ιστορικές οικογένειες του Πειραιά βρήκαν μια άκρη ώστε το κτίριο αυτό να μην παραδοθεί στη φθορά», επισημαίνει η κ. Χάλαρη.

ΤΟ ΠΑΛΙΟ ΑΣΠΡΟ ΚΤΙΡΙΟ

«Μέσα στη μαυρίλα των μηχανουργείων ξεχωρίζει το μεγάλο άσπρο κτίριο Παπαστράτος», γράφει ο Χαριτόπουλος για την καπνοβιομηχανία που χάρισε στη συνοικία ένα από τα πολλά της ονόματα. Στη Γραβιάς, όπου έδρευε η ιστορική εταιρεία, συντελείται σήμερα μία από τις πιο ενδιαφέρουσες ιδιωτικές επενδύσεις των τελευταίων ετών. Το 2016, η εταιρεία εκμετάλλευσης ακινήτων Dimand αγόρασε τις παλιές εγκαταστάσεις της Παπαστράτος, διάσπαρτες σε τρία οικοδομικά τετράγωνα, και σε συνεργασία με την ΕBRD και την Grivalia – Eurobank, και αρωγό τη δημοτική αρχή, προχώρησε στην ανακαίνισή τους, προκειμένου τα ακίνητα να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς. «Αναζητούσαμε γεωγραφικά διαμερίσματα με τα χαρακτηριστικά του Αγίου Διονυσίου», τονίζει η Όλγα Ίτσιου, τεχνική διευθύντρια της Dimand. «Κατ’ αρχάς, το λιμάνι είχε πάρει την ψήφο εμπιστοσύνης της Cosco, έχει μεγάλο περιθώριο ανάπτυξης και αποτελεί τον μεγαλύτερο κόμβο σταθερής τροχιάς στην πρωτεύουσα». Επιπλέον, «ο Άγιος Διονύσιος είναι πολύ κοντά στο παραλιακό μέτωπο του Πειραιά, με εξαιρετική ρυμοτομία και πολλά βιομηχανικά ακίνητα που θα μπορούσαν εύκολα να “επανέλθουν στη ζωή”». Όπως με πληροφορεί, το project Piraeus Port Plaza καταλαμβάνει συνολικά 75.000 τ.μ. δομημένου χώρου και υπερβαίνει σε δαπάνη τα 150.000.000 ευρώ, μόνο στην πρώτη φάση.

Η ατμομηχανή του νέου Πειραιά-3

Το μεταλλικό κτίριο Βόμβα από την καπνοβιομηχανία Παπαστράτος. © Nikos Daniilidis

Το πρώτο κτίριο που παραδόθηκε προς χρήση ήταν το μεταλλικό Βόμβα (αποθήκες της καπνοβιομηχανίας), το οποίο μεταμορφώθηκε σε ένα βιοκλιματικό, σύγχρονης αισθητικής οικοδόμημα που πλέον φιλοξενεί το ανθρώπινο δυναμικό μιας γαλλικής πολυεθνικής εταιρείας που δραστηριοποιείται στον τομέα της τεχνολογίας. Η όψη του, τόσο σε αυτό όσο και στις υπόλοιπες κτιριακές εγκαταστάσεις, διατηρήθηκε, όμως δημιουργήθηκαν ένα αίθριο και ανοίγματα, ώστε να είναι δυνατός ο φυσικός φωτισμός στο εσωτερικό του. Ακολούθησε το κτιριακό συγκρότημα του Λιθογραφείου, στο οποίο προστέθηκαν ξύλινες περσίδες, και το υπέροχο νεοκλασικό δίπλα σε αυτό, το οποίο επίσης ανακαινίστηκε, σύμφωνα όμως με τις οδηγίες του Υπουργείου Πολιτισμού, κερδίζοντας έτσι την ευκαιρία μιας δεύτερης ζωής.

Στο τέλος Μαΐου παραδόθηκαν και οι δύο όγκοι που υπολείπονταν στο κεντρικό τμήμα του εργοστασίου. Στο «Π» που σχηματίζουν οι τέσσερις κύβοι των κεντρικών εγκαταστάσεων έχουν δημιουργηθεί κοινόχρηστοι χώροι (εστιατόρια και καφέ), προσβάσιμοι σε κάθε επισκέπτη. Η κ. Ίτσιου εκτιμά ότι σε συνθήκες κανονικότητας οι τακτικοί χρήστες των χώρων θα υπερβαίνουν τους 10.000.

Ο «ΦΑΡΟΣ» ΤΗΣ ΓΕΙΤΟΝΙΑΣ

Η ατμομηχανή του νέου Πειραιά-4

Στη θέση μιας μάντρας αυτοκινήτων στην Παπαστράτου, υψώθηκε ένας «Pharos», ένα πολυτελές συγκρότημα κατοικιών. © Δημήτρης Μπενέτος

Στην Παπαστράτου, έναν δρόμο πιο πάνω από τη Γραβιάς, σε μια παλιά μάντρα αυτοκινήτων υψώθηκε το «Pharos», ένα συγκρότημα 87 διαμερισμάτων και καταστημάτων, συνολικής επιφάνειας 8.000 τ.μ., με ιδιαίτερη αισθητική γραφή, πολλούς κοινόχρηστους χώρους και παροχές για τους χρήστες, σε αρχιτεκτονική μελέτη του Νίκου Μπούμπουλη. Ο πολιτικός μηχανικός Πάνος Ζουγανέλης και ο σχεδιαστής Kirios Criton, που υπογράφουν την αρχιτεκτονική και αισθητική επιμέλεια του έργου, το βάφτισαν «Pharos» γιατί, όπως ένας φάρος, μοιάζει να «φωτίζει» την οικιστική ανάπτυξη, μία ακόμα ανεκμετάλλευτη προοπτική της γειτονιάς. Το λουλακί  χρώμα σε συνδυασμό με το γκρι της πρόσοψης παραπέμπουν στα χρώματα ενός πλοίου, στους διαδρόμους κυριαρχεί η λογική του ξύλινου deck, ενώ και το δώμα του κτιρίου παραπέμπει σε κατάστρωμα. Το συγκρότημα διαθέτει πισίνα με εκπληκτική θέα στο λιμάνι, γυμναστήριο, αίθουσα μπιλιάρδου, γήπεδο 5×5, παιδική χαρά, 135 χώρους στάθμευσης σε τρία υπόγεια επίπεδα και κήπους.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ

Η ατμομηχανή του νέου Πειραιά-5

Πανοραμική φωτογραφία του Αγίου Διονυσίου. © Nikos Daniilidis

Τον περασμένο Ιανουάριο, διαβλέποντας τη δυναμική της γειτονιάς, ο δήμος ανακοίνωσε με τη σειρά του ένα εντυπωσιακό πρόγραμμα αστικής παρέμβασης, με στόχο να μεταμορφώσει την περιοχή του Αγίου Διονυσίου «στο πιο σύγχρονο και φιλικό κομμάτι του Πειραιά γύρω από το λιμάνι». Εκτός από τη στήριξη στην αναζωογόνηση των ιστορικών εγκαταστάσεων της Παπαστράτος, η δημοτική αρχή εξήγγειλε και μια σειρά από μέτρα καθολικής ανάπλασης σε δώδεκα οδούς, τα οποία περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, ανακατασκευή οδοστρωμάτων, επανασχεδιασμό ή διαπλάτυνση πεζοδρομίων, αντικατάσταση φωτιστικών σωμάτων με συστήματα led, ενίσχυση πρασίνου, εγκατάσταση βυθιζόμενων κάδων απορριμμάτων, συντήρηση και επέκταση του δικτύου όμβριων υδάτων, κατασκευή δικτύου εξυπηρέτησης ατόμων ΑμεΑ, δημιουργία τοπικού δικτύου ποδηλατόδρομου. «Να καταστήσουμε τον Πειραιά από πέρασμα, δημοφιλή προορισμό», δηλώνει ο δήμαρχος Γιάννης Μώραλης.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΠΟΛΥΔΕΥΚΟΥΣ

Ο μεγαλύτερος θόρυβος, ωστόσο, γύρω από την περιοχή δημιουργείται –δικαιολογημένα– για την οδό Πολυδεύκους. Ιδιώτες με σεβασμό στην αρχιτεκτονική των χώρων που φιλοξένησαν την ιδέα τους και διακριτικότητα προς τη γειτονιά που τους δέχτηκε δίνουν ένα παράδειγμα υγιούς συνύπαρξης ανάμεσα στους παλιούς και τους νέους ενοίκους του δρόμου. «Όταν δουλεύω εγώ, τα μηχανουργεία έχουν σχολάσει και όταν ανοίγουν εκείνοι, λείπω εγώ. Είναι σαν να δουλεύουμε σε βάρδιες», υποστηρίζει ο sommelier και ιδιοκτήτης του wine bar Paleo, Γιάννης Καϋμενάκης. Πειραιώτης ο ίδιος, γνώριζε καλά τη βιομηχανική περιοχή. «Η μυρωδιά του λαδιού μού είναι γνώριμη, νιώθω όμορφα εδώ και δεν ήθελα να δημιουργήσω αισθητικό contrast με τη γειτονιά. Δεν ήθελα να ξεχωρίσω, επιθυμούσα να αποτελέσω μέρος της». Το παράδειγμά του ακολουθεί, σχεδόν δύο χρόνια αργότερα, η γκαλερίστα Σύλβια Κούβαλη, επεκτείνοντας τη δράση της λονδρέζικης Rodeo σε ελληνικό έδαφος. Μια σιδερένια πόρτα με φίλτρο στην πρόσοψη δεν σου επιτρέπει να διακρίνεις αν πρόκειται για κάποιον εγκαταλελειμμένο επαγγελματικό χώρο ή για μια δραστήρια γκαλερί. Η επέμβαση στο εσωτερικό του κτίσματος, που στο παρελθόν είχε πολλές χρήσεις –εμπορική αποθήκη, μηχανουργείο– με τη βοήθεια του αρχιτέκτονα Etienne Descloux έχει περιοριστεί σε λειτουργικές προσθήκες, όπως είναι η δημιουργία ενός γραφείου, και έχει εστιάσει στην ανάδειξη του ιδιαίτερου ύφους του χώρου. Τον Μάιο του 2019, η σύμβουλος τέχνης Άρτεμις Μπαλτογιάννη, φίλη και συνεργάτιδα της Σ. Κούβαλη, εγκαινιάζει με τη σειρά της το Τhe Intermission, έναν νέο εκθεσιακό χώρο, στο νούμερο 37Α. «Δεν είχα καμία σχέση με τον Πειραιά, μου άρεσαν όμως η ατμόσφαιρα και η αίσθηση της γειτονιάς και το γεγονός ότι το λιμάνι λειτουργεί από τη φύση του σαν πλατφόρμα ανταλλαγής ιδεών και πολιτισμών. Στόχος μου ήταν να φέρω έργα και καλλιτέχνες που δεν έχουν εκθέσει άλλη φορά στην Ελλάδα».

Η ατμομηχανή του νέου Πειραιά-6

Το ζαχαροπλαστείο Bon Bon Fait Maison στην Πολυδεύκους. © Giorgos Sfakianakis

Περίπου την ίδια περίοδο, συστήνεται στον δρόμο και ο ταλαντούχος pastry chef Κρίτων Πουλής με το Βοn Bon Fait Maison, εργαστήριο παρασκευής γλυκών και ζαχαροπλαστείο. «Οι γείτονές μου ήταν εξαιρετικά φιλικοί από την αρχή», δηλώνει ο ίδιος. «Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως όταν αναζητούσα χώρο με είχαν πάρει κυριολεκτικά από το χέρι άνθρωποι από διπλανά συνεργεία, υποδεικνύοντας πιθανές λύσεις». Το ψηλοτάβανο κτίσμα, το οποίο στο παρελθόν συγκοινωνούσε με πέτρινες καμάρες με τους παραπάνω χώρους, λειτούργησε ως αποθήκη για επισκευές πλοίων, χυτήριο και προς το τέλος είχε μετατραπεί σε κλαμπ. «Ήθελα ένα μέρος που να αντιπροσωπεύει τη δική μου φιλοσοφία πάνω στη δουλειά και να εμπεριέχει το στοιχείο της έκπληξης».

Η ατμομηχανή του νέου Πειραιά-7

Το εσωτερικό του εκθεσιακού χώρου Τhe Intermission. © Βαγγέλης Ζαβός

Ο Χρήστος Μελάς, ιδιοκτήτης μηχανουργείου στην Πολυδεύκους, ανησυχεί ωστόσο πως με όσα εξαγγέλλονται η περιοχή θα γίνει λιγότερο φιλική προς τους παλιούς επαγγελματίες. «Ήδη υπάρχουν πιέσεις προς ιδιοκτήτες να παραχωρήσουν τα ακίνητά τους για να διαμορφωθούν διαμερίσματα airbnb. Κάποιοι θα ενδώσουν. Αυτό δεν είναι εκσυγχρονισμός ή, αν είναι, τότε υπάρχει μεγάλη απόσταση στο πώς αντιλαμβάνεται η κάθε πλευρά την ανάπτυξη». Επισημαίνει ότι σε όλες τις κουβέντες προτάσσονται, υπέρ της ανάγκης για αναβάθμιση, λέξεις όπως «παρακμή» και «ερήμωση». «Ποτέ δεν ήταν ερημωμένη η γειτονιά. Σίγουρα έχουν φύγει οι μεγάλες μονάδες, εξακολουθούν όμως και δουλεύουν μικρά εργαστήρια και βιοτεχνίες. Όταν σε μερικά χρόνια περάσει η μόδα του Άγιου Διονύση, που μεταμορφώνεται με ταχείς ρυθμούς σε νέο Γκάζι, τότε θα μιλάμε για πραγματική εγκατάλειψη». Η Ελένη Κυραμαργιού, ιστορικός και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, συμφωνεί πως ο Πειραιάς έχει ανάγκη από ουσιαστικές υποδομές που θα αναδεικνύουν τη φυσιογνωμία του και θα ενισχύουν την παραγωγικότητα.

«Το μεδούλι της κουβέντας μας», καταλήγει ο κ. Καϋμενάκης, «είναι πως δεν πρέπει να διώξουμε από εδώ τα μηχανουργεία. Οφείλουμε όλοι να είμαστε προσεκτικοί, γιατί το σινάφι μου έχει την τάση να ευνουχίζει γειτονιές. Τι θέλουμε δηλαδή, να δημιουργήσουμε μία ακόμη Ντίσνεϊλαντ με μπαρ, καφέ και εστιατόρια;».  ■

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή