Το «Κ» ακολούθησε τον υφυπουργό Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων Νίκο Χαρδαλιά σε ένα τυπικό αλλά εξωφρενικά πυκνό, λόγω Covid, 24ωρο.
Θα περάσει στην ιστορία ως ένα από τα πολιτικά πρόσωπα που συνδέθηκαν με την υγειονομική κρίση, το alter ego του Σωτήρη Τσιόδρα. Είναι ο υπουργός που έχει αναλάβει να ανακοινώνει τα «κακά μαντάτα» των μέτρων, αυτός που κατηγορήθηκε ότι «κουνά το δάχτυλο» στους πολίτες.
«Οι εκκρεμότητες είναι το πρώτο πράγμα που σκέφτομαι το πρωί που ξυπνάω και το τελευταίο το βράδυ πριν κοιμηθώ», λέει. Τις εκκρεμότητες ελέγχει και αυτή τη στιγμή, λίγο μετά τις 6 το πρωί, στο κινητό του, όσο πίνει τον πρωινό καφέ του μαζί με τη σύζυγό του, Γιώτα. Αυτή η οικογενειακή στιγμή, στην τραπεζαρία, δίπλα στο παράθυρο που βλέπει στη μικρή αυλή, μοιάζει σαν μια ανάπαυλα πριν από την καταιγίδα. Δέκα λεπτά αργότερα, ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς θα καλημερίσει τους άνδρες της ασφάλειάς του, θα μπει στο υπουργικό τζιπ και θα αναχωρήσει για το γραφείο του, όπου θα ξεκινήσει ο καθημερινός μαραθώνιος συσκέψεων, συνδιασκέψεων, ενημέρωσης, εξέτασης επιδημιολογικών δεδομένων, προβληματισμού για την επόμενη μέρα της υγειονομικής κρίσης.
Ο Νίκος Χαρδαλιάς δεν έγινε γνωστός στο ευρύ κοινό από την ενημέρωση των 6 που καθιερώθηκε την περασμένη άνοιξη εν μέσω πανδημίας. Είχε πολύχρονη δράση ως δήμαρχος Βύρωνα και πρόεδρος του Συνδέσμου Προστασίας και Ανάπτυξης Υμηττού και είχε «γράψει χιλιόμετρα» στα μέτωπα των πυρκαγιών. Καλώς ή κακώς, ωστόσο, θα περάσει στην ιστορία ως ένα από τα πολιτικά πρόσωπα που συνδέθηκαν με την υγειονομική κρίση. Έχει αναλάβει πολλές φορές το δυσάρεστο καθήκον της ανακοίνωσης δυσάρεστων μέτρων για τον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού και έχει κατηγορηθεί ότι «κουνά το δάχτυλο» στους πολίτες. Η ώρα είναι λίγο μετά τις 7. Βρίσκεται πια στο γραφείο του, αφότου θερμομετρήθηκε στην είσοδο του κτιρίου της Λεωφόρου Κηφισίας και καλημέρισε όσους συνεργάτες του είναι ήδη στις θέσεις τους, μοιράζοντας πειράγματα, παρατηρήσεις, χαμόγελα και μερικές αυστηρές ματιές.
«Ευγνώμων, δεν κουνάω το δάχτυλο σε κανέναν»
«Δεν υπάρχει κάποιος που να μαλώνει τον οποιονδήποτε», λέει. «Ακούγεται μια κριτική ότι εγώ κουνάω το δάχτυλο… Εγώ νιώθω ευγνώμων για όλα όσα έχουμε πετύχει ως ελληνικός λαός. Απευθύνομαι σε αυτούς τους λίγους, που τώρα τελευταία τείνουν να γίνουν περισσότεροι, οι οποίοι δεν αντιλαμβάνονται ότι η χώρα, οι πολίτες, έχουν κάνει μια τεράστια προσπάθεια και με την αλόγιστη συμπεριφορά τους κινδυνεύουμε να τιναχτεί στον αέρα αυτή η προσπάθεια. Δηλαδή υπάρχει ένα 95% του ελληνικού λαού που έχει κάνει τεράστια προσπάθεια. Εγώ δεν απευθύνομαι σε αυτό το 95%, απευθύνομαι σε εκείνους τους λίγους ανάμεσά μας που δυσκολεύονται να αντιληφθούν τι συμβαίνει και μέσα από ψεκασμένες θεωρίες και προσεγγίσεις μη επιστημονικές προσπαθούν να αποδείξουν ότι δεν υπάρχει ιός. Κλείνουν τα μάτια στα εκατομμύρια νεκρών που υπάρχουν. Και αυτό είναι προσβλητικό για τους ανθρώπους που έφυγαν, για τις οικογένειές τους, για όσους είμαστε στην πρώτη γραμμή», καταλήγει.
Η πόρτα του γραφείου ανοίγει και στο τραπέζι των συσκέψεων συγκεντρώνονται οι στενοί του συνεργάτες. Το πρόγραμμα της ημέρας ακούγεται γεμάτο. Περιμένουμε στον προθάλαμο με μουσική υπόκρουση τα κουδουνίσματα των τηλεφώνων, καθώς εκατοντάδες πολίτες καλούν καθημερινά σε όποιον τηλεφωνικό αριθμό του υπουργείου μπορούν να εντοπίσουν, για να ζητήσουν λύση στο πρόβλημα που έχει προκύψει με κάποια μετακίνησή τους. Ο ίδιος ο Νίκος Χαρδαλιάς στο προσωπικό του τηλέφωνο λαμβάνει καθημερινά δεκάδες μηνύματα με αντίστοιχο περιεχόμενο. Η πρώτη ομάδα συνεργατών βγαίνει και ακολουθούν οι υπεύθυνοι του τομέα ιχνηλάτησης.
«Δεν εφαρμόστηκαν τα μέτρα»
Πλησιάζει η ώρα για την τηλεδιάσκεψη με τον πρωθυπουργό: σε μία από τις δύο επιτοίχιες οθόνες που βρίσκονται απέναντι από το τραπέζι συσκέψεων εμφανίζονται σταδιακά ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Βασίλης Κικίλιας, ο Σωτήρης Τσιόδρας. Η συζήτηση είναι ζωηρή, η πεποίθηση για την επιτυχία των νέων μέτρων εναλλάσσεται με την ανησυχία για το ενδεχόμενο να μην υπάρξουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αντίστοιχο είναι το κλίμα και στην επόμενη τηλεδιάσκεψη, αυτή τη φορά με τον Άκη Σκέρτσο, τον Σωτήρη Τσιόδρα και τον καθηγητή Κίμωνα Δρακόπουλο, που ανέπτυξε το σύστημα βάσει του οποίου γίνεται ο έλεγχος του επιδημιολογικού προφίλ κάθε νεοεισερχομένου στη χώρα. Σε ένα ολιγόλεπτο διάλειμμα πριν από την ενημέρωσή του από υπηρεσιακούς παράγοντες για την πρόβλεψη καιρικών φαινομένων, τον ρωτάω αν γνώριζε ότι δεν θα αποφύγουμε ένα δεύτερο lockdown. «Ήμασταν προετοιμασμένοι», απαντά λακωνικά. Και γιατί τελικά δεν το αποφύγαμε, κύριε υπουργέ; «Δεν εφαρμόστηκαν τα μέτρα. Εγώ αναλαμβάνω την ευθύνη αυτού που λέω, ότι υπήρχαν περιοχές όπου, λόγω χαλάρωσης, τα μέτρα δεν εφαρμόζονταν. Και πρέπει να γίνει αντιληπτό ότι δεν μπορεί δίπλα σε κάθε πολίτη και κάθε κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος να υπάρχει και ένας αστυνομικός. Υπήρχε μια κόπωση που έφερε χαλάρωση σε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες και ειδικά στα νέα παιδιά, που είναι λογικό να θέλουν καθημερινά να εκτονωθούν. Θέλω όμως να τονίσω πως το ότι ξέφυγε η κατάσταση δεν σημαίνει ότι δεν είναι υπό έλεγχο. Για να συνεχίσει όμως να είναι υπό έλεγχο και ταυτόχρονα να μην επηρεαστεί το εθνικό σύστημα υγείας, αναγκάστηκε ο πρωθυπουργός και πάλι να πάρει μέτρα έγκαιρα, πολύ πριν από άλλες προηγμένες χώρες, με περισσότερες δυνατότητες και εξαιρετικά πιο ανεπτυγμένα συστήματα υγείας».
Πολιτική Προστασία: «Ξεκινήσαμε από το μηδέν»
Περπατάμε προς την κεντρική αίθουσα συσκέψεων, δίπλα στο κέντρο επιχειρήσεων της Πολιτικής Προστασίας, όπου θα συναντηθεί με επιτελείς του Πυροσβεστικού Σώματος με θέμα την αποτίμηση της φετινής αντιπυρικής περιόδου. Είναι η αφορμή για να θυμηθούμε τις άλλες αρμοδιότητες του υπουργείου που έχουν επισκιαστεί από την πανδημία Covid-19 και τις οποίες, δυστυχώς, μας θύμισαν ο πρόσφατος σεισμός στη Σάμο και η καταστροφική πλημμύρα του Αυγούστου στην Εύβοια. «Σε επίπεδο πολιτικής προστασίας προσπαθούμε να τα αναβαθμίσουμε όλα. Ξεκινήσαμε από το μηδέν, η πολιτική προστασία είχε τεράστια δομικά προβλήματα, ουσιαστικά δεν υπήρχε πολιτική προστασία, εξαντλούνταν σε κάποιες συσκέψεις και συντονιστικά. Η κρίση ίσως να είναι μια ευκαιρία για τη χώρα μας να θωρακιστεί. Είναι προτεραιότητα του πρωθυπουργού η χώρα να είναι ασφαλής απέναντι σε κάθε κίνδυνο και κάθε απειλή». Ήδη στο κτίριο Φάρος επί της Κηφισίας έχουν συγκεντρωθεί τα επιχειρησιακά κέντρα, το αρχηγείο της Πυροσβεστικής, η Γενική Γραμματεία, αλλά και οι υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτικής Προστασίας, και στο διπλανό, υπό διαμόρφωση κτίριο Άτλαντας θα στεγαστούν τέσσερα νέα κέντρα: Αντιμετώπισης υγειονομικών κινδύνων, Πρόληψης και αντιμετώπισης φυσικών καταστροφών, Ελέγχου κρίσιμων υποδομών και Ενημέρωσης και διαχείρισης κρίσεων.
Κινείται στους δαιδαλώδεις διαδρόμους του κτιρίου με σβελτάδα και αποφασιστικότητα, μοιάζει φίλος όλων, αλλά, όπως δεν τσιγκουνεύεται τα ενθαρρυντικά λόγια και το χιούμορ, δεν διστάζει να προχωρήσει σε επιπλήξεις αν το κρίνει σκόπιμο.
«Έγινε εξαιρετική δουλειά σε σχέση με τις ΜΕΘ»
Πίσω στο γραφείο, τον περιμένουν οι συνεργάτες του για την προετοιμασία της τακτικής απογευματινής ενημέρωσης. Καθ’ οδόν τον ρωτώ αν η κυβέρνηση έκανε λάθος στη διαχείριση της κατάστασης. «Το ζήτημα είναι αν υπήρχαν πράγματα που θα μπορούσαν να γίνουν και δεν έγιναν. Η αίσθησή μου είναι ότι όλα όσα θα μπορούσαμε να κάνουμε έγιναν. Έγινε εξαιρετική δουλειά σε σχέση με τις ΜΕΘ, σχεδόν διπλασιάσαμε τις ΜΕΘ, έγιναν χιλιάδες προσλήψεις στο εθνικό σύστημα υγείας. Νομίζω τα αντανακλαστικά μας ήταν άμεσα. Αν γυρνούσα πίσω τον χρόνο, υπάρχουν μικρά και μεγάλα πράγματα που θα μπορούσαμε να τα κάνουμε διαφορετικά, όμως αυτά τα λέω με βάση τη μετέπειτα γνώση μας σε σχέση με την εξέλιξη του ιού. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δρούμε έχοντας το μυαλό μας στο χειρότερο και κάθε μέρα προετοιμαζόμαστε γι‘ αυτό».
Υπάρχει διάχυτη ανησυχία για το γεγονός ότι οι μετακινήσεις εμφανίζονται αυξημένες σε σχέση με την πρώτη καραντίνα. Είναι αντικείμενο συζήτησης και στους διαδρόμους του Υπουργείου Υγείας, όπου φτάνουμε για την απογευματινή ενημέρωση. «Αν τα επόμενα εικοσιτετράωρα αποδειχθεί ότι η προσέγγιση της κυβέρνησης δίνει τη δυνατότητα σε κάποιους λίγους πάλι να υπονομεύσουν την προσπάθεια των πολλών, θα χρειαστεί να πάρουμε ακόμα πιο αυστηρές αποφάσεις», ξεκαθαρίζει.
Μετά το τέλος της ενημέρωσης, επιστρέφει στο Μαρούσι. Τον περιμένουν οι συνεργάτες του για μία ακόμα αξιολόγηση των δεδομένων της ιχνηλάτησης, αλλά και για μια συνολική εκτίμηση της κατάστασης τώρα που έχουν στα χέρια τους τα στοιχεία του ΕΟΔΥ για τα κρούσματα. «Κάθε μέρα φοβάμαι τι θα γίνει αύριο», ομολογεί. «Απλώς θέλω να είμαι σίγουρος ότι στο κλείσιμο κάθε μέρας έχουμε κάνει όλα όσα πρέπει για να μπορούν να αποδώσουν τα μέτρα». ■