Χαράματα, ανοίγοντας το παράθυρο μπαίνει ακόμη η παραπροχθεσινή κάπνα, έτσι που την παγιδεύει η γιαννιώτικη ομίχλη. Ήταν Τσικνοπέμπτη, 24 του μηνός, μία ακόμη ευκαιρία για γιορτή. Όπως ήταν τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά. Όλοι ήταν έξω προχθές από νωρίς, μια άτυπη αργία, σουβλάκια καταμεσής του δρόμου, μουσική, χοροί. Ο 18χρονος γιος γύρισε αργά, αλλά καταλαβαίνω: Γ΄ Λυκείου, το παράξενο Λύκειο αυτής της γενιάς, των ακανόνιστων σχολικών περιόδων, της πολλαπλής ακινησίας της οθόνης, των θερινών συμπληρωμάτων. Όλοι θέλουν, ειδικά οι νεότεροι, να τραγουδήσουν χωρίς να σκέφτονται εκπνεόμενα μολυσματικά σωματίδια, να αγκαλιαστούν χωρίς να κομπιάσουν οι αυθόρμητες κινήσεις, χωρίς να αναζητήσουν μετά ενοχικά το αντισηπτικό στην τσέπη. Είναι σαν να ζούμε σε ένα παρατεταμένο αποκριάτικο πάρτι, το πρώτο μετά από δύο χρόνια, κι ας θέλουμε ακόμη οκτώ ημέρες για την καρναβαλική παρέλαση: έστω ένα τριήμερο απόδρασης, όπου κι αν είναι, αρκεί να είναι αλλού, επειδή επιτρέπεται πια.
Τουλάχιστον μας έμεινε η κουλτούρα της μάσκας
Έχει δουλειά και σήμερα στο ιατρείο: η γρίπη ακόμη σέρνεται, επέστρεψε μετά την απουσία του 2021 – έφταιξε κι ο δισταγμός πολλών να κάνουν φέτος το εμβόλιο, συνέπεσε και με την αναμνηστική δόση για τον κορωνοϊό, αυτή που χρειάστηκε προληπτικά για τις μεταλλάξεις (αλλά και για όσους δεν είχαν ανταποκριθεί επαρκώς στις αρχικές δόσεις – μάθαμε πια πώς να το μετράμε αυτό): «Πόσα εμβόλια να κάνω, γιατρέ;». «Ξέχνα τη γρίπη, δεν είναι δα και κορωνοϊός!» είπαν κάποιοι. Τουλάχιστον μας έμεινε η κουλτούρα της μάσκας, τη φοράνε πια συχνά οι κρυωμένοι έξω. Πρέπει να δω και τον Ν., που ακόμη ταλαιπωρείται με το long Covid, έναν χρόνο μετά. Αθλητής ήταν, μετά κόλλησε, δεν μπήκε καν στη μονάδα, αλλά ακόμη λαχανιάζει στις ανηφόρες, ακόμη αισθάνεται ταχυπαλμίες και ιδρώνει τις νύχτες, ακόμη έχει εφιάλτες. Είναι πολλοί που ταλαιπωρούνται σαν τον Ν., ο υπουργός Υγείας είχε ανακοινώσει πως θα φτιαχτούν και ειδικές δομές για να παρακολουθούνται τα άτομα με long Covid, αλλά πάει η πανδημία, πέρασε, το ξεχάσαμε. Πρέπει να δω και τον Γ., όλο ανέβαλλε κάποιους προγραμματισμένους ελέγχους μέσα στην πανδημία, καθυστέρησε μια διάγνωση που δεν έπρεπε, θέλει να συζητήσουμε τα επόμενα βήματα, χειρουργεία, χημειοθεραπείες, πρόγνωση, «αν την είχα κάνει την εξέταση τότε…».
Ανοίγω την ιστοσελίδα της «Καθημερινής», πρώτη είδηση οι ατέλειωτες διαπραγματεύσεις στη σύνοδο κορυφής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέρες τώρα συζητούν, αλλά δεν έχουν καταλήξει για το πώς θα επανεκκινήσει ενιαία η οικονομία. Άφησε πίσω της βαθιές πληγές η πανδημία, κλειστές επιχειρήσεις, κράτη που στήριξαν, αλλά τώρα πρέπει να στηριχθούν τα ίδια, προβλέψεις συνεχιζόμενης ύφεσης, εικασίες για οικονομικά μέτρα, ανεργία, φειδωλά κίνητρα, αναζήτηση προοπτικής. Μα προφανώς και δεν συμφωνούν όλοι. Μια ατέρμονη συζήτηση, λες και δεν διδάχθηκε η Ευρώπη από τους μήνες της πανδημίας, λες και δεν αναγνωρίζει τη νέα πραγματικότητα που απειλεί να την περιθωριοποιήσει. Να ανοίξουμε ένα καφέ ακόμη, ίσως άλλωστε βραχυπρόθεσμα έναν καφέ στον ήλιο να χρειαζόμαστε μετά από τόσους μήνες. Μακροπρόθεσμα όμως;
Δεύτερη είδηση η δημοσκόπηση, η σταθερότητα που επιδεικνύει το νεότευκτο κόμμα, όλων αυτών των ετερόκλητων τύπων που ανέδειξε η πανδημία, «επιστημόνων» και μη, των επιτήδειων και των αντιρρησιών. Ποσοστό κοντά στο 3% κι άλλο τόσο το ομόδοξο κοινοβουλευτικό κόμμα. Είναι πολλοί. Αλλά, εντέλει, ευτυχώς υπήρξαν λίγοι.
Ολοκληρώθηκε και ο συμπληρωματικός εμβολιασμός σε ποσοστά πάνω από 70% των ενηλίκων. Το Υπουργείο Υγείας σκέφτεται να οργανώσει καμπάνια για να υπενθυμίσει και στους νεότερους, τους 18-49 ετών, την ανάγκη να εμβολιασθούν συμπληρωματικά. Μιλάει με influencers για σποτάκια.
Αλλά ευτυχώς δεν έχουμε ιό πια. Βοηθά που γίνεται ευκολότερα και άμεσα η διάγνωση, γίνεται και φυλογενετικός έλεγχος εκτεταμένος, μη σου προκύψει καμιά παράξενη μετάλλαξη (σαν αυτή την πρόσφατη που εντοπίστηκε σε μια χώρα της Δυτικής Αφρικής τον Νοέμβριο του 2021, ευτυχώς περιορίστηκε γρήγορα, έκλεισαν και τα σύνορα της αφρικανικής χώρας για ένα διάστημα, έγιναν και μαζικοί έλεγχοι, καλά πήγε). Ξέρει η ανθρωπότητα πού να εστιαστεί πλέον, προχωρά και ο εμβολιασμός στην Αφρική, που είχε μείνει πίσω.
Στη χθεσινή συνέντευξη Τύπου του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας εκτιμήθηκε ότι μέχρι τον Σεπτέμβριο του 2022 θα υπάρχει η δυνατότητα να εμβολιασθούν σχεδόν όλοι στον πλανήτη. Υπάρχουν άλλωστε πλέον 16 εγκεκριμένα εμβόλια από τον οργανισμό. Βλέπουμε πού και πού κάποια κρούσματα στην Ευρώπη, αλλά μάθαμε πια να εφαρμόζουμε αποτελεσματικά το «έγκαιρη διάγνωση – σωστή ιχνηλάτηση – απομόνωση», δεν αφήνουμε τον ιό να κυκλοφορεί. Στη συνέντευξη Τύπου παρουσιάστηκαν και οι νέοι Διεθνείς Κανόνες Υγείας, για να μην την ξαναπατήσουμε. Διστακτικοί και διπλωματικοί οι νέοι κανόνες, θα την ξαναπατήσουμε.
Στα διεθνή της ιστοσελίδας κυριαρχεί η συνεχιζόμενη τριβή μεταξύ Κίνας και των χωρών που απείχαν από τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς – πριν από έξι ημέρες ήταν η τελετή λήξης στο Πεκίνο. Με μικρότερα γράμματα ένας άλλος τίτλος, πολύ σημαντικότερος: ενθαρρυντικά τα αποτελέσματα από τη χρήση θεραπευτικού mRNA εμβολίου σε ασθενείς με μελάνωμα – να μια θετική κληρονομιά που θα αφήσει η πανδημία.
Να αφήσουμε πίσω την πανδημία, σαν να μη συνέβη ποτέ
Πιο κάτω στη σελίδα, οι ετοιμασίες των βραβείων Όσκαρ και προγνωστικά – αύριο το βράδυ η απονομή. Φαίνεται πως θα νικήσει η νέα εκδοχή του «West Side Story» από τον Στίβεν Σπίλμπεργκ: ήταν έτοιμη για τα Χριστούγεννα του 2020, έμεινε στην άκρη, πρόσθεσε ο σκηνοθέτης σκόρπιες στιγμές από την πανδημία στη Νέα Υόρκη, σαν φόρο τιμής σε μια πόλη που μέτρησε βαθιές πληγές. Να θυμηθεί, αλλά κυρίως να γιορτάσει ένα νέο «My City of Ruins» στην ίδια πόλη, είκοσι χρόνια μετά. Οι σκληροπυρηνικοί κριτικοί τη βρήκαν χειριστική, αλλά το κοινό συμμετείχε. Το είδαμε κι εμείς τις προάλλες στο –επιτέλους!– σινεμά. Κάποιοι προτιμούν να βραβευτεί ένα ασφυκτικό δράμα δωματίου σκηνοθετημένο από διανοούμενο της κεντρικής Ευρώπης, που καταγράφει πώς καταρρέει η ψυχολογία ενός διδύμου μάνας και γιου στην παρατεταμένη καραντίνα, αλλά το κοινό θέλει να ξεχάσει, θέλει να χαρεί, έστω και χειριστικά. Θέλει να αφήσει πίσω την πανδημία. Σαν να μη συνέβη ποτέ. Και μια διαφήμιση για τη συναυλία του Jack Savoretti στην Αθήνα – τα έχω κλείσει τα εισιτήρια από καιρό, όπως τα είχαμε κλείσει και για τον Μάρτιο του 2020, πριν σκοτεινιάσει και ακυρωθούν συναυλίες, επαφές, ζωές.
Κοιτάζω τα mails, περιμένω απάντηση από μια πρόταση που έχουμε καταθέσει για τα απαραίτητα βήματα ετοιμότητας της ανθρωπότητας απέναντι σε επόμενες πανδημίες («capability, not capacity» το λέμε). Δεν αισιοδοξούμε· όχι επειδή δεν είναι καλή η πρόταση, αλλά επειδή «πάει η πανδημία, πέρασε, την επόμενη φορά θα ξέρουμε, είμαστε βέβαιοι για τον εαυτό μας, για τα συστήματά μας, έχουμε ΜΕΘ, θα αναπτύξουμε και πρωτοβάθμια, και, είδατε, νικήσαμε».
Θα έχουμε ξυπνήσει από το άσχημο όνειρο
Το μεσημέρι μετά τη δουλειά θα πάμε με φίλους και συγγενείς στα Άνω Πεδινά, θα έχει βγει και ήλιος μέχρι τότε, έχει και μια ωραία ταβέρνα. Θα είμαστε όλοι εκεί, και αυτό είναι μια νίκη. Που θα έχουμε τους πρεσβύτερους και τους ευαίσθητους μαζί μας, που θα καθίσουμε δίπλα δίπλα, που θα γελάσουμε. Ίσως να ξεχάσουμε να ζητήσουμε συγγνώμη από αυτούς που έφυγαν, ίσως να ξεχάσουμε να πούμε ευχαριστώ σε όσους έχτισαν την τελική ήττα του ιού. Αλλά θα είμαστε εκεί. Θα επουλώνουμε πληγές. Θα έχουμε ξυπνήσει από το άσχημο όνειρο.
* Ο Γιώργος Παππάς είναι παθολόγος και ζει και εργάζεται στα Ιωάννινα, με ερευνητικό ενδιαφέρον για τις λοιμώξεις και την ετοιμότητα απέναντι σε επιδημίες.