Μη μαραζώνετε, ανθίστε· να πώς…

Μη μαραζώνετε, ανθίστε· να πώς…

Πώς να κερδίσετε πίσω τη ζωή σας και να «ανθίσετε», όπως λένε οι ψυχολόγοι, στην απαιτητική μεταπανδημική πραγματικότητα.

8' 20" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Aπόδοση: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΑΛΑΒΑΝΟΥ

Η αύξηση των εμβολιασμών είναι πραγματικά ελπιδοφόρα, όμως μετά από έναν βαθιά τραυματικό χρόνο, μετά από τόση απομόνωση και πένθος, πότε θα έρθει η στιγμή που η ζωή θα ξαναγίνει ωραία; Στη μεταπανδημική εποχή, η απάντηση σε αυτό το ερώτημα ίσως να βρίσκεται στα χέρια μας. Όλο και περισσότερες έρευνες καταδεικνύουν ότι υπάρχουν μικρά πράγματα που μας βοηθούν να φορτίσουμε τις συναισθηματικές μπαταρίες μας, να νιώσουμε γεμάτοι, χαρούμενοι και με σκοπό. Οι ψυχολόγοι έχουν ένα όνομα γι’ αυτόν τον μεγαλόπνοο συνδυασμό φυσικής, πνευματικής και συναισθηματικής ευεξίας: τον λένε «άνθιση». Είναι το ακριβώς αντίθετο του μαραζώματος, αυτής της αίσθησης στασιμότητας στην οποία αναφέρθηκε πρόσφατα ο Adam Grant σε άρθρο του στους The New York Times.  
 
«Αυτό που πραγματικά θέλουν οι άνθρωποι είναι να ανθίσουν. Να ζήσουν όμορφα», σημειώνει ο Tyler J. VanderWeele, καθηγητής Επιδημιολογίας και Βιοστατιστικής, διευθυντής του Human Flourishing Program του Χάρβαρντ. «Κάτι τέτοιο συνήθως το ορίζουμε ως μια κατάσταση όπου τα πράγματα πάνε καλά σε όλες τις πτυχές της ζωής τους. Πρόκειται για έναν συμπεριληπτικό όρο». Πώς μπορεί να επιτευχθεί; Σύμφωνα με τους ερευνητές, μέσα από απλές δραστηριότητες, οι οποίες οδηγούν σε αισθητή βελτίωση της καθημερινότητας και εντέλει στην ευζωία. Ακολουθούν κάποιες από αυτές, για να κάνετε την αρχή.   

Ανοίγοντας ένα εσωτερικό παράθυρο

Πρώτα απ’ όλα, πώς μπορεί να διακρίνει κανείς αν μαραζώνει, αν ανθίζει ή αν βρίσκεται κάπου στη μέση; Με το να κάνει αυτή την ερώτηση στον εαυτό του, υποστηρίζει η Laurie Santos, καθηγήτρια Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο Yale, η οποία παραδίδει ένα δωρεάν μάθημα διάρκειας δέκα εβδομάδων, με τίτλο Η επιστήμη της ευζωίας. Ξυπνάτε έτοιμοι να ξεκινήσετε τη μέρα σας ή προτιμάτε να επιστρέψετε στο κρεβάτι; Νιώθετε ότι έχετε στόχο και σκοπό ή αισθάνεστε ότι σε μεγάλο βαθμό οι ώρες πέρασαν ανούσια; Για τη Santos, «καθένας είναι ο ειδικός του εαυτού του ως προς το κατά πόσο ανθίζει στη ζωή του».   

Ο VanderWeele χρησιμοποιεί μια αξιολόγηση δέκα ερωτήσεων στο πρόγραμμά του στο Χάρβαρντ. Οι συμμετέχοντες βαθμολογούν πέντε τομείς της ζωής τους σε κλίμακα 1-10, με τις ερωτήσεις να εστιάζονται στην ευτυχία και στην ικανοποίηση που νιώθουν στην καθημερινότητά τους, στη φυσική και πνευματική υγεία, σε έννοιες όπως είναι το νόημα και ο σκοπός της ζωής, στις προσωπικές τους αρετές και στις κοντινές κοινωνικές επαφές. Και μόνο το να κάνεις το τεστ και να σκεφτείς τα ερωτήματα που θέτει μπορεί να σε βοηθήσει να προχωρήσεις σε θετικές αλλαγές, πιστεύει ο VanderWeele.        

Η γιορτή των μικρών πραγμάτων

Μετά από έναν χρόνο με πάρτι γενεθλίων στο Zoom και ψηφιακές αποφοιτήσεις, πολλοί από εμάς θέλουμε να επιστρέψουν στο «μαζί και από κοντά». Οι γιορτές είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, γιατί βοηθούν όχι μόνο να δημιουργήσουμε νέες σχέσεις, αλλά και να τις ατσαλώσουμε. «Είναι πολύ σημαντικό τη μεταπανδημική εποχή να γιορτάζουμε όσο μπορούμε περισσότερο», υποστηρίζει ο VanderWeele. Όχι μόνο τα μεγάλα, αλλά και τα μικρά. Το να δίνεις αξία σε απλά πράγματα είναι εξίσου σημαντικό στοιχείο ευζωίας. Οι ψυχολόγοι το ονομάζουν savoring, εννοώντας το να εκτιμάς την κάθε στιγμή, να μοιράζεσαι τις μικρές σου νίκες, να παρατηρείς όσα καλά συμβαίνουν γύρω σου.  

Μελέτη του 2012 έδειξε ότι η συμμετοχή μιας ομάδας φοιτητών σε δράσεις φωτογραφίας είχε ως αποτέλεσμα όχι μόνο να νιώσουν ότι βελτιώνεται η διάθεσή τους, αλλά και ότι έχουν περισσότερο ενδιαφέρον για την πανεπιστημιακή ζωή. Η οδηγία που τους δόθηκε ήταν να τραβούν τουλάχιστον πέντε φωτογραφίες από στιγμιότυπα της καθημερινότητάς τους –τους φίλους τους, το αγαπημένο τους σημείο στην πανεπιστημιούπολη, τα βιβλία που απολαμβάνουν– δύο φορές την εβδομάδα, επί δύο εβδομάδες. Με το να ανατρέχουν σε αυτές τις φωτογραφίες και στις μικρές στιγμές χαράς, οι σπουδαστές μπόρεσαν πιο εύκολα να επικεντρωθούν στο καλό που υπάρχει στη ζωή τους. Κι αν η αποτύπωση στιγμών μέσα από μια κάμερα μοιάζει σκληρή δουλειά, η έρευνα δείχνει ότι κανείς επωφελείται και από λιγότερο κοπιαστικές δραστηριότητες, απλώς και μόνο κάνοντας χώρο σε εμπειρίες απόλαυσης, όπως είναι ένα ζεστό μπάνιο ή μια μέρα με καλή παρέα.

Δοκιμάστε το «κυριακάτικο δείπνο ευγνωμοσύνης»

Κάποιοι άνθρωποι στη διάρκεια της πανδημίας εξέφρασαν πιο θερμά την ευγνωμοσύνη τους, είτε αυτό σήμαινε να χειροκροτούν τους εργαζομένους στον χώρο της υγείας είτε να είναι απλώς πιο ευγενικοί με τους υπαλλήλους των καταστημάτων. Αυτές οι πρακτικές μπορούν να εμπεδωθούν καλύτερα μέσα από ένα εβδομαδιαίο τελετουργικό ευγνωμοσύνης. Πολλές είναι οι μελέτες που αποδεικνύουν ότι η ποιότητα ζωής μας βελτιώνεται με το να αφιερώσουμε χρόνο στο να σκεφτούμε τι μας κάνει χαρούμενους. Σε μια έρευνα του 2003 οι ερευνητές καθοδήγησαν μια ομάδα φοιτητών να καταγράφουν, μία φορά την εβδομάδα, τα πέντε μικρά ή μεγάλα πράγματα για τα οποία αισθάνονταν ευγνωμοσύνη (κάποιοι ανέφεραν το πρωινό ξύπνημα, ένας τους Rolling Stones). Συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου, οι φοιτητές που συμμετείχαν στην πειραματική ομάδα ανέπτυξαν πιο θετικά συναισθήματα για τη ζωή ως όλον. Επίσης, εξέφραζαν λιγότερα παράπονα. Η έκφραση ευγνωμοσύνης δεν πρέπει να είναι βάρος. Προσπαθήστε να εντάξετε μια τέτοια συνήθεια σε ένα εβδομαδιαίο τελετουργικό, όπως είναι το κυριακάτικο οικογενειακό δείπνο ή η λίστα για το σούπερ μάρκετ.  

Πέντε καλές πράξεις

Οι πράξεις αγάπης όμως δεν βοηθούν μόνο τους άλλους, αφού έχει αποδειχθεί ότι πέντε πράξεις καλοσύνης που πραγματοποιούνται μέσα σε μία μέρα, μία φορά την εβδομάδα, ωφελούν το ίδιο το πρόσωπο που τις κάνει. Μελέτη του 2004 έδειξε ότι, όταν φοιτητές έκαναν μέσα σε μία μέρα αυτές τις πέντε πράξεις καλοσύνης (π.χ. να δώσουν αίμα, να βοηθήσουν έναν φίλο με μια εργασία ή να ευχαριστήσουν έναν καθηγητή), ένιωθαν πιο πλήρεις από όσους τις έκαναν διάσπαρτα στη διάρκεια μιας ολόκληρης εβδομάδας. H εθελοντική εργασία συμβάλλει, επίσης, στο ευ ζην. Ο VanderWeele εξέτασε τα δεδομένα από μια στατιστική ομάδα 13.000 ενηλίκων άνω των 56 ετών και βρήκε ότι οι συμμετέχοντες που στη διάρκεια της έρευνας έκαναν εθελοντική εργασία για τουλάχιστον δύο ώρες την εβδομάδα είχαν υψηλότερο σκορ ευτυχίας, αισιοδοξίας και αίσθησης του σκοπού, συγκριτικά με όσους δεν έκαναν εθελοντισμό. Για αρχή, ο Grant συστήνει να ξεκινήσουμε με μια καθημερινή «πεντάλεπτη χάρη»: να κάνουμε τις συστάσεις σε δύο ανθρώπους που μπορούν να επωφεληθούν ο ένας από τον άλλο, να στείλουμε ένα άρθρο ή ένα podcast σε έναν φίλο, λέγοντάς του έτσι ότι τον σκεφτόμαστε.
 
Στις κοινότητες κρύβεται η δύναμη

Ακόμη και μια σύντομη κουβέντα με έναν ξένο ή το στιγμιαίο δέσιμο με έναν άγνωστο μπορούν να δημιουργήσουν αίσθημα πληρότητας, ειδικά όταν πρόκειται γι’ αυτό που οι ερευνητές περιγράφουν ως «υψηλής ποιότητας δέσιμο». «Δεν χρειάζεται να είναι σχέσεις ή αλληλεπιδράσεις με διάρκεια. Κάποιες φορές οι άνθρωποι ανανεώνονται με το να πιάσουν κουβέντα με έναν ξένο στο μετρό ή με το να χαιρετήσουν κάποιον σε ένα εστιατόριο», αναφέρει ο Grant. Αυτές οι μικρές στιγμές όπου νιώθεις ότι είσαι ορατός στα μάτια των άλλων, ότι οι άνθρωποι που γνωρίζεις σε αντιμετωπίζουν με σεβασμό ή ακόμα και με ενθουσιασμό, είναι ενέσεις ενέργειας που βοηθούν στη δημιουργία δεσμών με τους γείτονες και τα μέλη της κοινότητας. Βγαίνοντας από την καθημερινότητα της πανδημίας, προσπαθήστε να επανασυνδεθείτε με τα μέλη της ομάδας ή της κοινότητας που χάθηκε απότομα από τη ζωή σας. Αυτό μπορεί να σημαίνει ότι θα επιστρέψετε στην εκκλησία, στη χορωδία, στο μάθημα γιόγκα ή απλώς στο καφέ της γειτονιάς σας. Μη φοβηθείτε να γνωριστείτε με έναν άγνωστο, να ξαναζεστάνετε τη σχέση σας με τον μπαρίστα ή να πιάσετε κουβέντα με τους γείτονες στο πάρκο σκύλων.        

Ρουτίνα με ουσία

Ποια είναι τα πράγματα για τα οποία ανυπομονείτε κάθε μέρα; Τι δίνει νόημα στη ζωή σας; Σύμφωνα με τα ευρήματα ερευνών, η άνθιση προκύπτει μέσα από τη ρουτίνα της καθημερινότητας. Από το να καλλιεργείς ένα νέο ταλέντο ή να ευχαριστείς τους ανθρώπους που εκτιμάς, δηλαδή μέσα από μικρές στιγμές επιδεξιότητας, νοήματος και σύνδεσης με τους άλλους. «Είναι πολλοί οι Αμερικανοί ενήλικες που νιώθουν χαρούμενοι, χωρίς όμως να αισθάνονται ότι έχουν σκοπό. Το να νιώθεις καλά για τη ζωή δεν είναι αρκετό», αναφέρει ο Corey Keyes, καθηγητής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Emory. Κι ενώ δεν πρέπει να είναι η δουλειά το βασικό κίνητρο για να αισθανθείς ότι έχεις σκοπό, οι έρευνες δείχνουν ότι το να επαναξιολογήσεις το πώς βλέπεις τη δουλειά σου ίσως βελτιώσει το αίσθημα ικανοποίησης. Η ενδυνάμωση των σχέσεων με τους συναδέλφους και η σκέψη ότι μέσα από τη δουλειά συμβάλλεις στο ευρύτερο καλό είναι πράγματα στα οποία αξίζει να επενδύσεις. Αν ένας ασφαλιστής, για παράδειγμα, αντιμετωπίσει τη δουλειά του σαν ένα είδος βοήθειας απέναντι σε ανθρώπους που θέλουν να σταθούν στα πόδια τους μετά από ένα ατύχημα, αντί να επικεντρώνεται στον διακανονισμό αξιώσεων, θα αισθανθεί πιο πλήρης. 

«Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι, προκειμένου να ανθίσουν, πρέπει να γίνουν πρωταθλητές σε οτιδήποτε αντιλαμβάνονται οι ίδιοι ως Ολυμπιακούς Αγώνες, ότι πρέπει να κερδίσουν το πρώτο βραβείο, να σκαρφαλώσουν ένα βουνό, να βιώσουν μια επική εμπειρία», αναφέρει ο Grant. Δεν είναι απαραίτητο. Αν είστε πεσμένοι, ξεκινήστε με ένα μικρό πρότζεκτ: καθαρίστε την κουζίνα, σκουπίστε την αυλή, πλύντε τις μαξιλαροθήκες, κάντε δέκα λεπτά τζόκινγκ ή ένα λεπτό διαλογισμό και, όταν το ολοκληρώσετε, θα νιώθετε ότι έχετε καταφέρει κάτι. 

Δοκιμάστε κάτι νέο

«Πολλοί από εμάς πιστεύουμε ότι πρέπει να αλλάξουμε άρδην τη ζωή μας, να βρούμε μια δουλειά που να μας αποφέρει εκατομμύρια, να κάνουμε νέα σχέση, να αγοράσουμε κάτι καινούργιο. Και όμως, η άνθιση φαίνεται ότι κρύβεται σε άλλου τύπου συμπεριφορές και συνήθειες», αναφέρει η Santos.  

Τώρα που η ζωή μοιάζει να επιστρέφει στην κανονικότητα, το έδαφος είναι πρόσφορο για να γίνετε μέλος σε μια ομάδα τρεξίματος, να κάνετε μαθήματα κεραμικής, να επισκεφθείτε μια έκθεση, να δοκιμάσετε μια νέα συνταγή, να εξερευνήσετε άγνωστα στενά της γειτονιάς σας, να πειραματιστείτε με μια δωρεάν εφαρμογή εκμάθησης γλώσσας όπως είναι το Duolingo. Το πιο σημαντικό για να αισθανθείτε πραγματικά καλά είναι να διατηρείτε ζωντανό το ενδιαφέρον για τη ζωή, υποστηρίζει ο Keyes. Και η ικανοποίηση ή η χαρά θα ακολουθήσουν. Η πανδημία έκανε τη ζωή μας χειρότερη, γιατί μας στέρησε την επαφή με τα ενδιαφέροντά μας, γι’ αυτό το κλειδί είναι τα νέα ενδιαφέροντα. Για τον Grant, υπάρχουν κι άλλα πράγματα –όπως το να μάθεις ένα χόμπι και να το διδάξεις σε κάποιον άλλο– που συμβάλλουν στο αίσθημα πληρότητας. Πιστεύει δε ότι το τέλος της πανδημίας προσφέρει νέες ευκαιρίες για να θέσουμε στον εαυτό μας το εξής σημαντικό ερώτημα, που δεν είναι άλλο από το «πώς θέλω να περνάω τον χρόνο μου;». ■

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή