Σε παραθαλάσσιες περιοχές της Κρήτης και της Πελοποννήσου, καθώς και σε νησιά του Αιγαίου, συναντάμε συχνά τη λουίζα (Aloysia citrodora) ως αυτοφυές δεντράκι. Σχεδόν κανείς λοιπόν δεν αμφισβητεί πως πρόκειται για φυτό γηγενές, καθώς μάλιστα δηλώνει εμφατικά την ελληνικότητά του χάρη στην ευωδιά λεμονιού που αποπνέει. Η αλήθεια πάντως είναι άλλη, καθώς πρόκειται για γέννημα υποτροπικών περιοχών, που σήμερα μοιράζονται Περού, Χιλή και Αργεντινή.
Γοητευμένοι από τα χαρίσματά της, οι Ισπανοί κατακτητές της Νοτίου Αμερικής την απήγαγαν για να τη φέρουν στην Ευρώπη περίπου στα μέσα του 18ου αιώνα. Μερικές δεκαετίες αργότερα έλαβε το σημερινό δημώδες όνομά της, προς τιμήν, παραδόξως, μιας ελάχιστα δημοφιλούς στην εποχή της Ισπανίδας βασίλισσας, ονόματι Μαρία-Λουίζα της Πάρμας. Για αρκετό καιρό ρίζωνε μόνο σε κήπους μοναστηριών και ανακτόρων, ενώ με το αιθέριο έλαιό της αρωματίζονταν σαπούνια και καλλυντικά προς χρήσιν της ισπανικής αριστοκρατίας.
Από τα τέλη της άνοιξης μέχρι να μπει το φθινόπωρο, η λουίζα γεμίζει από πολύ μικρά, λευκορόδινα και αρωματικά άνθη. Είναι η περίοδος που μπορείτε −όσο το νωρίτερο τόσο καλύτερα− να συγκομίσετε τα φύλλα της. Δοκιμάστε τα νωπά σε εδέσματα που δείχνουν προτίμηση στο λεμόνι, αρκεί να θυμάστε πως έχουν μεν το άρωμα, όχι όμως και την ξινάδα του. Έχω διαπιστώσει ότι σμίγουν ευφραντικά με ρύζια, σούπες και νουντλς, όχι αχταρμάς βέβαια, μιλάμε για ξεχωριστές συνταγές. Προσθέστε τα προς το τέλος του μαγειρέματος και ολόκληρα, έτσι ώστε να αφαιρούνται εύκολα. Αλλά και τα λευκά τυριά, οι πράσινες σαλάτες και οι φρουτοσαλάτες με φράουλες ή βερίκοκα ευνοούνται από τη χάρη της − στην περίπτωσή τους όμως θα τα ψιλοκόβετε πρώτα.
Αν πάλι τα αποξηράνετε (στον αέρα και σε μέρος σκιερό), θα παρασκευάζετε με αυτά ένα γευστικότατο έγχυμα, το οποίο διαθέτει ορεκτικές, χωνευτικές και ηρεμιστικές ιδιότητες, ενώ παγωμένο πίνεται πολύ ευχάριστα μέσα στο θέρος. Εδώ και αρκετά χρόνια κυκλοφορεί η, μάλλον αστήρικτη, φήμη ότι τα σκευάσματα της λουίζας βοηθούν στο αδυνάτισμα, εκτινάσσοντας έτσι τη δημοτικότητά της. Πουθενά αλλού βέβαια δεν είναι περισσότερο δημοφιλής απ’ ό,τι στην πατρίδα της, το Περού, όπου αρωματίζει το κιτρινωπό αναψυκτικό Inca cola, που καταναλώνεται, γεγονός αξιοσημείωτο, περισσότερο από κάθε άλλο εισαγόμενο ομοειδές.
Οδηγίες φροντίδας
- Η λουίζα, όταν φυτεύεται στον κήπο, προτιμά ηλιόλουστες θέσεις και γόνιμα εδάφη. Να θυμάστε επίσης ότι αγαπά το τακτικό πότισμα, όχι όμως τα νερά που λιμνάζουν.
- Στη γλάστρα η καλλιέργειά της είναι πιο απαιτητική. Φρόνιμο είναι να την προστατεύουμε από τους παγωμένους βοριάδες αλλά και από την πολύωρη έκθεση στον καυτό ήλιο, κοντολογίς ας την τοποθετήσουμε σε σημείο με ανατολικό προσανατολισμό.
- Σε αμφότερες τις περιπτώσεις, ας μην ξεχνάμε τη βασική λίπανση κάθε άνοιξη και το, μάλλον αυστηρό, κλάδεμα στα τέλη φθινοπώρου.