Aπόδοση: Μυρτώ Κατσίγερα
Όταν μια γυναίκα γύρω στα 50 από το γυμναστήριό μου έμαθε ότι επρόκειτο να κλείσω τα 80, αναφώνησε: «Τα 80 είναι τα νέα 60, είσαι ένα σπουδαίο παράδειγμα για όλους μας!».
Τουλάχιστον βρίσκομαι ανάμεσα σε καλή συντροφιά:
→ Ο δρ Άντονι Φάουτσι, ο εθνικός γκουρού των λοιμωδών ασθενειών, είναι πέντε μήνες μεγαλύτερός μου και παραμένει διαυγής και σε εγρήγορση ακόμα και όσο δέχεται σφοδρές πολιτικές επικρίσεις.
→ Η Νάνσι Πελόζι, η 81χρονη πρόεδρος της Βουλής των Αντιπροσώπων, επίσης αντέχει τις έντονες αντιπαραθέσεις.
→ Ο Άντονι Χόπκινς, 83, βραβευμένος με Όσκαρ για τη «Σιωπή των Αμνών» και συχνός υποψήφιος για τα βραβεία αυτά, βραβεύτηκε πάλι φέτος για την ταινία «Ο Πατέρας».
→ Ο Μπέρνι Σάντερς, ο πρώην επίδοξος πρόεδρος που θα γίνει 80 χρονών τον Σεπτέμβριο, παραμένει υπολογίσιμη δύναμη μέσα στην αμερικανική Γερουσία.
→ Ο Πολ Σάιμον, έναν μήνα νεότερος του Σάντερς, έχει βραβευθεί με 12 Γκράμι ως τραγουδιστής και τραγουδοποιός σε μια καριέρα που κλείνει πια τις έξι δεκαετίες. Πρόσφατα, πούλησε τον κατάλογο των τραγουδιών του στη Sony για περίπου 250 εκατ. δολάρια.
Και η λίστα συνεχίζεται. Όπως θα έλεγε ο σύζυγός μου, που δεν κατάφερε να φτάσει σε αυτό το ηλικιακό ορόσημο, «80 – όχι και ρεκόρ, αλλά όχι και κακός μέσος όρος».
Πράγματι, πολλοί έχουν καταφέρει πολλά περισσότερα. Κάθε μέρα διαβάζω ή μαθαίνω για ανθρώπους στα 90 τους που είναι ακόμη εντυπωσιακά δραστήριοι και παραγωγικοί. Σκεφτείτε τον ακούραστο αρχιτέκτονα Φρανκ Γκέρι. Στα 92 του, το πιο καινούργιο εγχείρημά του είναι ένα καταπληκτικό κτιριακό συγκρότημα στο κεντρικό Λος Άντζελες. Σε ένα πρόσφατο άρθρο των New York Times, όταν ρωτήθηκε αν σκέφτεται να αποσυρθεί, απάντησε: «Και τι θα έκανα; Αυτό το πράγμα το απολαμβάνω».
Αυτό, για μένα, είναι το μυστικό μιας ευτυχισμένης, ζωντανής τρίτης ηλικίας: Επιδιώξτε να κάνετε αυτό που αγαπάτε για όσο μπορείτε να το κάνετε. Αν τα σκαμπανεβάσματα της ζωής ή οι αδυναμίες της ηλικίας δεν σας επιτρέπουν να κάνετε κάποια δραστηριότητα που προτιμάτε, τροποποιήστε την ή αντικαταστήστε την. Πλέον, δεν μπορώ να κάνω σκέιτμπορντ ή σκι ή να παίξω τένις με ασφάλεια, αλλά μπορώ ακόμη να κάνω ποδήλατο, να πηγαίνω για πεζοπορίες και να κολυμπάω. Θεωρώ ότι η καθημερινή φυσική δραστηριότητα είναι εξίσου σημαντική με το να τρώμε και να κοιμόμαστε. Δεν δέχομαι δικαιολογίες.
Και, όπως μπορείτε να δείτε, ακόμη γράφω, αν και συχνά μου παίρνει περισσότερη ώρα από όση μου έπαιρνε παλιά. Ως συντάκτης στήλης υγείας, πληρώνομαι για να μαθαίνω και να εμπνέομαι συνεχώς από την έρευνα και τις συνεντεύξεις που κάνω για την εβδομαδιαία μου στήλη. Κρατάνε τον εγκέφαλο και το πνεύμα μου ζωντανά. Και όταν μία λέξη ή η ορθογραφία της μου διαφεύγει, υπάρχουν το Google και οι διορθωτές μου για να συμπληρώσουν τα κενά.
ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΩΝ ΟΓΔΟΝΤΑΡΗΔΩΝ
Η στατιστική ομάδα των Αμερικανών που έχουν ζήσει για οκτώ και άνω δεκαετίες αυξάνεται σταθερά και προβλέπεται να μεγαλώσει πιο γρήγορα από τη στατιστική ομάδα των νέων κάτω των 18 για τα επόμενα 40, τουλάχιστον, χρόνια. Μάλιστα, καθώς περισσότεροι από εμάς που διανύουμε τις τελευταίες δεκαετίες της ζωής μας συνεχίζουμε να ευημερούμε, η νοσηρότητα και η θνησιμότητα ανάμεσα στους μεσήλικες αυξάνονταν ακόμα και πριν από την πανδημία. Σήμερα, το μέσο νεογέννητο δεν αναμένεται να καταφέρει να γίνει 80 χρονών, κυρίως εξαιτίας της κακής διατροφής, της απουσίας άσκησης και της εξάπλωσης της παχυσαρκίας.
Αν υποθέσουμε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι θα επέλεγαν μια μακρά και ικανοποιητική ζωή, φύσης επιτρεπούσης, τότε τι ακριβώς χρειάζεται; Τι είναι αυτό που ευθύνεται για τον αυξανόμενο αριθμό των ογδοντάρηδων και άνω που είναι επιτυχημένοι και συνεχίζουν να επιτυγχάνουν;
Έχουν προκύψει πολλά στοιχεία κατά τη διάρκεια των δεκαετιών που αρθρογραφώ για την υγεία. Έχω ήδη υπαινιχθεί τη σημασία της τακτικής φυσικής δραστηριότητας, που συντηρεί ένα υγιές πνεύμα και σώμα. Αν υποθέσουμε ότι δεν καπνίζετε –το κάπνισμα ήταν η καταστροφή του συζύγου μου–, συνήθως η φύση θα σας φροντίσει αρκετά για μισό αιώνα περίπου. Από εκεί και πέρα, είναι στο χέρι σας.
Χωρίς τακτική άσκηση, μπορείτε να περιμένετε την απώλεια της μυϊκής δύναμης και της αντοχής, του συντονισμού των κινήσεων και της ισορροπίας, της ευελιξίας και της ευκινησίας, της οστικής δύναμης και της καρδιαγγειακής και αναπνευστικής λειτουργίας. Με άλλα λόγια, η καθιστική ζωή είναι η συνταγή της χρόνιας ασθένειας και της κατάπτωσης.
Εγκαταλείψτε όλες τις δικαιολογίες, όπως έκανε και ο Τοντ Μπαφ, αφού κατέληξε να είναι μερικώς παράλυτος μετά από μια χειρουργική επέμβαση στη σπονδυλική στήλη στο πλαίσιο θεραπείας για τον καρκίνο. Παρότι αρνιόταν για πολύ καιρό να βουτάει στο νερό με έναν φυσικοθεραπευτή ως προπονητή, τελικά το τόλμησε και ανακάλυψε ότι το να κολυμπάει πέρα δώθε σε μια πισίνα «ανυψώνει» τόσο το σώμα του όσο και την ψυχή του.
ΑΠΟΧΗ ΑΠΟ ΤΑ ΜΠΕΡΓΚΕΡ
Φυσικά, όπως και κάθε μηχάνημα, το ανθρώπινο σώμα χρειάζεται ποιοτικό καύσιμο προκειμένου να διατηρήσει τα υψηλά επίπεδα δραστηριότητας. Μεγαλώνοντας, οι περισσότεροι από εμάς που τώρα είμαστε 80 και άνω δεν είχαμε την πληθώρα των υπερεπεξεργασμένων φαγητών που βρίσκονται σήμερα στα ράφια των σούπερ μάρκετ. Ο πατέρας μου, που έκανε τα ψώνια για την οικογένεια, ήταν μεγάλος φαν της βρόμης και των δημητριακών από τεμαχισμένο σιτάρι, των φρέσκων φρούτων και λαχανικών.
Tο φαγητό απέξω ήταν για σπάνιες ιδιαίτερες περιστάσεις (και για μένα έτσι είναι ακόμη). Τα περισσότερα γεύματα ετοιμάζονταν και τρώγονταν οικογενειακά στο σπίτι. Φαστ φουντ; Ίσως ένα χοτ ντογκ όταν πηγαίναμε με τα ποδήλατα στο Κόνι Άιλαντ ή όταν γιορτάζαμε τα γενέθλιά μου σε έναν αγώνα των Μπρούκλιν Ντότζερς. Ήμουν λίγο πάνω από 20 όταν τα ΜακΝτόναλντς διατυμπάνιζαν ότι είχαν πουλήσει 600.000 μπέγκερ! (Η εταιρεία σταμάτησε να μετράει το 1994, όταν συμπλήρωσε τα 99 δισεκατομμύρια μπέργκερ.)
Αλλά η άσκηση και η διατροφή δεν είναι αρκετές. Μελέτες δείχνουν ότι το κίνητρο, η στάση, η διάθεση και η προοπτική είναι εξίσου σημαντικά για μια μακρά, υγιεινή και γεμάτη ζωή. Πήγαινα ακόμη λύκειο όταν η μητέρα μου πέθανε από καρκίνο σε ηλικία 49 ετών και η πρόωρη απώλειά της έγινε για μένα μάθημα, για να ζω την κάθε ημέρα σαν να ήταν η τελευταία μου με μια ζωηρή ματιά στραμμένη στο μέλλον, σε περίπτωση που δεν ήταν τελικά η τελευταία μου ημέρα.
Μπήκα στο πανεπιστήμιο με σκοπό να γίνω βιοχημικός και να ανακαλύψω στοιχεία για τον καρκίνο που θα μπορούσαν να σώσουν ζωές. Αλλά βρήκα τη δουλειά στο εργαστήριο βαρετή και μοναχική, και στο τρίτο έτος συνειδητοποίησα ότι η πραγματική μου αγάπη ήταν να μαθαίνω τι ανακάλυψαν οι άλλοι και να μεταφέρω αυτές τις πληροφορίες στο κοινό. Έτσι, πάντρεψα τη βιοχημεία με τη δημοσιογραφία, ακολούθησα μια καριέρα στο επιστημονικό ρεπορτάζ με έμφαση στην προσωπική και τη δημόσια υγεία, μια καριέρα που με γέμιζε και με γεμίζει και, σαν άλογο με παρωπίδες, δεν κοίταξα ποτέ πίσω.
ΤΟ ΠΑΘΟΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΑΛΕΝΤΟ
Η συμβουλή μου στους μαθητές: Προσπαθήστε να συνδυάσετε το πάθος σας με το ταλέντο σας και θα έχετε την καλύτερη ευκαιρία για μια καριέρα που προσφέρει απολαβές και που σας γεμίζει. Σας συνιστώ επίσης να επιλέξετε έναν υποστηρικτικό σύντροφο ζωής, που είναι διατεθειμένος να μοιραστεί τις άχαρες δουλειές της καθημερινής ζωής και να δουλέψει και παραπάνω όταν χρειάζεται.
Έχοντας μεγαλώσει με τη λογική της αποταμίευσης, όλη μου τη ζωή ψώνιζα στις εκπτώσεις και σε τιμές ευκαιρίας και χρησιμοποιούσα τα χρήματά μου για υποτροφίες για άξιους μαθητές και για τη θαυμάσια φύση, για πεζοπορίες και ποδηλατάδες για μένα, την οικογένεια και τους φίλους μου.
Μετανιώνω για κάτι; Μετανιώνω που έκανα μαθήματα γαλλικών στο λύκειο αντί για μαθήματα ισπανικών και προσπαθώ να μάθω τα τελευταία, μια πολύ πιο πρακτική γλώσσα, μόνη μου. Μετανιώνω που ποτέ δεν έμαθα να διαβάζω πολύ γρήγορα· είτε για τη δουλειά, είτε για προσωπική απόλαυση, διαβάζω αργά, λες και καθετί τυπωμένο είναι ένα περίπλοκο επιστημονικό κείμενο. Παρότι επισκέφθηκα και τις επτά ηπείρους πριν γίνω 50, ποτέ δεν κατάφερα να δω τους ουρακοτάγκους στην πατρίδα τους, το Βόρνεο, ή τους γορίλες στη Ρουάντα. Αλλά είμαι ευχαριστημένη με το να τους βλέπω τώρα σε κοντινά πλάνα στη δημόσια τηλεόραση.
Αν και όταν τελικά αποσυρθώ, θα ήθελα να δουλεύω ως εθελόντρια με μικρά παιδιά. Μου φτιάχνουν τη διάθεση, μου ζεσταίνουν την καρδιά και μου γεμίζουν την ψυχή. Η joie de vivre τους και η έμφυτη περιέργειά τους μας κάνουν να ελπίζουμε ότι ο κόσμος του μέλλοντος θα είναι καλύτερος. ■