Ο ισραηλινής καταγωγής φωτογράφος Ben Hopper, που τα τελευταία πολλά χρόνια ζει και εργάζεται στο Λονδίνο, μπήκε στο μάτι μας –κυριολεκτικά και μεταφορικά– το 2014, όταν παρουσίασε το φωτογραφικό του πρότζεκτ Natural Beauty. Μια πλειάδα όμορφων γυναικών πόζαρε στον φακό του με απλό styling και δυναμικό concept, ελάχιστο μακιγιάζ, λευκό Τ-shirt, βλέμμα που θέλει να πει αλήθεια κ.λπ. Έμοιαζε με ένα ακόμη editorial που θα μπορούσαμε να έχουμε δει σε empowerment τεύχος γυναικείου περιοδικού ή σε κάποια διαφημιστική καμπάνια. Η διαφορά ήταν ότι εδώ τα μοντέλα είχαν εμφανώς έντονη τριχοφυΐα στις μασχάλες τους, γεγονός που τονιζόταν από τις πόζες με τα σηκωμένα ψηλά χέρια. Το εν λόγω πρότζεκτ έγινε viral και παρακίνησε μια παγκόσμια τάση κατά την οποία γυναίκες διαφόρων ηλικιών και κοινωνικών καταβολών δεν αποτρίχωναν το συγκεκριμένο σημείο του σώματός τους και το επιδείκνυαν στα social media ή όπου άλλου είχαν πρόσβαση. Το trend ξεθώριασε σιγά σιγά και έκτοτε ο Hopper συνέχισε να γεννά νέα πρότζεκτ – τα περισσότερα με εστίαση στην ψυχική υγεία και τη φύση των ανθρώπινων συναισθημάτων. Τον τελευταίο μήνα, η εγχώρια επικαιρότητα μας παρέσυρε να ξαναθυμηθούμε εκείνη την αντισυμβατική για την εποχή δουλειά του και να αναρωτηθούμε λίγο πιο ουσιαστικά για το κίνητρο και τη βασική σκέψη πίσω από την ιδέα που είχε.
Του έγραψα αυθόρμητα ένα mail, στο οποίο του εξηγούσα τα γεγονότα και τους λόγους που ανέτρεξα στη δουλειά του, και τελικά μπήκαμε σε έναν διάλογο. Τον ρώτησα αν για τον ίδιο ήταν τότε κίνητρο η υποψία ότι φωτογραφίζοντας γυναίκες με τριχοφυΐα θα προκαλούσε αντιδράσεις, και άρα τα βλέμματα πάνω του, και μου αφηγήθηκε την ιστορία πίσω από την ιδέα. Το 2007 μόλις είχε αρχίσει να ασχολείται με τη φωτογραφία και εργαζόταν ως βοηθός φωτογράφων μόδας: «Έβλεπα τα μοντέλα να σηκώνουν τα χέρια τους για να ποζάρουν και σκεφτόμουν ότι, αν στις μασχάλες τους υπήρχαν τρίχες, θα ήταν πολύ πιο δυνατό το αισθητικό αποτέλεσμα. Μετά άρχισα να μελετάω τη δουλειά εικαστικών που παρουσίαζαν στα έργα τους γυναίκες με τριχοφυΐα στο συγκεκριμένο σημείο και σκέφτηκα ότι θα ήταν ωραίο να φωτογραφίσω πολλές όμορφες γυναίκες, σαν μοντέλα, αλλά με τρίχες στις μασχάλες τους. Το 2014 που υλοποίησα την ιδέα, αν και ακούγεται σαν χθες, δεν υπήρχε καμία αποδοχή σε κάτι τέτοιο – που νομίζω ότι δεν ισχύει σήμερα. Για να είμαι ειλικρινής, όμως, δεν σκέφτηκα τον αντίκτυπο που θα είχε το θέμα στην κοινωνία σε σχέση με τα πρότυπα ομορφιάς, απλώς μου φάνηκε ένας κουλ τρόπος να εκφράσω την καλλιτεχνική μου ματιά». Μιλώντας για «ομορφιά», τον ρώτησα ποιος είναι ο δικός του ορισμός, ως καλλιτέχνη και άνδρα: «Έχω την ίδια οπτική για τη γυναικεία ομορφιά τόσο ως φωτογράφος όσο και ως άνδρας. Βλέπω ομορφιά σε πολλά στοιχεία. Βλέπω ομορφιά στην ασχήμια. Χρησιμοποιώ την ασχήμια, ή έστω αυτό που οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν άσχημο, για να δώσω έμφαση στην ομορφιά. Αγαπάω τις γυναίκες που είναι σε επαφή με τη θηλυκότητά τους, και η θηλυκότητα στο δικό μου λεξιλόγιο ταυτίζεται με στοιχεία όπως οι τρίχες, το μικρό ή το μεγάλο στήθος, τα χοντρά ή αδύνατα σημεία του σώματος, η ύπαρξη ή η απουσία μυών κ.τ.λ. Όταν κοιτάζεις μια γυναίκα, μπορείς να καταλάβεις αμέσως αν έχει αυτοπεποίθηση και αν αποδέχεται αυτό που είναι. Φαίνεται από το πώς αγγίζει το σώμα της και από τον τρόπο που στέκεται. Αυτό είναι που προσπαθώ να πιάσω και να αναδείξω με τον φακό μου. Άρα λοιπόν η ομορφιά έχει να κάνει με την αποδοχή. Το θέμα της τριχοφυΐας γίνεται πάντα θέμα, μάλλον γιατί είναι κάτι πολύ εμφανές στο μάτι. Για τις γυναίκες έχουμε χτίσει τη συνήθεια να εξαφανίζουν τις τρίχες τους και, αν δεν το κάνουν, το θεωρούμε έλλειψη θηλυκότητας. Για μένα, οι τρίχες στο σώμα δείχνουν θηλυκότητα. Για την ακρίβεια, βρίσκω πιο θηλυκές τις γυναίκες με τριχοφυΐα».
Γλώσσα στο κατεστημένο
Οι εικόνες του Ben Hopper από το πρότζεκτ Natural Beauty έχουν πράγματι ομορφιά. Είναι η ομορφιά που βλέπει ο Hopper; Είναι η ομορφιά που προκύπτει από την ελευθερία και την αποδοχή που αισθάνονται οι γυναίκες που ποζάρουν; Έχει σημασία; Μάλλον έχει. Όπως μου είπε ο ίδιος, «βάσει προτύπων, οι άνδρες συνήθισαν να αποστρέφονται τις γυναίκες με τριχοφυΐα, να τις βρίσκουν αποκρουστικές. Η επιτυχία αυτού του πρότζεκτ ήταν ότι έβγαλε τη γλώσσα σε αυτό το κατεστημένο. Έδειξε όμορφες, σέξι, νέες γυναίκες (χρησιμοποιώ χαρακτηρισμούς που συμφωνούν με το κατεστημένο) με τρίχες στις μασχάλες. Αυτό προκάλεσε αντιφάσεις. Έβλεπαν τις εικόνες και έλεγαν: “Κοίτα, αυτή είναι όμορφη. Αλλά έχει τρίχες κι αυτό δεν μου αρέσει. Αλλά, κοίτα, παραμένει ελκυστική”. Ο συνδυασμός της συμβατικά όμορφης γυναίκας και του συμβατικού concept φωτογράφισης μόδας με το στοιχείο της “αηδιαστικής” αξύριστης μασχάλης ήταν που προκάλεσε αντιδράσεις, θετικές και αρνητικές». Κλείνοντας, εκτίμησα πολύ το γεγονός ότι ο ίδιος δεν προσπάθησε να «πουλήσει» κοινωνικό μήνυμα, ενώ του έδωσα όλο τον χώρο να το κάνει. Μίλησε για κουλ καλλιτεχνική έκφραση και για προσωπικές προτιμήσεις. Έφερε τα πράγματα στη σωστή τους διάσταση λέγοντας το αυτονόητο, ότι οι τρίχες δεν συνιστούν επανάσταση ούτε αυτοπεριορισμό. Είναι απλώς κάτι πολύ εμφανές και μπορείς εύκολα να το εργαλειοποιήσεις. «Θα μου άρεσε οι εικόνες μου, ωστόσο, να ενεργοποίησαν μια πιο συνειδητή επιλογή στο τι θεωρεί ο καθένας όμορφο. Και κατά τα άλλα, ας κάνουν όλοι αυτό με το οποίο νιώθουν καλύτερα», μου είπε στο τέλος.