Δεν ξέρω αν έχετε δει εκείνη την εξαιρετική ταινία του 2009 που γράφει και πρωταγωνιστεί ο Ρίκι Τζερβέιζ, με τίτλο The invention of lying («Η επινόηση του ψέματος»), ατυχώς μεταφερόμενη στα ελληνικά ως «Ο ψευταράς».
Αν δεν την έχετε δει, ένα μικρούτσικο spoiler: Ένας τύπος, σε μια κοινωνία ανθρώπων που δεν ξέρουν τι εστί απάτη και ξεφουρνίζουν κυριολεκτικά ό,τι περάσει από το μυαλό τους, ανακαλύπτει ξαφνικά ότι μπορεί να πει όποιο ψέμα τού καπνίσει· και αυτό να γίνει ανεπιφύλακτα αποδεκτό.
Για τον σεναριογράφο κωμικό, η επινόηση του ψέματος είναι κάτι που έρχεται σαν θεία επιφοίτηση. Έτσι, ξαφνικά, σαν μια ομοβροντία από νευρωνικές συνάψεις, στο ταμείο μιας τράπεζας, μπροστά από μια υπάλληλο που δεν αναρωτιέται καν.
Η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Το ψέμα δεν το επινοήσαμε. Το κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας. Και όταν λέω προγόνους, δεν εννοώ τα πρωτεύοντα θηλαστικά που μας μοιάζουν ακόμα. Εννοώ όλα τα θηλαστικά. Ανάμεσά τους, φυσικά, και τα σκυλιά.
Σε μια πονηρή έρευνα που έκαναν Ελβετοί μελετητές της κυνικής συμπεριφοράς, είκοσι επτά σκυλιά εκπαιδεύτηκαν ώστε να συνεργάζονται με δύο γυναίκες-χειριστές. Η μία ήταν η «συνεργάσιμη» και η άλλη η «ανταγωνιστική». Στα σκυλιά παρουσιάστηκαν τρία κλειστά κουτιά. Το πρώτο περιείχε το αγαπημένο τους σνακ (λουκανικάκι), το δεύτερο ελαφρώς βαρετά μπισκότα για σκύλους και το τρίτο ήταν άδειο. Η συνεργάσιμη γυναίκα κάθε φορά που έδινε την εντολή «δείξε μου το φαγητό» στα σκυλιά τούς αντάμοιβε με οτιδήποτε βρισκόταν μέσα στο κουτί που επέλεγαν. Η ανταγωνιστική το κρατούσε για τον εαυτό της.
Μπορείτε να μαντέψετε τη συνέχεια; Τα σκυλιά, όταν αντιλήφθηκαν ότι η ανταγωνιστική γυναίκα τούς έκλεβε τις λιχουδιές, στην εντολή «δείξε μου το φαγητό» την οδηγούσαν πάντα στο άδειο κουτί, γνωρίζοντας βέβαια ότι είναι κενό. Την ίδια στιγμή, και υπό τις ίδιες ακριβώς συνθήκες, όταν η εντολή δινόταν από τη συνεργάσιμη γυναίκα, τα σκυλιά επέλεγαν πάντα το κουτί με το λουκάνικο.
Και έτσι, επιβεβαιώσαμε αυτό που ξέραμε από καιρό (πάλι στο κατόπι μας η Επιστήμη), ότι τα σκυλιά μας, που «δεν έχουν ιδέα ποιος έσκισε τα μαξιλάρια του καναπέ», «ούτε που πήραν μυρωδιά πώς εξαφανίστηκαν τα φιλέτα από το τραπέζι της κουζίνας», «ειλικρινά δεν ξέρουν ποιος μπορεί να κατούρησε ακριβώς μπροστά από την πόρτα», απλώς μας δουλεύουν! Όλα αυτά, φυσικά, συνοδευόμενα από το αθώο αλαφροπερπάτημα και την αποφυγή διασταύρωσης βλεμμάτων, που εμείς οι σκυλάδες έχουμε τόσο πολύ συνηθίσει να αντιμετωπίζουμε.
Την επόμενη φορά λοιπόν που θα υποπτευθείτε ότι ο σκύλος σας σας κοροϊδεύει, το πιθανότερο είναι ότι το κάνει. Με την άνεση της γονιδιακής προίκας και την ψευδαίσθηση ότι θα τα καταφέρει να σας ξεγελάσει.
Το καλύτερο που έχετε να κάνετε είναι να προσποιηθείτε ότι «το φάγατε». Και την επόμενη φορά να βάλετε τα φιλετάκια κατευθείαν στο ψυγείο. Εκτός αν θέλετε να μου πείτε ότι εσείς οι ίδιοι δεν έχετε πει ποτέ ψέματα. ■