Καθώς περνά το κατώφλι και κατευθύνεται προς το ημιφωτισμένο εσωτερικό της παμπ που θα φιλοξενήσει τη σημερινή μας συνάντηση, η σιλουέτα της διαγράφεται με φόντο τον εκτυφλωτικό ήλιο, που θολώνει τα περιγράμματα, δίνοντάς της μια αύρα λίγο απόκοσμη. Η κίνησή της έχει μια ελαφράδα, ένα ανεπαίσθητο λίκνισμα. Σαν αερικό, σκέφτομαι στα λίγα δευτερόλεπτα που χρειάζεται για να καθίσει κοντά μου. Η πρώτη αυτή εντύπωση που μου δίνει η Ρένα Μόρφη δεν προϊδεάζει για το γεγονός ότι απέναντί μου βρίσκεται ένας άνθρωπος που πατάει πολύ γερά στη γη, είναι κατασταλαγμένος, διαθέτει έναν χαρακτήρα στιβαρό και σκέψη οργανωμένη. Στην πορεία της συζήτησης καταλαβαίνω ότι σε αυτή τη γυναίκα οι αντιφάσεις είναι μέρος ενός συνόλου που της δίνει ισορροπία. Ο ενθουσιασμός και η αστείρευτη ενέργεια πάνω στη σκηνή, η παιδική χαρά στο στούντιο μεταγλώττισης, η γλυκιά ικανοποίηση στο τηλεοπτικό πλατό και η ήρεμη καθημερινότητα είναι εικόνες στο ίδιο, δικό της καλειδοσκόπιο, που αλλάζουν, κινητοποιώντας και συνδιαμορφώνοντας η μία την άλλη. Και φυσικά, με μουσική υπόκρουση είτε τα τραγούδια των Imam Baildi, είτε κάποια από τη δική της προσωπική δισκογραφία, όπως η Σάμπα Τσικίτα που κυκλοφόρησε τελευταία, είτε αγαπημένα της από Έλληνες και ξένους καλλιτέχνες. «Γι’ αυτό υπάρχει η μουσική», λέει, «για να σε συντροφεύει στην καθημερινότητά σου, να είναι η υπόκρουση και η μυρωδιά της». Της ζητώ να θυμηθεί το πρώτο τραγούδι που είπε σήμερα. «“Τα καράβια μου καίω” του Νίκου Πορτοκάλογλου, γιατί χθες το βράδυ είδα την τελευταία εκπομπή μας για φέτος», λέει.
Άγνοια κινδύνου
Το Μουσικό κουτί ήταν η εξαιρετικά ευχάριστη τηλεοπτική έκπληξη της χρονιάς. Για τη Ρένα Μόρφη ήταν μία ακόμη πρόκληση, στην οποία, όπως πάντα, ομολογεί πως ανταποκρίθηκε «με άγνοια κινδύνου». Κάπως έτσι ασχολήθηκε με τις μεταγλωττίσεις σε ταινίες της Disney και της Mattel, πρωταγωνίστησε στην κινηματογραφική ταινία Φαντασία με τον Γιάννη Στάνκογλου, συμμετείχε στην τηλεοπτική σειρά Το σόι σου, υποδυόμενη τη Σούλη Ανατολή, την περσόνα που υιοθέτησε στον πρώτο της προσωπικό δίσκο. «Δεν ξέρω πώς προκύπτουν όλα αυτά. Κι εγώ καμιά φορά σκέφτομαι “κοίτα πόσα κάνω”. Αφήνω πράγματα να προκύψουν και να πάρουν τον χώρο τους μέσα στον χρόνο. Επίσης έχω κάνει τα μισά, ίσως και λιγότερα, από τις προτάσεις που έχω δεχτεί, δεν είναι ότι κάνω ό,τι προκύπτει. Υπάρχουν όμως πολύ ενδιαφέρουσες προτάσεις, όπως για παράδειγμα οι μεταγλωττίσεις, που ξεκίνησαν το 2010. Ήταν το σημείο που κατάλαβα ότι κάνω το όνειρό μου πραγματικότητα. Γιατί ως παιδάκι άκουγα την Κρίστυ Στασινοπούλου να τραγουδά την Άριελ και μαγευόμουν, και βρέθηκα σε αρκετά νεαρή ηλικία να είμαι εγώ η ηρωίδα που θα ακούσει το παιδάκι και θα ονειρευτεί και θα λαχταρήσει. Ήταν πολύ συγκινητικό για μένα».
Οι λέξεις της μαρτυρούν ότι αισθάνεται ασφάλεια να δοκιμάζει νέα πράγματα, να πειραματίζεται. «Η αλήθεια είναι ότι δεν αγχώνομαι καθόλου, είχα και έχω πάντα την πεποίθηση ότι, είτε είσαι πάνω στη σκηνή είτε δοκιμάζεις κάτι άλλο, ο κόσμος δεν είναι απέναντί σου για να σε κρίνει, είναι για να σε απολαύσει. Δεν είναι κακό αν αποτύχεις ούτε κάποιος έρχεται στ’ αλήθεια να σε δει σε συναυλία για να μετρήσει τα λάθη σου. Και όταν εσύ το πιστεύεις αυτό και γίνεστε μια παρέα, νομίζω ότι το αντιλαμβάνεται αυτό ο θεατής, το ότι είσαι ακομπλεξάριστος με μια έννοια, ότι δεν φοβάσαι να μην αρέσεις. Γιατί να κάνεις αυτό το επάγγελμα αν φοβάσαι; Θα γινόσουν εναερίτης αν φοβόσουν τα ύψη;»
Χωρίς δίχτυ ασφαλείας
Βουτά λοιπόν στο κενό και κατά κανόνα χωρίς δίχτυ ασφαλείας. «Και χωρίς άγχος», προσθέτει. «Είναι μετρημένες οι φορές που θυμάμαι να έχω βγει στη σκηνή και να έχω τρακ. Δεν πιστεύω ότι τα κάνω όλα σωστά, αντιθέτως. Συνήθως αισθάνομαι ότι είμαι στο σπίτι μου, ότι η σκηνή είναι το σπίτι μου. Και αισθάνομαι το ίδιο και στο σετ και στο στούντιο. Νομίζω όμως ότι ίσως θα έπρεπε να έχω λίγο τρακ και είναι επικίνδυνο το γεγονός ότι δεν έχω». Η επιλογή της να ανοίξει το Μουσικό κουτί, πάντως, αποδείχθηκε σωστή. Στην τελευταία εκπομπή δήλωσε ότι ήταν ένα σχολείο για την ίδια, μια πολύτιμη εμπειρία, για την οποία νιώθει τυχερή. «Ήταν ένα ταξίδι, μια διατριβή για μένα στο ελληνικό τραγούδι. Έζησα και μεγάλες στιγμές, με συνεργασίες που δεν θα έκανα ποτέ. Είχα απέναντί μου ανθρώπους που, είτε λόγω του βεληνεκούς τους είτε λόγω του είδους της μουσικής τους, υπό άλλες συνθήκες δεν θα τους είχα». Σε αυτή την εκπομπή συναντήθηκαν με έναν τρόπο δύο μεγάλες της αγάπες, η μουσική και η ιστορία. Παρότι ήδη από τα εφηβικά της χρόνια είχε αποφασίσει να ασχοληθεί με το τραγούδι και είχε ξεκινήσει μαθήματα φωνητικής στην πατρίδα της, τον Βόλο, συνειδητοποίησε ότι το εισιτήριό της για την πρωτεύουσα ήταν το πανεπιστήμιο. Μελετώντας για τις Πανελλήνιες, τη συνεπήρε η ιστορία, αποφάσισε ότι θα μπορούσε να είναι και η πρώτη της επιλογή καριέρας.
«Με ενθουσίαζε ο θησαυρός αυτού του τομέα και της ακαδημαϊκής παιδείας που παίρνεις από την Ιστορία. Το πώς μαθαίνεις ότι όλα ουσιαστικά επαναλαμβάνονται και αυτό είναι ατέρμονο. Πως, παρότι η ιστορία μπορεί να φαίνεται ότι είναι κάτι πεθαμένο, δεν είναι, εξελίσσεται και αξιοποιείται πολύ, και έτσι πρέπει να γίνεται». Πέτυχε στο Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας στη Φιλοσοφική του Πανεπιστημίου Αθηνών, στο προσκήνιο βρέθηκαν οι σπουδές και, κυρίως, η φοιτητική ζωή και για λίγα χρόνια το τραγούδι πέρασε σε δεύτερο πλάνο. «Δεν σκεφτόμουν εκείνη την εποχή να το επιδιώξω επαγγελματικά. Ήταν και κάτι που με φόβιζε πολύ, το να πάω σε οντισιόν, δεν αισθανόμουν έτοιμη. Και, όταν τελικά προέκυψε και άρχισα να ασχολούμαι επαγγελματικά, αγχώθηκα και πήρα αμέσως το πτυχίο».
Ο Φοίβος, οι Imam, τα ταξίδια
Έκανε τα πρώτα της βήματα πλάι στον Φοίβο Δεληβοριά, για τον οποίο παραδέχεται ότι έχει υπάρξει «σχολείο» για την ίδια, ότι «η καλλιτεχνική συναναστροφή μαζί του με έκανε να αποκτήσω τη δική μου καλλιτεχνική κριτική ικανότητα. Είναι το πιο σημαντικό σε αυτή τη δουλειά, να μάθεις να μη μιμείσαι αλλά και πώς να ερευνήσεις τον εαυτό σου. Δεν θα τον βρεις κατευθείαν, αλλά ο τρόπος με τον οποίο θα τον βρεις και το πώς τελικά πρέπει να μένεις πιστός σε αυτόν είναι από τα πιο σημαντικά πράγματα που έχω κερδίσει μέσα από τη συναναστροφή με τον Φοίβο». Ανεκτίμητες εμπειρίες μοιράστηκε και με τους Imam Baildi, ομολογεί. «Ζήσαμε μαγικές και σπουδαίες στιγμές. Καταφέραμε να ταξιδέψουμε τον ελληνικό στίχο σε πολύ μεγάλα φεστιβάλ και είχαμε και εμείς την τύχη και την τιμή να πατήσουμε σε αυτές τις σκηνές. Αυτές οι δύο συνεργασίες και φιλίες είναι για μένα σχέσεις ζωής και τις ξεχωρίζω, γιατί ακόμη με συντροφεύουν. Δημιουργούμε, εξελισσόμαστε μαζί και ουσιαστικά πολλές φορές τολμάμε και όλα αυτά τα διαφορετικά πράγματα. Ο Φοίβος και οι Imam με καθόρισαν και ως προσωπικότητα, γιατί ήταν τόσο έντονα αυτά τα χρόνια επαγγελματικά, που δεν υπήρχε διαφορά μεταξύ της προσωπικής και της επαγγελματικής μου ζωής. Mε έναν πολύ γλυκό και όμορφο τρόπο αυτή ήταν η ζωή μου και νομίζω ότι όλες αυτές οι εμπειρίες που είχα επαγγελματικά με έκαναν να ανοίξω πολύ το μυαλό μου, να μπορέσω να πατήσω σταθερά στα πόδια μου. Αυτό και τα ταξίδια». Γελάει.
Σε ένα από αυτά τα ταξίδια με τους Imam Baildi γνώρισε και τη Λατινική Αμερική. «Άλλαξε όλη η ζωή μου», ομολογεί. «Συνειδητοποίησα πώς οι άνθρωποι χρησιμοποιούν τη μουσική, πώς τους συντροφεύει. Αυτό με γοήτευσε πολύ. Έχουμε πολλά κοινά στο ταμπεραμέντο και θα έπρεπε να παίρνουμε παράδειγμα το πώς αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες, που είναι πάρα πολλές, σε εκείνα τα μέρη». Είναι παρόμοιος ο τρόπος που υπάρχει η μουσική και στη ζωή των Ελλήνων; «Ναι, αλλά θα μπορούσε να παίζει και πιο πρωταγωνιστικό ρόλο η μουσική στη ζωή μας. Σε μια συναυλία, περίπου στα πρώτα τρία τραγούδια, θα είναι συνεσταλμένοι και ντροπαλοί οι άνθρωποι. Νομίζω ότι είναι θέμα συστολής, ότι όσο πάει κλεινόμαστε στον εαυτό μας, ότι επηρεαζόμαστε ψυχολογικά πολύ από τις συνθήκες. Πιστεύω ότι θα έπρεπε να χρησιμοποιούμε τη μουσική περισσότερο ως φάρμακο, ότι δεν το κάνουμε αρκετά».
Σε όλη την επαγγελματική της πορεία ομολογεί ότι ήταν «ευλογημένη που συνάντησα ανθρώπους που μοιραζόμαστε την ίδια αισθητική». Δεν χρειάστηκε ποτέ να μπει στα καλούπια των άλλων, ακόμη και στην εκπομπή, όπου έπρεπε να υπηρετήσει έναν νέο ρόλο, αυτόν της οικοδέσποινας, το έκανε με τον δικό της τρόπο. «Χρειάζεται μια ισορροπία. Είμαι μια διαφορετική Ρένα όταν είμαι πάνω στη σκηνή, είμαι πολύ διαφορετική όταν είμαι στον καναπέ και συζητάω για να γνωρίσω κάποιον. Δεν ήρθα σε δύσκολη θέση, ήταν όμως πρόκληση το να βρω αυτή την ισορροπία, να εντάξω την καλλιτεχνική μου προσωπικότητα στον ρόλο που μου ζητήθηκε. Και χαίρομαι που νιώθω ότι το πέτυχα αυτό. Δηλαδή όποιος με έχει δει στο Μουσικό κουτί και έρθει σε συναυλία μου δεν θα με αναγνωρίσει, είμαι μια άλλη».
Μοναχική και ντροπαλή
Σκέφτομαι ότι γελάει αρκετά συχνά στη συνέντευξη. Προσπαθώ να αποκωδικοποιήσω το γέλιο της, ακούγεται αυθεντικό και ειλικρινές, αλλά ταυτόχρονα συγκρατημένο. Δεν μαρτυρά πολλά για την ίδια. Τι άνθρωπος είναι; «Μοναχικός είναι το πρώτο που μου έρχεται στο μυαλό. Νομίζω ότι η κοινωνικότητά μου εκτονώνεται πολύ πάνω στη σκηνή, γιατί εκεί νιώθω ότι όντως θέλω να γνωρίσω τους ανθρώπους που είναι από κάτω, θέλω να αποκτήσω αληθινή σχέση μαζί τους. Μετά, όταν κατεβαίνω, αισθάνομαι ότι δεν θέλω να πρωταγωνιστήσω πουθενά. Επίσης, σε ό,τι έχει να κάνει με τις δημόσιες σχέσεις φοβάμαι πολύ μήπως φανεί ότι προσεγγίζω κάποιον για συγκεκριμένο λόγο. Ενώ πέρασε και από το Mουσικό κουτί πολύς κόσμος που λάτρεψα πραγματικά, ντρέπομαι να δημιουργήσω φιλίες ή περαιτέρω γνωριμίες. Είμαι λίγο ντροπαλή ή λίγο απόμακρη; Δεν ξέρω».
Με τον δικό της τρόπο μπορεί να συνδυάζει την εκρηκτική ερμηνεύτρια πάνω στη σκηνή με την επιθυμία για ηρεμία και όσο λιγότερη αναγνωρισιμότητα γίνεται. «Ήθελα πάντα να κάνω λαμπερά πράγματα, αλλά όχι να γίνω διάσημη, με την έννοια να είμαι σελέμπριτι και εκτός σκηνής». Αισθάνεται επίσης χορτασμένη από όσα έχει κάνει. «Είναι κάτι που ένιωθα ήδη από την παιδική μου ηλικία. Μεγάλωσα σε ένα σπίτι που είχε αρκετή φύση τριγύρω και είχα την ευκαιρία να παίξω στα χωράφια, να δω κότες και άλογα, να έχω ζώα στην αυλή. Ένιωθα τότε και νιώθω ακόμα πολύ γεμάτη που ζω την ηλικία μου. Δεν βιαζόμουν ούτε τότε ούτε ποτέ άλλοτε να μεγαλώσω. Ένιωθα πολύ γεμάτη που έτρεχα και έπαιζα με το ποδήλατο, αυτό το νιώθω σχεδόν κάθε μέρα που κάνω κάτι που αγαπώ. Αισθάνομαι τυχερή που το βιώνω και τα σχέδιά μου ποτέ δεν είναι μεγαλεπήβολα, γι’ αυτό κάθε φορά που συμβαίνει κάτι παραπάνω, εκπλήσσομαι και χαίρομαι διπλά».
Ανασφάλεια για την εικόνα της δεν έχει: «Ούτε η κυτταρίτιδά μου με πειράζει ούτε τίποτα. Φυσικά και μου αρέσει να είμαι περιποιημένη, όπως αρέσει σε όλους τους ανθρώπους. Δεν είναι γυναικείο θέμα, μπορεί να δεις έναν άνδρα μακιγιαρισμένο ή μια γυναίκα άβαφτη και δεν έγινε τίποτα, και είμαι πολύ ευτυχισμένη που ζούμε σε αυτή την εποχή». Είναι η ίδια εποχή που διακρίνει ελπιδοφόρα πρόοδο και στο θέμα της γυναικείας ενδυνάμωσης, που επίσης την απασχολεί. «Πρόσφατα διάβαζα για το πώς από τη μητριαρχία μεταβήκαμε στην πατριαρχία. Ξεκίνησε η ανθρωπότητα με τη γυναίκα να λατρεύεται ως κάτι ιερό, να είναι η βασίλισσα, και ο άνδρας να εξυπηρετεί μόνο σκοπούς αναπαραγωγής και να είναι αναλώσιμος. Και αναρωτιέμαι τι πήγε τόσο λάθος. Δεν πιστεύω ότι έχουμε να παλέψουμε ενάντια στο αντίθετο φύλο, αλλά ότι είναι μεμονωμένες οι περιπτώσεις και μια νοοτροπία που σιγά σιγά θα εξαλειφθεί, όπως έχει γίνει και με άλλα πράγματα, π.χ. με την κακοποίηση των ζώων, την κοινωνική αποδοχή των ανθρώπων που έχουν διαφορετική σεξουαλική ταυτότητα. Χρειάζεται χρόνος, αλλά πιστεύω ότι τώρα είμαστε κοντά». Και ο έρωτας; Πρέπει να παιδεύει; «Να παιδεύει, αλλά δεν πρέπει να δέρνει. Νομίζω ότι φαίνεται η διαφορά της αγάπης και της κακοποιητικής σχέσης πολύ γρήγορα. Δυστυχώς, πολλές γυναίκες ακόμη αισθάνονται ότι είναι κατώτερα όντα». Η συζήτηση αναπόφευκτα στρέφεται στη γονιμότητα, στην αναπαραγωγή: «Συζητώ με τις φίλες μου για τη βιολογική αδικία. Πολλές φορές μπορεί να λες ότι χάνω τον χρόνο μου με κάποια σχέση ή με το να είμαι αδέσμευτη· αυτό είναι μια έννοια που οι άνδρες δεν την έχουν στο λεξιλόγιό τους, γιατί δεν υπάρχει deadline, οπότε καταλαβαίνω τις γυναίκες που μπορεί να αγχώνονται με αυτό και με τη βιολογική τους ανάγκη. Διαφωνώ όταν μπαίνουν στην παγίδα της κοινωνικής υποχρέωσης, αυτό είναι λάθος».
Για την ίδια η ελευθερία της παραμένει πολύτιμη. Τη βρίσκει ακόμη στο παιδί που έχει μέσα της. «Έχω ακόμη την παιδικότητα ότι κέρδισα την αυτονομία μου, σαν το παιδί που μόλις τελείωσε το σχολείο. Είναι αυτή η διάθεση που έχουν τα παιδιά που περιμένουν να μεγαλώσουν. Εγώ ακόμα ζω για όταν μεγαλώσω».