Το 1829, ο Άγγλος γιατρός και βοτανολόγος Ναθάνιελ Γουόρντ παρατήρησε ότι σε ένα κλειστό γυάλινο δοχείο, όπου είχε τοποθετήσει μια χρυσαλλίδα και το οποίο περιείχε μικρή ποσότητα χώματος, σε διάστημα μιας εβδομάδας είχε φυτρώσει μια φτέρη και λίγο χορτάρι. Στα τοιχώματα του δοχείου διέκρινε υγρασία, η οποία διαπίστωσε ότι τη νύχτα γινόταν σταγόνες νερού που έρρεαν προς τον πάτο, δροσίζοντας το χώμα. Το «δοχείο του Γουόρντ» ή η «θήκη του Γουόρντ» έγινε μέσα σε λίγα χρόνια πολύ δημοφιλής και χρησιμοποιούνταν ευρύτατα, κυρίως για τη μεταφορά φυτών με ασφάλεια μεταξύ των ηπείρων – σύμφωνα με μαρτυρίες, έως τότε τουλάχιστον εννέα στα δέκα φυτά πέθαιναν στη διάρκεια του ταξιδιού. Υπήρξε δε ο «πρόγονος» του terrarium (τεράριουμ), που είναι ιδιαίτερα αγαπητό κυρίως στις ΗΠΑ και τα τελευταία χρόνια γίνεται ολοένα πιο γνωστό στην Ευρώπη και, πια, στην Ελλάδα.
Τerrarium είναι ένας κήπος μέσα σε γυάλα, ένας μικρόκοσμος φυτών που ζει και αναπτύσσεται σε ασφαλές, συνήθως κλειστό περιβάλλον, κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες. «Είναι μια προσπάθεια να αναπαραγάγει κανείς το φυσικό περιβάλλον σε μικρή κλίμακα», εξηγεί ο Σωτήρης Βρεττός, γεωπόνος και ιδιοκτήτης του ομώνυμου ανθοπωλείου. Έμαθε την τέχνη του terrarium ως φοιτητής του Γεωπονικού Πανεπιστημίου και στο κατάστημά του πάντα υπάρχουν έτοιμα terrarium για αγορά ή ολοκληρωμένο kit για τη δημιουργία τους, το οποίο μπορεί κανείς να προμηθευτεί, συνδυάζοντάς το με φυτά της αρεσκείας του. Εγώ επέλεξα κατά βάση πόλκες και, για συντροφιά τους, δύο παχύφυτα.
Το μάθημα αρχίζει τοποθετώντας τα εργαλεία και τα υλικά που χρειαζόμαστε στον πάγκο εργασίας: χώμα, χαλίκι, άνθρακα, άμμο για τη διακόσμηση, φυτά, ποτιστήρι και φυσικά τη γυάλα και το καπάκι της, από φελλό. «Ξεκινάμε ρίχνοντας το χαλίκι, που καλό είναι να το έχουμε ξεπλύνει λίγο, σε ποσότητα αρκετή ώστε να καλύψει τη βάση της γυάλας και να έχει ύψος ένα έως δύο δάχτυλα», είναι η οδηγία του Σωτήρη. Μου εξηγεί ότι το χαλίκι βοηθά στην καλή αποστράγγιση μετά το πότισμα και μου δίνει τον δίσκο με τον άνθρακα, που πρέπει να μπει αμέσως μετά. «Ο άνθρακας καθαρίζει το νερό καθώς κάνει κύκλο μέσα στη γυάλα, δηλαδή εξατμίζεται, υγροποιείται και ξαναπέφτει στο χώμα», διευκρινίζει προλαβαίνοντας την ερώτησή μου. Είναι η ώρα να προσθέσουμε το χώμα, σε αρκετή ποσότητα, ώστε να δεχτεί φιλόξενα τα φυτά που θα τοποθετήσουμε. Αφού οι πόλκες, η εχεβέρια και το άλλο παχύφυτο βρουν τη θέση τους στη βιτρίνα, ρίχνουμε κι άλλο χώμα και ολοκληρώνουμε τη φύτευση στρώνοντας το χώμα περιμετρικά του κάθε φυτού και πιέζοντας ελαφρά. Η διακόσμηση που έχουμε επιλέξει είναι μίνιμαλ, χρυσή άμμος θαλάσσης. Πέφτει απαλή και ιριδίζουσα χαϊδεύοντας τα φυτά, χωρίς να τα πληγώνει, και δημιουργεί ένα όμορφο φόντο στα πολύχρωμα φύλλα τους. Τελευταίο αλλά πολύ σημαντικό βήμα είναι φυσικά το πότισμα. Ρίχνουμε αρκετό νερό, ώστε να φτάσει στη βάση της γυάλας. Έχω στα χέρια μου το πώμα, δεν είναι όμως ακόμη η ώρα να σφραγιστεί το terrarium. «Θα το αφήσεις ανοιχτό περίπου μία εβδομάδα επειδή είναι καλοκαίρι, δέκα ημέρες αν ήταν χειμώνας», εξηγεί ο Σωτήρης. «Ύστερα θα τοποθετήσεις το πώμα σε πλάγια θέση, ώστε το terrarium να είναι μισάνοιχτο για άλλες επτά ή δέκα ημέρες, και μετά θα το κλείσεις εντελώς. Στο μεσοδιάστημα καλό είναι να ποτίσουμε λίγες φορές». Κατά κανόνα το terrarium δεν πρέπει να το ανοίγουμε, αν παρ’ όλα αυτά θέλουμε να ελέγξουμε την υγρασία ή την υγεία των φυτών μας, μπορούμε να το κάνουμε έπειτα από κάποιες εβδομάδες.
«Δεν υπάρχει συνταγή»
Υπάρχουν φυσικά και τα ανοιχτά terrarium, τα οποία φτιάχνονται με την ίδια διαδικασία, χρειάζονται όμως πότισμα σύμφωνα με τις ανάγκες των φυτών τους. «Είναι σημαντικό να θυμόμαστε να επιλέγουμε φυτά που έχουν παρόμοιες ανάγκες σε νερό», επισημαίνει η Νίνα Ιωαννίδου, ιδιοκτήτρια του γνωστού ανθοπωλείου Fleria, που δημιουργεί εδώ και χρόνια terrarium με γνώση, μεράκι και φαντασία. Ο δικός της πάγκος είναι πολύχρωμος, ζωηρός, γιατί της αρέσει να πειραματίζεται και να δοκιμάζει.
Επιλέγει μια εντυπωσιακή γυάλα και, αφού ολοκληρώσει την προεργασία για τη φύτευση βάζοντας τα στρώματα των υλικών και τοποθετήσει τα παχύφυτα, περνά στο αγαπημένο της κομμάτι, τη διακόσμηση. «Εδώ δεν υπάρχει συνταγή», λέει ευδιάθετη. «Αφού έχουμε ακολουθήσει όλους τους κανόνες που έχουν να κάνουν με τη διατήρηση της καλής υγείας των φυτών, τώρα μπορούμε να παίξουμε». Καλύπτει το χώμα με μούσκλι, φτιάχνει έναν μικρό βραχόκηπο με πέτρες και μια σκάλα με άσπρο βοτσαλάκι. Ένα μικρό κλαδί γίνεται δέντρο και ένα πορτοκαλί στάχυ που ανακαλύπτει σε μια γωνιά του εργαστηρίου αναλαμβάνει να δώσει χρώμα στον κήπο. «Φτιάχνουμε έναν κόσμο ένα βήμα τη φορά», λέει. Είναι καλή δασκάλα, μου μεταδίδει μια παιγνιώδη διάθεση και πιάνω με όρεξη τη δική μου γυάλα, έχοντας πάρει τη γενναία απόφαση να κάνω ένα ανοιχτό terrarium. Σε περίπου μισή ώρα έχει ολοκληρωθεί. Τα υλικά πάνω στον πάγκο έχουν δώσει τη θέση τους σε αυτό που υποσχέθηκαν: έναν κήπο σε γυάλα. Παρατηρώ τα στρώματα που έχουν δημιουργήσει το χαλίκι, το χώμα, το μούσκλι και φαντάζομαι τις λεπτές ρίζες της πόλκας που πριν από λίγα λεπτά αναπαύονταν στην παλάμη μου να εξερευνούν διστακτικά το νέο τους σπίτι.
Η κατασκευή ενός terrarium, διαπίστωσα, είναι μια σχετικά εύκολη και εξόχως δημιουργική διαδικασία. Είναι αναμενόμενα χαλαρωτική και ελκυστική η επαφή με το χώμα και ευχάριστη η διαχείριση των φυτών. Όσοι αγαπούν την κηπουρική το γνωρίζουν καλά. Αν δεν βρείτε τρόπο να πάρετε μαθήματα διά ζώσης από ειδικούς, υπάρχουν στο YouTube δεκάδες σχετικά βίντεο με εκατοντάδες χιλιάδες views – το κορυφαίο της λίστας αγγίζει το ένα εκατομμύριο. Εκτός των terrarium, δε, υπάρχουν ακόμη τα vivarium, που φιλοξενούν και ζώα εκτός των φυτών, φυσικά τα aquarium (ενυδρεία), ειδικά vivarium για ερπετά κ.λπ. Ως χόμπι είναι πολύ δημοφιλές ειδικά στο εξωτερικό, όπου ανθούν και τα καταστήματα που ειδικεύονται στην κατασκευή και την εμπορία έτοιμων terrarium ή και υλικών για τη δημιουργία τους. Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί λάτρεις τους, που τα επιλέγουν για το σπίτι τους ή για δώρο, αλλά και αυτοί που έχουν εντρυφήσει στην κατασκευή τους και μοιράζονται τη γνώση και την εμπειρία τους κυρίως online, μέσω σύντομων βίντεο. Δεν είναι δύσκολο να κολλήσει κάποιος· θα το διαπιστώσετε, όπως κι εγώ, μόλις το πρώτο χαλικάκι ακουμπήσει τη βάση της γυάλας σας.
Πώς να φτιάξετε ένα terrarium
Υλικά
Γυάλα με καπάκι από φελλό, χαλίκι ή ελαφρόπετρα, άνθρακας, χώμα, φυτά, υλικά διακόσμησης
→Τοποθετείτε με τη σειρά σε στρώσεις το χαλίκι (1-2 εκ.), τον άνθρακα (να μισοκαλύψει το χαλίκι), το χώμα (3-4 εκ.). Ανοίγετε μικρές λακκούβες και τοποθετείτε τα φυτά.
→Συμπληρώνετε χώμα και το στρώνετε περιμετρικά των φυτών, πιέζοντας ελαφρά. Διακοσμείτε κατά βούληση και φαντασία. Ποτίζετε.
ΙΝFO
•fleria.gr/el/
•instagram.com/fleriaflowers
•sotirisvrettos.gr
•instagram.com/sotirisvrettos/
