Σε πείσμα εκείνων που στην Ελληνιστική εποχή το βάφτισαν έτσι, το δενδρολίβανο (Romarinus officinalis) ασφαλώς και δεν δύναται να θεωρηθεί δέντρο, αφού έχει πάντοτε την όψη ενός πολύκλαδου θάμνου, με ύψος που σπανίως ξεπερνά τα δύο μέτρα. Ούτε και το άρωμά του, φυσικά, θυμίζει το εκκλησιαστικό λιβάνι. Στην πραγματικότητα, το δεύτερο συνθετικό απηχεί το αρχαιοελληνικό του όνομα, «λιβανωτίς στεφανωματική», μαζί και την τότε συνήθεια να καίνε τα αρωματικά κλαδάκια του προς τιμήν της Αφροδίτης, αλλά και να στεφανώνουν με αυτά τα αγάλματά της. Η αφιέρωση του δενδρολίβανου στη θεά του έρωτα και της ομορφιάς δικαιολογείται απολύτως, καθώς μέχρι σήμερα, ή μάλλον τώρα περισσότερο από ποτέ άλλοτε στην ιστορία του, το δενδρολίβανο βρίσκει πλείστες εφαρμογές στη βιομηχανία της ομορφιάς. Εκτεταμένη χρήση του γίνεται όμως και στην οικιακή περιποίησή της, καθώς το δραστικό αιθέριο έλαιό του εξυγιαίνει, με την προσθήκη του σε ατμόλουτρα προσώπου, την επιδερμίδα που είναι λιπαρή ή ταλαιπωρείται από την ακμή. Επίσης, με την τακτική τοπική εφαρμογή του, αρκεί να είναι αραιωμένο σε έλαιο βάσης, τονώνεται η τριχοφυΐα και καταπολεμάται η επίμονη πιτυρίδα. Αναγνωρισμένες επίσης είναι και άλλες θεραπευτικές ιδιότητες του δενδρολίβανου. Λουτρά ή έλαια εντριβών που ενισχύονται με το αιθέριο έλαιό του ανακουφίζουν από τους μυϊκούς πόνους και επιδρούν ευνοϊκά σε ρευματικές παθήσεις. Ο απλούστερος, πάντως, τρόπος για να επωφεληθείτε από τις ιδιότητές του είναι να πίνετε ένα έγχυμα, που διαθέτει τη δύναμη να τονώνει το κυκλοφορικό και να ανακουφίζει από τον πονοκέφαλο ή τη δυσπεψία. Θα το παρασκευάσετε αφήνοντας για περίπου δέκα λεπτά ένα κουταλάκι των αποξηραμένων βελονοειδών φύλλων του σε μία σκεπασμένη κούπα με καυτό νερό. Το δενδρολίβανο παραδοσιακά φημίζεται ότι ευνοεί τη λειτουργία της μνήμης, με συνέπεια να χρησιμοποιείται από σπουδαστές όλων των ηλικιών. Έρευνες των τελευταίων ετών κατέληξαν ακόμα στο συμπέρασμα ότι προσφέρει βοήθεια στους πάσχοντες από το σύνδρομο χρόνιας κόπωσης και σε όσους έχουν ιστορικό κατάχρησης εξαρτησιογόνων ουσιών. Για να αποφευχθούν τυχούσες παρενέργειες, φρόνιμο πάντως είναι οι κυοφορούσες και όσοι πάσχουν από επιληψία να μη χρησιμοποιούν τα σκευάσματα του φυτού. Τη χρήση τους πρέπει επίσης να αποφεύγουν οι υπερτασικοί, ενώ, επειδή διεγείρουν το νευρικό σύστημα, φρόνιμο είναι να μη λαμβάνονται τις βραδινές ώρες.
Φροντίδα και συγκομιδή
→ Το δενδρολίβανο είναι φυτό που αντέχει πολύ στις χαμηλές θερμοκρασίες και στον καύσωνα, μεγαλώνει σχετικά γρήγορα ακόμα και στη γλάστρα, ενώ παραμένει συνήθως απρόσβλητο από εχθρούς. Χρειάζεται όμως έδαφος που στραγγίζει καλά, μια ηλιόλουστη θέση στον κήπο, αραιά μεν, αλλά τακτικά ποτίσματα και μια ανοιξιάτικη λίπανση για να αναπτυχθεί σωστά. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με σπόρο και μοσχεύματα, στα φυτώρια πάντως θα βρείτε φιντάνια έτοιμα προς μεταφύτευση. Αν επιθυμείτε να καλύψετε την όψη ενός πέτρινου φράχτη, σημειώστε πως μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζει η έρπουσα ποικιλία του.
→ Η καλύτερη εποχή για το μάζεμά του είναι στο ξεκίνημα της άνθισης, στα μέσα δηλαδή της άνοιξης, όμως λόγω της παρατεταμένης ανθοφορίας του μπορείτε μέχρι τα τέλη του φθινοπώρου να κάνετε δύο ή και τρία κοψίματα. Δέστε τους βλαστούς του σε μικρά μάτσα και κρεμάστε τους σε σκιερό και ζεστό μέρος που αερίζεται καλά. Όσο ταχύτερα επιτευχθεί η ξήρανση του δενδρολίβανου τόσο μεγαλύτερο διάστημα θα διατηρήσουν τα φυλλαράκια του τις πολύτιμες ιδιότητές του. Μπορείτε να τα αξιοποιήσετε στη μαγειρική, προσφέροντας σε πλήθος εδέσματα –από ψητά λαχανικά και σάλτσες έως πίτσες και γλυκίσματα– την πινελιά ενός καλοδεχούμενου αρώματος που εύστοχα περιγράφεται από τη λατινική ονομασία του φυτού, rosmarinus, όπερ σημαίνει «θαλασσινή δροσιά».