«Εκείνοι που επικεντρωνονται στις ομορφιές και στα μυστήρια της Γης δεν είναι ποτέ μόνοι ή εξαντλημένοι από τη ζωή. Εκείνοι που αναλογίζονται την ομορφιά της Γης βρίσκουν αποθέματα δύναμης που αντέχουν όσο διαρκεί η ίδια η ζωή. Όσο περισσότερο ξεκάθαρα μπορούμε να εστιάσουμε την προσοχή μας στα θαύματα και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε το σύμπαν, τόσο λιγότερη όρεξη θα έχουμε για καταστροφή», έγραψε το 1956 στο περιοδικό Companion η θαλάσσια βιολόγος και συγγραφέας Ρέιτσελ Λουίζ Κάρσον, με αφορμή το πώς θα βοηθήσει τον ανιψιό της και κάθε παιδί να αναρωτιέται και να ερευνά τον κόσμο και τους ανθρώπους, ξεκινώντας από τη φύση.
Αυτές οι φράσεις έχουν αποτυπωθεί στο μυαλό του Γιόακιμ Σμάισερ, ενός Γερμανού φωτογράφου που ζει στο Μόναχο, και συνοψίζουν τις προθέσεις του στον χώρο της φωτογραφίας, όπως αποδεικνύεται και από το φωτογραφικό του λεύκωμα Οι τελευταίοι του είδους τους (Die letzten Ihrer Art), που κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2021 από τις εκδόσεις TeNeues. Για πάνω από δώδεκα χρόνια, ο Σμάισερ ταξίδευε στους εθνικούς δρυμούς και στους προστατευόμενους βιότοπους της Κένυας, που αποτελούν το σπίτι για χιλιάδες θηλαστικά της αφρικανικής ηπείρου. Στόχος του ήταν να απεικονίσει τους τελευταίους γίγαντες της Αφρικής από κοντινή απόσταση, να αναδείξει την επιβλητικότητά τους και να αποτυπώσει την περιπλοκότητα των θησαυρών της φύσης που ενδεχομένως να χάσουμε.
Η αρχή
Ο Σμάισερ ξεκίνησε την καριέρα του ως φωτογράφος για διαφημίσεις και εργάστηκε στον χώρο για περίπου τρεις δεκαετίες. Το 2009 άρχισε να γυρίζει ένα ντοκιμαντέρ για τους ορφανούς ελέφαντες του προγράμματος διάσωσης Σέλντρικ στην Κένυα, το οποίο εξελίχθηκε στην έκδοση του 2017 Ελέφαντες στον Παράδεισο. «Σε αυτή τη δουλειά βίωσα από πρώτο χέρι τον ατέλειωτο πόνο που νιώθουν αυτά τα υπέροχα πλάσματα. Όπως επίσης βίωσα το τι μπορεί να γίνει εφικτό αν κάποιος αποφασίσει να πολεμήσει γι’ αυτά τα πλάσματα, των οποίων οι γονείς έχουν κυνηγηθεί λαθραία στις περισσότερες περιπτώσεις, και να τους δώσει μια δεύτερη ευκαιρία», εξηγεί στο «Κ» το σκεπτικό του που τον κινητοποίησε να απεικονίσει την τέλεια ομορφιά που τείνει να χαρακτηριστεί «σπάνια».
Το δέος
Τα πλάνα που κατέστρωσε προκειμένου να πλησιάσει τα σπάνια ζώα της αφρικανικής σαβάνας ποτέ δεν εξελίχθηκαν όπως θα ήθελε. Η ιδέα της απεικόνισής τους, όμως, παρέμεινε σταθερή. Απλώς έπρεπε να βρει το κατάλληλο κλειδί. Το βρήκε χάρη στον Τιμ, έναν αφρικανικό ελέφαντα ύψους τεσσάρων μέτρων, στο Εθνικό Πάρκο του Αμποσέλι, που είχε το παρατσούκλι «Ευγενικός γίγαντας». «Ήμουν στο μονοπάτι του με τον οδηγό μου, όταν ξαφνικά [σ.σ.: ο ελέφαντας] άλλαξε πορεία και ερχόταν προς τα εμάς. Ήταν μακριά, περίμενα πως θα κάνει κάποιον ελιγμό. Δεν μπορείς να περιγράψεις ακριβώς το συναίσθημα όταν ένας ελέφαντας με τους χαυλιόδοντές του έρχεται καταπάνω σου. Ξάπλωσα μπροστά στο αμάξι, για να τον τραβήξω από χαμηλή οπτική γωνία. Έστριψε δεξιά μόνο όταν με πλησίασε στα τρία μέτρα», λέει στο «Κ».
Ο φόβος
Ο φόβος μπορεί να φωλιάζει μέσα του. Ποιος δεν θα ερχόταν αντιμέτωπος με αυτό το αίσθημα όταν θα αντίκριζε τον βασιλιά των ζώων ή όταν θα ένιωθε τη δόνηση που κάνουν τα βήματα του ρινόκερου στο έδαφος; Ωστόσο, επιλέγει να μην αποτυπωθεί στις φωτογραφίες του. Αντίθετα, κυριαρχούν η εκφραστικότητα, η αυτοπεποίθηση και η ομορφιά, παρά το γεγονός πως μία από τις φωτογραφίες του αγγίζει τα επίπεδα του φόβου και της απόγνωσης των ζώων στον αγώνα για την καθημερινή επιβίωσή τους. «Για παράδειγμα, στη φωτογραφία Δραματικό πέρασμα, όπου ένα μεγάλο κοπάδι από ελέφαντες διασχίζει ένα ποτάμι, παρά τις αποτυχημένες προσπάθειες να βρουν πέρασμα. Δύο μικροί ελέφαντες κινδύνευαν να γλιστρήσουν στο ποτάμι από το ολισθηρό έδαφος. Η μητέρα τους, όμως, τους κράτησε σφιχτά. Ήταν ένα θέαμα που έκοβε την ανάσα και το συνόδευε το εκκωφαντικό τους σάλπισμα. Χάρη στην ομαδική δουλειά, στο τέλος όλα πήγαν καλά».
Η προειδοποίηση
Στις σελίδες του λευκώματος, δίπλα σε πολλές φωτογραφίες υπάρχουν πληροφορίες για την τωρινή κατάσταση των ζώων, βασισμένες σε στατιστικά και στοιχεία από τους ντόπιους της Κένυας. Ας πάρουμε τα τσιτάχ, τα οποία θανατώνονται από τους αγρότες με παγίδες και δηλητήρια, γιατί θεωρούνται απειλή για το βιος τους. Ή τους μαύρους ρινόκερους, των οποίων ο πληθυσμός είναι μικρότερος από πέντε χιλιάδες, ενώ πριν από πενήντα χρόνια άγγιζαν τις εξήντα πέντε. Την έκδοση συνοδεύουν ποιήματα, όπως της νεαρής Αμάντα Γκόρμαν, και μια δήλωση του ηθοποιού Ντζιμόν Χουνσού, γνωστού για τις ακτιβιστικές του δράσεις στο Χόλιγουντ, που χαρακτήρισε το έργο του «μια υπέροχη συνεισφορά στην ανθρωπότητα». Ο τίτλος του λευκώματος προειδοποιεί έντονα για τους κινδύνους της ανθρώπινης παρέμβασης και της κλιματικής αλλαγής που επηρεάζει το οικοσύστημα αυτών των ζώων. Η φωτογραφία έχει τόση δύναμη που εξαφανίζει τις λέξεις, και ο Σμάισερ αυτό το γνωρίζει καλά. Σέβεται τη φύση, την ομορφιά και τη σπανιότητά της και την τιμά με τον φακό του. Γι’ αυτόν τον λόγο, ο ίδιος δεν πιστεύει ότι το έργο του είναι μόνο μια προειδοποίηση, αλλά και ένας φόρος τιμής. «Αυτά είναι προσωπικά πορτρέτα για την ομορφιά της δημιουργίας και της παροδικότητας. Είναι ταυτόχρονα ένας φόρος τιμής και μια προειδοποίηση – ένα οπτικό μήνυμα με σκοπό να καθαρίσει τη θολή μας σκέψη πάνω στην αέναη περιπλοκότητα και ευαλωτότητα της φύσης και να αναγνωρίσουμε ποιους θησαυρούς μπορεί να χάσουμε ανεπανόρθωτα».
είναι χαριτωμένος, αγαπητός». Το 2016, επιστήμονες βρήκαν πως υπάρχουν τέσσερα είδη καμηλοπαρδάλεων.
