Ξέρετε πώς είναι. Ξεκινάς μια αναζήτηση στο διαδίκτυο, ένας σύνδεσμος σε κατευθύνει σε μια βιβλιογραφική αναφορά, αυτή περιλαμβάνει μια έρευνα για την οποία δεν είχες ακούσει ποτέ, ξεκινάς να διαβάζεις και ξεχνάς αυτό που αναζητούσες στην αρχή. Γιατί αυτό που ανακάλυψες είναι απείρως πιο συναρπαστικό.
Αυτό που έψαχνα ήταν οι τελευταίες έρευνες για το εάν τα σκυλιά μας, αιώνιοι φαρσέρ σε ορισμένες ράτσες, διαθέτουν αυτό που θα περιγράφαμε ως «ανθρώπινο χιούμορ». Ανάμεσά τους συνάντησα έναν όρο που είχα να τον διαβάσω από τα σχολικά εγχειρίδια της βιολογίας: νεοτενία. Νεοτενία ονομάζεται η καθυστέρηση στη φυσιολογική ανάπτυξη ενός οργανισμού, συνηθέστερα ενός ζώου. Για τα σκυλιά μας, όμως, ερμηνεύεται κάπως διαφορετικά: Από την αρχή της διαδικασίας εξημέρωσης των Κυνιδών, δεκαπέντε με τριάντα χιλιάδες χρόνια νωρίτερα, ο άνθρωπος ξεκίνησε, χωρίς ιδιαίτερη πρόθεση και σίγουρα χωρίς επιστημονικό ενδιαφέρον, την τεχνητή επιλογή στην αναπαραγωγή τους, μόνο και μόνο από την επιθυμία του να διατηρήσει κάποια από τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους που του φαίνονταν πιο συμπαθητικά.
Και επειδή για τον άνθρωπο, που είδε πολύ γρήγορα τον σκύλο ως σταθερό σύντροφο, με υποχρεωτικά φιλική συμπεριφορά, η προτιμητέα μορφολογία περιλάμβανε σκυλιά με περισσότερα «νεανικά χαρακτηριστικά» ως ενήλικες (όπως κοντές μύτες, μεγάλα μάτια και συμπαγή σώματα), το αποτέλεσμα αυτής της επιλεκτικής αναπαραγωγής ήταν ζώα που διατηρούσαν τη νεανική τους όψη ακόμα και μέχρι την ηλικία του γήρατος.
Αυτό που συνέβη μετά δεν θα μπορούσε παρά να θεωρηθεί φυσικό επακόλουθο. Σε σκυλιά που μοιάζουν με αιώνιους εφήβους (ή ακόμα και κουτάβια – απλώς δείτε ένα King Charles Spaniel και θα καταλάβετε τι εννοώ) ήταν αναμενόμενο να προτιμηθούν στις αναπαραγωγικές γραμμές εκείνα η συμπεριφορά των οποίων ταίριαζε με την όψη τους. Νεανική μορφολογία – νεανική συμπεριφορά: παιχνιδιάρικη, σκανταλιάρα, ανώριμη. Ένας τινέιτζερ που, ακόμα και να ήθελε, είναι γονιδιακά καταδικασμένος να μην ωριμάσει ποτέ.
Την πρώτη σχετική παρατήρηση γι’ αυτή την αφύσικη νεοτενία των σκύλων –σε αντιδιαστολή με όλα τα υπόλοιπα οικόσιτα ζώα– την είχε κάνει ήδη ο Δαρβίνος, όταν στην Καταγωγή του ανθρώπου, από το 1872 κιόλας, έγραφε για τον σκύλο που «φαίνεται να έχει αίσθηση του χιούμορ, να αγαπάει τις φάρσες και να αναλαμβάνει πρόθυμα τον ρόλο του κλόουν». Χρειάστηκαν όμως άλλα 150 χρόνια για να σιγουρευτούμε, εξετάζοντας το γονιδίωμα των τετράποδων συντρόφων μας, ότι ήταν από δική μας επιλογή η εξέλιξή τους σε αιώνιους εφήβους, ώστε να εξασφαλίσουμε την άνευ όρων αφοσίωσή τους και τη διαρκή επιθυμία τους να μας κάνουν να γελάμε.
Από μια άποψη ίσως να μη διαπράξαμε και κανένα τρομερό ηθικό έγκλημα. Στο κάτω κάτω, η αιώνια νιότη είναι κάτι που ορισμένοι θα αντάλλασσαν και την ψυχή τους για να την εξασφαλίσουν.
Από την άλλη, όπως λέει και ο Στάνλεϊ Κόρεν, ερευνητής νευροψυχολογίας και γνωστός συγγραφέας με αντικείμενο τη νοημοσύνη και τις ψυχικές ιδιότητες των σκύλων, «δεν αποκλείεται να πήραμε ένα συμπεριφορικό σύνδρομο και να το μεταμορφώσαμε σε ένα ζώο συντροφιάς».