Ξεκίνησα μια συζήτηση περί ομορφιάς με πέντε πολύ διαφορετικά άτομα της γενιάς μου, τα οποία θαύμαζα για τις ξεχωριστές τους προσεγγίσεις στο θέμα. Με ενδιέφερε να δω και να αποτυπώσω το πόσο έχει πράγματι αλλάξει η αντίληψη περί ομορφιάς των σημερινών εφήβων. Είχαν όλοι τους μια πολύ προσωπική αίσθηση του τι θα πει «όμορφο». Μεταξύ άλλων, η ομορφιά για τον καθένα τους μπορεί να είναι: τα ελληνικά τοπία, η αυτοπεποίθηση, η κομψότητα, τα φούξια μαλλιά και τα μαύρα μπλουζάκια.
Με κακό ίντερνετ που μας διέκοπτε τη βιντεοκλήση ή με μια παγωμένη λεμονάδα στο χέρι, μιλώντας για θέματα τόσο διαφορετικά όσο το μέικαπ ή η βία κατά των γυναικών, διαπίστωσα με έκπληξη ένα κοινό στοιχείο σε όλους μου τους συνομιλητές: χρησιμοποιούσαν συχνά αγγλικές λέξεις για να εκφραστούν, όπως «ED culture, body dysmorphia, mirror checking». Στην προσπάθειά μου να μεταφράσω αυτούς τους όρους, συνειδητοποίησα ότι αυτές οι λέξεις (άραγε και οι σημασίες που κουβαλάνε;) λείπουν από το καθημερινό λεξιλόγιο ενός Έλληνα. Θυμήθηκα τους γονείς μου να παραπονιούνται συχνά στο παρελθόν ότι δεν μιλάω σωστά ελληνικά, επειδή έβρισκα καταφύγιο σε αγγλικές εκφράσεις. Παρότι αναγνώριζα το πρόβλημα, συνειδητοποίησα ότι αυτή η «ασθένεια» της γενιάς μου δεν οφείλεται αποκλειστικά σε μια δική μας γλωσσική ανικανότητα ή στην εξιδανίκευση της αμερικανικής κουλτούρας, αλλά και σε μια δυσκολία της ελληνικής γλώσσας να ανταποκριθεί στους σύγχρονους αυτούς προβληματισμούς.
Μέσα από αυτές τις συνεντεύξεις ένιωσα ότι ο λόγος που εμείς οι έφηβοι καταφεύγουμε στα αγγλικά όταν μιλάμε για θέματα όπως η κλιματική αλλαγή, τα ζητήματα ΛΟΑΤΚΙ ή ο φεμινισμός, μπορεί να είναι η ανεπαρκής συζήτηση γύρω από αυτά στη σημερινή ελληνική καθημερινότητα. Ελπίζω λοιπόν να βρούμε τις δικές μας λέξεις για να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μας με το σώμα μας, την εικόνα του εαυτού μας και την έννοια της ομορφιάς.
Σοφία-Σύλβια Πετρόγλου – 17 χρονών
«Το TikTok μού έχει κάνει περισσότερο κακό παρά καλό»
Στη γενιά μας τα social media έχουν καθορίσει έντονα τη σχέση μας με τον εαυτό μας. Σε μερικές πλατφόρμες νιώθω ότι εκτίθεμαι παραπάνω από άλλες. Υπάρχει μια διαφορετική αίσθηση δημοσιότητας όταν ανεβάζεις βίντεο με τον εαυτό σου. Οι φωτογραφίες είναι λιγότερο τρομακτικές, κρύβεσαι πιο εύκολα.
Το TikTok μού έχει κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Μου δημιούργησε μεγάλες ανασφάλειες σε σχέση με το σώμα μου, που έχουν καταλήξει και σε διατροφικές διαταραχές. Έχω παρατηρήσει να γίνεται τρεντ το ED culture [σ.σ.: eating disorder culture]. Συχνά κωμικοποιείται το φαινόμενο της διατροφικής διαταραχής ή προβάλλεται ως κάτι κουλ. Δεν πιστεύω ότι όσοι το κάνουν αυτό έχουν κακές προθέσεις – είναι άτομα που αντιμετωπίζουν τα ίδια τέτοια προβλήματα και χρησιμοποιούν το χιούμορ ως μηχανισμό άμυνας. Μέσω των media έχει αρχίσει να αφορά περισσότερο και τα αγόρια το θέμα του αδυνατίσματος. Πιο παλιά θα έλεγα ότι το κυρίαρχο πρότυπο για ένα ανδρικό σώμα ήταν να είναι γυμνασμένο.
Από τότε που δεν ασχολούμαι τόσο ενεργά με τα social media, έχω βιώσει μια μεγάλη αλλαγή. Παλιά, ας πούμε, έκανα γυμναστική για να αρέσω στους άλλους. Πλέον έχω αρχίσει να το απολαμβάνω πραγματικά και το κάνω για μένα. Έχω πάρει έξι-επτά κιλά και μου αρέσει το σώμα μου. Μαθαίνω να αγαπώ τον εαυτό μου με δικούς μου όρους. Συνειδητοποιώ ότι η αυτοπεποίθηση τελικά δεν έχει να κάνει με την ομορφιά. Η αυτοπεποίθηση για μένα είναι να σου αρέσεις όπως είσαι.
Απέκτησα επίσης μεγαλύτερη σιγουριά όταν έμαθα να είμαι άνετη με τη δική μου γυμνότητα. Υπάρχει γενικά ένα μεγάλο ταμπού γύρω από το γυμνό σώμα στην ελληνική καθημερινότητα και πιστεύω ότι πρέπει να απενοχοποιήσουμε το σώμα, ειδικά το γυναικείο.
Η ανασφάλεια σε σχέση με την εμφάνιση είναι ένα τόσο κοινό εφηβικό στοιχείο. Όσο μεγαλώνω, συνειδητοποιώ ότι όλοι μου οι φίλοι έχουν περάσει αντίστοιχα προβλήματα. Απλώς δεν το συζητούσαμε όταν το βιώναμε στο απόγειό του. Μια ανοιχτή συζήτηση γύρω απ’αυτό θα μας βοηθούσε όλους.
Μαρία Γασπαρινάτου – 19 χρονών
«Σιχαινόμουν χαρακτηριστικά που τώρα αναγνωρίζω ως τα πιο ιδιαίτερα στοιχεία μου»
Όταν ήμουν πιο μικρή, συχνά ένιωθα ανασφάλεια επειδή πίστευα ότι ο αδερφός μου ήταν πιο όμορφος από μένα. Το γεγονός ότι μεγάλωσα με αγόρια έχει επιδράσει, όμως, και θετικά πάνω μου. Υπήρχε μια μεγαλύτερη χαλαρότητα σε σχέση με την εμφάνιση. Τελικά με έχουν επηρεάσει πολύ περισσότερο τα πρότυπα που έθεταν τα κορίτσια προς άλλα κορίτσια, παρά η ανδρική αντίληψη της γυναικείας ομορφιάς.
Το τοπίο του ιδιωτικού σχολείου έχει επίσης επιδράσει στις αντιλήψεις μου για την ομορφιά. Σκέφτομαι τώρα τρελά πράγματα που είχα κανονικοποιήσει εντελώς. Το να μην έχεις Abercrombie στην έκτη Δημοτικού θεωρούνταν τραγικό, ας πούμε. Υπάρχει μια τεράστια ομοιογένεια, νιώθω ότι είναι όλοι copy-paste. Όποιος δεν έχει φοβερή αυτοπεποίθηση από μόνος του αποφεύγει οποιοδήποτε ίχνος διαφορετικότητας, γιατί ξέρει ότι θα κατακριθεί.
Στο Δημοτικό ένιωθα πολύ άβολα που ήμουν λίγο διαφορετική από τα κορίτσια που θεωρούνταν όμορφα. Ήμουν πολύ πιο ψηλή, είχα σγουρό μαλλί, έντονα φρύδια – ήμουν γενικά πιο μελαχρινή. Θυμάμαι να μου λένε αγόρια στο Δημοτικό ότι μοιάζω με αγόρι. Καμπούριαζα για να φαίνομαι πιο κοντή, ήθελα να έχω ίσια μαλλιά, οπότε τα ίσιωνα συνέχεια. Ένιωθα πολύ άσχημη. Σιχαινόμουν χαρακτηριστικά που τώρα αναγνωρίζω ως τα πιο ιδιαίτερα στοιχεία μου – πράγματα που με κάνουν να είμαι αυτή που είμαι.
Όταν άρχισα αγωνιστική κολύμβηση στα 12, μου έριξε πολύ την αυτοπεποίθηση. Ξεκίνησα κατευθείαν σε επίπεδο πρωταθλητισμού χωρίς καμία εμπειρία. Μέσω της κολύμβησης άρχισε να χαλάει και η σχέση μου με τα αγόρια. Με σχολίαζαν πολύ και με κορόιδευαν πίσω από την πλάτη μου. Με φώναζαν καλάμι, επειδή ήμουν πιο ψηλή από όλους. Και οι προπονητές μου έλεγαν ότι τα χέρια μου είναι σαν κλαδιά. Δεν είχα τον κλασικό σωματότυπο της κολυμβήτριας – μεγάλες πλάτες, μυώδες σώμα, γυμνασμένα χέρια.
Πλέον έχω σταματήσει εντελώς την κολύμβηση, αλλά ακόμα κάνω γυμναστική κάθε μέρα. Η αλήθεια είναι ότι πλέον ασκούμαι με στόχο να αδυνατίσω, όχι να δυναμώσω. Δεν είναι πάντα ευχάριστο. Αποκτά λίγο στοιχεία εθισμού, έχει και έναν καταναγκαστικό χαρακτήρα για μένα. Από τότε που έχει αλλάξει το σώμα μου με τη διακοπή της κολύμβησης, μου φαίνεται λίγο τρομακτική η ιδέα να βάλω μαγιό. Δυσκολεύομαι να πιστέψω ότι κάποτε έβγαινα κάθε μέρα με μαγιό μπροστά σε τόσα άτομα και δεν το σκεφτόμουν καν.
Χρυσάνθη Ξηρουχάκη – 19 χρονών
«Δεν θέλω να βλέπω τον εαυτό μου μέσα από τα μάτια της κοινωνίας»
Από τη στιγμή που άρχισε να με απασχολεί το θέμα του body positivity πιο ενεργά και να συνειδητοποιώ ότι δεν θέλω να βλέπω τον εαυτό μου μέσα απ’ τα μάτια της κοινωνίας, άρχισα να βρίσκω απίστευτη ομορφιά στους ανθρώπους γύρω μου. Θεωρούμουν γενικά χοντρό παιδάκι – δεν ήμουν η ξανθιά, γαλανομάτα, λεπτεπίλεπτη κοπέλα. Όταν μετακόμισα στη Δανία στην αιχμή της εφηβείας μου, η διαφορετικότητά μου έκανε ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση στους γύρω μου. Πέρασα μεν δύσκολα, αλλά ταυτόχρονα βίωσα και ένα έντονο στοιχείο αποδοχής. Τουλάχιστον στη Δανία δεν θα έρθει να σου πει κανείς τίποτα στον δρόμο. Δεν νιώθει ο άλλος την ανάγκη να σχολιάσει κάτι το οποίο δεν ικανοποιεί τις δικές του αντιλήψεις περί ομορφιάς.
Αυτή η μεγαλύτερη αποδοχή στις σκανδιναβικές χώρες σίγουρα σχετίζεται με μια ευρύτερη απελευθέρωση του σώματος. Τα παιδιά είναι από μικρά εκτεθειμένα στο γυμνό σώμα λόγω της κουλτούρας της σάουνας και καλλιεργούν έτσι πιο υγιείς αντιλήψεις για την εμφάνισή τους.
Μεγαλώνοντας στην Ελλάδα δεν είχα δει ποτέ γυμνά σώματα, κι αυτό με ανάγκασε να ανακαλύψω τα σώματα μέσω ταινιών, σειρών, διαφημίσεων, που βέβαια δεν ήταν αντιπροσωπευτικά της πραγματικότητας. Όταν άρχισε να με απασχολεί συνειδητά το σώμα μου, δυσκολεύτηκα να αποδεχτώ την έννοια της ατέλειας. Στο λύκειο άρχισα να αποδέχομαι τον εαυτό μου πραγματικά· γύρισα πίσω σε ένα στιλ που όντως μου άρεσε, έκοψα τα μαλλιά μου αφέλειες, πάχυνα –έτρωγα επιτέλους βλακείες όποτε ήθελα–, δεν περιοριζόμουν με δίαιτες. Στην καραντίνα άφησα τις τρίχες του σώματός μου αξύριστες για πρώτη φορά. Πάντα ξυριζόμουν, ένιωθα ότι μόνο χωρίς τρίχες θα ήμουν αποδεκτή ως γυναίκα. Στην καραντίνα σταμάτησε να με απασχολεί. Θέλω να δείξω ότι είναι δικό μου το σώμα μου και δεν έχει κανείς δικαίωμα να το σχολιάσει. Είναι και ένας έμπρακτος τρόπος να ανακτήσω τη δική μου σεξουαλικότητα και να δείξω στους άνδρες ότι δεν είμαι σεξουαλικό αντικείμενο που έχει ως μόνο στόχο να ικανοποιήσει τις επιθυμίες τους.
Η online περσόνα μου θα έλεγα ότι είναι πιο προκλητική, πιο σέξι. Νιώθω συχνά ότι με σταμπάρουν ως τη «σέξι κοπέλα». Δεν χρειάζεται καν να δείξω το σώμα μου, αρκεί να ανεβάσω μια φωτογραφία με το πρόσωπό μου. Καμιά φορά μού αρέσει να αισθάνομαι σέξι, αλλά με ενοχλεί που αυτό γίνεται το καθοριστικό κομμάτι της ιντερνετικής ταυτότητάς μου. Νομίζω ότι χρειαζόμαστε επειγόντως έναν επαναπροσδιορισμό τού τι σημαίνει σέξι. Σέξι είναι αυτό που αισθάνεται ο καθένας ότι είναι σέξι.
Ήθελα να γίνω μοντέλο από πολύ μικρή, άρχισα να βλέπω America’s Next Top Model, έπαιρνα τις ίδιες πόζες και είχα άποψη. Βλέποντας τα μοντέλα στην τηλεόραση και μετά τον εαυτό μου στον καθρέφτη, νόμιζα πως δεν υπάρχει χώρος στον κόσμο της μόδας για άτομα σαν εμένα. Πλέον αυτό έχει αλλάξει με την αντιπροσώπευση διαφορετικών και πιο ρεαλιστικών τύπων ομορφιάς. Είναι σημαντικό για νεαρά άτομα να βλέπουν μοντέλα που τους μοιάζουν και κάνουν κάτι όμορφο.
Ιάσονας Ματιάτος – 19 χρονών
«Τα αγόρια σπάνια μοιραζόμαστε τις ανασφάλειές μας»
Το τι κάνει ο καθένας για να νιώσει όμορφος είναι πολύ προσωπικό. Εμένα, ας πούμε, με κάνει να νιώθω όμορφος το να βάζω κολόνια κάθε φορά πριν βγω από το σπίτι.
Τα αγόρια σίγουρα ασχολούνται ενεργά με το σώμα τους, αλλά σε σύγκριση με τα κορίτσια δεν συζητούν γι’ αυτό. Ξέρω ότι το θέμα της εμφάνισης, ειδικά σε σχέση με το σώμα, προβληματίζει όλους μου τους φίλους. Τους έχω δει να ασχολούνται με τη γυμναστική γι’ αυτόν ακριβώς τον λόγο. Αλλά σπάνια μοιραζόμαστε τις ανασφάλειές μας.
Αυτή η υπεραπασχόληση με τη γυμναστική συνοδεύεται και από μια εκλογίκευση του γιατί μερικοί θεωρούν το λεπτό σώμα ωραίο – είναι επιθυμητό επειδή σχετίζεται δήθεν με την υγεία. Νομίζω πως αυτό σε μεγάλο βαθμό το λένε για να δικαιολογήσουν τις προτιμήσεις τους, χωρίς να αντιλαμβάνονται ότι αυτές προκύπτουν από ανεπεξέργαστα κοινωνικά πρότυπα.
Στα αγόρια επικρατεί επίσης μεγαλύτερη εμμονή με το σώμα παρά με το φαγητό, που έχω προσέξει ότι είναι συχνά το επίκεντρο σε συζητήσεις κοριτσιών. Στους δικούς μου κύκλους, στόχος της γυμναστικής δεν είναι τόσο το αδυνάτισμα όσο η αντανάκλαση της δύναμης.
Υπάρχει γενικά μια εσωτερίκευση των συναισθημάτων και σκέψεων περί εμφάνισης, που είναι δυστυχώς κομμάτι της ανδρικής ταυτότητας.
Χρειαζόμαστε περισσότερα safe spaces που να ενθαρρύνουν ανοιχτούς διαλόγους γύρω από τις ανασφάλειες και τους προβληματισμούς μας. Πιστεύω ότι είναι απαραίτητο να μιλάμε για τις ατέλειες του καθενός, ειδικά στον χώρο της γυμναστικής. Όταν θεοποιείς κάποιον λόγω του σώματός του, είναι πολύ ανακουφιστικό να αποκαλύπτεται μια πιο ανθρώπινη, ατελής πλευρά του. Καταλαβαίνεις ότι τελικά δεν απέχει και τόσο από αυτό που είσαι εσύ.
Γιάννης Μεγάλου – 19 χρονών
«Η δήθεν αποδοχή της διαφορετικότητας στα media και στις τέχνες είναι πολύ επιφανειακή»
Τα social media σίγουρα επιδρούν πολύ στο τι θεωρούμε όμορφο. Στην πρώτη καραντίνα, ειδικά μέσω του TikTok, πέρασα μια έντονη κρίση ταυτότητας. Το θεωρώ θετικό που επεκτείνεται η alternative κουλτούρα στα media, οδηγεί σε μια μεγαλύτερη αποδοχή της διαφορετικότητας.
Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και σε τέτοια περιβάλλοντα επικρατούν mainstream πρότυπα ομορφιάς. Βλέπω συνέχεια να αναδεικνύονται άτομα με συγκεκριμένο σωματότυπο, ο οποίος απέχει πολύ από τον δικό μου. Αυτό μου έχει δημιουργήσει ανασφάλειες σε σχέση με την εμφάνισή μου. Και σε πρακτικό επίπεδο είναι δύσκολο να βρω πιο εναλλακτικά ρούχα στο νούμερό μου.
Δυστυχώς, δεν πιστεύω ότι η τάση αντιπροσώπευσης διαφορετικών ειδών ομορφιάς είναι αυθεντική. Μπορεί η πρόθεση να είναι καλή, αλλά έχει εμπορευματοποιηθεί πλήρως. Και συνήθως η δήθεν αποδοχή της διαφορετικότητας που βλέπουμε στα media και στις τέχνες παραμένει πολύ επιφανειακή.
Κάτι θετικό που μου προσέφερε η απομόνωση στο διάστημα της καραντίνας ήταν η ελευθερία να ανακαλύψω και μια πιο θηλυκή πλευρά μου, που συνειδητοποιώ τώρα ότι μπορεί να την είχα καταπιέσει. Άρχισα να πειραματίζομαι γενικά με την εμφάνισή μου. Έβαφα τα νύχια μου, άφησα το μαλλί μου να μακρύνει λίγο. Είναι δύσκολο για ένα αγόρι να εκφράζει θηλυκά στοιχεία μέσω της εμφάνισής του, επειδή εκλαμβάνεται αυτόματα ως ένδειξη queerness, ενώ εγώ, ας πούμε, δεν είχα τέτοια πρόθεση. Πιστεύω ότι η παρερμηνεία της θηλυκότητας ως queerness σταματάει πολλά στρέιτ αγόρια από το να πειραματιστούν με την εμφάνισή τους.
Εμένα κάτι που με έχει βοηθήσει στην αυτοπεποίθησή μου είναι να ανταλλάσσω κομπλιμέντα με φίλους μου. Μου έλειπε πολύ αυτό παλιά. Πιστεύω ότι γενικά σε ανδρικές φιλίες είναι ακόμα λίγο ταμπού η αναγνώριση και η εκτίμηση της ομορφιάς του άλλου, αν και στους κύκλους μου έχουμε αρχίσει να το ξεπερνάμε. Τα αγόρια γενικά δεν ακούν αρκετά ότι είναι όμορφοι (πέρα από τις μανάδες τους), παρότι θα ήταν πολύ ευχάριστο. Και απαραίτητο.