Κείμενο: Maureen Dowd c.2021 The New York Times Company
Απόδοση: Μαρία Kωβαίου
Όταν ο Ντένζελ Ουάσινγκτον και η Φράνσις ΜακΝτόρμαντ άρχισαν πρόβες για την ταινία του Τζόελ Κοέν The Tragedy of Macbeth (Η τραγωδία του Μάκβεθ)*, όπου υποδύονται τον Μάκβεθ και τη Λαίδη Μάκβεθ, εκείνος τη ρώτησε πώς νομίζει ότι γνωρίστηκε το ζευγάρι. Α, απάντησε ανέμελα εκείνη, οι Μάκβεθ γνωρίστηκαν στα δεκαπέντε τους. Σαν τον Ρωμαίο και την Ιουλιέτα, μόνο που αυτοί δεν αυτοκτόνησαν, αλλά έμειναν παντρεμένοι για 50 χρόνια. Δεν έκαναν όμως παιδιά και η καριέρα του Μάκβεθ άρχισε να παίρνει την κατιούσα, οπότε, σκεπτόμενοι την κληρονομιά τους, την είδαν ξαφνικά γκάνγκστερ και σκότωσαν τον παλιό, καλό τους φίλο, τον βασιλιά.
«Αυτός είναι ίσως από τους μόνους επιτυχημένους γάμους στα έργα του Σαίξπηρ», σχολίασε ο Τζόελ Κοέν που, εκτός από τη σκηνοθεσία της ταινίας, υπογράφει και την προσαρμογή του θεατρικού έργου. «Απλώς τυχαίνει να καταστρώνουν έναν φόνο».
Ο James Shapiro, μελετητής του Σαίξπηρ στο Πανεπιστήμιο Κολούμπια, συμφώνησε με τον σκηνοθέτη, προσθέτοντας στεγνά: «Δεν υπάρχει βέβαια και πολύς ανταγωνισμός. Οι Καπουλέτοι; Ο Ριχάρδος ο Β΄ και η ανώνυμη βασίλισσά του; Ο Ριχάρδος ο Γ΄ και η καταδικασμένη χήρα, Ανν (Νέβιλ);».
Τώρα ο Κοέν και η ΜακΝτόρμαντ –που γνωρίστηκαν το 1984 στην πρώτη μεγάλου μήκους των αδελφών Κοέν Blood Simple (Μόνο αίμα) και κατόπιν παντρεύτηκαν– αποφάσισαν να συνεργαστούν με τον Ουάσινγκτον για να κάνουν ακόμα ένα φιλμ νουάρ, το σκωτσέζικο έπος από όπου προέρχεται η περίφημη φράση «Blood will have blood» (Το αίμα θα έχει αίμα). Όπως σε όλα τα φιλμ νουάρ, ο άντρας είναι λαπάς και η γυναίκα μπελάς. Η Λαίδη Μάκβεθ, θίγοντας τον ανδρισμό του συζύγου της, τον σπρώχνει να σκοτώσει τον (Βασιλιά) Ντάνκαν.
Όταν παρακολουθείς τη ΜακΝτόρμαντ –που ανέτρεψε κάθε χολιγουντιανή πρόβλεψη και έγινε διάσημη στα 40 της, υποδυόμενη γυναίκες που, όπως το θέτει η ίδια, «δεν είναι απαραίτητα άξιες λύτρωσης»–, είσαι σίγουρος πως είναι ικανή να σκοτώσει έναν βασιλιά. Όπως και η Λαίδη Μάκβεθ, έτσι και η ΜακΝτόρμαντ δεν έπαψε να τσιγκλάει τον απρόθυμο σύζυγό της να σκηνοθετήσει την ταινία, μέχρι που συμφώνησε – και για πρώτη φορά, μάλιστα, χωρίς τον (επίσης απρόθυμο) αδελφό του.
«Η Φράνσις ΜακΝτόρμαντ είναι θεριό», σχολίασε ο Ουάσινγκτον με θαυμασμό. Θυμήθηκε, επίσης, που τον είχε ρωτήσει, ύστερα από λίγες εβδομάδες γυρισμάτων, αν είχε κερδίσει το δικαίωμα να τον αποκαλεί «D» (Ντι – από το αρχικό του ονόματός του), όπως τον αποκαλούν οι κοντινοί του άνθρωποι. «Φυσικά», της είχε απαντήσει εκείνος.
Ο Κοέν είχε μείνει έκπληκτος από τον τρόπο που αυτοί οι δύο τιτάνες παλιάς χολιγουντιανής κοπής δούλευαν μαζί. «Είναι και οι δυο τους τόσο δυνατοί, ενστικτώδεις και συναρπαστικοί καλλιτέχνες», είπε. «Έμενες κατάπληκτος από το τι συνέβαινε στο σετ». Ο Κοέν γύρισε την ταινία του σε τετράγωνο, «ακαδημαϊκό» φορμά, οπότε τα πρόσωπα του Ουάσινγκτον και της ΜακΝτόρμαντ καταλαμβάνουν το κάδρο.
«Και οι τρεις μας είμαστε στα καλύτερά μας», δήλωσε η ΜακΝτόρμαντ. «Ο Ντένζελ είναι 66 ετών, εγώ 64 και ο Τζόελ 67. Μπορούμε ακόμη να ρισκάρουμε και είμαστε διατεθειμένοι να αποτύχουμε παταγωδώς. Η συνεργασία μου με τον Ντένζελ ήταν απολαυστική για όλους αυτούς τους λόγους». Παρ’ όλα αυτά, ήταν ένα δύσκολο, καλλιτεχνικά, «ménage à trois». Ο σύζυγός της, είπε η ΜακΝτόρμαντ, έπρεπε να εμπιστευτεί ότι ο Ουάσινγκτον και εκείνη δεν θα συσπειρώνονταν εναντίον του ως ηθοποιοί και ο Ουάσινγκτον, με τη σειρά του, έπρεπε να εμπιστευτεί ότι εκείνη και ο Τζόελ δεν θα έρχονταν πολύ κοντά ως σύζυγοι, αποξενώνοντάς τον.
Το πρωί μετά την πρεμιέρα της ταινίας στο New York Film Festival βρεθήκαμε με τον Ουάσινγκτον για καφέ σε ένα ξενοδοχείο της συνοικίας Midtown του Μανχάταν. Φορούσε μαύρη Under Armour φόρμα και έμοιαζε άνετος, αν και εξουθενωμένος. Μου είπε πως είχε κοιμηθεί ελάχιστα, γιατί έβαζε τις τελευταίες πινελιές σε μια ταινία που είχε σκηνοθετήσει με τίτλο A Journal for Jordan. Βασίζεται στην πραγματική ερωτική ιστορία μεταξύ της Dana Canedy, πρώην ρεπόρτερ και συντάκτριας των The New York Times, και του λοχία Charles Monroe King, ο οποίος σκοτώθηκε από βόμβα στο Ιράκ, έχοντας προλάβει να δει τον νεογέννητο γιο τους μόνο μία φορά. Πρωταγωνιστούν ο Michael B. Jordan και η Chanté Adams και κάνει πρεμιέρα στις 25 Δεκεμβρίου 2021 (όπως και η ταινία του Κοέν).
«Είναι μια όμορφη ιστορία αγάπης και απώλειας», ανέφερε ο Ουάσινγκτον. «Μια ιστορία για αληθινούς ήρωες, για άντρες και γυναίκες, που θυσίασαν τις ζωές τους ώστε εμείς να είμαστε ελεύθεροι να παραπονιόμαστε» (ο σταρ, που έχει υποδυθεί τον αστυνομικό πάνω από δώδεκα φορές, πρόσφατα έκανε παρόμοια σχόλια περί σεβασμού για τους αστυνομικούς που θέτουν τις ζωές τους σε κίνδυνο).
Μου είπε πως, πριν πεθάνει η 97χρονη μητέρα του, μερικούς μήνες πριν, της υποσχέθηκε ότι θα προσπαθούσε να τιμήσει εκείνη και τον Θεό, ζώντας την υπόλοιπη ζωή του με τρόπο που θα την έκανε περήφανη. «Οπότε, αυτό προσπαθώ να κάνω».
«Με ενδιαφέρει περισσότερο να σκηνοθετώ γιατί με ενδιαφέρει περισσότερο να βοηθάω τους άλλους», μου είπε. «Αυτό που κάνω, που φτιάχνω, που έχω φτιάξει –όλα αυτά– θα με βοηθήσουν την τελευταία μου μέρα στη γη; Αυτό που έχει σημασία είναι ποιον έχεις βοηθήσει να σταθεί στα πόδια του, ποιον έχεις κάνει να αισθανθεί καλύτερα. Είναι ένας πνευματικός πόλεμος. Αν δεν έχεις κάποια πνευματική άγκυρα, εύκολα μπορείς να παρασυρθείς από τον άνεμο και να οδηγηθείς στην κατάθλιψη».
Μιλώντας μου με τον τρόπο που φαντάζομαι θα μιλούσε ο πατέρας του, ένας Πεντηκοστιανός πάστορας που απεβίωσε το 1991 –«Ο πατέρας μου πέθανε επειδή δεν μπορούσε να σταματήσει να τρώει κρέας και τηγανητά»– o Ουάσινγκτον με ρώτησε: «Έχεις διαβάσει τη Βίβλο; Ξεκίνα με τη Νέα Διαθήκη, γιατί η Παλιά είναι πιο δύσκολη. Σε μπλέκει με το ποιος γέννησε ποιον και τρέχα γύρευε».
Μου είπε ότι θέλει να γίνει μέντορας για νέους ηθοποιούς όπως ο Michael B. Jordan, η Chanté Adams και ο Corey Hawkins, ο οποίος έλαβε λαμπρές κριτικές για την ερμηνεία του ως Dr. Dre στην ταινία Straight Outta Compton και τώρα υποδύεται τον Μακντάφ, τον λόρδο που αποκεφαλίζει τον Μάκβεθ.
Ο Hawkins μου είπε πως κάποιες φορές ο Ουάσινγκτον και εκείνος προσεύχονταν στο σετ του «Μάκβεθ» στο Μπέρμπανκ της Καλιφόρνια. «Όταν πιάναμε την κουβέντα, έβλεπες τον ιερέα μέσα του. Είναι ένας εκ φύσεως χαρισματικός ηγέτης που δεν φοβάται να μιλήσει για τις αμφιβολίες του, τα σφάλματα ή τα ελαττώματά του».
«Ο Τζόελ είναι μια διάνοια», μου είπε ο Ουάσινγκτον, δηλώνοντας πρόθυμος να πάρει μαθήματα σκηνοθεσίας από τον Κοέν. Ο Alex Hassell, ένας Βρετανός ηθοποιός που υποδύεται έναν Σκωτσέζο γαλαζοαίματο ονόματι Ρος με ύφος «σέξι Ρασπούτιν», μου είπε πως ο Ουάσινγκτον συχνά πίεζε τον Κοέν να του εξηγήσει την τεχνική του. «Ο Ντένζελ ρωτούσε γιατί εκείνο, γιατί το άλλο. Ήταν τόσο ενθουσιασμένος που δούλευε με τον Τζόελ». Πρόσθεσε επίσης πως, όταν έβλεπε τον Ουάσινγκτον, υπνωτιζόταν τόσο που κάποιες φορές ξεχνούσε να παίξει. «Ξαφνικά συνειδητοποιούσα πως, Θεέ μου, κάτσε, παίζω και εγώ σε αυτή τη σκηνή… Έχουν μια τέτοια ποιότητα κάποιοι άνθρωποι, που θα ήθελες να μπορούσες να την εμφιαλώσεις».
Διάβασα στον Ουάσινγκτον κάτι που είχε πει για εκείνον σε μια συνέντευξή της στο περιοδικό Ebony το 1994 η Αμερικανίδα ποιήτρια Μάγια Αγγέλου: «Ο Ντένζελ Ουάσινγκτον αποτελεί για μένα μια κλασική αντίφαση. Είναι εντελώς απρόσιτος, σαν ένα θησαυροφυλάκιο γεμάτο σπάνιους πολύτιμους λίθους, και εντελώς προσιτός, σαν τον αέρα». Εκείνος χαμογέλασε λέγοντας: «Υποθέτω θα μπορούσε να είναι και χειρότερα».
Τον ρώτησα πώς μπορεί και διατηρεί αυτόν τον αέρα μυστηρίου σε μια εποχή που όλοι μοιράζονται υπερβολικά πολλά για την προσωπική τους ζωή. «Αν σε βλέπουν δωρεάν όλη την εβδομάδα, δεν θα πληρώσουν να σε δουν το Σαββατοκύριακο», μου απάντησε ο ηθοποιός. «Δεν κάνω tweets. Δεν έχω λογαριασμό στο Instagram. Ασπάζομαι τον αναλογικό άνθρωπο μέσα μου».
Είπα στον Ουάσινγκτον ότι είναι τόσο μοναδικός στο να απαγγέλλει σαιξπηρικούς στίχους με τρόπο απλό και καθημερινό, που θα μπορούσε να είναι ο καρπός του παράνομου έρωτα μεταξύ του Τζον Γκίλγκουντ και του Σπένσερ Τρέισι. «Αυτό είναι το αποτέλεσμα 45 χρόνων εκπαίδευσης», μου απάντησε.
Όταν, νεαρός έφηβος ακόμη, ζούσε στην πόλη Μάουντ Βέρνον της Νέας Υόρκης, ένας μέντορας του είχε πει: «Το φυσικό σου ταλέντο θα σε βοηθήσει μόνο έως ένα σημείο». Έχοντας αυτό στον νου, αφού έπαιξε τον Οθέλλο στο Πανεπιστήμιο Φόρντχαμ, άρχισε να ψάχνει για μια σχολή που θα του έδινε τις βάσεις για τους κλασικούς και βρέθηκε να κάνει μεταπτυχιακές σπουδές στο American Conservatory Theater στο Σαν Φρανσίσκο.
«Ο Τζόελ και η Φραν δεν ήθελαν έναν άκαμπτο Σαίξπηρ», μου είπε ο Ουάσινγκτον. Ήθελαν έναν «καταπληκτικό Σαίξπηρ», πρόσθεσε ο Hawkins.
Ο Todd Black, ο συνεργάτης παραγωγός του Ουάσινγκτον, που εργάστηκε μαζί του στις κινηματογραφικές μεταφορές των θεατρικών του August Wilson Fences (Εμπόδια) και Ma Rainey’s Black Bottom (Η Θρυλική Μα Ρέινι) είπε: «Αυτό που συμβουλεύει τους νέους ηθοποιούς είναι να μην υποκρίνονται. Θα σταματήσει ξαφνικά μια πρόβα και θα πει: “Υποκρίνεσαι, σε παρακαλώ μην υποκρίνεσαι”. Πάντα ελέγχει τα βιογραφικά τους να δει αν έχουν κάνει θέατρο».
Ρώτησα τον Ουάσινγκτον αν το Χόλιγουντ έχει γίνει πιο συμπεριληπτικό μετά την εκστρατεία μποϊκοταρίσματος των Όσκαρ #OscarsSoWhite (σ.σ. που ξεκίνησε το 2015 ως αντίδραση στην απόφαση της Ακαδημίας να δώσει υποψηφιότητες μόνο σε λευκούς ηθοποιούς). «Το Χόλιγουντ είναι ένας δρόμος», μου απάντησε. «Εγώ ζω στο Λος Άντζελες, όχι στο Χόλιγουντ. Δεν ξέρω τι σκέφτεται το Χόλιγουντ. Μη φαντάζεσαι πως το Χόλιγουντ αποτελείται από ένα μάτσο ανθρώπους που μαζεύονται και τα λένε».
Όταν οι κριτικοί κινηματογράφου των The Times συμπεριέλαβαν τον Ουάσινγκτον στη λίστα τους με τους 25 καλύτερους ηθοποιούς του 21ου αιώνα (μέχρι στιγμής), η κριτικός Manohla Dargis είπε ότι η επικράτησή του «είναι μια διορθωτική ενέργεια και μια επίπληξη για τη ρατσιστική βιομηχανία στην οποία εργάζεται». Όταν του ζήτησα να μου σχολιάσει το παραπάνω, εκείνος μου απάντησε κρυφογελώντας: «Ξέρεις πώς είναι τώρα αυτά. Παρουσιάζεις το έργο σου εκεί έξω και ο κόσμος αποφασίζει αν είναι αυτό ή το άλλο».
Υπήρχαν κάποιοι που νόμιζαν πως, μετά την εκστρατεία Black Lives Matter και τις διαμαρτυρίες για τον τρόπο που αντιμετωπίζονται οι μαύροι στην Αμερική, το να έχεις έναν μαύρο Μάκβεθ θα έκανε το έργο να αντηχεί με άλλον τρόπο. Στην αρχή ο Ουάσινγκτον ρώτησε τον Κοέν για το όλο μαύρο-άσπρο, αλλά τελικά αποδείχτηκε ότι απλώς ρωτούσε τον σκηνοθέτη αν η ταινία του θα ήταν ασπρόμαυρη. Ο Ουάσινγκτον πιστεύει πως, αν βλέπεις τα πάντα μέσα από ένα πολιτικό πρίσμα, καταλήγεις να το χάνεις ως καλλιτέχνης.
Ο σκηνοθέτης και οι πρωταγωνιστές του ήθελαν να φτιάξουν έναν «Μάκβεθ» που θα ήταν οικουμενικός, όχι τοπικός. Η ΜακΝτόρμαντ μού είπε ότι δεν την ενδιέφεραν οι σύγχρονες ερμηνείες του Μάκβεθ ως εμβλήματος τοξικής αρρενωπότητας ή το να διορθώσει το στερεότυπο της Λαίδης Μάκβεθ ως μέγαιρας. «Είναι μπανάλ» να κάνεις τον Σαίξπηρ πολιτικά ορθό. Η επιλογή, ωστόσο, των ηθοποιών κάνει τη διαφορά. Ένας φαν προσέγγισε τον Hawkins για να του πει πόσο απίστευτο ήταν να βλέπει δύο μαύρους ηθοποιούς να αντιπροσωπεύουν το καλό και το κακό –ο Μακντάφ και ο Μάκβεθ– στην τελική μάχη τους στη γέφυρα.
«Ο φόβος είναι μολυσμένη πίστη»
Ο Κοέν έχει προτιμήσει την αφαιρετικότητα και το κιαροσκούρο στην ταινία του αφαιρώντας, εκτός από το χρώμα, και τη διακόσμηση από όλα τα κοστούμια και τα σκηνικά. Οι γκρίζες και παραισθησιογόνες ομίχλες αγκαλιάζουν ένα λιτό και άγριο τοπίο, με τις μορφές των μαγισσών να μετατρέπονται σε τρία μαύρα πουλιά. Στην αποπροσανατολιστική πρώτη σκηνή της ταινίας πρωταγωνιστεί η ψιθυριστή, τραχιά φωνή της συγκλονιστικής Βρετανίδας ηθοποιού Kathryn Hunter, που υποδύεται μια μάγισσα χωρισμένη στα τρία. Είναι η πρώτη κινηματογραφική απόπειρα του Κοέν, αφότου ο αδελφός του αντάλλαξε τη μεγάλη οθόνη με το θεατρικό σανίδι –«Εννοείται πως μου λείπει», μου είπε ο Τζόελ Κοέν– και δεν θέλει να ξέρουμε αν βρισκόμαστε μέσα στο άγριο μυαλό του Μάκβεθ ή σε κάποιον άγριο χερσότοπο. «Αυτή είναι η ουσία του Τζόελ, οφείλω να πω», σχολίασε η ΜακΝτόρμαντ.
Ο σκηνοθέτης επέλεξε να μην επέμβει στους στίχους του Σαίξπηρ λέγοντας: «Δεν θέλεις να τραγουδήσεις το τραγούδι χωρίς τη μελωδία». Παρ’ όλα αυτά, θέλοντας να μείνει πιστός στον «μετα-εμμηνοπαυσιακό» Μάκβεθ που είχε οραματιστεί, άλλαξε τον χρόνο ενός ρήματος σε μια φράση που λέει ο Μάκβεθ στη σύζυγό του: «Bring forth men-children only/For thy undaunted mettle should compose/Nothing but male» (Να μου γεννάς αρσενικά, διότι μόνον άνδρες αξίζει απ’ τ’ αδάμαστα τα σπλάγχνα σου να βγαίνουν!» – μετάφραση Δημητρίου Βικέλα). Το «should compose» το έκανε «should have composed» (στα ελληνικά θα ήταν «διότι μόνον άνδρες θα άξιζε απ’ τ’ αδάμαστα τα σπλάγχνα σου να έχουν βγει!»).
«Πρόκειται για ένα ζευγάρι που έχει ξεμείνει από φιλοδοξίες», ανέφερε η ΜακΝτόρμαντ. «Σύμφωνα με τη δική μας ερμηνεία, η Λαίδη Μάκβεθ αρχίζει να συνειδητοποιεί πως έχει γίνει αναλώσιμη. Αυτό είναι που την τρελαίνει και όχι το ότι σκοτώνουν τον Ντάνκαν και βάφει τα χέρια της με αίμα. Έχει παραδώσει την ψυχή της σε μαύρες δυνάμεις και εκείνος δεν της εκμυστηρεύεται πλέον τίποτα, δεν ζητάει τη βοήθειά της».
Η ηθοποιός είπε ότι για εκείνη και τον «Ντι» οι μακροχρόνιοι γάμοι τους υπήρξαν πηγή γνώσεων: «Ο Ντένζελ και η Πολέτα είναι παντρεμένοι όσα χρόνια είμαστε εγώ και ο Τζόελ. Μαζί έπρεπε να μάθουμε πώς να είμαστε γονείς, μαζί και πώς να είμαστε σύντροφοι, γιατί το τοπίο αλλάζει συνεχώς».
Ο Κοέν είπε πως δεν φοβόταν την κατάρα του «Μάκβεθ» (σ.σ. στον κόσμο του θεάτρου, κάποιοι πιστεύουν ότι το έργο είναι καταραμένο) μέχρι που η πανδημία τούς ανάγκασε να σταματήσουν τα γυρίσματα στις 13 Μαρτίου, ημέρα Παρασκευή, του 2020. Ο Ουάσινγκτον πάντως δεν ανησύχησε ποτέ. «Έχω πίστη στον Θεό», μου είπε. «Προσπαθώ να μην ανησυχώ. Ο φόβος είναι μολυσμένη πίστη».
Σε αντίθεση με κάποιους άλλους μεγάλους αστέρες, ο Ουάσινγκτον αισθάνεται το ίδιο άνετα όταν υποδύεται κακούς, αντι-ήρωες και βαθιά προβληματικούς άντρες με όταν υποδύεται ήρωες. Αν του ασκήθηκε ποτέ πίεση να υποδυθεί άγιους και υποδειγματικούς χαρακτήρες αντί για εγκληματίες, για παράδειγμα, όπως γινόταν με τους μαύρους αστέρες μιας άλλης εποχής, όπως τον Σίντνεϊ Πουατιέ, εκείνος το αγνόησε.
«Ό,τι αποφασίζει να κάνει θα το κάνει», σχολίασε ο Brian Grazer, που έχει κάνει παραγωγή σε δύο μεγάλες επιτυχίες του Ουάσινγκτον, το American Gangster και το Inside Man (Ο υποκινητής). «Ό,τι αποφασίσει να μην κάνει, δεν το κάνει».
Ο ηθοποιός είναι υποδειγματικός στο να παίζει τον φονικό και τον απρόβλεπτο. Τα μάτια του μπορεί να είναι παγωμένα σαν του νεκρού, τρομακτικά και κοφτερά σαν λεπίδες, ακόμα και όταν σου χαρίζει εκείνο το μαγνητικό χαμόγελό του. Στη ζωή, όπως και στην τέχνη, είπε ο Grazer, ξέρεις πως δεν θέλεις να έχεις μπλεξίματα με έναν τέτοιο τύπο.
Ο Ουάσινγκτον ήταν ανατριχιαστικός ως σωματοφύλακας-εκδικητής στην ταινία του 2004 Man on Fire (Διά πυρός και σιδήρου) και ως κοινωνιοπαθής μπάτσος της ομάδας δίωξης ναρκωτικών στο θρίλερ του 2001 Training Day (Ημέρα εκπαίδευσης), για το οποίο κέρδισε ένα Όσκαρ.
«Στην Ημέρα εκπαίδευσης αυτοσχεδίασα το 50% από τα όσα ακούτε», μου είπε ο Ουάσινγκτον. Ο σκηνοθέτης, Antoine Fuqua, χρησιμοποίησε πραγματικά μέλη συμμοριών του Λος Άντζελες –τον Bone, τον Killer και τον Hitman– ως κομπάρσους. «Είχαμε πολλούς αληθινούς τύπους που είχαν διαπράξει αληθινά εγκλήματα, οπότε τους χρησιμοποίησα. Έμαθα από εκείνους».
Ο συμπρωταγωνιστής του στην ταινία, Ίθαν Χοκ, που έζησε μια τρομακτική εμπειρία υποδυόμενος τον πρωτάρη συνεργάτη του Ουάσινγκτον, Jake Hoyt, θυμάται πόσο απειλητικός ήταν ο ηθοποιός. «Ήταν σαν να παίζω μουσική με τον Μάιλς Ντέιβις ή μπέιζμπολ με τον Μπέιμπ Ρουθ», είπε ο Χοκ, που ήταν υποψήφιος για Όσκαρ Β΄ ανδρικού ρόλου στην ταινία. «Ο Ντένζελ άλλαξε τη ζωή μου. Ήμουν 30 χρονών και είχα την ευκαιρία να δουλέψω με έναν από τους καλύτερους ηθοποιούς όλων των εποχών. Δεν έχω γνωρίσει καλύτερο παραμυθά. Ξέρει τι σκέφτονται οι θεατές. Ξέρει πώς να τους ξαφνιάσει.
Η φαντασία του δεν έχει όρια. Οι πραγματικά μεγάλοι, σε αντίθεση με τους περισσότερους ανθρώπους, μπορούν να παίξουν και επίθεση και άμυνα. Ο Τζακ Νίκολσον, ο Τζιν Χάκμαν και ο Ντένζελ μπορούν να είναι εξίσου πειστικοί ως πρωταγωνιστές και ως ανταγωνιστές».
Και οι άλλοι συμπρωταγωνιστές του Ουάσινγκτον, όμως, είναι εξίσου εκδηλωτικοί. Η Μέριλ Στριπ μού μίλησε για την «υπνωτιστική δύναμη που ασκεί στο κοινό» όταν παίζει στο θέατρο. Ο Τομ Χανκς μού είπε σχετικά με το εντυπωσιακό τους ντουέτο στην ταινία Philadelphia: «Επί τρεις εβδομάδες καθόμουν δίπλα του ενώ γυρίζαμε τις σκηνές του δικαστηρίου. Δεν είχα διάλογο και απλώς παρακολουθούσα ένα συναρπαστικό μάθημα υποκριτικής. Δεν ακολουθεί τους κανόνες, αλλά κυνηγά τη στιγμή. Χωρίς ανοησίες, αλλά με μια χαλαρότητα την οποία δεν μπορείς να υποκριθείς. Όταν παίζεις μόνος σου απέναντί του, σε προκαλεί να τον φτάσεις και την ίδια στιγμή σε σπρώχνει να τον ξεπεράσεις. Είναι ο Μπράντο μας, ο Νίκολσον, ο Ολίβιε. Και, όπως εγώ, κλέβει είδη γραφείου και σημειωματάρια από τα σκηνικά…».
Πρόβες στα σκοτεινά
Όσοι γνωρίζουν τον Ουάσινγκτον λένε πως μπορεί να είναι επιφυλακτικός και καχύποπτος. Δεν αφήνει τον εαυτό του στα χέρια κάποιου άλλου και φοβάται μήπως τον παρερμηνεύσουν όταν δεν συμπεριφέρεται όπως θα περίμεναν οι άλλοι. Κρατάει χαμηλό προφίλ και προτιμά να κυκλοφορεί χωρίς κουστωδία. Δεν συχνάζει σε χολιγουντιανά πάρτι.
Οι ηθοποιοί που δουλεύουν μαζί του δεν είναι ποτέ σίγουροι για τη σχέση τους μαζί του. Μπορεί να είναι γοητευτικός, αλλά ποτέ φιλαράκι. «Δεν προσπάθησα να γίνω φίλος του, να πάω μαζί του σε κάποιο παιχνίδι των Lakers ή σε κάποιο πάρτι γενεθλίων», είπε ο Χοκ. «Ήθελα μόνο να του προσφέρω το καλύτερο δυνατό υποκριτικά». Η Μελίσα Λίο, από την άλλη, έχει δουλέψει μαζί του σε τρεις ταινίες −το Flight και δύο από τις ταινίες Equalizer– και ακόμη τον προσφωνεί «κύριε Ουάσινγκτον».
Η ΜακΝτόρμαντ συμφωνεί: «Είναι ένας πολύ γλυκός άνθρωπος, αλλά, όντως, έχει ανάγκη να προστατεύσει τη διαδικασία του. Περιβάλλεται από μια ομάδα ανθρώπων τους οποίους εμπιστεύεται και με τους όποιους εργάζεται εδώ και χρόνια».
Όταν ο Λιβ Σράιμπερ συμπρωταγωνίστησε με τον Ουάσινγκτον στην ταινία The Hurricane (Τυφώνας: η αληθινή ιστορία), είχε πει ότι περίμενε έναν φιλικό Ντένζελ και αντ’ αυτού βρήκε έναν αγκαθωτό τυφώνα. «Νόμιζα πως πραγματικά με μισούσε». Αργότερα, όμως, δέχτηκε ένα τηλεφώνημα από τον σκηνοθέτη Τζόναθαν Ντέμι για να παίξει με τον Ουάσινγκτον στο ριμέικ του The Manchurian Candidate (Ο άνθρωπος της Μαντζουρίας). Ο Ουάσινγκτον, έμαθε αργότερα, τους είχε πιέσει να τον πάρουν. «Είχα σοκαριστεί εντελώς», είχε πει ο Σράιμπερ, προσθέτοντας πως ο Ουάσινγκτον βουτάει σε τόσο επικίνδυνα και επώδυνα βάθη ως ηθοποιός, που το κουβεντολόι με τους συμπρωταγωνιστές του μπορεί, όντως, να του αποσπάσει την προσοχή. «Δεν έχω δουλέψει ποτέ ξανά με έναν ηθοποιό που να νοιάζεται τόσο».
Ο Ουάσινγκτον είχε πει στον Grazer πως δεν θα έπαιζε τον Frank Lucas στο American Gangster αν στο τέλος της ταινίας ο δολοφόνος και διακινητής ναρκωτικών από το Harlem δεν πλήρωνε για τα εγκλήματά του.
Ο Bruno Delbonnel, ο Γάλλος διευθυντής φωτογραφίας του The Tragedy of Macbeth, είπε πως συνηθίζει να πηγαίνει πρώτος στο σετ, γύρω στις 5 π.μ., οπότε βρέθηκε προ εκπλήξεως όταν είδε τον Ουάσινγκτον να βρίσκεται ήδη εκεί.
«Έγινε το παιχνίδι μας, ποιος θα φτάσει πρώτος. Ο Ντένζελ, όμως, πάντα με προλάβαινε γιατί ήθελε να κάνει πρόβες μόνος του στο σετ χωρίς φώτα για περίπου μία ώρα πριν το όρντινο. Τον έβλεπες να κόβει βόλτες προσπαθώντας να βρει πώς θα παίξει τη σκηνή».
Ο Ουάσινγκτον δεν γκρινιάζει. Ο Σπάικ Λι, για παράδειγμα, είχε δείξει ξεκάθαρα τη δυσαρέσκειά του όταν το 1993 ο Ουάσινγκτον έχασε το Όσκαρ για την εκπληκτική του ερμηνεία στην ταινία Malcolm X από τον Αλ Πατσίνο, που το κέρδισε για το Scent of a woman (Άρωμα γυναίκας). Ο Ουάσινγκτον, αντίθετα, είχε πει ευγενικά «αν είχα νικήσει, θα είχα αισθανθεί άσχημα. Ήταν η σειρά του Πατσίνο».
Όταν το 2019 παρέλαβε το βραβείο Life Achievement Award από το Αμερικανικό Ινστιτούτο Κινηματογράφου για τη συνεισφορά του στον χώρο του κινηματογράφου, ήταν σαφές ότι γινόταν πιο πνευματικός δημοσίως. Είχε αποκαλέσει τον εαυτό του «δοχείο της Θείας Χάριτος» και είχε παίξει ένα παλιό βίντεο του εκλιπόντος πεθερού του που μιλούσε για το πώς πρέπει να αγαπάμε αλλήλους. O Ουάσινγκτον είχε μιλήσει με περιφρόνηση για τον μοχθηρό κόσμο των tweets και των memes που έχουμε δημιουργήσει και είχε πει πως πρέπει να κάνουμε ό,τι περνάει από το χέρι μας προκειμένου να αντιστρέψουμε τα πράγματα για χάρη των νέων ανθρώπων.
→ Η ταινία The Tragedy of Macbeth κυκλοφορεί στις 25 Δεκεμβρίου στην Αμερική (σε συνεργασία με την Apple και την Α24) λίγο πριν από την παγκόσμια streaming πρεμιέρα της στο Apple TV+ στις 14 Ιανουαρίου 2022.