Τα βράχια πάνω από τη θάλασσα ήταν πάντοτε γεμάτα γαλατσίδες (Euphorbia dendroides), που κάθε άνοιξη άνθιζαν και φάνταζαν τότε πανέμορφες. Δεν τις πλησιάζαμε όμως – κάποιος από την παρέα μας την είχε πάθει και γνωρίζαμε, έτσι, ότι το γάλα που στάζει από τους σπασμένους βλαστούς προκαλεί αφόρητη φαγούρα. Είδα βεβαίως κάποιες φορές, στην Ερμούπολη των παιδικών μου χρόνων, στεριανούς ψαράδες να κόβουν το φυτό και να το κοπανίζουν με θαλασσόνερο. Μεταχειρίζονταν το παραγόμενο ζουμί για να φλομώνουν κέφαλους, που έπιαναν ύστερα εύκολα με την απόχη.
Ανάμεσα στα περίπου πενήντα είδη του γένους Euphorbia που περιλαμβάνει η ελληνική χλωρίδα συναντάμε από μονοετή φυτά, που, παρά την εντυπωσιακή τους όψη, διώκονται απηνώς ως ζιζάνια (E. Helioscopia), μέχρι πολυετείς θάμνους με καλλωπιστικό ταλέντο (E. characias). Διαθέτουν όλα δύο κοινά χαρακτηριστικά: την ύπαρξη ενός ερεθιστικού γαλακτώδους οπού στα υπέργεια μέρη τους και την ασυνήθιστη, κυπελλοειδή ταξιανθία τους, που ονομάζεται κυάθιο, από την ομοιότητά της με τον κύαθο, ένα απαραίτητο στις αρχαιοελληνικές κρασοκατανύξεις αγγείο. Τα ίδια ισχύουν, φυσικά, για τα περίπου δύο χιλιάδες άλλα είδη που αριθμεί τούτο το γένος των φυτών. Είναι ενδιαφέρουσα η ετυμολογία του ονόματός του, αλλά και ενδεικτική της αρχαιογνωσίας που επικρατούσε στους κόλπους της επιστήμης μέχρι σχετικά πρόσφατα. Ο γνωστός για τη συμβολή του στη Φυσική Ιστορία Βέρβερος βασιλιάς της Νουμιδίας Ιόβας Β΄, σύγχρονος του Ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού Αυγούστου, βάφτισε ένα φαρμακευτικό φυτό που συλλεγόταν στην οροσειρά του Άτλαντα ευφορβία προς τιμήν του Έλληνα γιατρού του, Ευφόρβου. Πολλούς αιώνες αργότερα, όταν ο Κάρολος Λινναίος εγκαινίασε το σύστημα ταξινόμησης και επιστημονικής ονοματοδοσίας που ακολουθείται μέχρι σήμερα, χάρισε το όνομα Euphorbia σε ένα ολόκληρο γένος φυτών, αφού συμπέρανε, από την περιγραφή των ιδιοτήτων του, πως το αρχαίο βοτάνι ανήκε σε αυτό.
Θα υπέθετε κανείς ότι, χάρη στο ιστορικό τους εκτόπισμα, αλλά και στα ενδεικτικά χαρακτηριστικά τους που περιγράψαμε νωρίτερα, όλα τα μέλη αυτής της μεγάλης συντροφιάς θα αναγνωρίζονταν εύκολα. Τουναντίον, όμως, είναι πολλοί εκείνοι που θεωρούν ότι ένα από τα δημοφιλέστερα είδη της, η δίχως κοινό ελληνικό όνομα Euphorbia trigona, είναι κάκτος. Διαφέρει όμως εμφανώς από αυτούς, διότι για πολλούς μήνες τον χρόνο φέρει σκουροπράσινα (κοκκινωπά σε κάποιες ποικιλίες) φύλλα.
Πατρίδα του είναι η σαβάνα της Κεντρικής Αφρικής, έχει διαδοθεί όμως στην τροπική και υποτροπική ζώνη, λόγω της προθυμίας του να σχηματίζει γρήγορα φυτοφράχτες ύψους μέχρι τριών μέτρων. Στη χώρα μας τη συναντάμε συνήθως σε γλάστρες, καθώς σε θερμοκρασία κατώτερη των -2οC οι τριγωνικής (εξ ου και το επίθετό της) διατομής βλαστοί της πλήττονται ανεπανόρθωτα. Εξίσου ευαίσθητο στο ψύχος είναι το χαμηλότερο σε μπόι «αγκάθι του Χριστού» (E. Milii), που κατάγεται από τη Μαδαγασκάρη. Παρά τα απειλητικά αγκάθια του, δεν ξεμένει ποτέ από φίλους, επειδή ανθοφορεί πλουσιοπάροχα με κυάθια ερυθρά, ρόδινα, κίτρινα ή λευκά, ανάλογα με την ποικιλία.
Με σχεδόν αφανή, κίτρινη ανθοφορία και φύλλα που πέφτουν νωρίς, αλλά λεπτόμακρους και λείους βλαστούς, που του χαρίζουν απόκοσμη όψη, το αφρικανικό και λίαν θερμόφιλο μολυβόδεντρο (E. tirucalli) μοιάζει φυτό ιδανικό για τους λάτρεις των παχύφυτων και όσους επιζητούν τη συντροφιά φυτών με έντονη προσωπικότητα.
Πολύ φως, λίγο νερό
→ Όλα τα είδη ευφορβίας αγαπούν το άπλετο φως και τη ζέστη, ενώ αποστρέφονται το υγρό χώμα. Επιλέξτε λοιπόν προσεκτικά το σημείο όπου θα τα τοποθετήσετε και το εδαφικό μείγμα που θα τους προσφέρετε. Αντέχουν αρκετά στην ξηρασία, τα αραιά ποτίσματα ευνοούν πάντως την ανάπτυξή τους, το ίδιο και η, από άνοιξη μέχρι φθινόπωρο, μηνιαία λίπανσή τους. Τον χειμώνα, που η ανάπτυξή τους σταματά, διατηρήστε τα σε εσωτερικό, φωτεινό χώρο και περιορίστε πολύ το πότισμα.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr