Συνδυάζοντας το χάρισμα της εντυπωσιακής ανθοφορίας με το προσόν του μεθυστικού αρώματος, το ζουμπούλι (Hyacinthus orientalis) ανέκαθεν γοήτευε βαθιά τον λαό μας. Χρησιμοποίησε μάλιστα ο λαός το όνομά του ως βαφτιστικό, προσβλέποντας στη μετάδοση της ακαταμάχητης σαγήνης του σε κάθε Ζουμπουλιά ή Ζουμπουλιώ. Στη λογία πάντως γλώσσα, αλλά και επιστημονικώς, το βολβώδες τούτο φυτό ονομάζεται υάκινθος, ξυπνώντας έτσι μνήμες από έναν ερωτικό μύθο του αρχαίου κόσμου με, φευ, τραγική κατάληξη. Αφορά τον νεαρό και όμορφο πρίγκιπα της Σπάρτης, Υάκινθο, τον οποίο διεκδικούσαν πολλοί, μέχρι που εκείνος διάλεξε τον θεό Απόλλωνα. Έμελλε όμως να σκοτωθεί από το χέρι του, καθώς μια μέρα που αναμετριούνταν φιλικά στο αγώνισμα του δίσκου χτυπήθηκε κατακέφαλα από μια εσφαλμένη βολή του εραστή του. Από το αίμα του άτυχου νέου που κύλησε στο χώμα ο συντετριμμένος Απόλλων έπλασε το ομώνυμο φυτό. Κάποιοι ερευνητές, όπως ο επιδραστικός ανθρωπολόγος Τζέιμς Φρέιζερ, ισχυρίζονται ότι οι μύθοι για τη μεταμόρφωση αγοριών σε άγρια φιντάνια αντανακλούν την αρχαία πρακτική της ανθρωποθυσίας στη λεκάνη της Μεσογείου, η οποία σκοπό είχε τη διασφάλιση της γονιμότητας των αγρών. Μεγάλο και ευαίσθητο ζήτημα θίξαμε, ας σταματήσουμε εδώ. Θα ξοδέψουμε πάντως λίγες γραμμές για να καταγγείλουμε το διαχρονικό φυτολογικό λάθος της ταύτισης του αρχαιοελληνικού φυτού που ονομαζόταν υάκινθος με το ζουμπούλι, σε όλες τις λατινογενείς γλώσσες και σε πολλές άλλες ακόμα. Ευθύνεται γι’ αυτό ο μέγας ονοματοθέτης της Βοτανικής Κάρολος Λινναίος, ο οποίος ταύτισε τα άγρια ζουμπούλια με το φυτό που περιγράφει ο παραπάνω ελληνικός μύθος. Όμως εκείνο, λόγω της γενεσιουργού αιτίας του, έχει, σύμφωνα με τις αρχαίες περιγραφές, άνθη πορφυρά, όχι τα κυανά του άγριου ζουμπουλιού. Δεν είναι εύκολη υπόθεση η ταυτοποίησή του, επικρατεί πάντως στους κύκλους των ειδημόνων η γνώμη ότι μάλλον πρόκειται για κάποιο ιθαγενές στη χώρα μας είδος γλαδίολου, κρίνου ή ορχιδέας. Η περιοχή εξάπλωσης του άγριου ζουμπουλιού εκτείνεται από ορισμένα νησιά του ανατολικού Αιγαίου και την Εγγύς Ανατολή μέχρι το βορειοδυτικό Ιράν. Δεν γνωρίζουμε πότε καλλιεργήθηκε για πρώτη φορά, εκτιμάται όμως ότι αυτό συνέβη πριν από περίπου χίλια χρόνια στο Ιράν – ενδεικτικό αυτού το ότι η λέξη ζουμπούλι προέρχεται από το περσικό όνομά του, σομπόλ. Στους κήπους των σουλτάνων της Κωνσταντινούπολης ονομαζόταν σουμπούλ και αγαπήθηκε πολύ. Στα μέσα του 16ου αιώνα μεταφυτεύτηκε σε βασιλικές αυλές της Ευρώπης, ενώ στις αρχές του 18ου αιώνα οι –ικανότατοι στη βελτίωση των καλλωπιστικών φυτών– Ολλανδοί διέθεταν ήδη μερικές εκατοντάδες ποικιλίες του. Σήμερα, μετά από αλλεπάλληλες διασταυρώσεις, διαθέτουμε περίπου δύο χιλιάδες, με αποτέλεσμα να ικανοποιείται κάθε χρωματική επιθυμία. Μπορούμε, λοιπόν, το κλασικό παιχνίδι των αντιθέσεων με την ομαδική φύτευση βολβών που δίνουν κόκκινες και κίτρινες, μπλε και μοβ ταξιανθίες, να το εμπλουτίσουμε πια με λευκές, ακόμα και σχεδόν μαύρες νότες. Απαράλλαχτη παραμένει πάντως η γνώριμη, γλυκιά και μεθυστική ευωδιά τους, η οποία, όταν ανθοφορούν σε κλειστό χώρο, μπορεί να γίνεται πολύ δυνατή για τους πιο ευαίσθητους ανάμεσα στους μυριάδες λάτρεις τους.
Οδηγίες φροντίδας
→ Αυτή την εποχή βρίσκουμε στα φυτώρια ανθισμένα ζουμπούλια, τα οποία θα τοποθετήσουμε σε σημεία με αρκετή ηλιοφάνεια. Δεν αφήνουμε ποτέ το χώμα τους να στεγνώνει και τα λιπαίνουμε κάθε δύο εβδομάδες με υγρό λίπασμα ανθοφορίας, ώστε να διατηρηθούν επί μακρόν οι ταξιανθίες τους. Όταν πια μαραθούν και τα φύλλα τους, θα αφαιρέσουμε τον βολβό από το χώμα και θα τον διατηρήσουμε εντός χάρτινης σακούλας, σε σημείο δροσερό και ξηρό, μέχρι το φθινόπωρο. Τότε, θα επανέλθουμε και εμείς με οδηγίες για το πώς καλλιεργούμε τα βολβώδη καλλωπιστικά στο χώμα ή ακόμα και στο νερό, με τη χρήση των ειδικών γυάλινων δοχείων.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.