«Architettura, caratteristiche, estetica, etica». Είναι οι μόνες ιταλικές λέξεις που γίνονται κατανοητές στην ξενάγηση που κάνει ένας αρχιτέκτονας στο κατώφλι και στις καμάρες μιας 19ώροφης πολυκατοικίας του Μιλάνου, η οποία, με την ονομασία Palazzo INA, ανήκει στα νεότερα ιστορικά μνημεία της πόλης. Ένας αρχιτέκτονας, που όταν του είπαν πως ανάμεσα στους επισκέπτες υπάρχει και αυτός ο ένας τουριστάκος που δεν παρλάρει τα ιταλικά, μιλάει με πάθος και ζέση για το πώς αυτό το κτίριο της δεκαετίας του ’50 άλλαξε τη φυσιογνωμία του μεταπολεμικού Μιλάνου, για το πώς σχεδιάστηκαν εκείνα τα μπαλκόνια με τη θέα στην Κόρσο Σεμπιόνε και στην Αψίδα της Ειρήνης και για τα ροζ και μπλε μωσαϊκά που καλύπτουν το ανήλιαγο θυρωρείο και τους πυλώνες του ισογείου, που οριακά με παρακινεί να μάθω τη γλώσσα του, για να καταλάβω τι λέει δίχως διερμηνείς και να αλλάξω καριέρα, ακολουθώντας το μονοπάτι του.
«Τα μονοπάτια τα παίρνεις όταν δεν είσαι σίγουρος. Γι’ αυτό διαφέρουν από τους ασφαλτοστρωμένους δρόμους», θυμάμαι ένα κακό τσιτάτο της εφηβείας όσο ψάχνω την έξοδο από τους χωμάτινους λαβυρίνθους του Πάρκου Σεμπιόνε που, τελικά, με οδηγούν σε ένα κάστρο. Στην τάφρο του, κάποιοι χαμογελαστοί ημιμαραθωνοδρόμοι με πετυχαίνουν να τραβάω φωτογραφίες και μου ζητούν να τους βγάλω με τα μετάλλιά τους. Έπειτα πέφτουν στο γρασίδι, κάτω από τα δέντρα. Τους ζηλεύω και τους μιμούμαι. Κλείνω μάτια, ξεχνάω πως σε λίγο θα βρίσκομαι στην Αθήνα, μα οι ειδήσεις που διαβάστηκαν στο πάρκο και θα διαβαστούν αύριο στο παστωμένο λεωφορείο τριβελίζουν πάνω στους ουρανούς σαν βούισμα κουνουπιού στις τρεις το πρωί. Υπάρχει ένας θυμός. Υπάρχουν σκέψεις ακατάστατες για τον φοιτητή στα Γιάννενα και τη φοιτήτρια στις εστίες της Θεσσαλονίκης, για τους μαθητές και τις μαθήτριες στα Πατήσια, στον Εύοσμο, στον Βόλο και για το ασύστολο μπούλινγκ σε ένα παιδί από τον Πύργο. Υπάρχει ένα γιατί. Γιατί η κοινωνία δεν μαθαίνει πώς να μην τραυματίζει ασταμάτητα; Και όχι, το «έτσι είναι η ζωή» δεν είναι πια μια βολική δικαιολογία. «Η ουλή ποτέ δεν θεραπεύεται. Είναι σαν ένα μετάλλιο που κανένας δεν μπορεί να πάρει από σένα», γράφει σε μια παιδική ιστορία ο Ιταλός δημιουργός κόμικ Τζεροκαλκάρε. Είναι ένα μετάλλιο που, αν υπήρχε η επιλογή, κανένας δεν θα ήθελε να το έχει στην κατοχή του. Είναι ένα μετάλλιο που, αν οι άνθρωποι που το φορούσαν, ζούσαν σε μια κοινωνία που είναι ικανή να τους προστατεύσει από τη βία του περίγυρου και όπου οι εκπαιδευτικοί και οι αρχές έχουν τα αυτιά τους ανοιχτά και δεν αδιαφορούν, θα το έβγαζαν, θα το τύλιγαν στη χούφτα τους και θα το πετούσαν μακριά με όλη τη δύναμή τους, και ο κρότος που θα έκανε θα ήταν ισοδύναμος με τη χρόνια σιωπή τους.