15 επιλογές που ξεχωρίσαμε από την ελληνική λογοτεχνία

15 επιλογές που ξεχωρίσαμε από την ελληνική λογοτεχνία

Με το βλέμμα στην Ιστορία, αλλά και με υπαρξιακές αναζητήσεις για τη σύγχρονη ζωή.

5' 13" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

ΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΜΑΣ 

Ο Θοδωρής Καλλιφατίδης είναι ο πιο διεθνής Έλληνας συγγραφέας: το τελευταίο του βιβλίο, Η πολιορκία της Τροίας (εκδ. Πατάκη), είχε ήδη διαγράψει μια πορεία στο εξωτερικό πριν κυκλοφορήσει και στη γλώσσα μας. Ο αφηγητής θυμάται όταν ήταν 15 χρονών, την άνοιξη του ’44, που το χωριό του βομβαρδίστηκε από τη βρετανική αεροπορία για να πληγούν γερμανικοί στόχοι. Οι μαθητές βρήκαν κρησφύγετο μαζί με τη δασκάλα τους, η οποία ξεκίνησε να τους αφηγείται την ιστορία της Ιλιάδας. Εξ ου και ο τίτλος του μυθιστορήματος. Μια αφήγηση γλυκιά, που διακόπτεται, ξαναρχίζει και προχωράει παράλληλα με τις εξελίξεις στο χωριό. 

Από την ελληνική ιστορία εμπνέεται και η Ισμήνη Καρυωτάκη με το μυθιστόρημά της Φυγόδικος δεν ήμουν (εκδ. Ποταμός), που ταυτίζεται με την πρώτη φράση της αφήγησης: «Φυγόδικος δεν ήμουν, όχι – όχι ακόμα τουλάχιστον». Περίοδος της δικτατορίας, Αύγουστος του ’72, ο Σπύλιος και η Εριφύλη σε μια χαράδρα στην Ήπειρο. Η αφήγηση κατρακυλάει και πιο πίσω, στον Εμφύλιο, η μοίρα του τόπου μπλέκεται με αυτήν των ανθρώπων. Παραμένοντας στην ίδια μεριά του ελληνικού χάρτη, ο Κώστας Μπαρμπάτσης γράφει στη Λυκοχαβιά (εκδ. Κέδρος) έξι ιστορίες εμπνευσμένες κι αυτές από την ελληνική ιστορία, με χαρακτηριστική τη χρήση της ντοπιολαλιάς – απόλαυση να το ακούς, αν μη τι άλλο. Ο Εμφύλιος βρίσκεται στην καρδιά και του σύνθετου μυθιστορήματος του Γιάννη Καρκανέβατου Ο πατέρας δεν μιλούσε γι’ αυτά, από τις εκδόσεις του Βιβλιοπωλείου της Εστίας.

ΕΑΥΤΟΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΙ

Στην Κλίμακα Μπόγκαρτ (εκδ. Αντίποδες) ακολουθούμε τη ροή της συνείδησης ενός άνδρα όπως ανατρέχει στο προσωπικό του παρελθόν, ένα μεσημέρι σε ένα παραθαλάσσιο χωριό. Η Μαρία Φακίνου επιλέγει αφηγηματικά τον δύσκολο τρόπο, απορρίπτει τις μικρές συμβάσεις, το κείμενό της έχει έναν ηλεκτρισμένο ρυθμό και έτσι, μια προσωπική ιστορία που θα μπορούσε να αποτελεί απλά μια όμορφη αφήγηση, μετατρέπεται σε καλή λογοτεχνία. Επίσης πολύ ενδιαφέρον αφηγηματικά είναι το μυθιστόρημα Εμείς (εκδ. Μωβ Σκίουρος) της Ειρήνης Γιαβάση, από το οποίο αντιγράφω μερικές αράδες, εν μέρει ενδεικτικές: «Την πρωτότοκη κόρη –του λόγου μου– τη μάγεψε η μουσική: αυτή έγινε η γλώσσα μου. Την τρίτη, που ήταν η πιο προκομμένη, η τάξη και η ευθύνη. Τη δεύτερη, που ’μοιαζε με δροσοσταλίδα της άνοιξης, τη μάγεψε ο θάνατος». Καλογραμμένο και καλοφτιαγμένο, από τα πολύ ξεχωριστά βιβλία της νεότερης γενιάς. 

Στην Άπνοια (εκδ. Κείμενα) του Νίκου Κουρ-μουλή, κάθε ήρωας των οκτώ διηγημάτων του προσδιορίζεται μέσα από το επάγγελμα/ιδιότητά του και μια, ας πούμε, κατάσταση, όπως αποτυπώνεται και στον τίτλο κάθε κεφαλαίου (π.χ. Ταμίας/Καταγωγή, Σολίστ/Μνήμη κ.ά.), αλλά και στην πρώτη φράση κάθε ιστορίας. Δομικά υλικά που δίνουν μια αίσθηση συνοχής σ’ αυτή την όμορφη συλλογή μικρών αστικών υπαρξιακών περιπετειών. Σε εντελώς διαφορετικό κλίμα: «Ο Μάρκο Πόλο έκανε τέσσερα χρόνια για να φτάσει στην Κίνα. Οι Κινέζοι χρειάζονται 14 ώρες για να φτάσουν στην Ελλάδα». Με αυτή τη φράση ο Αντώνης Ιορδάνογλου, έμπειρος ταξιδιωτικός δημοσιογράφος που δραστηριοποιείται στον χώρο του τουρισμού, μας εισάγει σ’ αυτό το απολαυστικό και παράξενο (λόγω θέματος) βιβλίο, Κινέζικα μαρτύρια (εκδ. Κίχλη), το οποίο αποτελείται από «ιλαροτραγικές ιστορίες» Κινέζων ταξιδιωτών στην Ελλάδα. Η στερεοτυπική εικόνα που σκόπιμα αποτυπώνεται, αποτελεί όχημα για μια βαθύτερη γνωριμία μαζί τους. 

→ «ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ» ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗΣ

Το δημόσιο ψυχικό ξεγύμνωμα έχει πολλές παγίδες. Στο νέο του βιβλίο, Το τηλεφώνημα που δεν έγινε (εκδ. Ίκαρος), ο Απόστολος Δοξιάδης δεν έπεσε σε καμία απ’ αυτές. Το κείμενό του είναι μια σπουδαία και γενναία εξομολόγηση, η οποία παραδίδει σε όλους τους δημιουργούς ένα πολύ χρήσιμο μάθημα. «Γκρέμισε τη ματαιοδοξία σου», λέει ο ποιητής Έζρα Πάουντ, κι ακριβώς αυτό κάνει ο συγγραφέας με έναν δεξιοτεχνικό τρόπο. Η ντοκιμαντερίστικη φόρμα του σε συνδυασμό με την τολμηρή ενδοσκόπηση, το ευφυές κι ενίοτε αστείο βλέμμα πάνω στα πράγματα, συνθέτουν μια αφήγηση σπινθηροβόλα και αξιανάγνωστη. Το περιεχόμενο έχει ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, γιατί θέτει το κρίσιμο για κάθε δημιουργό θέμα της μεγαλομανίας, ως άλλης όψης της μικρομανίας. Ο Δοξιάδης δείχνει με πολύ σαφή τρόπο τον πατέρα του. Το βιβλίο είναι χρωματισμένο με τη βαριά σκιά που ρίχνει η πληθωρική προσωπικότητά του πάνω στον γιο του. Το πρόβλημα του αφηγητή είναι ότι ολοκληρώνει ελάχιστα έργα του. Με αφορμή το πρωτόλειό του, το οποίο πήγε αναπάντεχα καλά, ξεδιπλώνει την πορεία της δημιουργικής του ζωής, καταλαβαίνοντας ότι δεν συνέχισε να κάνει αυθεντικά έργα γιατί παγιδεύτηκε στον ναρκισσισμό του πατέρα. Η συνειδητοποίηση του γιου είναι σκληρή, αλλά το βιβλίο δεν τελειώνει ούτε με πίκρα, ούτε με αυτολύπηση, ούτε με απαισιοδοξία. Το σκεπτικό του αναγεννημένου Δοξιάδη είναι ότι το άξιο έργο συνομιλεί με την ψυχή του δημιουργού. Η ματαιοδοξία σε πάει σε εντελώς λάθος σημείο. Τα βραβεία, οι πωλήσεις, οι κριτικές είναι λάθος στόχος. Ο ουσιαστικός στόχος πρέπει να είναι η συνομιλία με την εσωτερική φωνή. Με αυτή την έννοια, το βιβλίο είναι ήδη απολύτως επιτυχημένο και πολύ συνεπές: αυτό που υποστηρίζει το υπηρετεί με ακρίβεια. – Μανώλης Ανδριωτάκης

→ Η ΜΝΗΜΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

Ονειρεύεται ʹή μιλάει φωναχτά, γεννήθηκε ή όχι ακόμη. Η Κάκια, που δεν θέλει να είναι Κατίνα ή Κάτια, παραμιλάει στα σκοτεινά, τρέχει στους δρόμους, ανεβαίνει στα παγκάκια και λέει την ιστορία της σε όποιον έχει αυτιά να την ακούσει. Στο καινούργιο της μυθιστόρημα, Να είχα, λέει, μια τρομπέτα (εκδ. Πατάκη), η Μάρω Δούκα περιδιαβαίνει τις δεκαετίες και ψάχνει στο παρελθόν να εξηγήσει το παρόν. Η Κάκια αφηγείται με φούρια τις ιστορίες των τριών γιαγιάδων της (η μία εξ αγχιστείας) και αναμοχλεύει το χώμα που πάτησαν, για να ερμηνεύσει τη δική της άφιξη στη ζωή. Από την παραμυθού Αφροδίτη, στην αρχοντική Εργινιά και στην ονειροπόλα και θλιμμένη Φιλαρέτη, η συγγραφέας αγγίζει έναν αιώνα ιστορίας, με έρωτες, μίση, φονικά και χαρές, και παραδίδει μια μοναδική ιστορία γυναικείας εμπειρίας. – Βάλια Δημητρακοπούλου

→ ΓΕΛΩΝΤΑΣ ΜΕ ΠΡΑΓΜΑΤΑ ΠΟΥ ΔΕΝ ΓΕΛΑΣ

Ο Κυριάκος Χαρίτος μάς ενημερώνει εξαρχής στη Μικρή εγκυκλοπαίδεια του θανάτου (εκδ. Στερέωμα) ότι ο θάνατος δεν είναι ένας, αλλά πολλοί. Όσοι και οι άνθρωποι. Οι θάνατοι όμως μπορούν να κατηγοριοποιηθούν – και μάλιστα σε 39 διαφορετικά είδη. Με λόγο πυκνό και παιγνιώδη και ρυθμό γοργό, ο Χαρίτος επιχειρεί να εκλογικεύσει το αλλόκοτο τέλος της ανθρώπινης ζωής. Μέσα από πνευματώδεις παρομοιώσεις –και, ναι, μπορεί να πιάσεις τον εαυτό σου να γελά διαβάζοντας για τον θάνατο– ανάμεσα στο σοβαρό και το γκροτέσκο, διαμορφώνεται ένα γλωσσικό εκθετήριο γεμάτο διαφορετικά πορτρέτα του ίδιου προσώπου – γιατί περί προσώπου πρόκειται. Μερικές φορές είναι ευγενής: «Βγάζει τα παπούτσια του ήσυχα και τα ακουμπά απολύτως ευθυγραμμισμένα δίπλα στις παντόφλες του ανθρώπου που κοιμάται»· μερικές φορές είναι αστείος· μερικές φορές έρχεται και φεύγει. – Μυρτώ Κατσίγερα

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή