Ο πιο φιλόζωος άνθρωπος που γνώρισα ποτέ, ένας άνθρωπος που δεν μπήκε ποτέ στον κόπο να δηλώνει αυτάρεσκα «φιλόζωος», ήταν ένας προϊστάμενός μου στο πρακτορείο ειδήσεων που εργαζόμουν στις αρχές της δεκαετίας του ’90.
Μεταγραφή από το BBC, στη δύση της καριέρας του, τυπικός στους τρόπους και βαθιά ευγενής, αλλά με ελαφρύ σαρκασμό που έκοβε σαν νυστέρι, με έκανε να τον συμπαθήσω ακαριαία όταν, στην τυπική ερώτηση «ποιο είναι το αγαπημένο σου ζώο», μου απάντησε: «Tο σαλιγκάρι»! Στα γενέθλιά του τού πήραμε όλοι μαζί δώρο ένα τεράριουμ και το γεμίσαμε σαλιγκάρια. Πολύ σύντομα μαζεύαμε σαλιγκάρια από τα πληκτρολόγια, τα κουτιά των υπολογιστών και τα συρτάρια των γραφείων. Κάποτε, σε ένα από τα κλασικά δημοσιογραφικά κλεισίματα μιας ζόρικης ημέρας, που συνοδεύονται από αλκοόλ (όπου εννοείται ότι έπινε μόνο Scotch), μου είπε: «Αν έπρεπε ν’ ακολουθήσω οπωσδήποτε ένα Δόγμα, νομίζω ότι θα ήμουν Βουδιστής. Όχι για κανέναν άλλον λόγο, αλλά επειδή είναι οι μόνοι που δεν έχουν υποκινήσει εθνοκαθάρσεις, γενοκτονίες, ιερές εξετάσεις, κυνήγια μαγισσών και σφαγές αλλοφύλων. Μάλιστα, αν πίστευα στη μετεμψύχωση –αν είχα και τη δυνατότητα επιλογής για το είδος που θα καταλάμβανα στην επόμενη ζωή– θα ήθελα να επιστρέψω στη Γη ως αγριόχηνα».
Μιλούσε πολύ σοβαρά· σαν να έκανε μιαν αναπάντεχη φιλοσοφική αναδρομή ή μια αυτοσχέδια προφορική διαθήκη. Αγριόχηνα. Πρώτη φορά το άκουγα αυτό. Απαίτησα λεπτομέρειες. «Το να είσαι άνθρωπος έχει αξία μόνον όσο έχεις συνείδηση της ανθρώπινης ιδιότητάς σου. Αν ήσουν ένα άλλο ζώο, δεν θα διέθετες καν τις νοητικές ικανότητες ώστε να ζηλέψεις που δεν είσαι άνθρωπος. Σωστά;» Σωστά!
«Όταν όμως είσαι άνθρωπος, είσαι σε θέση να εκτιμήσεις τα χαρίσματα των άλλων ζώων. Δες, λοιπόν, την αγριόχηνα: Δεν έχει σοβαρούς, φυσικούς εχθρούς. Κάτι ρακούν, κάτι αλεπούδες, κάτι φιδάκια που τρέφονται με τα αυγά της. Ασήμαντα προβλήματα – και στατιστικά αμελητέα· σαν να λέμε ότι ο φυσικός εχθρός του ανθρώπου είναι τα τροχαία.
Από την άλλη, η αγριόχηνα πετάει (πετάει, όχι γκελάρει στο έδαφος σαν την ξαδέρφη της την κότα), κολυμπάει, καταδύεται σαν πρωταθλητής και περπατάει. Έχει κατακτήσει και τα τρία στοιχεία: γη, νερό και ουρανό! Επίσης, βρίσκει εύκολα τροφή, έχει φανταστική προστασία από τις καιρικές συνθήκες, είναι πάντα ζεστή και αδιάβροχη, οι άνθρωποι την αγαπούν (οι περισσότεροι, τέλος πάντων) και τέλος, το καλύτερο σ’ το άφησα για το τέλος, ταξιδεύει! Κάνει τεράστια μεταναστευτικά ταξίδια, παρέα με τη μεγάλη οικογένειά της, και φροντίζει να βρίσκεται κάθε φορά στα ωραιότερα μέρη του κόσμου. Είναι σαν να είσαι εσύ, ας πούμε, εισοδηματίας και να κυνηγάς το καλοκαίρι, αλλάζοντας βάση κάθε φορά που βλέπεις την κακοκαιρία να έρχεται. Να, αυτό είναι! Η αγριόχηνα είναι το ζώο που ζει μέσα –μεταφορικά και κυριολεκτικά– σ’ ένα διαρκές καλοκαίρι»!
Τον παρατηρούσα να αναψοκοκκινίζει από τον ενθουσιασμό. Μετά από λίγο αλλάξαμε θέμα συζήτησης και η θεωρία της αγριόχηνας πέρασε στο αρχείο της μνήμης. Μέχρι προχθές. Που βρέθηκα στον Αώο και δίπλα μου προσγειώθηκε, κουτσομπολεύοντας, ένα σμήνος αγριόχηνες. Κάτι η νοσταλγία, κάτι η γαλήνη της φύσης, στο μυαλό μου ήρθε πάλι εκείνη η αρχαία κουβέντα. Και σκέφτηκα ότι, αν μπορούσα να διαλέξω…