Ζούσα τότε στο ισόγειο μιας παλιάς διπλοκατοικίας· ο σπιτονοικοκύρης έμενε πάνω. Έφερνε κηπουρό τις Κυριακές, ξόδευε αρκετά για φυτεύσεις και ήταν φανερό πως έτρεφε μεγάλη αγάπη για τα φυτά. Κατάλαβα όμως γρήγορα πως ήταν εντελώς αδαής όσον αφορά την περιποίησή τους. Σε εκείνο το σπίτι, κάποιο καλοκαίρι αντίκρισα ανθισμένο έναν παράξενο θάμνο που δεν είχα ποτέ ξαναδεί. Έχουν περάσει δεκαετίες, όμως ακόμα θυμάμαι πως έμεινα για ώρα αποσβολωμένος από το απίστευτο θέαμα που σκάρωναν οι άλικες ταξιανθίες του όπως λαμποκοπούσαν στον ήλιο. Έμοιαζαν πολύ με τις ψήκτρες που μεταχειριζόμαστε για να καθαρίζουμε τις εργαστηριακές φιάλες. Δεν εξεπλάγην λοιπόν όταν μετά από λίγο ψάξιμο σε βιβλία φυτολογίας (για Διαδίκτυο ούτε ακουστά δεν είχαμε) έμαθα πως στην αγγλική ο θάμνος αυτός είναι γνωστός ως (red) bottlebrush. Το ελληνικό του όνομα, «καλλιστήμονας», προέρχεται από το επιστημονικό Callistemon του γένους στο οποίο υπάγεται – πρόκειται για αντιδάνειο λοιπόν, αφού ετυμολογείται από το «κάλλος των στημόνων». Οι ταξιανθίες του απαρτίζονται από μερικές δεκάδες άνθη με μικροσκοπικά πέταλα, τα πολυάριθμα όμως ερυθρά νήματα καθενός έχουν μήκος μέχρι τρία δάχτυλα και το αισθητικό αποτέλεσμα που όλα μαζί παράγουν, χάρη στην πυκνή τους διάταξη, είναι αναντίρρητα εντυπωσιακό.
Ξαναγυρίζω στον παλιό μου σπιτονοικοκύρη. Ένα πρωί, ενώ ο καλλιστήμονας εκείνος (C. citrinus) βρισκόταν ακόμα σε έξαρση, τον βλέπω να ψεκάζει μανιωδώς την κόμη του. Απόρησα, το φυτό φαινόταν υγιέστατο. Στην εύλογη ερώτησή μου για τη σκοπιμότητα της επέμβασης απάντησε εμφανώς ενοχλημένος: «Μα δεν βλέπεις; Είναι γεμάτος λεκάνιο». Τρόμαξα να τον συνετίσω, χρειάστηκε να αποσπάσω μια ξυλοποιημένη κάψα από έναν κλαδίσκο και να την κόψω στη μέση, για να τον πείσω πως πρόκειται για τον καρπό του είδους και όχι για κοκκοειδές έντομο που απομυζά χυμούς. Ένιωσε μεγάλη αμηχανία και χρειάστηκε να πω (ψέμα βεβαίως) πως, αν δεν είχα μελετήσει επισταμένως το είδος, θα έπεφτα και εγώ στο ίδιο λάθος, έτσι όπως συχνά συνυπάρχουν πάνω στα κλαδιά καρποί προηγούμενων ετών με τις φετινές ταξιανθίες. Δεν έμαθα ποτέ πώς προέκυψε αυτή η παρεξήγηση, τον παλιό κηπουρό πάντως δεν τον ξαναείδα.
Στα χρόνια που πέρασαν από τότε, ο αειθαλής καλλιστήμονας έκανε σπουδαία καριέρα στη χώρα μας και τον βλέπουμε πλέον, εκτός από κήπους, να στολίζει αστικά πάρκα και πεζοδρόμια. Δικαίως βέβαια, καθώς είναι ένας πολύ ανθεκτικός θάμνος (ή και δεντράκι, αν κλαδευτεί εντέχνως), με φύλλα αρωματικά αν τα τρίψεις, ο οποίος δεν πτοείται από την ατμοσφαιρική ρύπανση και τον καύσωνα. Είναι από γεννησιμιού του μαθημένος στα δύσκολα, καθώς αποτελεί ενδημικό φυτό της ανατολικής Αυστραλίας, περιοχής που δεν φημίζεται για το ήπιο κλίμα της. Ξενιτεύτηκε σχετικά αργά, στα τέλη του 18ου αιώνα, αλλά προσαρμόστηκε εύκολα στις εντελώς διαφορετικές συνθήκες που επικρατούν στην Αγγλία και κατόρθωσε έτσι σύντομα να κλέψει τις καρδιές των Ευρωπαίων. Μέχρι σήμερα αναπτύχθηκαν λίγες ποικιλίες του, που μοιάζουν μάλιστα αρκετά μεταξύ τους, ξεχωρίζει μόνο η λευκανθής, που πάντως δεν έχει εμφανιστεί ακόμα στα ελληνικά φυτώρια. Κάτι που πρέπει να γνωρίζετε και ενδεχομένως να προσέξετε είναι πως στα αλλεπάλληλα κύματα άνθισής του, που διαρκούν από τα μέσα της άνοιξης μέχρι τα τέλη του φθινοπώρου, προσελκύει σμήνη ολόκληρα από μέλισσες που τρυγούν ασταμάτητα το νέκταρ του.
Για γλάστρες και κήπους
→ Ο καλλιστήμονας αναπτύσσεται σχετικά αργά και σπάνια υπερβαίνει σε ύψος τα τέσσερα μέτρα, είναι λοιπόν κατάλληλος για καλλιέργεια σε μεγάλη γλάστρα και σε μικρούς ή μεγάλους κήπους. Προτιμά τις προσήλιες θέσεις και τα μη ασβεστούχα, γόνιμα εδάφη που στραγγίζουν καλά. Χρειάζεται τακτικό πότισμα τους ζεστούς μήνες και λίπανση που ευνοεί την πλούσια ανθοφορία. Προστατέψτε τον από τον παγετό (αντέχει μέχρι τους -3°C) και τον παγωμένο άνεμο.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.