Τέσσερα δισεκατομμύρια άνθρωποι υπολογίζεται ότι παρακολούθησαν σε όλο τον κόσμο την κηδεία της βασίλισσας Ελισάβετ Β΄, ενώ μόνο στη Βρετανία στήθηκαν μπροστά στις οθόνες τους 37,5 εκατομμύρια πολίτες. Παρότι η τηλεθέαση άγγιξε αριθμούς-ρεκόρ, δεν εξέπληξε κανέναν, σε αντίθεση με τα στοιχεία που δόθηκαν στη δημοσιότητα από το Netflix λίγες ημέρες μετά τον θάνατο της μονάρχη: την ώρα που η βασιλική κορώνα αποχαιρετούσε την κόμη που στόλιζε για εβδομήντα χρόνια, το Στέμμα (The Crown) αποκτούσε νέους υπηκόους, παίρνοντας μια θέση στο top 10 της πλατφόρμας. Ειδικότερα, τις εβδομάδες 5-11/9 και 12-18/9, η πρώτη σεζόν (2016) της ιστορικής δραματικής σειράς βρέθηκε στην 7η και στην 3η θέση αντίστοιχα, με σχεδόν 41 εκατ. ώρες παρακολούθησης, και η δεύτερη σεζόν στην 7η θέση με σχεδόν 17 εκατ. ώρες παρακολούθησης – η τηλεθέαση αυξήθηκε κατά σχεδόν 800% μεταξύ 9 και 11/9. Η σειρά που υπόσχεται «πρόσβαση» σε όσα συμβαίνουν πίσω από τις κλειστές πόρτες των βασιλικών ανακτόρων, επιστρέφει στις 9 Νοεμβρίου, εννέα εβδομάδες μετά τον θάνατο της βασίλισσας, με την πέμπτη σεζόν. Τα νέα επεισόδια καλύπτουν την τρομερή για τους γαλαζοαίματος του Ουίνδσορ δεκαετία του ’90, όταν δοκιμάστηκαν σε οικογενειακό αλλά και θεσμικό επίπεδο.
Μοιάζει μάλλον με συμπαντική ειρωνεία το γεγονός ότι, λίγες εβδομάδες μετά την ολοκλήρωση της βασιλείας της Ελισάβετ Β΄, στις οθόνες θα ξαναζωντανέψει η εποχή των προβληματισμών για την παραμονή της στον θρόνο και της αμφισβήτησης της μοναρχίας, αλλά και μερικές από τις πιο ντροπιαστικές και σκανδαλώδεις σελίδες στην ιστορία της βασιλικής οικογένειας. Επίσης, ενώ ο βασιλιάς πλέον Κάρολος Γ΄ έχει πάρει τη θέση που φύλαξε γι’ αυτόν η Ιστορία στον θρόνο του Μπάκιγχαμ, στην οθόνη ο 40χρονος εαυτός του εμφανίζεται ως ένας θυμωμένος μονάρχης εν αναμονή, που συνωμοτεί για να πάρει τη θέση της μητέρας του, τη στιγμή που ο γάμος του με την πριγκίπισσα Νταϊάνα διαλύεται, κανιβαλίζεται από τα ταμπλόιντ και κηλιδώνει τον θεσμό της μοναρχίας. Τέλος, η βασιλική σύζυγος πια Καμίλα αναβιώνει ως η μοιχαλίδα ερωμένη του πρίγκιπα, η αντίζηλος της λαοφιλούς Νταϊάνα.
ΟΡΓΙΣΜΕΝΕΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΕΙΣ
Ήδη, κύκλοι του Μπάκιγχαμ αλλά και ο τέως πρωθυπουργός Τζον Μέιτζορ –ο οποίος φαίνεται στη σειρά να υπήρξε αποδέκτης πρότασης από τον Κάρολο να τον βοηθήσει να αρπάξει τον θρόνο από τη μητέρα του– μοιάζουν οργισμένοι από το περιεχόμενο της πέμπτης σεζόν, κατηγορώντας τον δημιουργό Πίτερ Μόργκαν για ανακρίβειες, ασέβεια απέναντι στη βασιλική οικογένεια και παραχάραξη της Ιστορίας.
Δεν είναι η πρώτη φορά που το Στέμμα δέχεται τα πυρά κύκλων του Παλατιού και θεματοφυλάκων της μοναρχίας. Η τέταρτη σεζόν κατηγορήθηκε ότι υπήρξε πολύ «σκληρή» απέναντι στον Κάρολο και προκατειλημμένη υπέρ της Νταϊάνα, ενώ εκφράστηκαν σοβαρές αμφιβολίες για τον τρόπο που απεικόνισε τη Μάργκαρετ Θάτσερ. Βασιλικοί βιογράφοι έχουν χαρακτηρίσει τη σειρά «άδικη» απέναντι στα μέλη της μοναρχίας, τους οποίους, ισχυρίζονται, «παρουσιάζει σαν κακούς». Ο ίδιος ο διάδοχος Ουίλιαμ φημολογείται ότι έχει πει πως αισθάνεται ότι και οι δύο γονείς του έχουν πέσει θύματα εκμετάλλευσης και παρουσιάζονται με λάθος και απλοϊκό τρόπο, για κερδοσκοπικούς λόγους. Αντιθέτως, ο πρίγκιπας Χάρι είπε σε συνέντευξή του στον Τζέιμς Κόρντεν ότι η σειρά «είναι βασισμένη σε αληθινά γεγονότα» και απεικονίζει σε κάποιον βαθμό την πίεση που υφίστανται τα μέλη της βασιλικής οικογένειας: «Δίνει μια ιδέα τού τι συνέπειες μπορεί να έχει αυτός ο τρόπος ζωής, η πίεση του να βάζεις το καθήκον πάνω από την οικογένεια, πάνω από όλα».
Με αφορμή τις αντιδράσεις για την τέταρτη σεζόν, ο τότε υπουργός Πολιτισμού της Βρετανίας ζήτησε από το Netflix να τοποθετήσει στην έναρξη της σειράς ενημερωτική προειδοποίηση προς το κοινό ότι «πρόκειται για προϊόν μυθοπλασίας». Η πλατφόρμα απέρριψε την πρόταση, δημοσιεύοντας την εξής απάντηση: «Πάντα παρουσιάζουμε το Στέμμα ως δραματική σειρά και πιστεύουμε ότι τα μέλη μας καταλαβαίνουν ότι πρόκειται για προϊόν μυθοπλασίας που βασίζεται σε γενικές γραμμές σε ιστορικά γεγονότα. Για τον λόγο αυτόν, δεν σκοπεύουμε και δεν βλέπουμε την ανάγκη να προσθέσουμε σχετική σήμανση».
Εξίσου αυστηρή και κατηγορηματική υπήρξε η απάντηση του Netflix στις δηλώσεις του τέως πρωθυπουργού Τζον Μέιτζορ ότι η σκηνή στην οποία εμφανίζεται να συζητά την απομάκρυνση της Ελισάβετ από τον θρόνο με τον Κάρολο είναι «ένας σωρός κακόβουλες ανοησίες» – το γραφείο του Μέιτζορ εξέδωσε ανακοίνωση με την οποία διευκρινίζει ότι ο ίδιος δεν συνεργάστηκε σε κανένα επίπεδο με την παραγωγή, δεν υπήρξε δηλαδή πληροφοριοδότης. «Η πέμπτη σεζόν είναι μυθοπλαστική δραματοποίηση, που φαντάζεται τι θα μπορούσε να είχε συμβεί πίσω από κλειστές πόρτες στη διάρκεια μιας σημαντικής δεκαετίας για τη βασιλική οικογένεια – μιας δεκαετίας που έχει ήδη μπει στο μικροσκόπιο και έχει ερευνηθεί από δημοσιογράφους, βιογράφους και ιστορικούς», δήλωσε εκπρόσωπος της σειράς.
«ΔΕΝ ΚΑΝΩ ΝΤΟΚΙΜΑΝΤΕΡ»
Ο άνθρωπος που βρίσκεται στο επίκεντρο αυτής της αντιπαράθεσης, ο δημιουργός Πίτερ Μόργκαν, έχει διευκρινίσει με αποφασιστικότητα και την αυτοπεποίθηση που δικαιολογεί η επιτυχία ότι «δεν πρόκειται για ντοκιμαντέρ, όμως προσπαθώ να τα κάνω όλα όσο περισσότερο αληθινά γίνεται, παρότι δεν γνωρίζω αν είναι εντελώς ακριβή». Τη γραμμή υπεράσπισης του Μόργκαν έχουν ακολουθήσει και οι ηθοποιοί της σειράς, οι οποίοι έχουν κατά καιρούς εκφράσει δημόσια την εμπιστοσύνη τους στο πρόσωπό του και έχουν εξηγήσει ότι δεν αναζητούν την ιστορική αλήθεια στους ρόλους τους, αλλά υποδύονται τους χαρακτήρες που δημιούργησε ο έμπειρος σεναριογράφος. «Έπειτα από κάποιο διάστημα πρέπει να σταματήσεις να σκέφτεσαι ποιοι είναι αυτοί οι άνθρωποι και να δεχτείς ότι είμαστε η βασιλική οικογένεια του Πίτερ Μόργκαν», σημείωσε η Έριν Ντόχερτι, που υποδύθηκε την πριγκίπισσα Άννα στην τρίτη και την τέταρτη σεζόν.
Το Στέμμα δεν διεκδίκησε ποτέ δάφνες ιστορικής ακρίβειας – αν και μεγάλη μερίδα του τηλεοπτικού κοινού έχει διατρέξει μέσα από τη σειρά σελίδες της παγκόσμιας και της βρετανικής ιστορίας με τις οποίες δεν ήταν εξοικειωμένο. Πρόκειται για μια σειρά που έχει στον πυρήνα της ένα εξαιρετικά δημοφιλές τηλεοπτικό είδος, την οικογενειακή σαπουνόπερα, επενδεδυμένη με βασιλική λάμψη, έξυπνη πλοκή, εκπληκτικό καστ και υψηλή ποιότητα παραγωγής.
Φυσικά, μεταξύ των μελών της παραγωγής υπάρχει μια μεγάλη ομάδα που έχει αναλάβει την ιστορική έρευνα. Οι άνθρωποι αυτοί έχουν περάσει χιλιάδες ώρες φυλλομετρώντας αρχεία, παρακολουθώντας βίντεο και αρχειακό ραδιοτηλεοπτικό υλικό, παίρνοντας συνεντεύξεις από ανθρώπους που βρίσκονταν κοντά στους γαλαζοαίματους και στους ανθρώπους που πρωταγωνίστησαν στην κοινωνική και πολιτική ζωή της Βρετανίας όλες αυτές τις δεκαετίες. Μάλιστα, στις τελευταίες σεζόν είχαν την τύχη να έχουν πρόσβαση σε πολλούς ανθρώπους με μνήμες και εμπειρίες από τα γεγονότα που πραγματεύεται, κάτι που είχε αποτελέσει πρόβλημα τις πρώτες σεζόν της σειράς, που αφηγήθηκαν συμβάντα των πρώτων δεκαετιών του προηγούμενου αιώνα, από τα οποία δεν υπήρχαν αντίστοιχα πολλές μαρτυρίες. Παρ’ όλα αυτά, οι αντιδράσεις και οι αντιπαραθέσεις αναφορικά με τη δραματοποίηση ιστορικών γεγονότων κατά τις πρώτες δύο σεζόν υπήρξαν περιορισμένες, ίσως ακριβώς επειδή ήταν συμβάντα που έλαβαν χώρα στο μακρινό παρελθόν και δεν αγγίζουν συναισθηματικά τόσο βαθιά κυρίως το κοινό, ενώ καλύπτονται σε κάποιον βαθμό και από τη ρομαντική αύρα του παρελθόντος. Όσο η αφήγηση πλησιάζει στα γεγονότα των τελευταίων δεκαετιών του 20ού και των πρώτων δεκαετιών του 21ου αιώνα, υπάρχουν αυτόπτες μάρτυρες που εμπλέκονται συναισθηματικά και μια πληθώρα από διαφορετικές οπτικές γωνίες και απόψεις –ελλοχεύει πάντα, φυσικά, ο κίνδυνος στις αφηγήσεις των «πηγών» να παρεισφρέουν προσωπικές προτιμήσεις και ερμηνείες που παρουσιάζονται ως γεγονότα–, με αποτέλεσμα να γίνεται συναισθηματικά φορτισμένη κριτική αλλά και πιο αυστηρός έλεγχος της ιστορικής αλήθειας. Θέση στη θερμή συζήτηση για το θέμα πήρε και η νέα «βασίλισσα», η εξαιρετική ηθοποιός Ιμέλντα Στόντον, που φοράει το στέμμα στην πέμπτη σεζόν. «Δεν πρόκειται για αυτολεξεί μεταφορά, δεν είναι απόσπασμα ημερολογίου», σχολίασε. «Πρέπει κανείς να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του και θα ήθελα να εμπιστευθώ την ευφυΐα του κοινού. Δεν μπορεί κάποιος να ξέρει για τι πράγμα μιλούσαν η Ελισάβετ και η Μαργαρίτα».
Η ΝΕΑ «ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ»
Η Βρετανίδα ηθοποιός, που στη χώρα της τη συνοδεύει ο χαρακτηρισμός «εθνικός θησαυρός», πριν από περίπου έναν χρόνο, λίγες εβδομάδες αφότου είχε φορέσει το στέμμα, απευθύνθηκε μέσω βιντεοσκοπημένου μηνύματος στους τηλεοπτικούς υπηκόους της από το πλατό της σειράς, καθισμένη στο γραφείο της Ελισάβετ: «Είμαι η Ιμέλντα Στόντον και βρίσκομαι στο σετ του Στέμματος, όπου μόλις ξεκινήσαμε να γυρίζουμε την πέμπτη σεζόν. Είμαι πολύ χαρούμενη που βρίσκομαι εδώ, έχοντας κληρονομήσει τον ρόλο της βασίλισσας Ελισάβετ από δύο εξαιρετικές ηθοποιούς∙ πρόσφατα, από την υπέροχη Ολίβια Κόλμαν και, ποιος θα μπορούσε να ξεχάσει, την ηθοποιό που πρωτοενσάρκωσε αυτόν τον ρόλο, την Κλερ Φόι. Θα κάνω το καλύτερο που μπορώ, ώστε να τιμήσω τα υψηλά στάνταρ που έχουν θέσει. Θέλω να πιστεύω ότι δείχνω ήρεμη, συγκροτημένη και ικανή – το στομάχι μου βέβαια κάνει κωλοτούμπες». Σε συνεντεύξεις της έχει παραδεχτεί ότι η πίεση που ένιωσε αναλαμβάνοντας αυτόν τον ρόλο υπήρξε μεγάλη. «Παίρνω τη σκυτάλη από δύο εξαιρετικές ηθοποιούς και ενσαρκώνω έναν εκπληκτικό άνθρωπο, τη βασίλισσα, η οποία είναι μεγάλο μέρος από τη ζωή όλων μας∙ γνωρίζουμε πώς είναι η όψη της και πώς μιλάει. Φυσικά, θα πρέπει να της μοιάσω όσο το δυνατόν περισσότερο, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να πω μια ιστορία», έχει δηλώσει. «Νομίζω ότι το πλεονέκτημα της σειράς είναι ότι μπαίνει στις ιδιωτικές τους ζωές [σ.σ.: των μελών της βασιλικής οικογένειας] και τις κάνει όσο πιο αληθινές μπορεί».
Μεγάλη πρόκληση υπήρξε η μεταμόρφωσή της σε Ελισάβετ Β΄ και για την Ολίβια Κόλμαν, που ανέλαβε τον ρόλο έχοντας μόλις βραβευτεί με Όσκαρ για τον ρόλο της ως μιας άλλης βασίλισσας, της Άννας, στην Ευνοούμενη του Γιώργου Λάνθιμου. Σε συνεντεύξεις της θυμάται ότι πέρασε ώρες παρακολουθώντας βίντεο της βασίλισσας, προσπαθώντας να τελειοποιήσει τη φωνή, την προφορά και τις κινήσεις της. Ταυτόχρονα, είχε να αναμετρηθεί με την εκπληκτική ερμηνεία της Κλερ Φόι στους δύο πρώτους κύκλους της σειράς. Η Φόι έλαβε, δικαίως, διθυραμβικές κριτικές για την ερμηνεία της και, πανάξια, δύο βραβεία ΕΜΜΥ και μία Χρυσή Σφαίρα. Είναι δύο από τα 129 βραβεία που έχει κερδίσει συνολικά η σειρά (έχει προταθεί για 423), από τα οποία ξεχωρίζουν επτά Χρυσές Σφαίρες και 21 ΕΜΜΥ. Είναι επίσης μία από τις ακριβότερες σειρές όλων των εποχών, καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, κάθε επεισόδιό της κοστίζει από 10 έως 13 εκατ. λίρες.
ΤΟ ΕΒΛΕΠΕ Η ΕΛΙΣΑΒΕΤ;
Όλα αυτά τα χρόνια, «η ερώτηση του ενός εκατομμυρίου δολαρίων» υπήρξε φυσικά αν η βασίλισσα Ελισάβετ –και τα άλλα μέλη της οικογένειάς της– παρακολουθούσαν τη σειρά. Δημοσιογράφοι που καλύπτουν τα θέματα της μοναρχίας για τα βρετανικά μίντια είχαν αποκαλύψει ότι στις επανειλημμένες ερωτήσεις τους προς τους κοινούς θνητούς που εργάζονται για τη βασιλική οικογένεια η απάντηση που μονίμως λάμβαναν είναι: «Δεν γνωρίζουμε και, ακόμη και αν γνωρίζαμε, δεν θα σας λέγαμε».
Κατά τη διάρκεια της τηλεοπτικής κάλυψης της κηδείας της Ελισάβετ, ωστόσο, ένας από τους πιο έγκριτους δημοσιογράφους του «βασιλικού» ρεπορτάζ, ο Τζορτζ Τζόμπσον, αποκάλυψε ότι η Ελισάβετ συνήθιζε τα απογεύματα της Κυριακής να παρακολουθεί τη σειρά. Πρόσθεσε μάλιστα ότι είχε λάβει την πληροφορία από τον σύζυγό της, πρίγκιπα Φίλιππο, ο οποίος προσπαθούσε να την αποθαρρύνει, επειδή θεωρούσε ότι θα την αναστάτωνε. Μάλιστα, η ηθοποιός Βανέσα Κίρμπι –που υποδύθηκε την πριγκίπισσα Μαργαρίτα– έχει αποκαλύψει ότι σε μια τυχαία συνάντηση με μία από τις εγγονές της βασίλισσας, εκείνη της είχε πει «ότι η γιαγιά της λατρεύει τη σειρά». Δημοσιογραφικές πηγές έχουν διαβεβαιώσει ότι ο Κάρολος έχει αρνηθεί να παρακολουθήσει τη σειρά. Την ίδια στάση κρατάει και ο διάδοχος Ουίλιαμ. Όπως αποκάλυψε η Ολίβια Κόλμαν, κάποια στιγμή έτυχε να καθίσει δίπλα του σε ένα δείπνο και στην ερώτησή της αν παρακολουθεί το Στέμμα η απάντησή του ήταν ένα κοφτό και κατηγορηματικό «όχι».