Δεν χωρά αμφιβολία πως τα κριτήρια που ανέκαθεν μεταχειρίζεται ο άνθρωπος για να επιλέξει ποια φυτά θα αξιοποιήσει καλλιεργητικώς είναι χρησιμοθηρικά. Εξαίρεση αποτελούν οι χώροι της μαγείας και της θρησκείας, στους οποίους ο ρόλος του μύθου και των συμβόλων υπερέχει, ενώ, αντίθετα, στην επικράτεια του κήπου πρωταρχικό γνώμονα της αξιολόγησης αποτελούν τα αισθητικά χαρίσματα. Όλα, φυσικά, είναι ρευστά και μεταβάλλονται σχετικά εύκολα. Ο θάμνος του λεπτόσπερμου (Leptospermum scoparium), που ανθίζει τούτο το διάστημα, μπορεί να θεωρηθεί χαρακτηριστικό παράδειγμα για την επιβεβαίωση της παραπάνω διαπίστωσης. Πατρίδα του είναι το νοτιοανατολικό τμήμα της Αυστραλίας και η Νέα Ζηλανδία, στην οποία μάλιστα οι πληθυσμοί του είναι μεγάλοι και πυκνοί. Για πολλές δεκαετίες κυνηγήθηκε αγρίως από τους αγρότες της χώρας, καθώς, ως ενεργητικό πυρόφυτο (σαν το πεύκο δηλαδή), οι σπόροι του ενεργοποιούνται από τις, συχνές και εκεί, πυρκαγιές, με αποτέλεσμα να προελαύνει ασταμάτητο. Άπαντες πανηγύριζαν λοιπόν όταν ενέσκηψε μια απειλητική για το είδος μυκητολογική ασθένεια, ενώ οργανώθηκε και δίκτυο μεταφοράς μολυσμένων κλαδιών σε κάθε γωνιά της νησιωτικής χώρας με σκοπό την εξάλειψή του.
Η προσπάθεια αυτή δεν πέτυχε, ευτυχώς για την οικολογική ισορροπία αλλά όχι μόνο, καθώς την ίδια πάνω κάτω εποχή ανακαλύφθηκαν οι θεραπευτικές ιδιότητες του μελιού που παράγει από το νέκταρ του φυτού η εισαχθείσα από την Ευρώπη μέλισσα. Αν ρωτούσε κανείς τους αυτόχθονες ιθαγενείς για το πόσες ωφέλειες παρέχει το «μανούκα», η αναγνώρισή του ασφαλώς θα είχε επιτευχθεί αιώνες νωρίτερα φυσικά αυτό ήταν αδύνατον, καθώς οι άποικοι περιφρονούσαν τον πολιτισμό τους. Οι Μαορί εξακολουθούν μέχρι σήμερα να ανακουφίζουν τον πυρετό, την αϋπνία και τον στομαχόπονο κάνοντας χρήση του φλοιού και των φύλλων του θάμνου, ενώ είναι γνωστό πως πρόσφεραν στον ξακουστό Άγγλο θαλασσοπόρο Τζέιμς Κουκ το αφέψημα που έφτιαχναν από τα τελευταία. Όταν εκείνος έδειξε να το εκτιμά ιδιαίτερα, άρχισαν πια να το απολαμβάνουν και οι λευκοί κατακτητές της νησιωτικής χώρας.
Το όνομα μανούκα που είδατε παραπάνω δεν σας είναι άγνωστο, αν ασχολείστε με τις εναλλακτικές θεραπείες ή είστε βαθύς γνώστης του μελιού. Οφείλω όμως, παρενθετικά, να εξηγήσω περί τίνος πρόκειται για τους υπολοίπους. Είναι λοιπόν η ακριβότερη ποικιλία μονοανθικού (που παράγεται δηλαδή από ένα μόνο είδος φυτού) μελιού που κυκλοφορεί παγκοσμίως και προέρχεται από τον ομώνυμο θάμνο. Χρειάστηκαν περίπου τριάντα χρόνια άοκνων προσπαθειών επιστημόνων, κρατικών υπηρεσιών και διαφημιστών για να αναγνωριστούν διεθνώς οι αντιμικροβιακές, τονωτικές και επουλωτικές δυνάμεις του. Σήμερα πωλείται σε τιμή περίπου δεκαπλάσια εκείνης του ελληνικού θυμαρίσιου μελιού δεν είναι τυχαία η σύγκριση, καθώς ερευνητικά έχει τεκμηριωθεί πως και αυτό διαθέτει παραπλήσιες ιδιότητες. Δεν προσμένω φυσικά ποτέ να μιμηθούμε με αντίστοιχη εκστρατεία το πετυχημένο παράδειγμα των Νεοζηλανδών, ας κλείσει καλύτερα εδώ η παρένθεση.
Όσον αφορά την αξιοποίησή του στον κήπο μας, το λεπτόσπερμο είναι ένας αειθαλής, όρθιος και συμπαγής θάμνος, ύψους συνήθως μέχρι τριών μέτρων, ο οποίος, με τα κατάλληλα κλαδέματα, μπορεί να διαμορφωθεί σε δεντράκι. Έχει φύλλα μικρά και σκληρά, αλλά εντυπωσιάζει κυρίως με την ασυνήθιστα πλούσια λευκή, ρόδινη ή ερυθρή ανθοφορία που, ανάλογα με την ποικιλία, παράγει. Αν ο χειμώνας είναι, όπως φέτος, ήπιος, ανθίζει πρώτη φορά τώρα, συγκρατημένα πάντως, και μετά μαζεύει δυνάμεις ώστε να μας ξελογιάσει στα τέλη της άνοιξης με τη χρωματική του έκρηξη. Είναι ιδανικό, με πυκνή φύτευση, για τον σχηματισμό φυτοφράκτη ακόμα και σε παραθαλάσσια σημεία, ενώ χαρίζει ζωή σε κάθε μπαλκόνι αν φιλοξενηθεί σε γλάστρα.
Αγαπά τη ζέστη
→ Για να ευδοκιμήσει, απαιτεί εδάφη μη ασβεστούχα και ελαφριά, θα χρειαστεί μάλλον να αναμείξετε άμμο στο υπάρχον χώμα σας. Αγαπά πολύ τον ήλιο και τη ζέστη, φροντίστε πάντως να το ποτίζετε τακτικά το θέρος. Δεν αντέχει στις μεγάλες παγωνιές. Θέλει τακτικές λιπάνσεις και κλάδεμα μετά την ολοκλήρωση της ανθοφορίας.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.