«Είχαμε ένα δωμάτιο που περίσσευε. Η πρώτη επιλογή ήταν να γίνει man cave για τον άνδρα μου. Προσπάθησε πολύ, αλλά δεν πέρασε η ιδέα», λέει γελώντας η Βάσια Ρουμελιώτη, 39 ετών, επιχειρηματίας που δραστηριοποιείται στον χώρο των παιδικών παιχνιδιών. Για εκείνη, το playroom το οποίο σχεδίασε το αρχιτεκτονικό γραφείο των PONI Architects αποτελεί πια ένα κομβικό και αναπόσπαστο μέρος του σπιτιού της στο Κεφαλάρι. Οι εποχές όπου δεν κλειδώναμε τις πόρτες και τα παιδιά έπαιζαν στον δρόμο έχουν περάσει ανεπιστρεπτί. Τα σπίτια πήραν ύψος, έχασαν τις αυλές τους και ανέβηκαν αρκετούς ορόφους. Ένας χώρος αποκλειστικά και μόνο για παιχνίδι ακούγεται ως τρομερή πολυτέλεια. Ή μήπως όχι; Ο διεθνής Τύπος αναφέρει όλο και πιο συχνά το playroom ως ένα (όχι μόνο νέο, αλλά) απαραίτητο στοιχείο του σπιτιού. Πόσο συχνά όμως τα συναντάμε στην Ελλάδα; Και επίσης: Αποτελούν άπιαστο όνειρό ή νέα τάση;
Μια προσπάθεια για ορισμό
«Είναι ένας χαρούμενος χώρος που προσφέρει ιδιωτικότητα και εκτόνωση στα παιδιά», αναφέρει η Σοφία Καλλέα των PONI Architects, προσπαθώντας μέσα σε λίγες λέξεις να δώσει μια περιγραφή γι’ αυτόν τον τύπο δωματίου, τον οποίο σιγά αλλά σταθερά συναντάμε σε όλο και περισσότερα ελληνικά σπίτια. Αναφερόμενη στον χώρο που σχεδίασε το γραφείο της στο Κεφαλάρι, σχολιάζει ότι «ήταν πολύ ευχάριστη η πρόταση να σχεδιάσουμε κάτι αποκλειστικά για παιδιά. Ιδιαίτερα, μάλιστα, όταν η προηγούμενη χρήση του ήταν εντελώς άσχετη. Η πρόκληση ήταν, λοιπόν, πολύ μεγαλύτερη».
Η Μαρίλη Βουλτσάκη του εξειδικευμένου αρχιτεκτονικού γραφείου Babyecodesign μάς παραπέμπει στη Μάργκαρετ Λόβενφελντ, Βρετανίδα πρωτοπόρο της παιδοψυχολογίας, η οποία έλεγε «πως το παιχνίδι είναι το πιο αγνό και πιο πνευματικό προϊόν του παιδιού και ταυτόχρονα είναι μια μορφή και ένα αντίγραφο της ανθρώπινης ζωής σε όλα τα στάδια και σε όλες τις σχέσεις». Η ίδια προσπαθεί να εφαρμόσει πιστά αυτές τις αρχές στα πρότζεκτ που αναλαμβάνει, όπως και έκανε για τον ημιυπόγειο χώρο τον οποίο μετέτρεψε σε playroom, σε σπίτι 450 τ.μ. στη Σαντορίνη. Εκεί προφανώς υπήρχε διαθέσιμος χώρος, αλλά συχνά οι αρχιτέκτονες καλούνται να δημιουργήσουν σε λιγότερο ευνοϊκές συνθήκες ή να ικανοποιήσουν ιδιαίτερες απαιτήσεις. Ο Μιχάλης Μπάκας του αρχιτεκτονικού γραφείου Χρυσή Τομή παραδέχεται ότι του έχει ζητηθεί να σχεδιάσει ένα playroom με βασικό σκοπό να μπορούν τα παιδιά να παίζουν παρατώντας τα παιχνίδια τους εδώ κι εκεί, χωρίς να δημιουργείται πρόσθετη ακαταστασία.
Ειδικά μετά την περιπέτεια με τον κορωνοϊό και τις νέες ανάγκες που διαμορφώθηκαν στην καθημερινή ζωή, το playroom μπήκε στη συζήτηση για το σημερινό σπίτι του δυτικού κόσμου.
Οι ορισμοί και οι κανόνες είναι, βέβαια, για να σπάνε. «Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος ότι έχουμε σχεδιάσει κάποιο playroom με την πολύ αυστηρή έννοια του χώρου», αναφέρει ο Κωνσταντίνος Πανταζής του αρχιτεκτονικού γραφείου Point Supreme. «Αυτό που χαρακτηρίζει τα πρότζεκτ μας είναι ότι προσθέτουμε συνεχώς στοιχεία που αναφέρονται στα παιδιά. Για παράδειγμα, υπάρχει ένα συγκεκριμένο σημείο στο σπίτι μας στα Πετράλωνα όπου έχουμε κρεμάσει μια τέντα, για να δημιουργούν τα παιδιά κάτι σαν ινδιάνικη σκηνή όταν την κατεβάζουν». Άλλωστε, στο τέλος της ημέρας όλοι αντιλαμβανόμαστε το βασικό ζητούμενο: τα παιδιά να περνούν ευχάριστα την ώρα τους.
Υπάρχει κάποιο μυστικό;
Ζούμε σε έναν κόσμο κομμένο και ραμμένο για τους «μεγάλους», ακόμα και αν πολλές φορές δεν το καταλαβαίνουμε μέσα στους καταιγιστικούς ρυθμούς που ζούμε. «Ένα παιδί έχει διαφορετική κλίμακα από έναν ενήλικα», αναφέρει η Σοφία Καλλέα, εξηγώντας ότι ένας αρχιτέκτονας οφείλει να προσαρμόσει τον σχεδιασμό σε άλλο ύψος και εύρος, ενώ παράλληλα πρέπει να σκεφτεί τι θα ήταν ευχάριστο για ένα παιδί. «Υπάρχει το “σωστό” σχεδιαστικά, αλλά αυτό μπορεί να είναι και βαρετό για τις νεαρές ηλικίες. Πρέπει να αφήσεις τον εαυτό σου πιο ελεύθερο, να θυμηθείς πώς ήταν όταν ήσουν και εσύ παιδί, να αναρωτηθείς, για παράδειγμα, τι είδους ευχαρίστηση βρίσκει ένα πιτσιρίκι όταν κρύβεται πίσω από μια κουρτίνα».
Η αλήθεια είναι ότι, όταν συνάντησα για πρώτη φορά τον όρο «playroom», φαντάστηκα τσουλήθρες εσωτερικού χώρου, πολύπλοκα εργαλεία, ακόμα και ρομποτικά παιχνίδια. Είναι όμως έτσι; «Δεν χρειάζονται ειδικές κατασκευές ή ειδικά αντικείμενα. Αρκεί να έχει πάντα κάποιος στο μυαλό του τη μικρότερη κλίμακα και να δίνει ερεθίσματα στα παιδιά όπως μπορεί – ακόμα και ένα χερούλι μπορεί να είναι “μαγικό” στα μάτια τους», ξεκαθαρίζει ο Κωνσταντίνος Πανταζής των Point Supreme.
Για τη δημιουργία ενός playroom δεν χρειάζονται απαραιτήτως πολλά χρήματα, αφού μπορούν να βρεθούν για όλα πολλές οικονομικές λύσεις.
Χρειάζεται όμως σωστή αντίληψη και κατάλληλη εφαρμοσμένη γνώση. «Μπορείς να προσανατολιστείς σε “μαλακά υλικά”, στρώματα, μαξιλάρες, δίχτυα, και γενικά υλικά με αφρώδες γέμισα. Επίσης, καλό είναι να σχεδιάζεις χωρίς πολλές γωνίες και να πηγαίνεις σε πιο στρογγυλεμένες χαράξεις. Το ζήτημα της ασφάλειας είναι πολύ σημαντικό», λέει η Σοφία Καλλέα, ενώ η Μαρίλη Βουλτσάκη προσθέτει ότι είναι πολύ σημαντική η επιλογή των χρωμάτων και ακόμα περισσότερο η μελέτη του φωτισμού.
Τι μας έμαθε η καραντίνα
«Ήταν σαν να πηγαίναμε σε έναν παιδότοπο, σε ένα άλλο σπίτι. Μας οργάνωνε περισσότερο: επάνω διαβάζαμε και κοιμόμασταν, κάτω παίζαμε», θυμάται η Βάσια Ρουμελιώτη για την πρόσφατη περίοδο του κορωνοϊού. Το δικό τους playroom φτιάχτηκε πριν από την καραντίνα και φάνηκε διπλά χρήσιμο σε εκείνες τις συνθήκες. «Η καραντίνα δεν προκάλεσε το πρόβλημα, όμως το έβγαλε στην επιφάνεια. Τα περισσότερα σπίτια δεν έχουν δωμάτια που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες του παιδιού. Αντίθετα, ανταποκρίνονται σε εκείνες της οικογένειας. Όταν ο γονιός έμεινε στο σπίτι, διαπίστωσε το πρόβλημα με τα ίδια του τα μάτια», λέει με νόημα η Μαρίλη Βουλτσάκη του Babyecodesign.
Μάλιστα, κάνει και μια μικρή ιστορική αναδρομή λέγοντας πως κατά την άποψή της στα πολυώροφα σπίτια και στις πολυκατοικίες τα παιδιά απέκτησαν για πρώτη φορά τα δικά τους δωμάτια και δεν έπαιζαν παντού μες στο σπίτι. Τι νέο όμως προσφέρει ένα playroom; «Εκεί δεν υπάρχουν “μη” και έτσι ένα παιδί μπορεί να είναι ο εαυτός του», αναφέρει χαρακτηριστικά. «Η καραντίνα μάς έκανε να αντιληφθούμε ότι τα σπίτια οφείλουν να είναι περισσότερο ευέλικτα», σημειώνει ο Κωνσταντίνος Πανταζής των Point Supreme, πριν εξηγήσει ότι «τα παιδιά πρέπει να μπορούν να εκτονώνονται και εντός σπιτιού. Ίσως είναι και ένας από τους βασικούς λόγους που βλέπουμε το playroom να μπαίνει πιο δυναμικά στην αγορά».
Ένα δωμάτιο, βέβαια, δεν μπορεί από μόνο του ούτε να φέρει την άνοιξη ούτε να λύσει όλα τα προβλήματα. Όταν ρωτώ τη Βάσια Ρουμελιώτη, τα παιδιά της οποίας βρίσκουν συνεχώς νέους τρόπους να εκμεταλλεύονται τον χώρο που σχεδιάστηκε ειδικά γι’ αυτά (όπως να ζωγραφίζουν στον μαυροπίνακα ή να παίζουν ευφάνταστα παιχνίδια στους αποθηκευτικούς χώρους), για το κατά πόσο προτιμούν να μένουν μέσα αντί να βγουν έξω, είναι κατηγορηματική: «Όχι, τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη βόλτα με το ποδήλατο».
Για όλους Ή για λίγους;
Ευχάριστα χρώματα, εντυπωσιακά παιχνίδια και παιδικά χαμόγελα. Βλέποντας μία μία τις φωτογραφίες που έστειλαν τα αρχιτεκτονικά γραφεία, δεν μπορώ παρά να σκεφτώ τον 15 μηνών γιο μου να είναι ευτυχισμένος σε ένα τέτοιο δωμάτιο. Πόσο εύκολο, όμως, είναι για ανθρώπους που δεν διαθέτουν την οικονομική άνεση ή τον χώρο; «Για να είμαστε ειλικρινείς, δεν είμαστε η γενιά που μεγάλωσε με playroom», λέει η Σοφία Καλλέα των PΟΝΙ Architects. Παράλληλα, όμως, εξηγεί ότι τα παιδιά μπορούν να είναι ευτυχισμένα και με πολύ οικονομικά πράγματα, αφού είναι ικανά να παίζουν με χαλίκια ακόμα και αν βρίσκονται στον πιο ακριβό παιδότοπο του πλανήτη.
Η Μαρίλη Βουλτσάκη ξεκαθαρίζει ότι σήμερα υπάρχουν πολύ οικονομικές λύσεις για ένα τέτοιο δωμάτιο. Τουλάχιστον όταν δεν υπάρχουν αποξηλώσεις, καθαιρέσεις και γενικά γκρεμίσματα. Επί της ουσίας, μπορεί να δημιουργηθεί με ελάχιστα πράγματα. Δεν υπάρχει λόγος για τις υπερβολές που παρακολουθούμε στο Instagram. «Η πρόθεση αρκεί, λύσεις μπορούν να βρεθούν, ακόμα και αν χώρος δεν είναι μεγάλος», συμπληρώνει η Σοφία Καλλέα. Θα μπορούσε τελικά να σχεδιαστεί ένα playroom σε ένα σπίτι που διαθέτει μόνο ένα παιδικό δωμάτιο; Σύμφωνα με τον Κωνσταντίνο Πανταζή των Point Supreme, είναι εφικτό, αφού αυτό έχουν κάνει και οι ίδιοι στο σπίτι τους.
Τελικά, το πιο βασικό είναι τι πιστεύουν οι… καθ’ ύλην αρμόδιοι: τα παιδιά δηλαδή. «Οι φίλοι τους λένε ότι είναι ο πιο ωραίος χώρος στον κόσμο», αναφέρει χαρακτηριστικά η Βάσια Ρουμελιώτη. Μάλιστα, όταν της θέτω την υποθετική ερώτηση για το τι θα έκανε αν ξαφνικά βρισκόταν σε ένα σπίτι χωρίς playroom, η απάντησή της εξηγεί γιατί το συγκεκριμένο δωμάτιο είναι μια νέα, ανερχόμενη τάση: «Θα προσπαθούσα να οριοθετήσω έναν χώρο αποκλειστικά και μόνο για το δικό τους παιχνίδι. Το θεωρώ πια πολύ σημαντικό».