Εδώ και μερικές δεκαετίες τηρώ, με αρκετή δόση χαλαρότητας βεβαίως, φαινολογικό ημερολόγιο. Σας είναι άγνωστος φαντάζομαι ο όρος, ήταν απολύτως και για μένα, μέχρι που βρέθηκα στη Βιέννη για μεταπτυχιακή σπουδή. Αποτελούσε τότε μια αρκετά διαδεδομένη συνήθεια ανάμεσα στους συμφοιτητές μου της Γεωπονικής Σχολής και μαζί τους κόλλησα κι εγώ. Αγόρασα ένα χοντρό τετράδιο και άρχισα κάθε εβδομάδα να καταχωρίζω τα σημάδια της φύσης: πότε ανθίζουν όσα αγριολούλουδα αναγνώριζα τότε, πότε κοκκινίζουν τα φύλλα των δέντρων και πέφτουν, πότε αποδημούν ή επιστρέφουν από το υπερπόντιο ταξίδι τους τα διάφορα είδη πτηνών. Πρόκειται για ένα εργαλείο σύνδεσης με το περιβάλλον στο οποίο ζεις, σε βοηθά να συντονιστείς με τον ρυθμό των εποχών, ενώ διαθέτει φυσικά και μεγάλη πρακτική αξία για τους γεωργούς. Της παλιάς σχολής εννοώ, εκείνους δηλαδή που αφουγκράζονται το χωράφι για να σπείρουν και συμβουλεύονται τα φυτά για το πότε πρέπει να συγκομίσουν. Το ξεφύλλισα πάλι πρόσφατα και σας εξομολογούμαι πως κάπως θορυβήθηκα. Μέσα ειδικά στην τελευταία δεκαετία, οι αλλαγές είναι μεγάλες, θα έλεγα πως η έλευση του φθινοπώρου και τα πρώτα κρύα του χειμώνα καθυστερούν πια τρεις ή και τέσσερις εβδομάδες σε σύγκριση με αυτό που θεωρούσαμε κάποτε κανονικότητα. Το να μαζεύω στα ημιορεινά ντομάτα την τελευταία εβδομάδα του Νοεμβρίου δεν έχει, για τη δική μου πείρα, προηγούμενο. Το ίδιο παράδοξο είναι το να παραμένει ακόμη ανθισμένο το γλαστρωμένο αβούτιλο (Abutilon megapotamicum) στην αθηναϊκη αυλή μου. Πώς θα εξελιχθεί μελλοντικώς αυτή
η κατάσταση; Υπάρχει πιθανότητα μετριασμού του φαινομένου;
Είναι αναμφίβολα περίπλοκο και πολυπαραγοντικό το ζήτημα της κλιματικής αλλαγής. Πώς μπορώ λοιπόν να εμπιστευτώ τα μοντέλα που προβλέπουν την ακριβή αύξηση της θερμοκρασίας μετά από είκοσι χρόνια, όταν η πρόγνωση για τον καιρό της επόμενης εβδομάδας συνήθως πέφτει έξω; Τι κάνω εκτός από οικονομία στα καύσιμα και το να ελπίζω; Εστιάζω, όσο γίνεται, στα θετικά αυτής της κατάστασης. Μέχρι να ενσκήψει ο πρώτος παγετός, θαυμάζω λοιπόν κάθε πρωί τα πανέμορφα κωδωνοειδή άνθη του αβούτιλου με τον βαθυκόκκινο κάλυκα και την κίτρινη στεφάνη. Μετά, τα φύλλα του θα μαραθούν, θα πρασινίσει όμως ξανά γρήγορα την άνοιξη. Φυσιολογικές αυτές οι αντιδράσεις για έναν θάμνο που κατάγεται από τις υποτροπικές ζώνες της Αργεντινής και της Βραζιλίας. Το επίθετό του μάλιστα παραπέμπει στη λεκάνη του «μεγάλου ποταμού» Ρίο Γκράντε, όπου εικάζεται ότι γεννήθηκε το είδος. Λόγω της ωραίας και παρατεταμένης ανθοφορίας του, που διαρκεί από τα μέσα της άνοιξης μέχρι τα τέλη του φθινοπώρου, το φυτό αγαπήθηκε πολύ στην Ευρώπη από τα μέσα του 19ου αιώνα, που πρωτοεμφανίστηκε.
Με το κατάλληλο κλάδεμα, διαμορφώνεται σε εντυπωσιακό δεντράκι, ως θάμνος πάλι συνήθως φυτεύεται κοντά σε άλλους που έχουν αδιάφορη ανθοφορία.
Σε βορειότερες χώρες, κατά κανόνα καλλιεργείται σε γλάστρες ή κρεμαστά καλάθια και παραμένει συνήθως μικρόσωμο. Στις δικές μας συνθήκες, πάντως, δεν δυσκολεύεται καθόλου να υπερβεί σε ύψος τα δύο μέτρα, αρκεί να ριζώσει σε προσήλιο σημείο του κήπου, όπου πάντως θα προστατεύεται από τον καυτό ήλιο του θέρους και τους δυνατούς βοριάδες. Με το κατάλληλο κλάδεμα, διαμορφώνεται σε εντυπωσιακό δεντράκι, ως θάμνος πάλι συνήθως φυτεύεται κοντά σε άλλους που έχουν αδιάφορη ανθοφορία και φύλλα πιο σκούρα από τα δικά του. Διεθνώς αναπτύχθηκαν και κυκλοφορούν ποικιλίες του με ρόδινα ή πορτοκαλί πέταλα, υπάρχουν επίσης και «πανασέ» (περί ορέξεως…), με ποικιλοχρωμία στο φύλλωμα. Εμείς, πάλι, γλιτώνουμε τον πονοκέφαλο της επιλογής, καθώς στα φυτώριά μας βρίσκουμε το αβούτιλο μονάχα στην κλασική του μορφή.
Αντέχει στο κρύο
Ευδοκιμεί στις ηλιόλουστες θέσεις, αντέχει όμως και σε ημισκιερές. Χρειάζεται χώμα που δεν νεροκρατά και τακτικά ποτίσματα το καλοκαίρι, ώστε να μη διψάσει. Αντέχει μέχρι τους -5°C. Κλαδέψτε το δραστικά στα τέλη του χειμώνα, τον υπόλοιπο χρόνο μπορείτε να κόβετε τους βλαστούς που ξεφεύγουν από το σχήμα που διαμορφώσατε.
Ευχαριστούμε τις Γεωπονικές Επιχειρήσεις Χορομίδης για την αρωγή τους στη φωτογράφιση.
