Είχαμε αρκετό καιρό να ψάχνουμε εισιτήρια και να μη βρίσκουμε. Τη χρονιά που πέρασε υπήρξαν φορές που μας συνέβη ή το ακούσαμε να συζητιέται γύρω μας. Τι πήγε καλά, λοιπόν; Και γιατί; Δούλεψε η διαφήμιση από στόμα σε στόμα; Προτιμήθηκαν τα μεγάλα και γνωστά ονόματα ή τελικά το κοινό είναι ετερόκλητο και απρόβλεπτο; Η συντακτική ομάδα του «Κ» σταχυολογεί τι είναι αυτό που τράβηξε τον κόσμο μαζικά σε κινηματογραφικές αίθουσες, στάδια, θέατρα και μουσικές σκηνές, αναζητώντας, αν υπάρχει, τη συνταγή της επιτυχίας στον ελληνικό μεταπανδημικό κόσμο.
Σινεμά: Από την Μπάρμπι στη Φόνισσα
Το κινηματογραφικό δίλημμα της χρονιάς ήταν τοποθετημένο ανάμεσα στον κόσμο της Μπάρμπι και στον κόσμο του Οπενχάιμερ. Το φαινόμενο Μπαρμπενχάιμερ, όπως ονομάστηκε διεθνώς, σημάδεψε το ελληνικό box office, συγκεντρώνοντας αθροιστικά 892.606 εισιτήρια. Στα ελληνικά σινεμά τελικά επικράτησε το ροζ. Η ταινία της Γκρέτα Γκέργουικ αποτέλεσε την εμπορικότερη ταινία για το 2023 στην Ελλάδα, με 465.887 εισιτήρια, ενώ το κοντέρ του Οπενχάιμερ του Κρίστοφερ Νόλαν σταμάτησε στα 426.719. Το σίγουρο είναι ένα: «Υπάρχει ένα μυστικό ανάμεσα στους αιθουσάρχες της Αθήνας, πως όποιο σινεμά έπαιξε Μπάρμπι έκανε συνολικά περισσότερα εισιτήρια από το 2022», παραδέχεται η Πέγκυ Ρίγγα, ιδιοκτήτρια των θερινών κινηματογράφων Ριβιέρα, Βοξ και Αθηναία στο κέντρο της Αθήνας. «Έκανε πολλά sold out στη Ριβιέρα, όπου την προβάλαμε, ήμασταν καθημερινά στο “κόκκινο”. Υπήρξε ένας βομβαρδισμός από δημοσιεύματα για την ταινία, κυκλοφόρησαν ειδικές συλλογές ρούχων. Αυτός ο ροζ τυφώνας αποτέλεσε ένα παγκόσμιο φαινόμενο που δεν μας άφησε ανεπηρέαστους».
Το φαινόμενο Μπαρμπενχάιμερ, όπως ονομάστηκε διεθνώς, σημάδεψε το ελληνικό box office, συγκεντρώνοντας αθροιστικά 892.606 εισιτήρια.
Παρά τις διαφορετικές ημερομηνίες κυκλοφορίας (η Μπάρμπι έκανε πρεμιέρα στις 20/07, το Οπενχάιμερ στις 24/08) και την γκρίνια της Γενιάς Ζ που ήθελε να ακολουθήσει το trend του TikTok και να παρακολουθήσει τις ταινίες όπως στην Αμερική (δηλαδή τη μία πίσω από την άλλη, καθώς εκεί έκαναν πρεμιέρα την ίδια μέρα), η κ. Ρίγγα σημειώνει πως η προσμονή λειτούργησε θετικά και κατάφερε να συγκεντρώσει ένα ανομοιογενές κοινό στο σινεμά, ειδικότερα νεότερων ηλικιών.
Συνολικά το 2023 ολοκληρώθηκε με πάνω από 7 εκατομμύρια εισιτήρια στους ελληνικούς κινηματογράφους. Παρόλο που σημειώθηκε αύξηση της τάξης του 35,5% σε σχέση με το 2022, οι αριθμοί δεν συγκρίνονται με τα 9,6 εκατομμύρια του 2019, αλλά υπάρχει μια εξήγηση. «Εξαιτίας της πανδημίας, τα μεγαλύτερα στούντιο παραγωγής είχαν φρενάρει ή αναβάλει τις μεγάλες κυκλοφορίες, ενώ το σύνολο του κινηματογραφικού κόσμου ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικό στις κινήσεις του. Είναι εμφανές πως τώρα επανερχόμαστε σε προ υγειονομικής κρίσης ρυθμούς. Κυρίως από το καλοκαίρι και μετά, μια και είχαμε σημαντικές κυκλοφορίες και ταινίες που είχαν αναπάντεχα μεγάλη προσέλευση», σημειώνει ο Κώστας Μπακιρτζής, υπεύθυνος καλλιτεχνικού προγράμματος των χειμερινών κινηματογράφων Βακούρα, Μακεδονικόν και των θερινών Απόλλων και Ναταλί στη Θεσσαλονίκη.
Σημαντικό ρόλο στην επιτυχία των ταινιών έπαιξε και ο καλός καιρός, με τα θερινά σινεμά να αποτελούν –για άλλη μία χρονιά, μετά την πανδημία– μεγαλύτερο πόλο έλξης σε σχέση με τα χειμερινά. «Αντικειμενικός δείκτης είναι ο οδηγός του Αθηνοράματος. Μιλώντας για την Αττική, μέτρησα προβολές σε 113 θερινούς, έναντι 45 χειμερινών αιθουσών», λέει η κ. Ρίγγα.
Η τρίτη εμπορικότερη ταινία του 2023 είναι ελληνική και κυκλοφόρησε στις αίθουσες στις 30/11 – προβάλλεται ακόμα. Ο λόγος για τη Φόνισσα, την κινηματογραφική ανάγνωση του μυθιστορήματος του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη διά χειρός Εύας Νάθενα. Η τραγική ιστορία της Φραγκογιαννούς έκλεισε τη χρονιά με πάνω από 330 χιλιάδες εισιτήρια, έναν σημαντικά υψηλό αριθμό για το ελληνικό σινεμά, με τους θεατές να πιστοποιούν ακόμα και σήμερα την καλλιτεχνική και εμπορική επιτυχία της ταινίας. Ωστόσο, δεν ερμηνεύεται ως τάση επιστροφής του κοινού στον ελληνικό κινηματογράφο. Η σκηνοθέτις της ταινίας επιχείρησε να μας δώσει μια –εκ των υστέρων– ερμηνεία για τη συνταγή της επιτυχίας: «Νομίζω πως έπαιξαν ρόλο η επικαιρότητα με το κίνημα του MeToo και τις γυναικοκτονίες και το χάσμα του σήμερα με το 1903, όπου τοποθετεί ο Παπαδιαμάντης τη δράση του μυθιστορήματος. Θα προσέξετε πως δεν είναι τόσο μεγάλο όσο μαρτυρούν οι χρονολογίες». Οι υπόλοιπες ταινίες που κλείνουν την πεντάδα των πιο εμπορικών ταινιών είναι το Super Mario Bros. (203.266 εισιτήρια) και η συνέχεια της σειράς ταινιών τρόμου H καλόγρια (181.261).
Τέλος, κάτι που παρατηρήθηκε ως μια ανερχόμενη τάση στα ελληνικά σινεμά ήταν οι προβολές συναυλιακών ταινιών, δηλαδή μαγνητοσκοπημένων συναυλιών διάσημων αστέρων, όπως η Τέιλορ Σουιφτ και η Μπιγιονσέ, που είχαν επιτυχία, αλλά και οι επετειακές ή θεματικές προβολές στο πλαίσιο αφιερωμάτων. Δεν υπάρχουν στοιχεία γι’ αυτές τις προβολές, αλλά έδωσαν έναν χαρακτήρα στην κινηματογραφική κίνηση της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης.
Παντελής Τσομπάνης
Θέατρο: Αποκαλύψεις και απρόσμενες εκπλήξεις
Το 2023 ήταν ακόμη μία χρονιά όπου η συνταγή επιτυχίας για το τι γεμίζει τις θεατρικές αίθουσες είναι αδύνατο να εντοπιστεί, ωστόσο σταχυολογούμε ορισμένες από τις παραστάσεις που δημιούργησαν αίσθηση. Η αποκάλυψη της χρονιάς ήταν ο Μάριο Μπανούσι, ο οποίος κάθε Τετάρτη έως Κυριακή στο θέατρο Rex του Εθνικού ξεδίπλωνε με το Goodbye Lindita το εντελώς δικό του, βαλκάνιο, σιωπηλό σύμπαν. Η παράσταση έκανε αμέσως το απόλυτο μπαμ, προσφέροντας στον νεαρό σκηνοθέτη ένα ακόμα sold out στην καλοκαιρινή του παράσταση στο Φεστιβάλ Αθηνών, αλλά και διαβατήριο για να ταξιδέψει σε φεστιβάλ ανά τον κόσμο. Αντίστοιχη πίεση στα ταμεία του Εθνικού προκάλεσε και ο Γιώργος Κουτλής για μία ακόμη σεζόν με τον Άνθρωπο από το Παντόλσκ του Ντμίτρι Ντανίλοφ, που μεταφέρθηκε το φθινόπωρο στο θέατρο Κιβωτός μετά από απανωτά sold out στη σκηνή «Νίκος Κούρκουλος». Στη Στέγη, από τις παραστάσεις που φιλοξενήθηκαν για διάστημα άνω του ενός μήνα, ο Δημήτρης Καρατζάς συνέχισε να εξαργυρώνει το ισχυρό όνομα που έχει χτίσει στα θεατρικά πράγματα, γεμίζοντας τη μεγάλη σκηνή του φωτεινού κτιρίου στον Νέο Κόσμο κατά τη διάρκεια της φθινοπωρινής σεζόν με το Σπίτι, ένα «πολυμεσικό πείραμα» σε δικό του κείμενο και σκηνοθεσία.
Η αποκάλυψη της χρονιάς ήταν ο Μάριο Μπανούσι, ο οποίος ξεδίπλωνε κάθε Τετάρτη έως Κυριακή με το Goodbye Lindita το εντελώς δικό του, βαλκάνιο, σιωπηλό σύμπαν στο θέατρο Rex του Εθνικού.
Στην Ιπποκράτους, το θέατρο Διάνα της Ελένης Ράντου είναι συνηθισμένο στην κοσμοσυρροή καθώς και στη σταθερά γεμάτη πλατεία. Όμως, αυτό που έγινε με Το πάρτι της ζωής μου (σε δικό της κείμενο και σκηνοθεσία Ανέστη Αζά), που συνεχίζει δυναμικά τα μόνιμα sold out για δεύτερη χρονιά, παραξένεψε ακόμη και την ίδια: «Η πρώτη μου σκέψη ήταν ότι θα παιχτεί για δύο μήνες», λέει στο «Κ», σχολιάζοντας πως η ίδια βρέθηκε σε μια ώριμη στιγμή, παρατηρώντας τι είχε να διαχειριστεί η κοινωνία μετά την πανδημία. «Δεν φανταζόμουν αυτή τη μανία που θα προκαλέσει. Η παράσταση είχε ιδιαίτερα αγνή πρόθεση από όταν φτιάχτηκε, δεν είχε ως γνώμονα την εμπορική επιτυχία. Η παγίδα είναι το να προσπαθήσεις να εξηγήσεις την επιτυχία για να τη συντηρήσεις». Γενικά, στην Ιπποκράτους το θεατρικό κοινό σχημάτισε ουρές, αφού με το Διάνα συστεγάζεται το θέατρο Γκλόρια, όπου για τρίτη σεζόν Ο τυχαίος θάνατος ενός αναρχικού του Ντάριο Φο, σε σκηνοθεσία Γιάννη Κακλέα, συνέχισε να σπάει ρεκόρ, συγκινώντας αυταπόδεικτα μια μεγάλη μερίδα του κοινού.
Ευχάριστη έκπληξη εκφράζει και η ηθοποιός Αμαλία Αρσένη για την τεράστια επιτυχία που είχαν τα 170 τετραγωνικά του Γιωργή Τσουρή, σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη. Μια παρέα φίλων που άρχισε πρόβες σε ένα υπόγειο στον Κεραμεικό βρίσκεται αισίως στον πέμπτο χρόνο παραστάσεων στο θέατρο Ιλίσια με μόνιμα sold out και συνεχίζει. «Είχαμε αβεβαιότητα στην αρχή, ήμασταν νέοι άνθρωποι που θέλαμε να μιλήσουμε για το σήμερα, τα προβλήματα, τις αγωνίες μας. Ξεκινήσαμε παρεΐστικα, χωρίς κάποιο ηχηρό όνομα, και φτάσαμε να παίζουμε κάθε μέρα μπροστά σε 400 άτομα και να τσιμπιόμαστε. Πώς λέμε American dream; Εμάς ήταν… Ιλίσια dream», λέει. Δύο νέους ηθοποιούς, τον Δημήτρη Καπουράνη και τον Θάνο Λέκκα, διάλεξε και ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος για το Μια άλλη Θήβα του Σέρχιο Μπλάνκο στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, δημιουργώντας παρ’ όλα αυτά ακόμη έναν μικρό θεατρικό σεισμό, αφού για να βρει κανείς εισιτήριο την περσινή σεζόν έπρεπε να προνοήσει καιρό πριν, και τα ίδια ισχύουν και στην επανάληψη. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές, έχουν μείνει ελάχιστα εισιτήρια μέχρι τον Φλεβάρη. Οι δύο πρωταγωνιστές παραδέχονται πως κάνουν συνεχώς προσαρμογές και δοκιμές, ενώ η πιο χαρακτηριστική ατάκα που έχουν ακούσει από θεατή είναι: «Μετά την παράστασή σας έχω τόσα να πω στον πατέρα μου, αλλά δυστυχώς δεν τον έχω πια».
Για δεύτερη σεζόν συνεχίζουν επίσης Η άνοδος του Αρτούρο Ούι του Μπέρτολτ Μπρεχτ, σε σκηνοθεσία του αγαπημένου παιδιού του ελληνικού θεάτρου Άρη Μπινιάρη, που ενθουσίασε τους πάντες και γεμίζει σταθερά το ολοκαίνουργιο θέατρο Ark, και οι Αινιγματικές παραλλαγές του Ερίκ-Εμανουέλ Σμιτ, σε σκηνοθεσία Πυγμαλίωνα Δαδακαρίδη και Σωτήρη Τσαφούλια. Ο Δαδακαρίδης πρωταγωνιστεί, μαζί με τον Γιάννη Μπέζο, και φέτος μεταφέρθηκαν στο, διόλου μικρό, θέατρο Βεάκη. Συνεχίζει επίσης η άλλη μεγάλη επιτυχία της σεζόν 2022-23, η Φιλουμένα Μαρτουράνο σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου, με τη Μαρία Ναυπλιώτου στον πρωταγωνιστικό ρόλο. Τέλος, δύο εντελώς διαφορετικές μεταξύ τους αφίξεις της φθινοπωρινής σεζόν του ’23 είναι Τα 39 σκαλοπάτια στο θέατρο Καρέζη, που σκηνοθετεί και πρωταγωνιστεί ο Μάκης Παπαδημητρίου, και είναι η εξήγηση για το μαζεμένο πλήθος που βλέπουμε κάθε Δευτερότριτο περνώντας από την Ακαδημίας, και βέβαια οι Τρεις ψηλές γυναίκες του Έντουαρντ Άλμπι, σε σκηνοθεσία Ρόμπερτ Γουίλσον, που ανέβηκαν τον Νοέμβριο στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά και ήταν ο ορισμός αυτού που λέμε instant hit.
Ελίζα Συναδινού
Όπερα και χορός: Εμπιστοσύνη στα κλασικά
Η ανακοίνωση για την πρώτη επιπλέον παράσταση της Μποέμ στις 07/01, λόγω εξάντλησης εισιτηρίων, ήρθε πολύ νωρίς στα mails μας. Ακολούθησε και δεύτερη επιπλέον παράσταση και το ίδιο συνέβη και στον Καρυοθραύστη. Συνολικά, οι δύο παραγωγές της Εθνικής Λυρικής Σκηνής στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος, σε σκηνοθεσία η πρώτη του Γκρέιαμ Βικ και η δεύτερη σε χορογραφία του διευθυντή του Μπαλέτου της ΕΛΣ, Κωνσταντίνου Ρήγου, έκοψαν 23.400 εισιτήρια στη διάρκεια της εορταστικής περιόδου. Τι είναι αυτό που καθορίζει την εισπρακτική επιτυχία μιας παράστασης; «Οι παράγοντες ποικίλλουν», αναφέρει ο Καλλιτεχνικός Σύμβουλος Επικοινωνίας και Προγράμματος της ΕΛΣ, Βασίλης Λούρας. «Μπορεί η απήχηση να σχετίζεται με την εποχή που παίζεται ένα έργο, π.χ. Χριστούγεννα, και άλλες φορές να είναι η συχνότητα παρουσίασης ενός έργου. Για παράδειγμα, ο Φάλσταφ, που έκοψε 7.850 εισιτήρια στη διάρκεια έξι παραστάσεων τον περασμένο χειμώνα, είχε να παρουσιαστεί από τη δεκαετία του ’90». Παρατηρεί πως τα δημοφιλή έργα, όπως είναι η Τόσκα ή η Τραβιάτα, γεμίζουν παραδοσιακά τις αίθουσες χωρίς το κοινό να αναζητά απαραίτητα μια νέα, πρωτοποριακή ανάγνωση του έργου. Σημαντικό ρόλο παίζουν και οι συμπαραγωγές της ΕΛΣ με μεγάλα θέατρα, όπως με τη Μήδεια, που ανέβηκε σε συνεργασία με τη Metropolitan Opera της Νέας Υόρκης, ή τα ηχηρά ονόματα, όπως συνέβη με την επίσης sold out παραγωγή της Λαίδης Μάκβεθ του Μτσενσκ, σε σκηνοθεσία Φανί Αρντάν.
Για να βρεις εισιτήριο για το Ιnk του Δημήτρη Παπαϊωάννου, έπρεπε να είχες συνάψει συμφωνία με τον διάβολο. Το Μέγαρο Μουσικής είχε ανακοινώσει εννέα παραστάσεις, στη συνέχεια όμως πρόσθεσε κι άλλες επτά.
Τα μεγάλα ονόματα είναι αυτά που φέρνουν και τον κόσμο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών στις παραστάσεις σύγχρονου χορού. Για να βρεις εισιτήριο για το Ιnk του Δημήτρη Παπαϊωάννου, έπρεπε να είχες συνάψει συμφωνία με τον διάβολο. Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών είχε ανακοινώσει αρχικά εννέα παραστάσεις, στη συνέχεια όμως πρόσθεσε κι άλλες επτά για να καλύψει την αυξημένη ζήτηση. Sold out ήταν και η σύγχρονη εκδοχή της Λίμνης των κύκνων του Ανζελέν Πρελζοκάζ, όπως και Το βιβλίο της ζούγκλας του Άκραμ Καν, αμφότερα στην Αίθουσα Αλεξάνδρα Τριάντη, χωρητικότητας 1.750 ατόμων. «Υπάρχουν διάσημα σχήματα, όπως οι NDΤ, που ξεπουλάνε κάθε φορά που μας επισκέπτονται. Ο κόσμος πλέον γνωρίζει και αναζητά τέτοιου είδους παραστάσεις», σχολιάζει ο Αντώνης Στεφάνου, διευθυντής επικοινωνίας του Μεγάρου. «Παλιά, ήταν συγκεκριμένο το κοινό στον σύγχρονο χορό, τώρα πλέον αυτό έχει “ανοίξει”. Αυτό εν μέρει οφείλεται και στη δουλειά που έκανε η Βίκυ Μαραγκοπούλου με το Φεστιβάλ Χορού της Καλαμάτας τα προηγούμενα χρόνια. Ήταν μια “εκπαίδευση” που απέφερε καρπούς».
Ξένια Γεωργιάδου
Συναυλίες: Επέτειοι και μεγάλα ονόματα
«Ρε, τι γίνεται στο Καλλιμάρμαρο;» Στις 14 Ιουνίου, όποιος τύχαινε να περνά έξω από το Παναθηναϊκό Στάδιο και δεν είχε πάρει χαμπάρι ότι ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου είχε κλείσει εκεί το αθηναϊκό ραντεβού με τους φαν του για να γιορτάσει τα 50 του χρόνια στη δισκογραφία, έμενε με το στόμα ανοιχτό. Πώς συγκεντρώνει κάποιος 50.000 ανθρώπους σε έναν χώρο, πώς τους ενώνει υπό το σύνθημα «Βασίλη, ζούμε για να σε ακούμε»; Με το να παραμένει ειλικρινής στις προθέσεις του και με το να έχει χτίσει ένα ρεπερτόριο διαγενεακό – που αρέσει στους πάντες, ανεξαρτήτως ηλικίας. Μετά το Καλλιμάρμαρο, η περιοδεία του συνεχίστηκε στο γήπεδο του Απόλλωνα Καλαμαριάς, στη Θεσσαλονίκη, και σε δεκάδες άλλες πόλεις (η εταιρεία παραγωγής κάνει λόγο για 300.000 θεατές, συνολικά). Τα 50 της χρόνια στο τραγούδι έκλεισε πέρυσι και η Άννα Βίσση, που οι δύο συναυλίες της στο Ηρώδειο (οι αξιοποιήσιμες θέσεις του ρωμαϊκού ωδείου φτάνουν τις 4.200) σημείωσαν τεράστια επιτυχία: η πρώτη έγινε αμέσως sold out και τα εισιτήρια για τη δεύτερη εξαντλήθηκαν μέσα σε τέσσερις ώρες. Εξίσου καλά πήγε η μίνι περιοδεία της και τα σόου της στο Hotel Ερμού.
Το άνοιγμα του Λυκαβηττού ήταν το σημαντικότερο γεγονός της χρονιάς που αφήσαμε πίσω μας, σε επίπεδο συναυλιακών υποδομών. Δημιούργησε απίστευτες προσδοκίες αλλά και παράπονα με το που ανακοινώθηκε ο προγραμματισμός του, για την απουσία σημαντικών διεθνών μετακλήσεων και τους αστέρες της πίστας που τους παραχωρήθηκε η σκηνή του. Το sold out του Σταύρου Ξαρχάκου, που στις 15 Σεπτεμβρίου εγκαινίασε την καινούργια εποχή του δημοτικού θεάτρου (η χωρητικότητά του αγγίζει, πλέον, τους 6.000 θεατές, με 3.950 θέσεις καθημένων), ήταν βέβαια αναμενόμενο: Ποιος δεν θα ήθελε να πάει στην πρώτη συναυλία του «νέου Λυκαβηττού;». Ασχέτως Λυκαβηττού όμως, ο Ξαρχάκος έκανε τέσσερα ακόμα σημαντικά sold out, κάτω από τον έτερο βράχο της Αθήνας, στο Ηρώδειο. Δύο με το επετειακό του Ρεμπέτικο –η μουσική του για τη θρυλική ταινία συμπλήρωσε 40 χρόνια– και δύο στις συναυλίες του που έγιναν στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου (ενός φεστιβάλ που για πολλές συναυλίες του εξαντλήθηκαν τα εισιτήρια). Ο Γιάννης Χαρούλης, πάλι, έκανε τρία απανωτά sold out στον Λυκαβηττό.
Το sold out του Σταύρου Ξαρχάκου στον «νέο» Λυκαβηττό στις 15 Σεπτεμβρίου εγκαινίασε την καινούργια εποχή του δημοτικού θεάτρου.
Οι συναυλίες των μεγάλων ονομάτων σε εμβληματικούς χώρους, που εξασφαλίζουν μια έντονη ψυχαγωγική εμπειρία είναι λογικό να βγαίνουν sold out, ειδικά όταν έχουν κάποιο είδος επικαιρότητας, έστω υπό τη μορφή επετείου, ή εντάσσονται στο πρόγραμμα ενός σημαντικού θεσμού. Τι άλλο έκοψε, όμως, πολλά εισιτήρια;
Κατ’ αρχάς οι Στέρεο Νόβα, που αποτελούν μία κατηγορία από μόνοι τους και τον Φεβρουάριο έδωσαν μια ιστορική συναυλία στο κτίριο του πρώην εργοστασίου Ίρις στην Ελευσίνα. Το λάιβ διοργανώθηκε στο πλαίσιο της Τελετής Έναρξης της 2023 Ελευσίς Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης και το παρακολούθησαν περίπου 5.500 άτομα (η είσοδος έγινε με δελτία προκράτησης που εξαντλήθηκαν μέσα σε λίγες ώρες). Επίσης, συνέχισαν τη χρονιά με δύο μεγάλα λάιβ, ένα στο Release Athens τον Ιούλιο και ένα στο Reworks στη Θεσσαλονίκη, τον Σεπτέμβριο. Αναμενόμενη η επιτυχία τους, καθώς ο ρετρό, στα σημερινά αυτιά, ηλεκτρονικός ρομαντισμός τους έχει δημιουργήσει τεράστιο cult following, ενώ είχαν και νέο υλικό: το EP Ίριδα, με τη συμμετοχή της Iota Phi.
Τη συναυλιακή έκπληξη, πάντως, έκανε ο Pan Pan. Η Ανισόπεδη ντίσκο του κυκλοφόρησε το 2022, αλλά συνέχισε να σκορπίζει ευφορία και τη χρονιά που αφήσαμε πίσω μας. Είναι ο καλλιτέχνης που με όχημα την τρελή επιτυχία αυτού του τραγουδιού έπιασε τον ποπ σφυγμό της εποχής και έκανε την indie σκηνή mainstream. Κι αυτό φάνηκε από τη συμμετοχή 3.500 ατόμων στη συναυλία του με τον Mazoha στην Τεχνόπολη, τον Ιούνιο. Κατά τα άλλα, η Μαρίνα Σάττι όργωσε την επαρχία, ενώ την τελευταία της συναυλία στην πρωτεύουσα την έδωσε τον Δεκέμβριο στο Gagarin 205 (στη συνέχεια, τραγούδησε στην πρωτοχρονιάτικη συναυλία του Δήμου Αθηναίων).
Όσον αφορά τις μετακλήσεις των διεθνών ονομάτων, η Ροζαλία εμφανίστηκε στο Release στο απόγειο της φήμης της και έκανε τους πάντες να ουρλιάζουν «saoko, papi, saoko». Και αν εκείνη άγγιξε το sold out επειδή βιώνει το momentum της, η Florence + the Machine κάνει πάντα χαμό στην Αθήνα (φέτος, εμφανίστηκε στην Πλατεία Νερού, στο πλαίσιο του Eject). Αυτό συμβαίνει επειδή έχει χτίσει μια ιδιαίτερη σχέση με το ελληνικό κοινό, όπως και οι Madrugada (έπαιξαν στο Release). Οι Arctic Monkeys (κι αυτοί στο Release) στις δύο συναυλίες τους (η δεύτερη προστέθηκε μετά το sold out της πρώτης) υπολογίζεται ότι συγκέντρωσαν πάνω από 40.000 άτομα, σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας παραγωγής, ενώ ο Ρόμπι Ουίλιαμς εξαργύρωσε τη φήμη του σόουμαν μαζεύοντας χιλιάδες κόσμου στο Rockwave στη Μαλακάσα.
Παναγιώτης Κούστας