Σε μια βραδιά σλαμ, ένας ερμηνευτής ή μια ερμηνεύτρια ανεβαίνει στη σκηνή και έχει διαθέσιμα τρία λεπτά για να παρουσιάσει το ποίημα που έγραψε. Ο σλάμερ, όπως ονομάζεται, δεν απαγγέλλει με την παραδοσιακή έννοια, ούτε διαβάζει. Αντίθετα, πρέπει να έχει μάθει το ποίημα απ’ έξω. Η ποίηση είναι προφορική, δεν υπακούει σε παραδοσιακούς κανόνες και στερεοτυπικές αντιλήψεις για την ποίηση, μιλάει με όρους περφόρμανς, συμβαίνει μπροστά σε ένα κοινό. Ο αυτοσχεδιασμός είναι στο παιχνίδι. Οι κριτές επιλέγονται τυχαία από το κοινό. Αυτοί οι άγνωστοι -μεταξύ τους- άνθρωποι αποφασίζουν ποιοι σλάμερς που θα προχωρήσουν στον τελικό γύρο, όπου θα κληθούν να ερμηνεύσουν ακόμα ένα ποίημα. Ποιος ή ποια όμως θα φτάσει στη νίκη;
Την περίοδο 2022-2023, ο Μανώλης Νανούρης συμμετείχε σε έξι events ποίησης σλαμ που διοργάνωσαν οι Μάκης Μούλος και Μαρία Μπάκα, οι οποίοι βρίσκονται πίσω από τη σελίδα και τις εκδηλώσεις του Poetry Slam Gr. Η ομάδα έχει στόχο να διαδώσει την κουλτούρα της σλαμ ποίησης στην Ελλάδα. Τα ποιήματά του αγαπήθηκαν από το κοινό, το οποίο τον ψήφισε τρεις φορές με την υψηλότερη βαθμολογία. Στο τέλος της περιόδου, οι επιδόσεις του σλάμερ ήταν οι καλύτερες, δίνοντας του το εισιτήριο για το 10ο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ποίησης Σλαμ που θα διεξαχθεί στην Αμβέρσα στις 20 Ιανουαρίου.
Εκεί θα διαγωνιστεί με σλάμερς από άλλες 24 χώρες της Ευρώπης για το βραβείο του κοινού και το βραβείο μιας επιτροπής που αποτελείται από 30 κριτές, οι οποίοι θα δώσουν τη βαθμολογία τους με τρόπο που παραπέμπει στην Eurovision. Αν καταφέρει να βρεθεί μέσα στην πρώτη δεκάδα, θα συμμετάσχει και στο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα που θα λάβει χώρα στο Τόγκο το φθινόπωρο του 2024.
Λίγο προτού ταξιδέψει στην Αμβέρσα, ο Μανώλης Νανούρης έκανε ένα διάλειμμα από τις υποχρεώσεις του στο βιβλιοχαρτοπωλείο που λειτουργεί εδώ και δυόμισι χρόνια στους Αμπελόκηπους της Αθήνας και μάς μίλησε για τη σχέση του με τη σλαμ ποίηση και όλα εκείνα που τον κινητοποιούν να γράφει.
Ποιοι είναι οι λογοτέχνες που αποτέλεσαν ερεθίσματα για τη γραφή σου;
Αν και αναγνώστης δοκιμίων και μυθιστορημάτων, ξεκίνησα να διαβάζω ποιητές της γενιάς μπιτ, αλλά και τους Γάλλους «καταραμένους ποιητές», όπως ο Αρθούρος Ρεμπό και ο Πολ Βερλέν. Έτσι, απέκτησα μια επαφή με την ποίηση. Σιγά-σιγά ξεκίνησα να γράφω ποιήματα που τα διάβαζα στους δικούς μου ανθρώπους, αλλά όχι παραέξω.
Τι σε κινητοποίησε όμως να μοιραστείς τους στίχους σου ανοιχτά, μπροστά σε ένα κοινό;
Ήταν μια μεγάλη περιπέτεια που είχα με την ψυχική μου υγεία. Ξεκίνησα να γράφω σαν εξομολόγηση για όσα με βάραιναν και ένιωθα πως άπλωνα το χέρι σε ανθρώπους που περνούσαν κάτι παρόμοιο. Ύστερα, έτυχε να γνωρίσω μια κοπέλα, με την οποία γράφαμε μαζί ποιήματα. Κάποια στιγμή, με προσκάλεσε σε μία βραδιά ποίησης σλαμ. Πήγα να δω τι είναι, άκουσα τα ποιήματα και παρατήρησα το όμορφο κλίμα που είχε δημιουργηθεί από τους συμμετέχοντες και το κοινό. Έτσι, πήρα κι εγώ μέρος.
Σου φάνηκε δύσκολο;
Όχι τόσο. Περισσότερο, λυτρωτικό. Είναι ίσως το σημείο τομής, στο οποίο άρχισα να νιώθω καλύτερα. Σε αυτήν την διαδικασία του μοιράσματος, είχα και την οικογένειά μου στο πλευρό μου.
Τι πρέπει να προσέχει κανείς όταν γράφει και ερμηνεύει σλαμ ποίηση;
Δοκιμάζεις ποιητικά σχήματα, προσέχεις τις παύσεις, επιλέγεις τα κοψίματα στις προτάσεις σου, καθώς η σλαμ ποίηση είναι ένας άμεσα αφηγηματικός τρόπος έκφρασης. Βέβαια, στη διάρκεια της απαγγελίας, κάτι θα ξεχάσεις, κάτι θα προσθέσεις. Ελλοχεύει αυτός ο κίνδυνος. Έχει σημασία πώς θα προσλάβεις το κείμενο και πώς θα το παρουσιάσεις.
Στη διάρκεια της γραφής, σε αποθαρρύνει η ιδέα ενός ιδανικού αναγνώστη ή η σκέψη πως η γνώμη κάποιου ανθρώπου για την ποίησή σου σημαίνει πολλά για εσένα;
Δεν ψάχνω ιδανικό αναγνώστη. Έχω διαγράψει την ύπαρξή του και δεν επηρεάζει τον τρόπο που γράφω. Όπως συμβαίνει σε κάθε αρχή, υπάρχει μια λογοκρισία σε ό, τι γράφω, αλλά διαρκώς ξεκλειδώνομαι. Οι λέξεις βγαίνουν πιο καθαρά και πιο ατόφια. Αν βρίσκεσαι σε έναν περίγυρο που σε στιγματίζει, δεν μπορείς να φτάσεις μακριά. Χρειάζεται να αποδομήσεις αυτό που έζησες και να κάνεις μια αγκαλιά στον εαυτό σου. Ταυτόχρονα, με βοήθησαν και με ενέπνευσαν και τα γραπτά άλλων ανθρώπων που πάλεψαν με τη δική τους νόσο, όπως η Μαργαρίτα Καραπάνου.
Ποιες είναι οι θεματικές και ο τρόπος γραφής σου;
Τον πρώτο καιρό, έγραφα για την περιπέτειά μου. Ύστερα, ξεκίνησα να γράφω πιο αποστασιοποιημένα. Ήταν μια επιτακτική ανάγκη. Έκτοτε γράφω καθημερινά, προσθέτοντας μυθοπλαστικές λεπτομέρειες. Δομώ τα ποιήματα με απλό τρόπο, καθώς νομίζω ότι έτσι δημιουργείται και ένα δεύτερο επίπεδο ανάγνωσης που δεν είναι εμφανές εκ πρώτης όψεως. Κάθε μορφή δημιουργίας είναι και μια εξομολόγηση.
Έχω ακούσει φωνές να κατακρίνουν τη σλαμ ως μια μορφή ποίησης που απέχει από το να χαρακτηριστεί «ποιητική». Πώς αντιδράς σε αυτές τις φωνές;
Δεν ξέρω αν υπάρχει έστω ένας άνθρωπος που να μπορεί να προσλάβει ως έννοια τον όρο «ποίηση» ή τον χαρακτηρισμό «ποιητικό», αλλά θα πω πώς οτιδήποτε νεοσύστατο και άγνωστο, είναι φυσικό να δέχεται μια αρνητική κριτική.
Σε ποια γλώσσα θα ερμηνεύσεις το ποίημα σου στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Σλαμ Ποίησης;
Μπορείς να πεις το ποίημα σου στη μητρική σου γλώσσα ή στα Αγγλικά, ενώ δίπλα από τη σκηνή υπάρχουν υπότιτλοι. Εγώ θα επιλέξω τα Ελληνικά.
Και πώς αισθάνεσαι γι’ αυτό;
Θα πάω να κάνω αυτό που είναι να κάνω και θα πω το ποίημα που πρέπει να πω.
Είναι καινούργιο ή το έχεις παρουσιάσει ήδη σε σλαμ;
Το έχω παρουσιάσει το 2022. Είναι το ποίημα που αφορά την περιπέτεια που είχα στο ψυχιατρείο.
Μπορείτε να παρακολουθήσετε το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Σλαμ εδώ.