Το πέρασμα από μια τέχνη σε μια άλλη δεν είναι εύκολο – πεζογράφοι που δοκίμασαν στη ζωγραφική, σκηνοθέτες που έγραψαν ποίηση κ.ά. Προφανώς η διαδρομή πεζογραφία-ποίηση είναι πιο κοντινή, αλλά όχι με λιγότερες παγίδες. Πόσοι συγγραφείς έχουν υπάρξει εξίσου ικανοί μυθιστοριογράφοι και ποιητές; Σκέφτομαι την Πλαθ, την Μπάχμαν, τον Κάρβερ, τον Εμπειρίκο, πιο πρόσφατα τον Γκοσποντίνοφ ή τον νεαρό Βουόνγκ. Κι άλλοι, όχι όμως πολλοί· ενδεικτικά αναφέρω απλώς τα ονόματα που μου έρχονται στο μυαλό καθώς ανοίγω τα ποιήματα του Πέτερ Χάντκε (γεν. 1942) που κυκλοφόρησαν πρόσφατα από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Ο νομπελίστας (2019) συγγραφέας δεν είναι μια τέτοια περίπτωση. Τα δικά του ποιήματα (λιγοστά και γραμμένα σε νεαρή και μέση ηλικία) είναι μια λεπτομέρεια της βιβλιογραφίας του, αν την εξετάσουμε ειδολογικά, ή απλώς μια τεχνική παρέκκλιση, αν σκεφτούμε ότι η ποιητικότητα έτσι κι αλλιώς χαρακτηρίζει την πεζογραφία του. Το Ποίημα για τη Διάρκεια, για παράδειγμα, η πιο γνωστή του ίσως ποιητική σύνθεση, είκοσι και πλέον σελίδων, θα μπορούσε να έχει κάλλιστα τη μορφή ενός ποιητικού δοκιμίου για τον χρόνο. Με χαρακτηριστικές αυτοβιογραφικές πινελιές (π.χ. αναφορές για τη λίμνη στο Γκρίφεν των παιδικών του χρόνων), ο Χάντκε αντικρίζει τον εαυτό του σε ένα συνεχές – δεν μπορώ να το χαρακτηρίσω, ας πούμε, ωραίο ή σπουδαίο ποίημα, αλλά είναι ένα εντυπωσιακό κείμενο. Προς το τέλος του: «Διάρκεια είναι η περίπτωση/ που στο παιδί,/ που δεν είναι πια παιδί/ –ίσως είναι πλέον γέρος–/ τα μάτια του παιδιού ξαναβρίσκω». Κατά τα άλλα, στο βιβλίο θα βρει κανείς νεανικούς πειραματισμούς, αποτυπώματα στιγμών (π.χ., υπάρχει ένα ποίημα που αποτελείται από την ενδεκάδα της ποδοσφαιρικής ομάδας της Νυρεμβέργης κι ένα άλλο με τους συντελεστές της ταινίας Μπόνι και Κλάιντ), ορισμένα πεζόμορφα, γενναία λεξιλογικά παιχνίδια.
Όποιος θέλει να μελετήσει σωστά τον Χάντκε πρέπει να διαβάσει τα καλά του μυθιστορήματα (π.χ. Η αγωνία του τερματοφύλακα πριν από το πέναλτι, Η αριστερόχειρη γυναίκα, Η ώρα της αληθινής αίσθησης), το κείμενο αποχαιρετισμού προς την αυτόχειρα μητέρα του (Ανέμελη δυστυχία), ασφαλώς τα αμφιλεγόμενα πολιτικά του κείμενα, κάποια θεατρικά (π.χ. Βρίζοντας το κοινό), αλλά η εικόνα θα είναι ανολοκλήρωτη χωρίς την πρόσβαση που προσφέρουν τα ποιήματά του στο θηριώδες μυαλό του.
Το βιβλίο Άπαντα τα ποιήματα κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Βακχικόν.
Μετάφραση – εισαγωγή: Ιωάννα Διαμαντοπούλου -Νότντουρφτ.