Όλες οι αλλαγές στη σκέψη και στη δράση ξεκινούν από μια τρανταχτή αποτυχία. Δεν αγαπώ τις γενικεύσεις, στη δική μου πορεία αναφέρομαι. Ως πιστός υπήκοος του φυτικού βασιλείου, παιδεύομαι χρόνια με ταρατσόκηπους, παράγω λαχανικά, φροντίζω οπωρώνες, όχι πάντοτε με την προσδοκώμενη επιτυχία δυστυχώς. Μόνο όμως όταν για τρίτη στη σειρά χρονιά, παρά τις προσπάθειές μου, τα φύλλα των νεωστί φυτευθέντων μύρτιλλων κιτρίνισαν και μετά τα φυτά πάλι μαράθηκαν, συνειδητοποίησα πως ο ενθουσιασμός δεν αντισταθμίζει την έλλειψη βασικών γνώσεων. Αφού λοιπόν έμαθα πως πρόκειται για είδος οξύφιλο και ασβεστόφοβο, ξεκίνησα μια υπόγεια διαδρομή στη γνώση.
Σκέφτομαι συχνά πως, αν εστίαζα νωρίτερα στα μυστικά του εδάφους και στις ανάγκες των ριζών, οι απογοητεύσεις μου θα ήταν αναμφίβολα λιγότερες. Ήμουν όμως σαγηνευμένος από την ομορφιά και τις ωφέλειες του υπέργειου τμήματος των φυτών, διαθέτω ελαφρυντικά. Σας προτρέπω, αν είστε κηπουροί της γλάστρας, να μάθετε πρώτα (απλό είναι στο διαδίκτυο) τις προτιμήσεις των αγαπημένων σας φυτών σε σύσταση, οξύτητα και γονιμότητα χώματος, ώστε να επιλέξετε μετά προσεκτικά ανάμεσα σε αυτά της αγοράς. Αν πάλι διαθέτετε κήπο, η σημασία του εδάφους που σας έλαχε έχει βαρύνουσα σημασία. Ξεκινήστε από μια ανάλυσή του: πρόκειται για μια απλή και προσιτή σε τιμή διαδικασία που θα σας αποκαλύψει αν είναι όξινο ή αλκαλικό και πόσο βαρύ ή ελαφρύ, τις πιθανές ελλείψεις του σε θρεπτικά συστατικά και τη γονιμότητά του.
Αν είστε κηπουροί της γλάστρας, να μάθετε πρώτα τις προτιμήσεις των αγαπημένων σας φυτών σε σύσταση, οξύτητα και γονιμότητα χώματος.
Σε δυο τρία σημεία του κήπου σας, αφού πρώτα αφαιρέσετε επιφανειακά περίπου πέντε εκατοστά χώματος, θα σκάψετε προσεκτικά μέχρι βάθους τριάντα εκατοστών. Αν πρόθεσή σας είναι να εγκαταστήσετε δέντρα ή υψηλόσωμους θάμνους, θα σκάψετε παραπάνω, ώστε να λάβετε δείγματα από βάθος μέχρι εξήντα εκατοστών. Λάβετε την ίδια περίπου ποσότητα χώματος από το καθένα, ανακατέψτε τα, βγάλτε πέτρες και ρίζες και, αφού κλείσετε πάνω κάτω ένα κιλό σε μια σακούλα, στείλτε το σε ένα χημικό εργαστήριο που πραγματοποιεί εδαφικές αναλύσεις, θα βρείτε εύκολα κάποιο κοντά σας. Καταλληλότερες εποχές γι’ αυτή την εργασία είναι η άνοιξη, αφού το χώμα στεγνώσει κάπως, ή το φθινόπωρο, μετά τα πρωτοβρόχια. Με βάση τα αποτελέσματα που σύντομα θα παραλάβετε, σχεδιάστε τα επόμενα βήματά σας.
Πρώτα απ’ όλα, αν η οξύτητα του εδάφους σας είναι ακατάλληλη για τα είδη που καλλιεργείτε ή σκοπεύετε να φυτέψετε, θα τη διορθώσετε χρησιμοποιώντας ασβέστιο για τα πολύ όξινα − θα το προμηθευτείτε από καταστήματα γεωργικών ειδών, όπου θα λάβετε και σχετικές οδηγίες για την εφαρμογή του. Στην περίπτωση των υπέρμετρα αλκαλικών, τα οποία δεν σπανίζουν στη χώρα μας, είναι προτιμότερο, αντί για θειάφι, όπως ακόμη συνηθίζεται, να προσθέσετε οργανική ουσία, ρίχνοντας δηλαδή στα τέλη κάθε χειμώνα κομπόστ ή κοπριά. Μετά από δύο τρία χρόνια το πρόβλημα επιλύεται, ενώ ταυτόχρονα αυξάνεται και η γονιμότητά του, που αποτελεί προϋπόθεση για την υγιή ανάπτυξη των φυτών. Εύκολη, έχοντας για τυφλοσούρτη τα αποτελέσματα της ανάλυσης, είναι και η απόφαση για τα, οργανικά κατά προτίμηση, λιπάσματα που θα προμηθευτείτε από τα παραπάνω καταστήματα, για να προσφέρετε στους πράσινους φίλους σας τα θρεπτικά στοιχεία (άζωτο, φώσφορος, κάλιο, μαγνήσιο και ιχνοστοιχεία) που πιθανότατα στερούνται.
Μία ακόμα αλήθεια είναι πως τα περισσότερα φυτά χρειάζονται αφράτο χώμα για να ευδοκιμήσουν. Ανακατεύουμε έτσι, αν μοιάζει συμπαγές, μικρών διαστάσεων ελαφρόπετρα ή περλίτη στο μείγμα που περιέχουν οι γλάστρες μας. Στην περίπτωση του κήπου, προβαίνουμε σε εδαφοβελτιώσεις, έχοντας για μπούσουλα την εδαφολογική ανάλυση. Είναι αργιλώδες και άρα βαρύ; Προσθέτουμε ποταμίσια άμμο ή πορώδη υλικά όπως ο ζεόλιθος − αν δεν βιαζόμαστε, θα καταφύγουμε πάλι στο κομπόστ και στην κοπριά. Μοιάζει ίσως παράδοξο, αλλά τα τελευταία δύο δύνανται, σε διάστημα λίγων χρόνων, να βελτιώσουν τη δομή και στα εδάφη που βρίσκονται στο άλλο άκρο, τα αμμώδη δηλαδή, πολύ ελαφρά και μάλλον άγονα.